Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 9, 29 February 1868 — Page 3

This text was transcribed by:	Momi Wolfgramm
This work is dedicated to:	Manawa 6 Kamehameha Middle School C/O 2016, a

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ua hiki mai ma ko makou nei kaena,

he moolelo loin no ka make ana o saderaka

kaulia mai a S. W. nailiili mai o lahaina.

aha. no ko makou ike. ua boolabaia ae e ka-

@ keiki ponoi he wahi moolelo no ka mea i

@ maloko o key pepa, nolaila he make

@ wa'a no ka hoolaha hou ana nona, oiai

@ mai la ka Lahui holookoa.

------------

Made weuweu.--- ma ka bora 4 paha o

@ o ka la 11 o feberuari. ua wili pu-

@ o ka mahu o ulupalakua keka-

@ @ o ia mahiko a na make k

a. o ua lanaka ls. oia no kekahi o na

@ hana i lwela mai e ke kialua puila

mai na mokupuni liilii mai o ka moana pa-

@ nei. He iwakaluakumamakolu kola-

@; he umi i make a be 14 i koe, pe-

@ @ kenui o Ulupalakua ia

@ na kana palapala.

------------

@ na Kela Keokea o Lahaina.--- Wa-

@ J. P. kamai. kekahi o na kumukula

@ kupkoa o ka mokupuni o oahu

@ mai la ma ka malu ulu o le-

@ ike iho makou ma kana leta, " ua hoi-

keia na kuia kuokoa ma ka olelo enelani o

Lahaina ma ka la 21 Februari nei. He

Kula Kaikamahine na Mrs. Moku i ao, a he

@ na J. M. poli ao. i kokuaia

@ no ke omaimai o ke kumu.

Ua @ ka makaukau o keia mau kula mamue

@ hemahema. o ka puni ana keia o ka

@. ua holo no i mua na hana, a

@ he poho e hoomauia aku keia mau

@ na hua e ae o keia ano ma ko

@ nei." ------------

Ka hana a ka Uhanema Honuaula Akau

@ -- E ka nupepa kuokoa E; Aloha oe;

@ oe e hookomo iho na kabi kaawale

@ puipui o ko kakou kilohana, i ke-

@ loa olelo e kau ne la maluna, ka ha-

@ ha uhane ma honuaula. A. Maui, oia

@ ulupalakua; he kauhale nui, no kekahi

@ wai wai, i kapena makoe, ka inoa.

O na @ malalo on a, he ane hiki aku i

ka elua @ a oi @, ke hui puia ine na

Pake, a @ na kanaka e o kekahi mau mo-

@, o keia moana, Mainuu he poe lilo

nui lakou ma na mea o ke kino ; a i keia wa

ua hoike mai ka uhane o ke akua i ka he-

wa o ka lakou hana ana, ua huli mai lakou,

a eia lakou ke hana nei i ka pono me ka ma-

nao lokahi, ua hoopiha @ ia e lakou, ka

hale pula a ko lakou Haku ma ke kino i ku-

kulu ai, i wahi e hoomaumaai lakou i ka

inoa o ke akua. D.D. Keliikaina.

Honuala, Maui, ian. 21, 1868

------------

Hawaii.

lenamakaainana no puna. -- ua lohe wh-

leia mai nei o kumahoa ka lunamakanina-

na i kohia no kela apana koho o kakou.

aole nae i maopopo ka nio i koho iaia, mu-

muli paha lohe pono kakou.

------------

He ekalesia haole ma Hilo.--- ua wehe

ia a kukuluia he ekalesia haole ma Hilo.

He umikumamaha ka nui o na lala. Ua

Hookupu lakou he mau wahi dala, i mea e

kukulu ai i hale hoomana no lakou i ke

akua. ------------

Ke kuna Flying Dart.-- Ma ka kakahia-

ka sabati, ua holo aku keia moku kuna i

kawaihae me ka manao e hooili i mau pipi

ola maluna on a, a malaila aku hoi i Tahiti.

Ke pipii mai nei ke kalepa ana o kakou me

ia aupuni mokupuni.

------------

Malae hooili pipi o Mahukona.-- Ua pa-

lapala ia mai makou e kekahi o kohola, o

ka malau hooili pipi e lana ana ma ke awa

o Mahukona, "a ua ano haalele i

ka pili." wahi a ka mea palapala mai. Ua

minamioa loa kekahi poe no ia mea maikai.

