Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 16, 18 April 1868 — Page 2

Page PDF (1.81 MB)

This text was transcribed by:  Kapualaha‘ole
This work is dedicated to:  To my parents Pradeep and Janell Chand, my si

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Foreign News. 

            By dates received from San Francisco to March 24, we learn that the United States Senate resolved itself into a Court impeachment at half past twelve on the 23d of that month.  After the organization of the Senate as a court, Mr. Davis submitted a resolution to suspend the trial till all the States are represented, which was lost.  

            Mr. Stanbury stated that himself and brother counsel had been engaged every hour since the Court last met preparing an answer, and regretted that longer time had not been granted.  But submitted an answer that they had prepared. 

            The answer consisted of a denial of the Charges of the several articles of impeachment brought in by the Committee of the House of Representatives. 

            At 3 p.m., the reading of the answer was concluded.  the document makes about five New Paper columns. 

            Mr. Boutwell from the House Managers, requested that the Managers be allowed a copy of the Presidents answer.  After consolation with the House Managers, Mr. Evurts the rose and said that if the Court would Allow, he would request that the President and counsel be allowed thirty days in which to prepare for trial. 

            General Logan one of the Managers, then argued against the motion, and Mr. Evans followed, and argued at length in further extenuation of time. 

            Mr. Wilson of Mass, argued against granting the motion.

            Mr. Stanbery closed the argument with strong appeals for further time. 

            A REPUBLICAN Special says.- The impression gains ground that after using all dilatory measures possible, when the Senate refuses to grant further delay, the President will tender his resignation, claiming that he cannot have a fair trial.      

            New York, March 23. -Specials from Havanna state that three strong shocks of Earthquake were lately felt at St. Thomas Business is paralyzed. 

            Awful shocks of earthquake were felt at Porto Rico; the inhabitants were fleeing for safety. 

            CENTRAL AMERICA.- The shocks of earthquake at La Union, San Salvador, continued up to the 23 of February without intermission.  Up to the last accounts people to occupy the houses, many of which suffered severely. 

 

European.

 

            At Vienna, March 22.- There was great rejoicing over the end of of the Romish influence in the upper House of that Government.  When it became known that the House had rejected the motion of the Clerical party to defer the passage of the Civil Marriage Bill, the city was generally illuminated at night. 

            Rome, March 23.- The Pope gave a very gracious reception to Admiral Farragut and suite yesterday.  He continues to receive the most distinguished attentions from the Papal Government, and is overwhelmed with invitations and public honors.

            Accounts from Crete related that a massacre was committed near the end of January.  Upwards of sixty christians were killed by Turks in the Fortress of Heraclion and Rethymans.  The Grand Vizier instead of punishing the Murderers, gave a cordial welcome to their chief. 

            The Cretians still maintain the independence.

            The Imperial Ukase in promulgated from St. Petersburg, which removes the few remaining distinctions between Poland and the other provinces of the Empire, and obliterates all traces of Polish nationality in the government at Warsaw.  It completes the absorption of Poland into Russia as an integral potion of the Empire. 

            Additional particulars of affairs in Japan are received.  The country was quiet, and the rebellion of the Tycoon had been effectually suppressed, and there was reason to hope that a strong Government, in conjunction withe the Mikado, the Spiritual Emperor, would be made. 

 

 

NU HOU O NA AINA E.

 

            Ka Hookolokoloia ana o ka Peresidena.

            Ma ka hora 12 1/3 o ka la 23 o Maraki, ua kukuluia ka Aha hookolojolo no ka Peresidena.  Ua noi mai kekahi lala o ke Senate e hooponee, elua wale no laua i ae, a us hooleia.

            Olelo mai Mr. Stanberry (loio o ka Peresidena) oia a me kona mau hoa loio, ua paa loa ko lakou manawa no ka hoomakaukau ana i olelo pane, mai ka halawai mua ana mai: no ka loihi ole o ka manawa, ua hoike mai lakou i ka olelo pane a lakou i hoomakaukau ai.

            Ku mai o Mr. Cutis a heluhelu mai i ke kumu hopii mua, a hoolohe loa mai is kume hopii, a hoapono no i ka Presidena.

            Pau kana, ku ma o Stanberry a heluhelu mai i ka olelo pane  no ke kume hoopii alun e hoole ana ia kumu, a pela aku a hikii i na kumu hoopii eiwa a ka Hale Lunamakaainana.

            Na Mr. Evarts i pane mau ka haina o ke kume hopii 10: o ke ano nui o kona hoole ana mai.

