Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 14, 4 April 1868 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, APERILA 4, 1868

English Columu.
FOREIGN NEWS.
-

          By the Mail Steamer Idaho, which arrired on Saturday the 28 olt. we have later news respecting the impeachment trial of President Andrew Johnson.
          On the 4th of March, before its adjournment, the Senate resolved to constitute itself into a High Court of Impeachment at 10 o'Clock on the 5th. At the time, the President of the Senate announced that all legislative and executive business of the Senate was ordered to cease, for the purpose of proceeding to the business connected with the impeachment. He then vacated the Chair, and the Chief Justice advanced up the aisle, clad in his official robes, and accompanied by Judge Nelson, and escorted by a Committiee appointed for that purpose, followed by the Managers of the House, who stood behind the bar. The Chief Justice ascended the President's Chair, and said in a solemn and impressive voice: "Senators, in obedience to notice, I have appeared to join with you in forming a Court of Impeachment, for the trial of the President of the United States. I am ready to take the oath."
          Judge Nelson administered the following oath:—"I do solmnly swear, that in all things pertaining to the trial of the impeachment of Andrew Johnson, President of the United States, I will do impartial justice, according to the Constitution and Laws. So help me God."
          In the Senate, on the 3lth, at one o'Clock, the Chief Justice took the Chair, and the Sergeant-at-Arms made proclamation in the usual form.
          On Motion of Mr. Howard, order was made that the Sergeant-at-Arms notify the House that the Senate was organized as a High Court of Impeachment and ready to proceed to the trial of Andrew Johnson. Immediatly there after, the managers and members of the House took the seats provided for them; Mr. Butler only being absent.
          The return of the Sergeant-at-Arms of service of suminons upon the President was read, when the counsel for the President were notified of the commencement of proceedings, and Messrs Stanbery, Curtis and Nelson took seats at the table on the right of the Chief Justice, opposite the Managers, who were seated ot the left.
          Mr. Stanberry rose, and addressing the Chief Justice, read the answer of the President entering his appearance, and naming as his Counsel, Messrs Stanbery, Curtis, Nelson, Black and Evarts, and asking reasonable time for preparation for defence a period of forty days.
          Mr. Bingham cited the eighth Rule, which provides for an appearance of the President, to which he was-required to file an answer, and in case an answer was not filed, the trial should proceed as on a plea of not guilty. He claimed therefore, that the trial should proeeed forth-with.
          Mr. Edmonds offered an order, that April lst he appointed for filing the Presidents answer, and that the trial procced on April 6th.
          At two o'Clock, the Senate retired for consultation, and returned to the Chamber at 4, 10 P.M., and the Court re-assembled.
          The Chief Justice announced that the Motion had been over ruled and an order was entered that the President be required to file his answer on Monday, March 23d.
          President Johnson is now in trouble, and his party friends have fallen away from him. He feels this ingratitude, and it is reported that he gives out that he will resign and go before the people for an endorsment of his official Conduct.

European.

          LONDON, March 6.—In the House of Commons this morning, Disraeli appeared for the first time since the resignation of Lord Derby. Upon entering he was received with loud cheers from both the Government and opposition benches.
          There has been a general change in the Turkish Cabinet. All the Ministers except the Grand Vizier have resigned, and successors have been appointed.
          The Prince of Wales is about to visit Ireland and is to be a Knight of the order of St. Patrick.
          BERLIN. March 10.—The treaty in relation to the rights of Naturalized Citizens has been unanimously ratified by the Federal Council.
          It is reported here that a proposition has been made to Lord Stanley to submit the Alabama claims to the arbitration of Prussia, and that he was willing to entertain the proposition so far as it applied to the question of indemnity, but he refused to submit the other points in dispute.

-

          KA HIHIA O KA PERESIDENA KIPI.—Ma ka la 12 o Maraki ma ke kulanakauhale o Rikemona, ua hoopaneeia ka hookolokolo ana i ka Peresidena Kipi Jeff Davis imua o ka Lunakanawai Underwood a hiki i ka la 14 o Aperila oia keia malama ae. Ia la e hookolokoloia ai kona Karaima nui, oia ke kipi ana i kona aina makua, a lilo i aupuni mokuahana iloko iho nei o ke Kaua, aka aole nae i ko ka manao kipi. Pela i mana ai kekahi olelo kahiko, "aohe kipi e lanakila."
          O ka poe pili Ribupelika o ka Ahaolelo nui, hoapono lakou i ka hoopii Luna Nui ia o ka Peresidena a hookolokolo koke la a hoopaiia paha iloko o na la he haneri. Ua kauoha ia ua Peresidena la e hele kino mai iloko o ka Hale Ahaolelo nui ma ka la 23 o Maraki.