------------

Pau i ke ahi.-- ma ka po o ka la sabti,

Faberuari 16, ua pau na hale waiho laina o

ka mahiko o Amauulu i ke ahi. O ke ku-

mu o ka pau ana, aole i akaka, aka, me he

mea la no paha na ke kolohe, pela mai o H.

Kanealoha o puueo, Hilo. ia makou ma ka-

na palapala i keia pepa.

------------

Ahahui Euanalio o Hawaii Konohana.

Ua kahe ae ka lunahoomalu o keia Aha-

hui, oia o Rev. S. W. papaula, e halawai

hou ana keia ahahui ma kealekekua, Ko-

na hema, i ka paha elua o malaki, oia ka

ia 12, ma ka hora 10 kakahiaka. Nolaila,

ua kahenia na kahu. na elele a ma na lala

no a pau e hele ae malaila. Mai poina na

lala no keia hana maikai.

------------

No kona Hena.--- Ua palapala mai keka-

hi kahu Ekalesia ia makou, ke kaahele la

ia ma kona apana ma ka hana a ka haku,

a ke huli mai la kekahi mau kanaka pope

mai ko lakou aoao pope mai. ke hoala

nei kekahi poe i luakini laau ma milolii, a

ua makaukau kekahi mau haneli dala e

kuai i na papa. in a pela, alaila, ua kokoke

ka uhane hemolele e hoauhee ae i ka pou-

li mai lolo ae o ka noho ana pope.

------------

Make Emoole.-- Wahi a S. B. kahapee o

Onomea, Hilo, ma kana leta ia makou, ua

ikeia iho, ma ke kakahiaka sapati (la hea o

ka malama owai ?) ua make emoole o kika

no ka mahiko. I ka po Poaono iho, he pe-

pa piliwaiwai kana bana, a i ke ao ana ae,

manao oia e hoi i kona mahiko. laia i hoi

ai, he pakeke ma kona a-i e auamo ana, a

he ekolu lakou e hpi ana i ka wa hookahi.

aka, ia lakou i hiki ai ma kekahi oioina,

pahemo iho la ka pekek ai, a kulou poo

aku la ia a haule i ka honua, a o ka lele loa

no ia o kona hanu me kahi buaolelo hope

ole. pela iho la ia i make ai i ka make hiki-

wawae.

Nawai i hoopale.-- He palapala kai loaa

mai ia makou na kekahi pokii e uwa ana i

kona kaikuaana aia ma ka papa hana pu-

lu o panneau. ua hele aku oia me ka ma-

nao e ike i kona hanau mua, aka, iaia i hi-

ki ai ma ka lua o pele, ninau i na kamaai-

na, no kona ike aku paha i kona mua ma

kela papa hana maluna. hoole mai na ka-

manina, a hoi iualua aku la oia me ka ike

ole i kona banau mua. loa no paha e bele

ia, malia no paha halawoi no la hoi i ka wa

hana ole. ------------

Koho Balata ma Hilo.--`akahi no a losa mai

ia makou na lunainakaainaoa i kohoia

no hilo. oía hoi, he n-i wale ka poe i hana

i mau balota no lakou, a penei na luna i

puka mai:

H. R. hikikoki, - - 260 kobia

J. upa, - - 240 "

Daniela, - - - 235

J. B, Hoaai. - - 150

Bila Auwana - - 20 nele

------------

Papau He Aa ko ka Hale.--- ua palapala

mai o W. Kahalelaau o Makaka. Kau. ia

Makou, e hai ana, ma ka la 9 feberuari,

ua pau i ke ahi kekahi hale malaila. o ke

kumu o ka pau ana, ua maa mau ke keike a

waahila ma i ka ike pinepine i ke ahi-koe i

na makua e puhi paka ana. A i ko laua wa

i hemahema ai, e kee iho ana ua keiki nei i

ke ahí-koe, puka aku la mawaho, a koe

naaupo iho la, a hoani ae la i ke ahi i ka

hale, emoole a lapalapa ana ke ahi i ka ha-

le. Pau loa ko lakou mau pono kino i ke

ahí, a he mau wahi mea uuku ka i pakele

mai. na kekahi haole kamaaina i kokua i

kekahi mau mea pilikino i na mea i hoone-

lie i ka home ole. Nolaila, e na makua,

mai puhi paka o ike auaneika oukou mau

keiki a hana e like me keia, loaa ka pilikie

i oi aku i keia ; he $200, ke poho paha.