            I ka hora 3 o ke ahiahi pau ka heluhelu ana o na haina pane no na kumu hoopii a ka Hale Lunamakaainana.  O na pane ana no na kumu hoopii a pau, me he mea la, he elima kolamu nupepa e piha. 

            Noi mai o Mr. Evarts e ae aku ka Aha hookolokolo, i ka Presidena a me na Lia e hoomakaukau no ka hookolokolo ana iloka o na la he 30 hou aku. 

            Pane mai Mr. Binamu, he Luna no ka Hale o lalo, ua makaukau na Luna o ka Hale o lalo, e pane aku i na ninau o ka aoao hoopiiia.

            Ku mai o Logna, kekahi Luna, a kue ikaika loa no ka hoopanee hou ia aku.  Nonoi mai no nae o Mr. Evarts e hooloihi hou aku.

            Kue loa mai o Wilsona o Makekuseta i ka ae aku e hooloihi hou. 

            Ua hoopau o Mr. Stanberry i kna kamailio okaika ana ma ke noi ana mai e haawi hou aku i manawa e noonoo ai.

            Ina e haawi hou ole ia aku he manawa no ka Presidena a me kona mau Loio e noonoo hou ai, e haalele mai ana ka Presidena i kona Palapala Hookohu, me ha olelo ana iho aohe oia i hookolokolo ponoia.  PEle ka manao wale o ka lehulehu o ia aina.

            Ekolu mau olai ikaika loa i hoonei iho ma ka mokupuni o Sana Toma a ua hiki ae ka lono ma ka la 23 o Maraki i Na loka.  Kai no o Hawaii wale nei no hoi ke olai eia no ka hoi o na aina e kekahi. 

            - Ua haule iho na olai ikaika kupinai ma Porto Rico, a ke auhee nei na kanaka i pakele lakou. 

            Ma Ke kulanakauhale o La Uniona, Sana Salevaso Amerika Hema-na olai ikaika kupinai i hoomau mai a hiki i ka la 23 o Feb.  I ka lohe hope mai nei, ke moe la na kanaka iloko o na hale lole no ka makau ke noho ilioko o ko lakou mau hale.  Nui loa na hale i hoohioloia.  Oia kulanakauhale ua oleloia ua haalele loa ia e na kamaaina mai ka was mai o ka hoomaka ana a na olai. 

            Ma ka la 22 o Maraki, ua hookipa maikai aku ka Pope ia Adimarala Faratuga m Roma, a e noho ana paha oia malaila i hookahi malama. 

            Ua maile ke kaua kipi ma lapana, a e pau ana paha ke kaua a ke Taipi (Tycoon) a he kumu pono e manaoia aku ai e ikaika ana ia aupuni malalo o ka Emepera mua. 

           

HUNAHUNA HUIKAU

 

            NA WAIWAI O MAKIMILIAMA.- Ke olelo nei kekahi nupepa haole, o na waiwai a pau o ka Huka Alii opioopoio Makimiliana i make ai malalo o ka lima o na Mekiko ma ka Aina puni ole Komohana, ke waiho nei ma ka malu o kona kokoolua pupuu anu Kalota. 

            HOOMAUNAUNA NO I KE DALA.- Ke hai mai nei kekahi nupepa, o ka nui o na dala i hooliloia no kekai aahu lealea haole ma ke kulanakauhale puni lealea o Parisa, he iwakalua tausani dala maoli.  Nani ka puni hanohano o ke kino nona ia aahu i ka hoohiehie ana iaia iho.

            KA HUA MUA O KA VICTORIA BUKE MUA.  O ka huina loaa o na dala a pau no ka buke mua a ka Moiwahine Kanemake Vikoria i hoolaha ai, ua hiki aku i ke kanalima tausani dala.

            KA MOKU KAUA AMERIKA "Tuscarora." Ua ike nui paha ko ke kulanakauhale nei poe i keia moku kaua i ku iho nei maanei i ka wa o ka Ahaolelo Ku i ka wa i hoho iho nei, ua loaa i ka poino ma ka mokupuni o Mea. (Mare) O kona mau alii a me na luina, ua hoonoho ia ae la ma kekahi mau hana e ae.  O kekahi poe ua hoi aku i Nu loka. 

            Ma AUMOKU KAUA O FARANI.- I keia was o ka nui o na moku kaua me ka pea o Farani, he 123 a he 344 mau mokuahi kaua. O ka nui o na mokuahi i paleia me ka hoa he 44: 118 mokuahi huila ma hope a o na moku huila aoao he 113.  O ka ikaika o ka mahu o keia mau moku , ua like me ka ikaika o na lio he 92.571, a ke lawe nei lakou he 6.784 mau pu kuniahi.  Ke kapili hou ia nei he 32 mau moku hou, oia hoi, he 16 moku paleia i ka hao, 14 mokuahi huila hope, a elua mau moku pea.  No ke aupuni kei mau moku a pau.