NU HOU KUWAHO.
-

          I ke kakahiaka nui o ka Poaono aku nei i hala, ua ku mai ka mokuahi Idaho, ma kona uapo ma Ainahou, iloko o na la he 10 a me 18 hora mai Kapalakiko mai. Eia ka mea hou ano nui malalo iho.
          Ma ka Hale Ahaolelo nui o Amerika Huipuia, i ka la 13 o Maraki nei, ua hoaoia e kukulu ka Aha Hookolokolo no ka Peresidena.

Ka hoaoia ana e hookolokolo i ka Peresidena.

          Ma ka hora 11 o ke awakea, ua hele a pili ka aoao o luna o ka hale i hookaawaleia no na wahine (ladies' gallery) i ke aniani alohilohi, me he kahiko like la o ka po Aha Mele lealea. Ua kuene pono ia na noho o ka poe Senate e like me mamua. Ma kahi kaawale mamua iho o ka noho o ka Peresidena, elua mau pakaukau loloa, i hoolakoia me na noho ehiku pakahi—hookahi pakaukau i hoano e ia no ka Poe Luna o ka Hale o na Makaainana, a o kekahi no na Loio o ka Peresidena. Mahope iho o na noho o ka poe Senate a me kahi kaawale holookoa, kokoke elua haneri mau noho i kukuluia a kaana e ia no ka poe Komite o ka Aha Hookolokolo o ka Hale a me kekahi poe e ae e hiki mai ana ia wa.
          Ma ka hora 11 a me ka hapa, ua puulu liilii ae la ka hapalua o ka poe Senate e kukakuka ana no ka hihia ano nui o ka la. He mea kupanaha ka ike ole ia ana aku o kekahi negero ma na aoao o luna; ua holo maikai ka hana. Noi ae la ke Kahunapule no ka hoomaikai ana no ka poe i komo mai e hoolohe i keia hana nui.
          I ka hiki ana ae i ka hora 1, make aku la na hora o ke kakahiaka, komo mai la ka Lunakanawai Kiekie a noho iho la; a kukala ae la ka Makai Nui o ka Hale i kana olelo mau. Heluhelu ae la ke Kakauolelo i ka moolelo o ka halawai i hala o ka Aha Hookolokolo; ike ia aku la ka hapa nui o na Lunamakaainana e alakai ia mai ana e na Luna o ka Aha Hookolokolo, e ku lalani mai ana mawaho iho o ka puka komo.
          Ma ke noi a Mr. Haowada, ua kena ia ka Makai e kauoha aku i ka Hale o lalo, ua kokoke ka Hale Ahaolelo Nui e hookolokolo no ke Karaima Kiekie ia Anaru Ioanekana. Ia wa koke no mahope iho, noho mai la na Luna o ka Hale o lalo a me na Lunamakaainana ma na noho i hookaawaleia no lakou; hookahi wale no i noho.
          O ka poe aole i hoohiki mua ia, hoohikiia iho la lakou.
          Heluhelu ia mai la ka Palapala kena i ka Makai o ka Hale i ka Peresidena; i ka wa a na loio o ka Peresidena i lono aku ai no ka hoomaka ana o ka hana, noho koke mai la o Messrs Stanbery, Nelson a me G.T. Curtis ma ke pakaukau, ma ka aoao Akau o ka Lunakanawai Kiekie, ma o maio na Luna o ka Hale o lalo, e noho mai ana ma ka hema.
          Ku ae la ka Loio Stanbery, a noi aku la i ka Lunakanawai, a heluhelu mai la i ka palapala pane a ka Peresidena no kona komo kino ana mai, a e koho ana ia Mr. Stanbery, Curtis, Nelson, Black a me Evarts i mau Loio nona, a e noi pu mai ana e haawi aku i manawa no ka hoomakaukau ana i na kumu pale—i kanaha mau la, e nana i kela a me keia mau hihiu ma ka hihia ano like, ua ae ia.
          Noi mai o Mr. Binamu, e nana i ka rula ewalu, a koi mai e hele kino mai ka Peresidena e hoike mai nona iho, e pane mai no ka ninau ke ninau ia aku, a o ka ninau e hai ole ia mai ai ka haina, alaila, e hoomaka ka hookolokolo no ka hihia aole i hewa.
          Hoomoakaka mai o Mr. Curtis no na hihia o ka Lunakanawai Humphreys a me kekahi poe e ae, a kuhikuhi mai, aole i ku like keia rula no na mea a Mr. Binamu i wehewehe ai.
          Kamailio oe no hoi o Mr. Nelson, a kamailio hou mai no o Mr. Stanbery no kona kahaha i keia kumu a na Luna i waiho mai ai. Olelo aku la la, me he mea la e wikiwikiia ana e hookolokolo koke i keia hihia ano nui e like me na hihia e ae ma na Aha Hoomalu. Ua hai ae o Mr. Binamu, o ke kumu wale no o ia hana ana a na Luna, i hooko pono ia ai na rula o ka Hale Senate, a keakea aku i ke alanui pololei ke pale mai.
          Ua hoopuka ae o Mr. Edmunds he olelo kauoha, e koho ia ka la 1 o Aperila i la no ka Peresidena e pane mai ai i ka ninau, a maloko o ia mau la mai, e pane aku ai na Luna i ka ninau a ka aoao pale, a e hoomaka ka hookolokolo ana ma ka la 6 o Aperila.
          Ma ke noi a Mr. Mortion, ma ka hora 2 e komo na Senate e noonoo, a e puka hou mai iloko o ke keena ma ka hora 4 a me 10 minute, a e hookuuia ka Aha Hookolokolo.
          Pane mai ka Lunakanawai, ua kue ke noi i ka rula, a e hookomoia i kauoha, e hele mai ka Peresidena e hai mai i ka ninau ma ka la 23 o Maraki.
          Hoopuka mai o Mr. Binamu he olelo kauoha, i ka wa e pane aku ai na Luna o ka Hale olalo i ka ninau a ka aoao i hoopiiia, alaila e hookolokolo koke ia. Ua waiho ae ka Lunakanwai Kiekie i ka hooko ana, a ua hoole he 26 ae he 25—nolaila ua hoole ia.
          Wehewehe mai o Mr. Nelson, ka loio o ka Peresidena i ka pono e akahele me ka makaala, a hoopuka mai la o na kumu hoopii hope elua a ka Hale, ua like me kekahi olelo kaulana kahiko a ka poe Helene, a he pono e imi nui loa i na kumu e ae a pau mawaena o ka Peresidena a me ka Ahaolelo Nui.
          Hookomo mai o Mr. Conklin he hoololi, ina he kumu no ka hoopanee ana e hoike ia mai, alaila e hoomaka ka hookolokolo ana mahope koke iho o ka hai ana aku i ka ninau a ka aoao pale.
          Hoike mai la o Mr. Binamu i ka olioli a me ka mahalo o na Luna o ka Hale o Lalo no ka hoololi, ua ae ia, ai ua hoopahee ia ka hookolokolo a hiki i ka la 23 o Maraki.