------------

Kauai.

o "Lanakila."--- oia ka inoa o ka luaki-

ni ma Waimea, Kauai nei. Ua hoopuka ia

mai e na kahu waiwai, a aponeia mai hoi

e na hoahanau hihia ole. Ma ka pono o

ke Akua, e lanakila ai na haipule oiaio. Ma

ka la 27 o Dekemba 1867, lilo kaokoa ka

luakini no lakou la.

HoiHoi hou ia mai.--He oiaio keia. Ma

na la niua ianuari nei, ua lawe ia aku ka

makou mau leta i honolulu, hoihoi hou ia

mai i waimea, i kauai nei. olele ke kape-

na, "ua laweia no in a ka hale leta." He-

aha la hoi i ka mea i hoihoi hou ia mai nei?

i hookoia na olelo kahiko o hawaii, penei:

"hoi hou ka paakai i Waimea, kau Wai-

mei hoi i ike." hoi hou hoi ka Eke Leta

i Waimea, kau Waimea hoi ike. Mai po-

in a ia olelo a ka poe kahiko.

Na Kela olelo Haole.-- Ekolu kula ha-

ole ma Waimea nei. 1. Na W. H. coles.

2. Na G. B. Rowela. 3. Na Davida Luka.

He 70 na keiki o keia mau kula. Ua olelo

ia, na W. H. coles ke kula naauao ma ia

olelo paakiki. Nani wale ia olelo pu-hio-

hio, a pu hihio wale aku no ua keiki ia ole-

lo maikai. A. K.

Waimea, Ianuari 18, 1868

-------------------------------

Olelo Pane ia katolika.

----

[koena mai kela pule mai.]

4. O kuu kapa ana i ka Baibala Latina,

Parani, Helene a oukou e puliki naaupo nei,

i unuhi ole ia ma ka olelo a ka lahui i maa,

he iha opala, a he piha welu hoi, ua pono

no ia mamua o kuu mahalo ana aku me kuu

ike ole i kona maikai, eia nae, o kou lele

paukiki mai nei no ka ia, me he uhane hau-

kae la i ka po pouli o ka hooilo. a malaila,

ia ike ia ko oukou hihia nui ka hoike ole

ana mai i ke alakai oiaio e hiki ai i ke ka-

naka ke hookele i kona waa uhane a pae

pono aku i ke awa lani, aka, ua huna ia no

e oukou iloko o na haueri makahiki a oi ne,

pela no a hiki i keia manawa, aole mohala

pono i ka uhane o ke kanaka naaupo a ku-

hihewa hoi. A pela wau i alakai lalau ia

ai e maratiniri iloko o na waoakua nui o ke

kuhihewa, a mai make maoli no , e ole e hi-

ke ae ka ev. Z. poli, nana i unuhi ai ke

kaola nui o ke kuhihewa iloko o ko'u mau

maka, a ike ia iho he wahi koa no ka aoao

Euanelio, a ke paio aku nei me oukou na

enemi o ke akua.