            Manuanua no ua waiwai.- I ka makahiki i hala, ua loaa ae ma ke kulanakauhele o Kikago he 33,000,000 pahu kulina: 18,000,000 pahu huita: 1,900,089 mau puaa: 328,938 mau paono pipi; 10,000,000 mau poana hulu hipa; 862,000,000 na kapuai papa. 

            PELEHU NUI HOI KELA.- Ua laweia ae ma ka Makeke o ke kulanakauhale o Piledelepia kekahi pelehu nui loa i hiki aku kona mau aono i ke kanahakkumalima ke kaumaha.   A ua kuai ia aku ua pelehu la no na dala he kanakolu kumalima.  Pokeokeo ua pele nei la. 

            Kaikoo NUI.- Ua hiki mai ma ko makou kapa kahakai nei he kai nui i ka malama o Ianuali 4, 1868 nei, o ka Poaono ia mai ka hoomaka ana mai o ka noho ana o na kanaka paahana o ka A. G. C., o ka poe hui a hiki i keia makahiki, 25 makahiki a oi aw aole i ike ia keia kai nui, penei: Ua uhi mai ke kai maluna o ka hapalua o ka aina, ua komo mai ke kai ma na hale o kanaka, o ka nalu ke poi mai ua like me ke kani o ka pukuniahi, ekolu la ekolu po a maile ae la.  O ka hana maanei ua oluolu no, he 96 panhana maanei. 

            I ka poe paahana ke aloha a me ke Kapena o ka Nupepa Kuokoa

                                                                                                                                    J. PUHEEKAI>

            Bakers Island, Feb. 24, 1868

 

            KAMAILE MAI MOLOKAI MAI.- I ke kakahiaka Poalua iho nei, ku mai la keia kuna me na ohua o ka Moi mai Kaunakakai mai, a me eiwa lio, ame na hipa he lehulehu wale, he waa a me kekahi mau lako lawaia. 

 

KA LUNA HOOPONOPONO,-- L.H.KULIKA.

KA HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KAWAINUI

POE HAKA MANAO NO KE KUOKOA

C.J. LAIANA (LYONS)

REV. M. KUAEA,

REV. L. LAIANA

S.M. KAMAKAU

REV. C.B. ANELU

(ANDREWS)

D. MALO (LOKOINO)

 

                                                                                                KA NUPEPA KUOKOA

                                                                                                Honolulu, Aperila 18, 1868

KA AHAOLELO.

 

             I ka hora 2 o keia Awakea e weheia ai ke Kau Ahaolelo akolu o ko Kamehameha V., noho Moi ana, malako o ke Keean Ahaolelo ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu nai.

            No ka hiki ana mai o na nu hou kaumaha ma ka mokupuni o Hawaii, ua manao ka moi e hele kino aku i ke kahua o ka poina ma ia mokupuni.

            No keia kumu, ua hiki ole i ka Moi ke komo kino mai e wehe i ka Ahaolelo ma ka la i kohoia ai.  Ua waiho iho ia i ka oihana o ka wehe ana i ka Ahaolelo, na Kona Makua Alii Hanohano Mataio Kukunaoa, a me Kona Lunakanawai Keikei, Ka Mea Hanaohano E. H. Alena, ka mea nana e heluhelu mai i ka Haiolelo a ka Moii i keia la.  Ano ke akoakoa mai nei na 'Liii a me ka Poeikohoia e na Makaainana ma Honolulu nei no ke Kau ana i mau kanawai a me ka imi ana i mau mea e pomaikai ai ke aupuni. 

            Eia na inoa o na 'Liii Ka mea Keikei M. Kekuananoa Presidena, Ka mea Keikei W. C< Lunalilo, Hia ex. F. W Huthchinson His Ex. Gov. J.O. Dominis,His Ex. Gov p. Nahaolelua, His Ex. P Kano, His Ex. S. H. Pilopo Hope Kuhina Waiwai, Hon. D. Kalakaua, Hon. P. Y> Kaeo Hon, Ione Ii Hon. W.P Kamakau, Hon.  H. K. Kahnu

            Eia mai ka nui o na Lunamakaainana hiki mai.

            H.R. Hikikoki, J Upa, T, Kumahoa, W, T,Matina, W.C Jones (Aito) G.W> Pilipo, C.J. Laina Asa Hopu Nakila E. Jones L. Keliipio C. Kalu E. H. Boyd (AIluene ) W. Pinehasa WOod, J. WW> Makalena Godfrey Rhodes (Kapena Loke) Charles. H. Judd (Kale kauka) S.G. Wilder, Waila) J.W. Keawehunahala, S.W Mahelona, D kaukaha, W.F. Koakanu.