-
HUNAHUNA HUIKAU.
-

          KA HAKU O WALE.— Ma Ladana., Enelani, ma ka la 10 o Maraki, ua lonolono waleia ae, e kokoke ana ka Haku o Wale, oia ka hooilina o ke kalaunu o Beritania, e holo makaikai i ka mokupuni o Irelani, a e kauia ma ka Papa o ke Knight o Sana Petarika. (Patrick) Malia io o kana huakai hele e naue la, e loaa ana ka maluhia o ka poe Feniana hoohaunaele.
          AIA I LADANA.—Ma ka la 12 o Maraki, ma ke kulanakauhale o Ladana, ua loheia ae, ua ku o Generala Dix. Ua manao wale ia e noho ana oia malaila no kekahi mau pule. O kekahi uwalo i lonoia ae, i hele aku oia no kela hihia a Amerika Huipuia e kaukolo loa nei ia Beritania, oia no ke ino a kela moku powa kipi Alabama i hana ino ai i na aumoku Amerika iloko o ka wa kaua huliamahi o ka Hema a me ka Akau.
          KAUA MA ABISINIA.—Ua hiki hou ae na lono ma ka Oihana Kaua o Enelani mai Abisinia mai, o ke kulana o ka puali kaua, ke kupaa la no. O kekahi alii koa i lilo pio mai, he manao kona, e hookuu wale mai ana no ka Moi o Abisinia i ka poe i hoopaahaoia, ke kokoke aku ka puali kaua ma kona wahi e noho la. Hoopuninini no kela moi ia Beritania. He aupuni kamalii iho la o Beritania i kana kaua kamalii ana mai.
          HE AHI NUI MA TEKASA.—Ma ka po o ka la 3 o Maraki, ua pau i ke ahi ka ekolu hapaha o ke kulanakauhale o Jefasona ma Tekasa. Mawaena o ke kanalima a me ke kanaono ka nui o na haie kuai a hoahu waiwai i pau i ua ahi nui nei. O ka nui o ke poho he hookahi miliona dala. Aohe no i kana mai ua mea he poho.
          HE KUIKAHI KALEPA.—Ua hanaia he kuikahi pili kalepa mawaena o Zolovereina a me Auseturia. Ua hooholoia ua kuikahi la me ka ae like ana, a ua kakauia na inoa e hooiaio ana i ke kuikahi.
          HE WAI HALANA NUI.—Ke lonolono ia mai nei mai ka hikina mai o Amerika, ma ka wai halana nui iho nei o keia wa aku nei i hala, o ke alahaka o mokupuni Pohaku Nui e moe la ma ka muliwai o Misisipi, ua hoopoino loa ia iho la e ua kupu eu wai halana nei. Ma kekahi kulanakauhale o Ohio, ua kaumaha loa ke poho; o ka holo a ua wai halana la ma ka mokuaina o Mikigana, he weliweli loa. Komo ia na hale, a hoolanaia kekahi, a nui na ohana i poho.
          E HOI KOKE I WASINETON.—Ua hai ae kekahi mea kakau nupepa o Wasinetona, ua kauohaia aku o Generala Hanakoka e ka Peresidena e hoi koke mai i Wasinetona, a e noho ma ka mahele o ka Atelanita.