A aole nae o kuu kapa ana i ka piha welu,

a piba opala o ka oukou Baibala he hoiao, no-

le loa, aka, in a he hana ia na ka uhane he-

molele iloko o ke kanaka e manao ana e

unuhi i ka baibala okoa iloko o ka olelo

Hawaii, mai na olelo e mai, aka hoi, ua ka-

pa aku au pela no ka losveve olelo ana mai

he mau baibala okoa no kana, latina, para-

ni, Helene, aloe like me keia baibala mu-

muku. A ma ia mea ea, ua maopopo ia'u,

o oukou wale no ke pono i ka oukou baiba-

la, ka põe ike i ka namunamu kuhululu me

he kahuna anaana la, ma ka olelo Latina,

Hebela, Helene, a o kanaka Hawaii nei la,

aohe kuleana iki iloko o ka OUkou alakani la-

lau ana i ka lehulehu uhane e kulou imua o

na kii, a imua o na kanaka make a me na

anela, oia ka'u i kape pno iho ai i ka ou-

kou baibala he piha opala, a he piha welu

wale iho no, a o ka oiaio a me ka maopopo

ke naua iho, o ka Binamu ma Bainala no i

i lawe mai ai, ka baibala hoi i unuhiia ma

ka olelo Hawaii, a oukou e hookokohu mai

ner me ke kii ana i ka pono o ko oukou hoo-

mana kee ana, kohu ole maoli no oe e kato-

lika, i ka imi loaa i loko o ko bai waiwaii

ua ike maoli no au i kou pilikia nui e ka

makamaka paranui mamuli o kou alakai ma-

kapo ia ana paha e loseve wa, nolaila hoi,

ke noi aku nei nu ia oe, in a palia he hawaii

ponoi, hoi mai kaua ma ka aoao @

nei, a e haelele aku i ka aono hoomanakii

naaupo o make oe, ke hiki mai ka la o ko

ke Akua inaina, aole hiki ke hoopio no ka

Hewa o ka oukou hana ana, nolaila, e haa-

lele aku i ka aoao naaupo, aohe Baibala. he

aoao pule i na kanaka make e me na anela,

kui i ko ke akua mau Kanawai, a e hoo-

pau ae i ke kulou ana imua o na kuu i kalai

ia me ka oamunamu @ ihe, a pule kua-

wili mai aku aloha maikai oe a kiola ia

ae ko lei korona e lewakewa la ma ko poa-i,

he mea aha la ia ? Kohu ole maoli no.

5. Ke olelo mai nei oe, ma ka olelo ha-

waii wale no o loseve i ao ai kana mau

haumana ma waialua, a o ka pule ana ma

ka olelo Latina, a He'ene hoi, no ka mea

lahe no ke akua ia mau olelo la, ea, auhea

oe e ke hoa, aole au i hoohalahala no ko ke

Akua lohe ole i na olelo o kela ano keia ano

ma ka luakini iloko o ka pule ana, aka, no

ko kanaka lohe ole ka'u hoohalahala, a mai

pono la ia i na he akua wale no kanaka o

ko loseve luakini, a oia wale no la ke taata

hookahi aka hoi. he poe hoahanau Hawaii

wale no e like me a'u nei, alaila, ua kue o

Loseve i ka paulo men i olelo ai.

ke olelo mai nei oe. ua kuhuhewa au no

ka Paulo ao ana mai no na olelo e, ke hai

aku nei au ia oe, o loseve no a me oe, aka

ohi. awau nei la, ua luhi pono maoli no-

ua maopopo keia. o ka olelo hawaii wale

iho no kai maopopo i na hoahanau a lose-

ve ma waialua, aka, ine heluhelu o loseve

i ka buke nui piha welu paepae wawae o

Umikii ma ka olelo Latina a helene hoi,

aloila, pehea la e maopopo ai i na hoahanau

o waialua ? no ka mea hoi, he mau olelo e

ia, ke manao nei au aole maopopo ia lakou

ka loseve mea e nenulu ana me he iho nali

iwi la. A oia ka Paulo i olelo aku ai i ko

korineto põe ma ka aha Ekalasia no ka

hoonaauao ana ia hai, ua oi aku ko'u make-

make e olelo i na hua elima ma ke ano maopo-

po, mamua o na hoahanau he @ tausani

ma ka olelo e, i korineto 14:18.

Aia la, pae hou no oe i kapua i ka au-

waa panana, eia ka o ka olelo Hawaii qale

no ka oukou e Apotata ma e ao aku ai i ka-

naka, aole ka olelo pohihihi ike ole ia, a o

ka haliu pono mai no hoi o ke alo i ke anai-

na kanaka, mai ka hoomaka ana o ka Hai-

no a hiki i ka pule ana, aole ka huli mai o

ke kua i na hoahanau, a o ke alo i na kii

milimili laau a kekuaokalani, pela ka ha-

na ana i ka malamalama a kapae wale i ka

oiaio. Kupaianaha maoli no ka oukou mau

hana kanaka, ku ole i ke ao a ka makou Bai-

bala a me kona oiaio.

Eia hoi ke olelo aku nei au ia oe, aole

loa i ike ia keia hana lalau a oukou i ke kau

o ko petoro haiolelo ana i ka la Penetekota,

o ke kua kanaka, a o ke alo hou i kai o

Pakaka, malaila mai no ko oukou lalau nui

pau ole i ka heli is, ko oukou kuhihewa e Kato-

lika ma, joseve, Aubereti, lui a me Pomai-

kai i ko oukou alakai kekee ia ana mawaho

o ko ke akua Ekalesia, a hana oukou la i

ka mea ku i ka makemake o na @ a

me na uhane haukau, aole i ko ke akua,

alaila, he põe enemu oukou no ke akua e

Paio aku ana me ia, aka. auwe ke kanaka

paio aku i kona mea nana ia i hana, isaia

45:9.