            O keia Kau Ahaolelo e hoho nei, o kekahi keia o na Ahaolelo ano nui i keia Lahui kanaka.  O na kumumanao hohonu e pomaikai ai kakou a pau, e laweia mai ana iliko o ia Hale e noonoo ai, ahe mau kumu e hoonui ai i ka naauao a me ke kupaa o ka manao pono no ka hooholo pololei aina. 

            Ua mahui mai makou, he lehulehu na lala e noho mai ana i na noho o na Lunamakaainana i kue ia no ke koho Kumakanawai ole ia a me ke kue i ke kanawai o na kohu Balota ana.

            Ka hiilinai nei makou in a e hooiaio ia mai ana, ua kohia kekahi mau lula ma ke ano kumukanawai ole a ano maikai ole paha, he pono no i ko ka Hale ke kapae ae ia lakou awaho ma ka noonoo maikai ana. 

            ke manaolana nai makou, aohe oiaio o ko makou mau lono, e hoohihia mai ana ke Aupuni o Amerika Huipuia i keia Aupuni no ka nuku ino ia o ka moku kaua Amerika Lakawana, a no ia kumu, aohe e hooholia ana ke Kuikahi Haawi Like, aka, ke hopohopo io nei no makou, aohe e hooholeia ana ke kuikahi, i mea na ka Ahaolelo o hooponopono hou ai i mau kanawai no ke Aupuni, i mea e hoopiha ai i na waiwai i poho. 

            Ke lana nei no ko maou manao, e nui ana no kanawai maikai e hooholoia'na a he kumu pono n@ makou e manaoia aku ai i ke ano maikai o na Lunamakaainana i kohoia e na manao lokahi o na kanaka i kei akau, a e lilo ana ia i mea na lakou e hoolohe ai a hoomanao ae lakou i ka olelo kumu o ko kakou Aupuni :

            "UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO"      

 

                                                                                    NU HOU HOPE LOA

            puka ka pele i kai o kA hioipakini :

            77 poe i mame weliweli :

            nui ke poho o na waiwai:

            He mau 1000 holoholona i make:

            3000 a oi mau olai ku pinai ma kau :

            Na lohe hope mai kau mai :

 

            Ma ka lokomaikai o ko makou makmaka aloha Hon.  W.T. Natina o Kau, ka mea i holo mai mai ka aina mai a ke Ahi pele e hana ino mai la, nolaila, ua loaa mai ia makou na mea malalo iho, a ke waiho nei makou i mua o ko makou poe heluhelu i na mea ana i like ai me kona mau maka, a i lohe ai me kona mau pepeiao :

            Ma ka hoike a kekahi keiki kamaaina a Nihe o Kau, he auwai ahi pele ke kahe nei mai Maunaloa mai a hiki iloko o ke kai ma ka HioPakini, a nolaila, aole e hiki i ko Kona poe ke a-e aku i Kau, a pela hoi ko Kau mai. 

            Ua puka ae he mau puka ahi pele elima ma Puauolokuana mawaena-konu o ka aina mai ke kai aku a hiki i ka Mauna.

            O ke kiekie o ka lele ana a ke ahi mai kela mau puka ahi pele ae, he elima hanaeri kapuai a oi ae.  Ma na kiaao e holo ana i uka a i kai me ka haalulu nui, ma ka auwai ahi pale, mai Puuolokuana mai a hiki i kahakai, a koeno iliko ke kai, ua ikeia aku ka owaka ana me he uila la , iloko o ke ao panopano, ulaula ahinaahina, omaomao o keokeo.  Ua lohe pu ia aku no hoi ke kani ana i oi ae mamua o ka pu kuniahi. 

            I ka puka ana o ka pele i kai, ua hoea ae he puuone nui iloko o ke kai, mai ka aina aku ka nee ana e panee aku ana i ka aoao e hele ana i kona  Ke hana hou la no ka pele i mau puu hou, a e lehulehu loa aku ana paha kia mau puu. 

            Ua lohe ia he halulu nui weliweli malalo o Waiohinu a me na wahi e pili ana, i ka wa a ka pele e kahe ana.  Ke mau la no ka halulu a hiki i ka wa a Kona.  Paleke i haalele aku nei ia Kau. 

