Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 13, 28 March 1868 — KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA. [ARTICLE]

KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.

Na S. M. Kamakau. HELU 65. No KA NOHO Aui ANA 0 KaCIKEAOULI MALUNA O KE At7Pl-Xl f A OA. KA« PAIA O KAMEffAMKHA i^i. ■ *■ fO Kalnnikauikanlnneo Keopuoiani ka makuahine o Knlanikauikeaouli, a o Kiwaloo im ia, a u« kapo aku kona makuahine i ka inoa o kana keiki, mamuh oka inoa o kanmkuakane o kona makuahine, no ka meo, o Kiwolno ka makuakaneo Keopuolani, o o Kekuinpoiwn ka m»kua* liine, a ua hanauia mai laua a elua mai loko mai o Kalola Pupuka oMonokawaU lanī. Ua kapa ia o Keopuolanii lte niaupio a he naha ; a o na keiki e hannu ia mai hiko mai ona, he poe niaupio lakou, a un nana nui aku ka lahui ho«»lookoa, ua loaa ma ka Papa, aole e loli kona al»i ana. A o Kainehameha ka makuakane. Iloko o ka opu e hapai ann, ua kii aku na'lii e noi in Keopuolani. e lilo ia lakou ka hanai o ke ktiki aiii ke hanau } aka, *

ao!c nae "nn; ae, makemake uo ia nan« n<> e !»r>n»i ke keiki ke t.ikī ikawa e hsinau hi. Lo!»e hoi ke kahu makuakane o Kahia'konaiiole oin o Kuakini, he!e mai la oin e nonoi «a Keopuolani., e lilo iain , k?i hanai nnn o ke: keiki ahi. Pane nku o "O kn imnawa e nahuno- ; hu ai. oia kou maiiawa e kii koke maiai, \o aumeume DU;inei na'lii» no ka mea, he (uii nn'hi e mn'nnn nei e iilo ia lakou ke ;keiki. T ' O Kunkini rra nae, e noho ana lakou ma keia aoao o Keauhou, ma Ko>.a Akau, n o Ke«>puo!ani ma hoi, aia ?hkou ma kela noao mai, iloko no nae oia , iAhupuaa linoknhi. * ' I ' Ike k«lfnhhika » n.ehana ae, honau \ iho In ke keiki alii. ain hoi na'hi e akoa-; jkoa ann no ka hanau o ke Alii Ke«>puo-:■ lani. Ai ka hanau ana mai nae ua ma-; ke ke keiki, a o ko Kunkini haa ele iho In no ia no ii, aohe ona makemake e la-; >ve ike keiki kupapau. A lohe hoio| Knikioewa ma, oiai Inkou ma kahima-i mao i<<a aku, u:a na wahi e pili ana ma I Kuiimoo, he uinu mile ka loihi mai Ke-1 auhou aku, kahi hoi i hnuau »i ke keiki alii ; u.i lohe aku no hoi I.ikou, ua hanau o Keopuolnni, ua make nne ke keiki, u o ka hele mai In no ia o K iikioewa me ka inakauknu, a he kaula kana o Kama- j |l ūhi a o Knpihe k;i inoa, o kn poe kauln, |o Napua. he pne pua na Makuakaumann, a o kojia nkua, o Kaonohiokala, (o

0 ke keiki 110 hoi fi ke Akua ke nnu.) 1 kh hiki ;ma o Knikioewa a me Kapiiiu k;ina knul.i, olelo ac la o Knpilie ia Kaikioewa a n.e ke n'naiua 'iii, "Aole e make ke keiki, e ola nvii no oiii." I kn liooinaem.ie ia ana o ke keiki a in;i!k;ii. ;i ksui ia nku l i muiunn o kahi i hoolaaia, a liopu ;ip la ua kaula nei i ka peaiii, a peahi aku )a »i.i ikn makanime ka pulo an;;, a lulu akn la <»ia i kn wai, ine ka Im-lulh lu pu no nae i ka pule. C) ke ano ei«io okn |»ulo. ua like no i> ini' kekahi ni;tu pule o ka aoa«» Katehka Kouia. A penei ke au<» pulr : "Kulin-la. knina-la, liele ia—ln, —Ainnma. He wiihi hele keia na ke Keiki Akua." A penei h«»i kekahi pule: "Hui|:i ka Inni i ke Akun, L;ipn|npa kn honun i ke Keiki, Eke Keiki—e, hooua ika punuhu luni, Aia i ka lani ka Haku—e, O kuu uhane e knhe mnu, f laa i kou knnnwai—Amama."