Aka, ina paha he leo mai ke akua mai,

e hookahe ia kuu koko i pau ko oukou ku-

hihewa a auwana ana hoi mawaho o ka

Ekalesia o ke akua, alaila, e haua no au e

like me ia leo i ola ai ko oukou mau uhane,

a i pakele ai hoi i ka make, A o ko ke

Akua makemake ke hana ia, aole o ko ke

kanaka. E auhea oe la e Katolika, kuu

hoa hoeueu kaua o keia mau la, in a paha o

oe he Hawaii ponoi, a in a paha he haole a

malihini hoi, a i ole ia he (le-lewa) paha,

alaila, he oluolu ko'u manao e hoike akea

mai oe i kou inoa ponoi, aole o Katolika, he

inoa pili ia i ka lehulehu, aole ia oe wale no

i papale iho ai kaua ma ke alo, aole ma ke

kua, a in a oe e pee mau pela, alaila, e kapa

aku no au ia oe o Aptata, e like me kau

kapa ana mai. Me ke aloha ia oe.

T. M. Kaehuaea.

Waiohole, Feb. 11, 1868.

---------------------------------

La C. H. Kuluwaimakalani

---

E ka Nupepe Kuokoa e; Aloha oe:

Eia au ma ka maluhekuawa o wailoko

nei, ua haalele aku au ia kohala i ka mala-

ma o Dekemaba, a o ka elua ponoi keia o

ko'u mahina maanei, o ka'u hana ma ia ai-

na la o'u, oia ke ao kula ana i loko o na ma-

kahiki elima, aka, aole na ka mea nana ka

oihana i hoopau mai ia'u, na'u maoli no i

hoihoi aku ia hana ma ka lima o ka luna

Kula D. K. Naiapaakai.

Ma ka la 17 feb., nei, halawai mai la

au me na manao lalau o C. H. K., e olelo

ana no ka boike kula ma kohala. Ke olelo

nei kela he 50 na haumana ma Pololu, 5

wale no buke. 1 Huinahelu. 2 Helunaau,

aole pela ka oiaio e like me ka C. H. K., e

olezzo hoopunipuni nei imua o ka lehulehu.

Penei ka oiaio: o kuu hoa ponoi ke kumu

oia kula o G. B. Haaw, penei kana olelo

ia'u: o ka nui o na haumana ma kana kula

36.He @ heluhelu, 15. @, 15 he-

lunaau, 0 palapalaaina. aloe e like me ka

C. H. k. mea e olelo nei.

Ke ka o Niulii, o D. J. Abia ke kumu,

he hoa a no'u e nohu pu nei maua ma

Wailu@. ua olelo mai kela ia'u. he 18

ka @ kana mau haumana. ke olelo

nei o @ C. H. K., 7 boke heluhelu. 4

Huihaha. 2 @, ke hoike aku nei

au me @ loa, e like me ka nui o na

heluhelu@ no ka nui o na buke, pela no

na Helu@ a me ka Huinahelu a me na

palapala ae. Ma Makapala, o J. W. kaa-

naana @, o ka nui na haumana ma

ia kula @ oia kula. he lako pono ka poei

ike i ka @ i na buke. pela ka Huina-

helu, Henaau a me na buke kula e ae.

Ma @ o Halawa, owau ponoi ke ku-

mu oia @, 36 haumana, o ka nui o na he-

luhelu @ ka'u kula 18, oia poe a pau, ua

lako like na buke, pela ka huinahelu, He-

lunaao, @apalaaina, Papa-kakaulima a me

na mea ee. Aole e like me ka C. H. Ku-

luwaimakani e epa nei. ke hooiaio nei au

ua paa @ na maka o keia kanaka i ke ke-

pau a Ka@laau i ike ole ai ka nui o na

buke o na ula o Kohala.

ua @ ke aloha, ke hoi nei au ua

paa lihau na kilihue ua ukiu o Maka-

wao. D. S. Kahookano

Wailuku, Maui, Feb. 18. 1868

------------------------

Henle@ Siskiyou Co. California,

Jan. 30, 1868.