            Mamua o ka puka ana o ka pele ma Puuolokuana i ke ahiahi o ka la 7 o Aperila, ua uhi e mai ka lehu pele i ka po o ka la 6 maluna o na hale mai Kahuku a hiki i Ninole.  Ua pioloke na kamaaina a me na haole ia wa me ka manao o ko lakou hona hope loa ia.  mamuli o ka wehewehe a na haole ia wa me ka manao o ko lakou hora hope loa ia.  mamuli o ka wehewehe a na haole ike. 

            O ka luakini pohaku noi e ku ana ma Waiohinu, ua anai'a a pili i ka honua, aole kau o kahi pohaku maluna o kahi pohaku maluna o kahi pohaku ; a pela no na hale pohaku e pili ana ma ia mau wahi.  O na hale laau e ku ana, ua pau i ka mahaha, a ua hooneeia na hale ma ka aoao o Kona, mai ke kahua i ku mua mai ai Mai Puaao a hiki i kai o Waika puna, ua ho-oa ia ka aina a hamama ma ka la 2 o Aperila, e ko olai ikaika loa i ikeia e kakou a puni, a aole nae i hoomaha ke olai ana a hiki i keia wa a ka moku i haalele aku ai. He mau la iho mamua o ka puka ana o ke ahi, ua hoopili hou ia ua nakaka la, aka aole nae i like ka pili me ka pili mua , ua paewa ae. 

            O na kauhale ma Kaalualu, Paiahaa, Honuapo, Hokukano, Kaalaiki, na Hilea elua, Ninole, Wailua, Punaluu, a hala i ai o Keauhou, ua pau ia mau hale i ka moana  "i ka hoa a ke kai nui a ka wahine o ka lua."

                        O ke ano o ke kai nana i ulupa i na kauhale maluna ae, he kai i hui pu me ka wai ii puka aku mai ka honua ae.  O ke keikei o ka puka aku mai ka honua ae.  O ke keikei o ka pii ana o e kai, ua like me ke keikie o na niu ma ia mau kuuhale . Aohe i like keia mau kai me na kai i ikeia ma na mokupuni e ae o kakou nei, aka he ano e loa aku.  Ina he kai hooee, alaila, aohe e poino ana na kamaka, aku he kai owili e pii ana iluna. 

            He luai pele ano lepo mailoko mai o ka makani, ka i keia ma Keaiwa iloko o ka wa i oleloia maluna.  (Apr. 2)  O ka loihi oia wahi i uhiia e ka lepo, aneane ekolu hapaha mile.  A malalo ae o ia wahi i uhiia ni e ka lepo, he auwai wai maoli.  I ka welau aku o ka makani hapapa ia ka pali kahakai o Kamehame a me Mahuka.  Ia wa koke ka puka ana o ka wai, i poino ai na kanaka i hai ia ma na kauhale maluna. 

            Ua kohoia, o ka nui o na hipi i uhiia e ka luai pele ma Kapaliuka aole emi malalo o na haneri elima, ua kao aole emi malalo o elua tausani.                      

            O na holoholona i make i ka pele ma Kahuku a me na Pukini a hiki i Kamaoa, ua manao waleia aole emi malalo o akahi tausani bipi a me na lio.  O na kao a me na hipa aole i akaka ko lakou nui. 

            O na aina i lilo i pahoehoe kekahi mau hapa ma ka ai ana a ka pele, o ka aina o Rabiti Baraunu, o W.T. Matina Kamamalu W. C. Lunalilo, na aina aupuni a me na aina o kekahi poe kamaaina iho, e waiho palahalaha la mai Kahuku a hiki i Puueo.  He mau aina momona wale no keia. 

            Ma ke kohoia ana, aole emi ke poho o na aina i pau i ka pele a me na waiwai lewa, malalo o kanahiku tausani dala ($70,000)  in a e helu ponoia.  Ua hoomaka ke olai ana ma Kau mai na la hope mai o MAraki a hiki i ka la 2 o Aperila, i make ai ka lehulehu malalo iho. 

            Ka waho aku nei makou i ka papa inoa o ka poe i make e like me na mea i haiia maluna ae.          

 

                                                                                    MAKE I KA LUAIPELE MA KAPALIUKA KAU HAWAII. 

            Kanakaole k. Kailo k. Puaoina k. Kalamahiai k. Kahuhu k. Kuaehu k. Kaawa k. Kuaki k. Pupule k. Kaili k. Kaaihue k. Kuikahi k. Kahuhu k. Kamaliiwahine w. Kalakala w. Mireta w. Mere w. Kekahuna w. Kauinui w. Haolelo w. Kumaaiea w. Aulani w. Kaaiwaiwai w. Kahikina w. Kikalaol w. Keliinohola w. Honuakaha w. Keahiwela w. Waimakaa w. Luukia w. Kamaka w.