KA LUNA HOOPONOPONO, - - L.H. KULIKA.
KA HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KAWAINUI.

POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA.

C.J. Laiana, (Lyons.) | S.M. Kamakau,
Rev. M. Kuaea, | Rev. C.B. Anelu.
Rev. L. Laiana | (Andrews.)
| D. Malo,
(Lyons) | (Lokoino.)

-
HONOLULU, APERILA 4, 1868.
Ke Kula Nui o Waialua.
-
KA HOIKE MAKHIKI.

          E hoike ana ke Kula Nui o Waialua mahope koke iho o ka pau ana o ka halawai makahiki o ka Aha Euanelio ma Honolulu.
          Ua manao wale ia o ka la 16 o Iune ka la hoike, a ke kono ia nei na makua mea kaikamahine ma keia kula, a me na makamaka a pau o ka oihana hoonaauao, e hele nui mai ia la e ike i na hua o ka hooikaika ana o na kumu a me na haumana iloko o ka makahiki hookahi mai ka hoike ana o ka M. H. 1867.

HE MAU MEA KUAI.

          I ka pau ana o ka hoike e kuai ia aku ai kekahi mau mea hoonani hale a kahiko hoi i ke kino, i hana lima ia e na kaikamahine i noho akoakoa ma kapa o ka muliwai o Anahulu. Nolaila e hele lako mai na makamaka me na wahi apana dala ma ka eke i hoi aku me na wahi lako hana ia e na lima palupalu.

E HOOMAHA ANA KE KULA.

          Mai ka wa i kukuluia keia kula ma Waialua i ka makahiki 1865 a hiki i keia manawa aole i hookui ia na haumana e hoi me na makua i ka hoomaha nui ana. Aka, i keia makahiki ua hooholo ka manao o na kumu e hookuu i na kaikamahine a pau he kanahiku kumawalima mahope koke iho o ka pau ana o ka hoike, e hoi me na makua e hoomaha ai, a e hooluolu, a pau paha na malama o Iulai a me Augate, Nolaila ke kauleo ia aku nei na makua mea kaikamahine ma ia kula, e noonoo mua lakou i alanui e hoi aku ai ko lakou mau kamalei a ma ka poli o ka makua hanau e noho pu ai a pau ka wa kupono o ka hoomaha ana, alaila, e hoihoi mai a ma ka home o Hale Iwa e pii hou aku ai i na anuu o ka puu o ka naauao. He umi ka nui o na haumana o ka papa akahi e puka ana mai ke Kula aku i ka la hoike,

HE WAHI OLELO PAIPAI I KEKAHI MAU MAKUA.

          Ina he wahi aie kou e ka makua mea kaikamahine no na wahi lole, kopa, pooleka, a mea liilii e ae paha i hoolako ia ai kau kaikamahine iloko o keia noho ana; e hoomanao mai oe a e hookaa aku ia aie mamua o ka hou ana o ke kula. O ka hapanui o na makua ua mahalo ia no ka hoolako pinepine mai i na kaikamahine i noho kaawale mai o lakou aku ma ka hale ao. Mai hoopanee wale i na aie.
          E makaukau ana na makamaka o ke kula e noho ka kamaaina ana ma ka ehu-kai olalo, e hookipa i na makua a pau e hele aku i ka hoike kula. He nui ka ai ua ku-pai i na loi, a ua mehana na puuwai o ka lahui i kaulana i ka hookipa i na malihini.

-
NU HOU KULOKO
-
Oahu.

          KA OIHANA KAUA.— Ke lonolono mai nei makou mai keia keena mai, aohe i pau ka ohi ana o ia oihana i na koa hou.

-

          Ma ka Idaho inehinei, ua kau aku kekahi mau kamaaina hanohano o kakou, P.C. Jones. E.P. Adams, Capt, W.H. Dimond a me na kaikamahine a Baluwina a me kekahi mau ohua i kamaaina.

-

          Ke ike aku nei makou i kekahi mau anaina pepa ma na uapo a ma na wahi malu, me he mea la no paha, he mau pepa pili waiwai wale no ua mau aha la. Pela ka ike aku a ina he oiaio ia mau aha pili waiwai pono e papa aku ke aupuni.