----

E like e ka olelo a paulo ma Korineto 2

mokuna pauka 26, he mea hoohalike wa-

le no keia O keia pilikia a'u e manao nei

e hai aku@ oukou, oia no ka haule nui ana

mai o ka au mai ka lewa lani mai, penei

nao. Maa po a ao ae oia ka la Karisimas-

taua hau@ nui mai ka ua ia mau la, a

ua manaoana na keiki o ke dala maloo o

ka nui m@o ka wai pau na pali lepo i ka

hookuu @laila manao ae ke ola i ka ohi

mai i ka la poepoe o ka honua, oia ke gula,

a hala ia @ la, kae hope ia makahiki, he-

le ia me @ aku ole ia, a ma ka la Happy

New Year @ olioli ka aka i ka ike ana ia

la me ko@nani, kai no paha ae oia, ia po

no ua ha@enui mai ka hau, a pela no ia ao

ae, ua ho@au no ka haule ana o ka hau a

manoanoa@a kuahiwi, ua like ke kiekie o

ka hau m@a ipuka o ko makou mau hale

me 2 1/2 ka@i, ua pono no hoi ia he mea he-

hee wale ka hau i ka la a me ka ua, e

hao mai a hoi ka makani anu i kana hana

aole i kan@ai @ mea he pilikia i ke anu,

oia hoi @ roze. ma keia froze ana ua hala

elua @, nolaila, ua maloo ka wai o

na auwai@nuhi pau ia ka wai o na kumano.

aloe he lo hana i keia wa. Pilikia makou

a me ko @kou mau holoholona, uhi paa pu

ia na kuawi a me na kulu e ka hau, nele

na holohona i ka mauu ole, pau lakou i ka

pili-wale make, pili-wale na ohana moa

pehu ko @ mau wawae @ nui ko lakou

make, pilikiko make oho ana i ka whale

ole, aole e h@ mai na haole e kau-o wahie

no makou @ paa o ke alanui i ka hau.

nui ke anu o o makou mau hale. paa pu ka

makou mau @ ai i ka Froze, oia ka bere-

na a me @ like, froze ia na pakeke-wai

a me na @ a me na ipu-hao, aia wale

no ka po@ oka ai ana i ka hoomahanahana

hou waleno i ke ahi, aole he hoowali poi

falaoa @ o makou i keia wa. loa oe e

noho a @ kapuahi, e mehana mai no ke

alo, a e @ no ke kua, wa pilikia (hard

time) pu@ me na haole aole o makou mea

i pakele @ hard time ana ma ke kakahi-

aka o ka 17 o januari nei, ua ikeia ka

nui o ke au i hiki aku i ka 15 degrees ma-

lalo ae o @, a o ka oi keia o ke anu i ike

ia mamuak@ o na makahiki i kaa hope ae

nei.

" Ho-aimai no, aole makou i pilikia no

ka ai ole, @ mea ua heokomo ia ke alo-

ha iloko o @ nea hale kuai, nolaila, ua ho-

aie mai ia @ i na mea aahu a me na

mea ai, peli na hale kuai @, ua ho-aie ia

mai no ia @ i ka bipi, puaa a me na

mea like, @ aloe make i pilikia no ia

mau mea, @ make pilikia hookah no ke-

la, o ka @ a me ka wai ole e loaa ai ke

daia."

E. M. S.. a halwai pu wau me kekahi

haole nanaeia mau hua nui e kau ae la,

E. M. S. @ oia no ka Nupepa Weekly

Alta California o San Francisco, e kaapuni

ana oia ma @ mauna Eli gula o Kaliponia

nei a me @, o kana hana o ka ninau

i ka põe @ e lawe i ka nupepa

Weekly Alta @ he 10 a he 20 paha na inoa

e loaa ia ia m ke kau wahi, e hoona koke

no oia i ko @ mau inoa a me ko lakou

wahi i noho @ ka Waea Targala-

pa, a e hooili @ ia mai ka lakou mau nu-

pepa, a ua @ aku ua o E. M. S. i keia

mau inoa @ o kana buke hoomanao.

ka Nupepa @ Rev. L. H. Gulick, Da-

niel Mason, @ oukou e ike ai i kona

kumu manao @ keia mau inoa maloko

"Ke emi @ ka hau i keia mau la, ke

ahuwale mai @ ka lepo ma ke kau wahi,

ke hoolana @ nei ka manao i keia wa,

pau hoi ka @ ana i ke oli, (down

come hard @, Hard time, and worse com-

ing. Hard time) D. Masona.

------------------------

He Mau @ ia S. M. Kamakau

Noloko ae o @ olelo o Kamehameha 1.

-------

Me. Luna Hoonopono; Aloha oe:

ua manaoio@ ka mea e ninau neu ua S.

M. Kamakau. a oi hoi o ke akamai ma ka

hoike ana mai na moolelo Hawaii a pau, i

waena o keia @ la inea o keia ola ana, e

ninau aku imua ua hoa aloha nei, no ke ka-

ua ana ma @, i keei, Kona Hema

Hawaii. Oiai @ i hoike pau loa mai o

Kamakau i na ea a pau e pono ai na hana-

on a hou ke heluhelu, a ke hoomaopopo hoi i

ka oiaio.