           

            MAKE I KE KAI NA MAKAKA & MOAULA.

            Kliinui k. Awihi k. Ahia k. Kamalii k. Kahamo k. Nakamaa k. Kalua k. Leliimakawela k. Halelaau w. Kahaipo w. Kapuni w. Kapela w.

            No Kawa o Nailieha k. Keahialoa k.

            No Honuapo o Keaweaheulu w. Haole w. Moeawa w. Moehuliole w. Kaumuahana w. Piimoku w. Kukona k. Kaina k.  Kaumu w. Kiniakua w. Kalaiku w. Palapela w. Kailipeleuli w. Kauha w. Pubiea k. Moku k. Mahoe k. Keliikipi w. Naholoaa w. Kamaliikane k. Pupuka w. Apua k.

 

                                                                                    MAKE I KE KAI A KAALUALU & PALAHAA KAPELA W. KUHINAKEA W.

             HOOPUNIIA E KE AHI LUAIPELE O KAHUKU.

            Pau k. Mauae k. Hueu k. Pauwahine k.

            Poe ola mahunehune i ke kai hoee mai Punaluu a hiki i Paiahaa ma Kau Hawaii he iwa kalua kumamakolu 23, koe ka poe i make a poino ma Keauhou, aole i heluia maanei.  Eia ka poe e ola ana, aia ma na puu;-Puu o Haao Kahilipaliuka 400 a oi aku a emi, aia mma ka aina o Hilea & Kaalaiki he mau haneri, a ma Moaula he 80 a oi aku; a o ka nui ua holo ma Hilo & Kona.  O na kanaka o Waiohinu a me na wahi i hoopoinoia, ua hoakoakoaia a ma ka puu o Haao; malaila na kanaka i moe ai, aka ua hoi aku la paha kekahi hapa o na kanaka i ko lakou mau wahi iho e pilikia ana paha lakou i keia wa iho.  E pilikia ana paha lakou i keia wa iho i ka ai ole..  Ua uhi pu ia mai Pakini a hiki i kai o Kamaoa na mahinaai.

 

            Ke manao nei makou he mea pono no makou e waiho aku imua o ko makou poe heluhelu nupepa i kekahi mau mea a F.S Laimana Esq,. o Kau i palapala mai ai i kona makamaka.

            Ma ka 31 o Maraki, e noho ana lakou iloko o ka weliweli a me ka haalulu, me ka ike ole i ka hopena.  Ma ka hora 6 o ka wanaao o ka la 27 o Maraki, puka ae ka pele maluna o ka piko o Mauna Loa me ka ike ole ia o ke kumu, a pahu ae la mai ka lepo ae a hoolei ae la i a ehu oka pahaku pele ulaula a kiekie i ka lewa, alaila, pii pololei ae la ka lalani uahi a he mau tausani kapuai, a ponaha iho la ma ka aoao hikina.  Aohe i liuliu iho puka hou ae la kekahi ma ke komohana hikina o ka mea mua, me kona punohu uahi no; a puka hou ae la no hoi kekahi a hoea hou ae la o ka ha ia;  ike koke ia aku la ke kahe ana mai a ka pele ma na aono o ka mauna me na auwai eha, ma ka hikina a ma ka heina. I ka hora 7, loeia aku la ka leu nunulu nui a nui loa ae a hiki i ka wa a ka ea i hualulu ai me ka uwo kupiai a ka pele, aka, mao ae la a maile loa i ka hora 8.

            I ke kakahiaka ae, la 28, he ike ia aku no ka uahi a he maopopo no ka iho ana a ka pele, he 10 mile paha mai ka hema o ke kumu mai o ka pele, aka, i ka la a me kekahi hapa o ka po ua pan loa i ka ohu. 

            I ke kukahiaka la 29 ae, iho lalani ai la ka pele me he mea la he 15 mile mai ka la mua iho, a e iho pololei ana i kahi o Baraunu ma Kahuku.  I ka hoomaka ana mai, aohe ike ia aku o ka pele, o ko ka lua mua wale no ka ikea, aka, o ka Poalima ka la i poha ai ka pele i hoohelelei ia mai. 

            O na ano o na olai ana, he ano e loa, o ka mua na olai ikaika, alaila, hoonioni ae la imua a i hope, a pela pu no makou e loli la i o a ianei.

            La 31 o Maraki, mai ka hora 10 mai o ka po a ka hora 2 o ka wanaao, ua kupinai loa na olai, alaila, mao ae la.  I ka la 1 o Aperila, i ka puka ana ne a ka la, loaa makou i ke olai ikaika, a peia no ke olai i ka hora 5 o ke ahiahi, alaila, hiki mai la kekahi olai me ka luliluli nui e pa@alewa ana ia makou i o a ianei.