-

          PILI KINO.—Ma ke ku ana mai a ka mokuahi Idaho i ka Poaono aku nei i hala, ua holo hou mai o Kapena H.W. Dimond e makaikai hou i kona aina hanau, a mai a nei aku paha e hoi ai a noho ma Kapalakiko, ke oluolu ke oia o kona puali.

-

          KILAUEA MA KAUAI.—No ka nui loa o ke okaikai o na awa ku moku o Waimea a me Koloa, ua hakalia ka holo ana mai a ke Kilauea i Honolulu nei; a i ka hora ekolu o ke ahiahi Poaono kona haalele ana ia Koloa, a hou mai no me kona huila a me kona mau pea, ku ma Honolulu nei i ka auina la Sabati. -
          HE OLAI.—Ma ka hora 4 paha o ke ahiahi Poaha iho nei, ua hoonaueia ae ke kulanakauhale nei e ke olai. A me he mea la ua holo Akau-komohana mai (Northwest,) pela ke ano o ka ike ana iho ma ka naueue ana. He nani ke kupanaha o ka ke Akua mau hana i na mea a pau.

-

          NA LAKO PUUKANI.—Ua loaa hou mai nei ia Mr. Wini o keia kulanakauhale, kekahi mau Buke Himeni hou o kela ano keia ano hoolealea pepeiao, a hoonani no hoi i ke Akua Kahi-kolu, ma na luakini a me na wa hoomana, a wa hoonanea e ae no hoi e luaana ai; a e kuai ia aku no ma kona Hale Kuai Buke i ka poe e makemake mai ana. O ka eleu no ka pono i loaa e.

-

          Ke huli nei o Mr Kalino o Waianae, e loaa kekahi keiki Hawaii makaukau i ka olelo haole, e hele i kumu kula haole no ia apana. O ka mea makemake, e hele no e kuka pu me ia. Eia no ia ma Honolulu nei kahi i au wale ai, o ka loaa ae. E na hoa, mai ho-a i ke kukui malalo o ke poi, aka e hoao i ka mana o ka naauao, oiai he waiwai hooilina ole aku i na pili koko.

-

          AIA I KA ULU NIU O WAIALAE.—Ua lohe mai makou, ma ka Poakolu iho nei, ua haalele iho ka Mea Hanohano Mrs. Pauahi Bihopa ia Honolulu nei, a ua nee aku la ma kela ulu niu maluna ae e hoonanea iho ai no keia mau la, oiai ka makani a me ka lepo e kuekaa nei i ke kulanakauhale.

-

          HOAO E MAHUKA.—I ka wa e hooili nanahu ana ka moku hao Papohaku i ka Poakolu aku nei i hala, a makaukau oia e holo, e nalowale iho ana kekahi haole paahao e hao nanahu ana. I imi ia aku ka hana, ua pee ua haole nei, a i hapa imi ia ae no, ina ua puhalahio kela i Iapana.

-

          HOIKE O NA KULA KUOKOA OAHU.—Ma ka Poakahi iho nei, ua hoikeia na Kula Kuokoa o Waialua, oia na Kula aia ekalesia e uku nei. Poalua ae ua hoikeia na kula Kuokoa ma Kahuku. Poaha ua hoikeia ke kula a J.W. Kauhane o Kailua. I nehinei, ua hoikeia ke Kula Enelani a W.A. Kiha ma Kaumakapili, aka no ka piha e o ka pepa, ke waiho nei makou i ka hai hou ana aku i ke koena, a keia pule ae e hiki mai ana.

-

          KEIKI PIHOLO I KA WAI.—Ma ka Poakolu iho nei, ua poholo kekahi kaikamahine maloko o ka muliwai malalo aku o Kaumakapili. Ua ahonui nae na kaikamahine nana i kauo ae a ma kapa wai kahea aku i na kanaka. I ka hiki ana mai o ka poe kokua, ua ano nawaliwali loa a nae iki loa. Aka ua maalea no na kanaka Hawaii a ua lu ia ka wai a pau, a ua hoi hou mai kona ola i aneane e pauaho mai i keia ao.