Nolaila, ke lawe ae nei au a ninau aku i

keia mau nunai i mau kumu e pololei loa ao

la moolelo o Kamehameha ana e hoopuka

pinepine nei, a i mea hoi e kekee cle ai imua

o ka poe o ka hanauna hou e ku mai ana.

A eia ua mau ninau ia he pono no e wehe-

wehe mai a pau pono.

1. owai ka inoa oiaio o ke kanaka nana

i maa mai i ka ala a pa ma ka hono o Kala-

ni Kiwalao a make ?

2. Owai ke kanaka loa loa o ka aoao kipi

o keaoua a Kamehameha I i makemake loa'i?

3. Owai na lii wahine ehiku nana i ha-

pai mai i ke kino kupapau o kalani Kiwa-

lao a kau i luna o kekahi pohaku palahala

e kokoke ana i kahakai?

4. Owai hoi ka inoa o ke kane, a me ka

wahine a na lii wahine i olelo mai ai e ko-

kua aku i ka lawe pu ana i ke kupapau o ke

lii a maka'u laua la?

5. Owai hoi ka ilamuku a kameameha

nana i lawe malu i kekahi lala o kiwalao

Kalani?

6. I ke ao ka make ana o ke'lii kalani ;

a ia po iho heaha ka hana nui na'Lii ma

ka hale o kamehameha ?

7. I na'lii e noho ana iloko o ka Hale o

Keawe ma Honaunau. Owai ka inoa o ke

Kanaka i hopu mai i ka lima o Kamehameha

a honi, A i ka wawae hoi, a kau i ka ai, me

ke noi mai i ke ola ?

E oluolu oe e hai akaka loa mai i pau ka

pohihihi. Aloha oe e S. M. K., a nui.

S. B. Hoa'loha.

Alanui Ahi. Honolulu, Feb. 20 1868.

------------------------

He Meha Wale No.

I ke Kilohana Pookela o ka Lahui ha-

waii; Aloha Oe:

I ka poano nei, haalele iho la i ka ulu-

hala o kahuku, hookele aku la au i ko'u lio

ma ke alanui e hiki aku ai i ka ehukai o

pupena, a ia'u i hiki aku ai ma na hale o

Ke kula Kaikamahine o Waialua, I kahi hoi

i hoakoakoa ia mai ai na kaikamahine mai

Hawaii o keawe a Kauai o Manokalanipo,

ka põe i hoakoako ia i mau makuahine no

keia lahui.

A i ko'u hiki ana aku, he mahe wale no,

a o ke kahu wale no o ua kula la kai loaa

uia'u a me Rev. J. N. Paikuli a me kahi mau

mea e iho no, a o ua poe makuahine la, he

meha wale no. a i ka ninau ana aku, Auhea

hoi ko oukou lehulehu? hau mau la kela,

" aohe kanaka i koe, aia na kaikamahine i

ka halwawai, a in a e hookuu ia mai, aole o

Kahamai na kanaka. " Aole no i liuliu iho

ko makou nanea ana, a lohe aku la makou

i na leo himeni i ouka like ae i ka manawa

hookah, e like me na leo o na manu o ke

keahiwi, a i ka hoolohe ana, ua lealea na

pepeiao, a o ka manao ua mahalo no. No-

laila, e haliu ae e na kaikamahine a e nana

aku i ko kakou Makua ma ka lani, me ka

makemake io o ka naau, e like me keia poe

kaikamahine e noho hoomanawanui nei i ka

imi ana i ka naauao, i mea e hoolaha aku

ai i ka hanauna hou, a e lilo ana lakou i

machine ma key hope. Oiai, ua puka

aku elua no keia kula, a ke ao aku nei i ka

laua mea i ao ai me na kumu, in a pela keia

poe a pau, e puni ana o Hawaii nei i na ma-

kuahine maikai.

Aka, o ka mau o ka make,ake ka pono.

a in a i emi mai ka makemake, o ka palaka

no k ahope, aka, aole e ole ka lawe mau

ana o keia ppoe kaikamahine ma keia mau

hana, oiai, he mau kumu kupono, a he mau

keiki Hawaii aloha lahui, a no ia mau ku-

mu keiki Hawaii kekahi mahalo, i ko laua

hooikaika noi ana e hoolaha i ka pono, a e

ao aku i ko laua mau pokii Hawaii i ka po-

no no ko lakou lahui. Aloha no.