            Mawena o ka hora 4 a me ka 5 o ke ahiahi o ka la 2 o Aperial, loaa makou i ke olai hookahi ikaika loa a weliweli.  O ka mua , hooneeia ka honua i o a i anei, i ka akau a i ka hema, a i ka hikina a i ke komohana, poapoai ae la, a hapahapai ae la iluna o i lalo no na minute loihi, haluhalu ae la a puni makou; o na laau hakihaki ia iho laa a pokopoko me he mea la na ka makani ikaika i kaihai iho.  Aohe hiki ke kupono, aka, koo aku la na lima a me na wawae i paa iho ai aohe e olokaa ia i oa ianei.  Iwaenakonu oia wa, ike aku la makou i ke pahu ana ae mai ka piko mai o ka pali, he mile me ka hapa ma ka akau aku o makou, ua kuhi makou he muliwai pohakupele la i hooheheeia, eia mahope iho ike ia he lepo ulaula o ka hoonua e kahe  loihi ana malalo o ka honua ma ke kula, a poha aw la mai ka lepo ae; a pahu ae la a kiola ae i mna pohaku iluna i ka lewa, a moni aku la i na men a pau mamua o kona ala-o na laau, na hale, na bipi, na lio, na kao a me na hipa lilo lakou i mea ole loa i ka wa pokole.  Kahe aku la ua pele la ekolu mile iloko o na minute ekolu a oki la. 

            Kuhikuhi mai kekahi poe ua puka i kahakai, nolaila, hola makou i kahi e ike aku ai.  Mahope iho o ka pau ana o ke olai ikaika, a o na wahi a pau makai pono aku o makou a hiki i Punaluu, kokoke ekolu a eha paha mile, paila ae la ke kai a lilo ae la i ulaula, he hapa walu mile paha mai kahakai aku.  Pii aku la makou i ka puu o Nahala, kahi e ike ia aku ai na wahi a pau, me ka manao wale i kela a me keiawa e ale ia aku ana e ka pele malalo ae o ka honua.  Nakala ae ka lepo o ka honua ma ia mau wahi, o na pali paa hanee wale mai.  Ma Hilo ike ia he auwai uwahi pele  eleele e nee malie aku ana iloko o ke kai, a nalowale pu wale iho lano.  I ka molehulehu ana iho, hiki ae kekahi hoahanau Katolika me ka hai mai, ua loaa ia i ke kumu o ka pele, a ua pakele mai nae kona ola, aka, o kona ohana a me kana mau mea a pau, ua lilo i mea ole i ka wa pokole loa.  Nui loa na kane, wahine, makua keiki ia po i make iloko o ka manawa hikiwawe loa. 

            Eia ka mea kupanaha, o ka poe i hele i ka pule i keia la, pakele lakou.  He 10 keiki e auau ana ma ke awawa, he elua mile mai kahi aku a ka pele e a ana, pakele mahunhune aku lakou i ka holo ana. 

            Ke olezzo nei hoi o H.M. Wiai, ua hele aku lakou mai Kealakekua aku mauka o ka aina a hiki i ka auwai pele e kahe anan, ma ka la 8 o Aperila, a i ka hora 2 o ka auina la Poalima la 10 hiki aku lakou.

            I ka pii ana aku i ke komohana o ka lalani pali o Mamalu ma kahuku, ua ike pono loa aku lakou i na hiohiora o ka pele, aka, he awawa he hapawalu mile paha ke akea ka mea nana i kaupale ia lakou.  O ke awawa ponoi, ua holola like ia, me he mea la ua kipaepaeia e ka pahoehoe pele nou, e omakamaka ana mo ka pohaku pele.  O ka pele mua i puka ai mai ka lua ae i ka la 7 o Aerila, ua pau kona kahe ana, a ua maalili ka pohaku. 

            Ma ke ahiahi Poalu, o ka hora 5 paha ia, poha hou ae la he pele mauka ponoi aku o kahi o Baraunu he 2 paha mile, a kahe wikiwiki loa mai la ma kela aina palahalaha, a o ka poe a pau e noho ana ma ia wahi.  holo wale aku lakou i Waiohinu me na wahi kapa i ka ili.  Aohe mea kanalua he 10 mile ke kahe ana a ka pele i ka hora hokahi. 