-

          KA MOKUAHI KAUA LAKAWANA.—Ma ke ahiahi Poaono aku nei i hala, ua komo hou mai keia moku kaua ma Honolulu nei, mahope iho o kona ku ana ma Hilo no kekahi mau pule pokole, me ka hoohaikiia ana o ka pono o ka lele uwaki ana, i na luina a me na lii. Aka ia lakou e ku ana, ua makahehi no na kamaaina Hawaii, a ua holo nui aku e makaikai ia luna o ka moku. Ina paha i papaia na makaainana aole holo i luna o ka Lakawana, ina ua hopu ia no ke kue

i ka olelo papa. -
          HE MAU MAKA ALOHA.—Ma ka holo ana aku o ka Idaho i ke ahiahi Poalima iho nei, ua hului pu aku oia i kekahi o na maka aloha, Mrs. Snow a me kana maa keiki elua. C.K. Kalaka opio a me kekahi mau hoalauna e iho. O keia Kalaka opio, e hoi ana oia i Kapalakiko, a e hoolilo ana ia i ua kulanakauhale la, i home aku nona no ka wa e hiki mai ana. Ke lana nei ko makou manao e malama a e hoohiki waweia ana ka holo o keia moku.
          AHAAINA LULU DALA MA WAILUPE.—Ma ka Poaha la 23 o Aperila e hiki mai ana, e lulu dala ana ka ekalesia o Wailupe no na mea e pili ana i na hana no ko ke Akua aupuni ma ia kihapai. E halawai haipule ana ma ia la, a he ahaaina kekahi i hui puia mai, a o ka lulu dala iho. Nolaila ua kono ia na manu hulu, like i komo ia e ke aloha i keia wahi kihapai muli, e lulu like mai, a olahani like ae i na wahi haawe kaumaha i koe. —
          NA IPU HAOLE MAI MAKAHI, WAIANAE MAI. Ma ka Poalua iho nei, ua koino mai wahi kuna Lilia ma Honolulu nei me na ipu haole i hiki aku i ka akahi tausani eono haneri, i hoouluia e Owene Holo ma na kula momona o kela aina, a i laweia mai hoi i Honolulu nei i mea e kuai aku ai i ka lehulehu e ono ipu haole mai ana. I kinohi o ke kuai ana aku mai ka hale mai o Pinehasa he hapaha no hookahi ipu, malia no paha no ke kaekae i ka ono a ka ipu, ae no ka mea, he mau hua mua ka hoi. Ua emi mai la paha, ae paha aohe hoi he ikeia aku nei.

-

          PANI ANA IA J. MANUELA.—Ma ka Poaha aku nei i hala, he anaina eehia ka ikeia ma ka apana kuaaina o Kaneohe, oia ka hookahuna ana ia J. Manuela (Pukiki) i kahunapule. Ma ia anaina ke kahuna mua o ia ekalesia. Rev. B.W. Pareka. Rev. H.H. Pareka, Rev. H. Kauaihilo. Rev. Z. Poli a me Rev. S. Waiwaiole. He anaina nui kai akoakoa ae e ike i ka hookahuna ana i ke kahu a ko laila poe i kau nui ai. Ua hoomakaia ka hana e like me ka hoana e ana i ka lakou mau hana e lawa like ai lakou. Ua piha loa ka luakini i ka poe i hele mai e ike i ka poniia ana o keia haole o ka aina e, i imi i kona manaoio i ka Haku mailoko aku o ka Hoomana Euenelio, aole mai ka hoomana mua mai o kona aina iho. Ua hookuuia na hana o ia la, ma ka pule hookuu a ke Kahu hou i poniia. Ua apo like mai na ekalesia ia ia i Kahu no lakou mamua iho o kona poniia ana, a nolaila, ua hoohauoliia lakou i ka loaa ana o keia Kahu hou e pani i ka hakahaka o ke Kahu makua i waiho mai no ke onawaliwali.

-

          NA MEA HOU O EWA WAIANAE.—Ma ka Poalua a me ka Poakolu o ka pule i hala, ua hoikeia na Kula apuni ma ka apana Kula o Ewa. Ua hele nui aku na makua a me ka lehulehu e ike i ka lakou mau keiki, e hoolohe hoi a wae aku i ke ao ana a na kumu. Ua ike no na keiki ma kahi i ao ia aku ia lakou, pela mai ka mea nana i hoike mai ia makou.
          —Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka Poaha, ua akoakoa hou mai ke anaina nui a piha ka hale no ia hana. Ua hoikeia he mau hana o ka wa kahiko, a ua hanaia no hoi e like me ka Puali Inuwai o ka wa i hala. Ua hoomakaukau pu ia e na kamaaina he ahaaina ma keia la i oleloia, no ke kaomi ana aku i na houpo lewalewa o na makaikai a me ka lehulehu. Ua hoomaha i ke awakea, a ua hoomaka hou i ka pau ana o ka paina ana. Pela i hoomau aku ai a hiki i ka hora 6 o ka liula. Ua olioli a ua mahalo ke anaina i ka ike hou ia ana aia no o Ewa ma ka papa hooikaika i luna o ka naauao. Ina he oiaio keia lohe, alaila o ka hele aku ka pono i mua, aole ke kuemi hope e like me ka nui o na apana kula e ae.
          —Ma ke kakahiaka Poalima, ua hoikeia ko Waianae mau kula, a ua piha no i na makua a me na makaikai i hele aku e ike maka i ka ike o ka lakou mau keiki. E like no me kela maluna ae, pela no malaila.
          — Ua malamaia ka hana hoolana manao, o ia mau kula, oia na himeni, na hana o ka wa kahiko a me ka Puali Inuwai. Ua kuliu no ka lakou mau hana. O S.W. Mahelona, ke Kahukula no keia mau apana, a ua nui no kona hooikaika ana e holo ka ike.