G. L. Malihinihele

------------------------

Ka Poe Make i ka mai Lepera

Ma Molokai

------

E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe:

E hai ae oe i na makamaka a pau ma ha-

waii a hiki aku ma Niihau. i ka nui o na

mai lepera i make mai ko lakou hiki ana

mai ma Kalawao Molokai nei, mai kinohi a

hiki i keia la. Eia ko lakou mau inoa a me

ko lakou nui.

Apr. 15, 1866 make o Kaanaana k. no Hee-

ia Oahu. Mei 4. mako o Makaio k. no La-

haina Maui. Mei. 23, make o Kaupena k.

no Lahaina Maui, Mei 30, make o kapea-

kua k. no Lahaina Maui. Mei 31, make o

kawaakai k. no Honolulu Oahu. Iune 3,

make o Waiwaiole k. no Honolulu Oahu.

Iune 12, Make o kaolelo k. no Maliko Maui.

Iune 27, Make o kapoka w. no Lahaina ma-

ui. Iune 24, make o kaneakua k. no Ho-

nolulu Oahu. Iulai 4. Make o Makaele k.

no Lahaina Maui. Iulai 16, make o Kaia

k. no Lahaina Maui. Iulai 20, make o Noa

k. no Ewa Oahu. Aug. 5, make o Nahui-

na w. no Honolulu Oahu. Aug. 6, make o

Koalakai k. no Lahaina Maui. Aug. 8, ma-

ke o Waipio k. no Lahaina Maui. Aug. 11,

make o Napahu k. no Lahaina Maui. He

kokua oia no kona wahine ua make e nae oia

malarial. Aug. 12, make o Kalaikani w. no

Lahaina Maui. Sepakemaba 27. make o

Puu k. no Hawaii. Okatopa 22, make o Ka-

ili k. aole i akaka kahi i noha ai. Novema-

ba 1, make o Kaaipuaa w. aoole akaka o ka-

hi i noho ai. Nowemaba 9, make o Kaaipoi

k. aole akaka o kahi noho. Novemaba 19,

make o Kea w. no Lahaina Maui. Nove-

maba 27.make o Malaka w. no Lahaina

Maui. Novemaba 28. make o Kainaina k.

no Lahaina Maui. Dekemaba 2, make o

i moo k. no honolulu oahu. Dekemaba 7,

make o iosepa k. no Honolulu Oahu. De-

kemaba 15, make o 2 moo k. no kona akau.

Dekemaba 24, make o Kauwehawa k. aole i

aka kona wahi. Dekemaba 25, make o

Kane k. aole i akaka kona wahi.

Ianuari 1. 1867 make o loon k. aole i

akaka kona wahi noho. Ianuari 20, make o

kaleo k. no kona akau. Feberuari 14, ma-

le o Kaluaioahu w. aole i akaka kona wahi

noho. Marati 16, Make o kahananui k. ao-

le i akaka kona wahi noho. Marati 22, ma-

ke o Kauahano k. aole i akaka kona wahi

oho ai. Aperila 15, make o Mauliole w.

Aperila 20, make o Kahakauila k. no Kona

Akau. Aperila 27, make o kimo k. aole i

akaka kona wahi noho. Mei 16, make o

Kaena w. aole i akaka kona wahi i noho ai.

Mei 31, make o Kaheana k. aole i akaka ko-

na wahi i noho ai.

LIO HELE HEWA !

Olelo Hoolaha

OLELO HOOLAHA

E ike mai au @

OLELO HOOLAHA

Eike Auaneu na kanaka a pau o

KAUKA LAPAAU

DR. Kennedy (kenede) kona inoa.

Aia no kona hale kauka ma

NA LOLE MAKEPONO LOA !

OLELO PAPA.

HAULE

Ma ka poaono i hala ua Haule

KANAKA AUWANA !!

WILI LAIKI NOU !

Ua paa pno loa hio nei ka wili

Hale Hoomoa Palaoa Ma Hilo !!

Ke Hai aku nei na mea. nona @

OLELO HOOOLAHA

HAO BIPU ! _____ HAO BIPI ! !

Eike auanei na kanaka a pai

Hale Kuai Manaui !

Ka Hale O C. Bewnig

Ma aienui.

OLELO PAPA

Ke papa aku nei au i na kanaka

HALE KUAI MAKEPONO

Aia He Hale Ku AI Makepono

KIHEI PAPAMU,

HULU HIPA,

KALAKOA @,

ALAPIA HELU I

KALEPA.

HALE MU !

HALE KUAI MEA AI !