Hc nui lou lie nno ptile n Knpihe. me ka peahi uisn i ku penlii, tin oni uini ia ke keiki, a puka mui la kn len uwe o ke keiki, n olu lon ;iu I«i. O keia oln an« oke keiki, oin no ke kuum o ka lilo ana o Kuikioewn i knliu hanni no ke keiki. Ua ki*pn uku ke knulu i ka inon o ke keiki Alii, e like me ke Akun i olelo mai ai mn o ke knuln In, o Kenweaweula ka inon. (oin hoi, o ke nlnnui o ke Akua i iho mai ni mni kn lani mni.^

I ka liio ana o Kaikioewa kc kahu ulii 0 ke keiki Alii, al.-iiln, lawe ne la oia ma kalu (neluimelia i Ooma ma Kekaha kahi i hunai ia ai. O Keaweamahi ka uha, a me na kaukauahi, a me na kaikaina, a ine na naikuahine o Kaikioewa, a me ko Inun mau aialo. Q Kupololu ke kahu alii, o Koipepeleleu a ine kahi makuahine o Uiunui na hanai waiu o ke Aiii. A 1 ka munawa i kaalaala ae ai o ke keiki, ua lilo ia Kaaiknne ka waui, no ka hanau aim ia Kekahupuu.

Ma Oomn no ko Knuikeaouli wahi i han;iiin ui o hiki i ka elmm a me ke ono paha o kona nmu mukahiki. O kn hoo* holo moku liilii k:itm hana nui e lealea ai me knnmlii' a o ka uaa liilii kekahi. 0 ka nioku lnhi, ua hana ia ine he upoku mnnuwii la, a ua kau ia he mau pu keienwe lnhi m;t na aono, a ua hoopihuin 1 ka pnud«, a ua hoomoe ia he kaula ahi a hiki aku i kalii i waiho ai ka pau ja me ka pu, aUila, o ke kani aku fa no ia ma na aoao o ka inoku, n makemake loa iho la ke keiki alii. O ke kukini kekuhi hana niakemake loa a ke Keiki Alii, a ua inama lua oia i ke kukini. I kekalii la nae, e paani pu ana no ua keiki alii nei me kamalii, aka, makemake iho la kamalii nui, i oi ae ko lakou kiekie mnluna o ke keiki alii e kukini. O kekahi keiki nui loa nae o Kahoa ka inoa, he ano L@ta kona ano lawe aku la oia i ka pahu hae hopu a kahi mamao, kukulu iho la, aia no hoi o ke keiki mama a hopu mua i ka lepa hopu, oia ke keiki mama, a e lilo noi iaia ka waiwai i pili ia. Ua manao hoi o Kahoa, aole la e hiki mua ana ke keiki n)ii a hopu mua i ka lepa, nolaila, hamo iho la o Kahoa i

ka f«ihu htātif|)opo i ka U"po kanaka ; a i ke kakinii aoa mai o kainaln, ua like ka mama ona a pau, aka. ua pnkeie loa aku ka map>jt o ke keiki a!iī, a oia no hoi ka me;i i 4ippu mua i ka lepa. a i ka huki ana. aaj*timae!e na lima oke keiki aiii. / Eia hoi ka nvm i ua Keiki Aiii nei, i &a pauj|iac!e ana o ka iima o ke Keiki Alir, la na kamalii a kii - mai !a e ka ole!o mai hoi ia Kahoa, l E pau.ana oe i ke puhi ia i ke ahi, ua pnumael? s kr, iima o ke'Ln ia oe, [ e hoi nn? olelo la Kapolola/* Okloaku'la ke Keiki Alii, " Mai oleio kekaiii o ouknu i kuu poe kahu, o make nuanei kuu wahi kaiiu : a o ka mea nae Innna e oieio. pole oia e ai pu me A'u, a au!e no hni e loaa ka waiwai ia keiki, aole no hoi oia e liio i hoa pnani NoV" | Ile mea kupanaha ko ka M«>i Knuike- • nonli ano i kona wa kamalii, piha loa oia i i ke aloha a me ka lokomaikai i kona Ipoe hoa pnani, aole no iioi oia e pepehi a hoeha wa!e aku i kona mau !ioa paani IkamHiii. i kona noho f.na nae ma Halakna i Lahaina, me kona poe kahu, o 'ka hooho|(>hoio moku no knun hana nui, |q oka hoohohihoio wna liiln no hoi. 11 e Ikhiki akahai, he noonoo, lie hoololie hoi ji l;c aoia ana i kona \va kainnlii. i {Aole i pnu.) j