-

          KA MAKUAHINE FATUHIVA KOA A MAIKAI.— He mau pule i hala iho nei, ua olelo nui ia e na nupepa haole, ka hana lokomaikai a kekahi wahine alii Fatuhiva, e pili ana i ka hoopakele ana ia Kapena Whalon ma Hivaoa, he ekolu paha makahiki i hala aenei. O ke kumu i hopu ia ai o keia kapena, no ka ukiuki o na alii a me na kamaaina i ka lawe malu ia ana o kekahi keiki alii opiopio e ka moku Peru, a lawe loa ia i Chincha, aka koe nae kana wahine a me ka laua keiki ma ka aina. I ke ku ana aku o keia moku me ka maopopo ole o ka mea ino i hanaia i kela lahui pegana e kekahi alii moku Peru, nolaila hopu na kamaaina i kela kapena a hikiikiiia na lima i ke kaula, e kali ana no ka enaena ae o ka imu alaila kalua. Aia ua makuahine Fatuhiva nei e hii ana i kana keiki, aka i kona ike ana i kela haole ua paa na lima i ke kaula, a e kali ana no kona wa hope loa, kupu ae la kona aloha nui ia ia, a lawe aku la i kana keiki a hoonoho maluna o ka uha o ka haole popilikia. E like me ka mea maa i ko laila noho ana, ina e noho loihi ke keiki maluna o ka mea e manaoia ana e make, a kala ia, alaila e loaa auanei kona pakele. I ko Kekela a me ko Kaukau ma akoakoa ana aku e noho ana no ke keiki, a kauoha aku lakou, pela no e noho ai a hiki i ka wa e kala ia ai e ke alii. Pela no ia i hoomao ai a hoopakele ia kela hole. O na Misionari o kakou malaila a me Rev. A. Kaukau e noho mai nei ma Waimea, ua hooia mai i keia, a he ake nui ko lakou e haawiia aku na makana hoomaikai no kana hana lokomaikai lua ole. Ua manao o Rev. A. Kaukau e hoouna ana i mau makana i keia makuahine alii, a ua hana paha ia pela. Aka, ma ka holo ana aku nei o ka Hokuao, ua oluolu makou a me kekahi poe uuku loa o keia kulanakauhale i ka hoouna ana aku iaia, he eha huluhulu 2 koi lipi nunui 1 koi uuku a me 1 pahi loihi.
          NO KE KUNA KATE LEE.—Ua hoopuka pokole aku makou i ka pule i hala no ko makou lono e holo ana keia kuna i Iapana. Pela io no ma ka puka ana ae a ka nupepa a Wini. Ua wehewehe hou ia ae nei kona mau likini a me kona kia hope, a ua pakui hou ia iho he kia hou me na kaula likini paa a me iwi pono e ae i manaoia he paa. I keia mau la iho nei kona hoomakaukau ana, a i na e paa pono, alaila holo oia i Makena, a malaila e hoopihaia ai i na pahu ko maikai he 750, oia na ko maikai loa i hoomaemaeia a hoounaia paha auanei mai keia aupuni aku. Ina ma keia holo ana e weheia ai ke kalepa mawaena o Hawaii nei a me Iapana, alaila e holo mau auanei keia moku ilaila. I ka wa e hiki aku ai ia Iapana, e hoi mai paha auanei ia me na waiwai o Iapana. E holo pu ana o Kapena Ki a me kekahi o kana mau kaikamahine i ka makaikai i kela aupuni nana i hiu ka mokuhao.

-
Maui.

          HOIKE KULA SABATI—E hoike ana ke Kula Sabati o Lahaina nei ma ka Luakini o Wainee, ma ka la 23 o Mei e hiki mai ana. E pono i na kumu a me na haumana e huliu a e hoomakaukau no na hana oia la, oi kaawale ka manawa.
G.W.P. HOA KULA SABATI.

-
Hawaii.

          PAKA KUE IA HAKAKA.— Ua hu ko makou aka i ka ike ana iho i ka palapala a S.S. Kailiwailoke o Aamakao, Kohala ia makou, e hai mai ana ma ka la 16 o ka malama i hala, ua hakaka kuikui maoli kekahi mau kanaka ma Kohala, no ke puhi ana o kekahi kanaka i ka paka o kekahi kanaka a pau mai ka ipu paka mai. E ole e uwao ia e keia S.S.K. ina ua hele laua i ka nui loa aku, o ko laua ola ka palena. Nolaila ke papa nei makou i ka poe e hoomahui ana i ke puhi paka, e hoopau loa, o hoopiiia auanei o Hakaka e Paka.

-

          KA LUA PELE KILAUEA.—Ekolu mau palapala i loaa mai ia makou mai Kona a mai Kawaihae mai, e hoike mai ana ko Kawaihae palapala, ma ke kakahiaka nui o ka la 27 o Maraki, ua hikilele ko laila poe i ka ike ana aku i ka punohu ana mai a ka uahi i luna pono o Maunaloa, a kahe awai mai la ka iho lalani ana a ka pele mai Mokuaweoweo aku a kokoke e hiki aku i kahi uuku o ke kuahiwi. Mai ka hora 6 a hiki i ka hora 9, ua hikiwawe loa ka a ana a ka pele. E iho ana paha i Kau a iho ana paha i Kona.
          —Eia mai ko Kona palapala. "I keia kakahiaka o ka la 27 o Maraki, ua ikeia aku ka punohu ana a ke ao ulaula maluna ae o ka ulu-laau mai Kaei a Kapalilua. Eia ka auanei he ao pele. Ke kahe mai nei ka pele mai Maunaloa mai. Nu Hou maoli keia. O ka ike ana no i ka 1858 a akahi no a ike hou ia i ka 1868. Ina paha e kahe pololei mai ana i Kona e komo ana paha i Keei me Honokua." Mamuli o ka lono i lohe mai i kekahi kamaaina o Kona, he a nui ana keia a ka pele, a oi ae mamua o ko na pele i ike mua ia. He mau olai kekahi i hoonakolo iho ma Kona. ——
          NA MEA HOU O HILO.—He palapala kai loaa mai ia makou mai a J.A. Kealoha mai o Hilo, i kakauia ma ka la 23 o ka malama i hala, e hai mai ana, ua paa he uapo papa ma Kaipalana, ma ka hana ana a ka Makai Nui i kokua pu ia e na haole o ia kaona. O keia uapo, he wahi e pili mai ai na waapa, a malaila mai e lele aina ohua. Ua hala aku la ka uapo maluna o kahi a na nalu e poi ana, koino ae la nae malalo o ka uapo nalu la e poi ana. Ia makou e kakau ana i kela maluna, hiki mai ana he palapala na Kaneakua, i kakauia i ka la 24 oia malama no maluna ae e hai mai ana penei: "Ke hanaia nei ma Kaipalaoa, he wahi uapo e pili mai ai ka waapa, i ole ai e pulu i ke kai, e like me mamua, ina nae e pono ka hana a keia mau haole, alaila pau ke koele wai ana o na wawae." Ke manao nei makou aole io i paa ka uapo e like me ka hai a ka palapala mua.
          —Ua wehe hou ia he mau Hale Kuai lole ma kela kaona, me kekahi hale hoohainu ki, a hookipa malihini ma ka hanai ana i ka ai ma ka uku oluolu.
          —He mau la ua nui loa ko ua kulanakauhale nakukele la i keia mau la mai nei, a ua nui loa mai ke kahe ana a na kahawai, a puai aku ka lena o na kahawai i kai o ka moana. Pela mai kekahi o na malihini i holo aku nei i Hilo a hoi mai.

-
HE OLELO NANE.
-

          E ike auanei na 'Lii, na haole, na kanaka ka poe ake akamai, imi naauao, ke nana mai ma keia Olelo Nane, mai Hawaii a Niihau, o ke kahi ka palena o lalo a o ka umi ka palena o luna.
          Hookahi Laau Nui e ku nei i kuahiwi. Malaila na hua a pau loa. Na keiki haalele makua, na ale kupikipikio o pii nei i na puu, na kai aleale e poi nei i ka Hikina, na Uila e a nei i na ao o ka la a me ka hikina mahina, ua haule laua i ka po a me ke ao, aole nae laua. No na mea malalo iho nei ka imi nui ana a loaa, eia no ia:
          O ke 'Lii, aole wahine, Kuhina, aole wahine. Kiaaina, lunakanawai, ilamuku, kilo, he mau wahine ka lakou. Na kanaka, hookahi a lakou wahine, oia ka oukou e hali mai a loaa. E wiki mai, mai lohi, o hala ka manawa.
          Kahuna, he wahine kana, ka lolo, he wahine kana; o Welo, o Kaulua, o Welehu ka malama.
          Ua pau me ka mahalo, me ke aloha pu no. E ike ia kakou hookanaka, o kipa hewa ke aloha i ka ilio. Na'u D.C. KOKINOWAILUA.
Kalihiwai, Kauai, Maraki 5, 1868.