            I ka maalo ana ae o Kona Pakeke ma kahi i puka ai ka pele, e ku anan he puu oie he 400 kapuai ke keikei, mai ka aina aku ka nee ana, a no ke koekoe loa ana mai o ka moku ma kahi i  ku ai ka puu, ua paapa kona mau kia a me na pea i ke one i puhiia aku e ka makani. 

            He mau haneri holoholona e hele ana ma kela aina momona o Kahuku, hoopuni ae la ka pele ia lakou a alapoho ia aku la e oni waha pololi. 

            E ku ana kekahi lio nani ma ka pahu hikikii, aka, kahe mai la ka pele a lapalapa ae la i ke kaula, moku ae la a holo aku la ua lio la mawaena o na nana pele elua a pakele aku la ia.  Like me ke kanaka kana hana.

            Ua moe ko Kau poe no na pule elua i hala ma na lalani pali mauka aku iloko o ke koekoe ka makani a me ka ua.

            Ua pau ke olai nui ana, aka, he nehe malie wale no i keia wa a haaleleia aku nei e ka moku.

 

NU HOU KULOKO

Oahu.

 

OHUOHU LUA O AINAHOU.--I ka Poakahi iho nei, akahi no a ikeia ae ka muimuia loa ana ae o na kanaka ma Ainahau, e makaikai paha i ka holo ana o Kilauea e nana i ka poe i hooneleia i na home ole a me ka poe e kau ana ka li no ka weliweli i ka pele.

 

KE KIAAINA O MAUI.--I ka Poaono aku nei i hala, ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi o ke kaona, ua holo mai ke Kiaaina o ka mokupuni o Kama, Hina a me Kaululaau.  I holo mai nei oia e noho ma kona ano Alii iloko o ka Ahaolelo e wehe ia ana i keia la.

 

KA MOKU KALEPA "SYREN."-- O keia moku kalepa e holoholo mau nei mawaena o Honolulu a me Nu Bepeki ma Makekuseta, ke kokoke nei oia e piha pono i na pahu aila pama o keia wahi kikina uuku, a makaukau e holo mai keia awa aku iloko o na la pokole e hiki mai ana mai nei la aku.

 

UA NALOWALE LOA NO PAHA.--Ua pau loa mai nei na moku o Kauai i ke ku mai maanei, aka, aole nae i lohe ia mai kekahi wahi manao @ no ka ike ia ana aku o ke kiakahi Aianhou ma na kapakai o ia mokupuni.  Me he mea la paha ua pae ae la ma Kaula.

 

KA MOKU "KOMETA."-- I ka Poakolu iho nei, ua holo aku eia moku i Kapalakiko, me na ukana o Hawaii nei, a o ka nui nae o ia mau ukana, o ke ko paa a me ka malakeke.  Ua lawe pu aku la hoi oia i ka nuhou o ka hana a ka pele ma Hawaii.

 

HAKUI KE OLAI HIAMOE KA WATI.-- I ka pule aku nei i hala, ua hele wale iho na wati nui o Kawaiahao a oki pu wale iho no.  I ka hele aa o Kini e hoohele hou, aia hoi, i na olai nui ana iho nei o kakou, eia ka ua hemohemo kekahi mau  mea paahana o loko o na wati, a ua pahemahema ka hele ana.

 

E HOOKAHAKAHA ANA NA KOA.-- Ua lohe mai makou, e hookahakaha ana na keiki koa o keia kulanakauhale i keia kakahiaka, no ka wehe ana i ka Ahaolelo.  E puka ana na puali koa a pau me ko lakou mau aahu.  E hoomoana ana na koa hele wawae mamua iho o ka Hale Hookolokolo, a e ukali ana ka puali Kaua Lio i Ka mea Kiekie M. Kekuanaoa mai Halealii mai.

 

HE MAU MAKA ALOHA.-- I ka Poakahi iho nei, ua komo mai ke kuna Kona Pakeke a maluna mai ona i holo mai ai o Rev. J.F. Pogue, kana wahine hoi a me ka laua mau keiki; o ka wahine hoi a Baraunu a me na keiki.  O Mr. Baraunu nae, ua holo mai no ia maluna o ka moku a hiki ma Kapalilua, o kona noho no ia, a hoi hou aku la i hope, i ka aina ona i pau ai i ka pele.

 

KA PUALI KOA HULUMANU.-- Ua lohe mai makou, ua hooholo iho na koa hii umauma o ka Moi, oia keia puali, e paikau mau lakou i na Poalima a pau o kela a me keia pule i maamaa ai lakou ma ka paikau ana, a i mama ai na wawae kua o lakou i ka hoolei wawae masi, a i uleu ai lakou i ka hapai pu, a i maamaa ae hoi mamua o ka hemahema a lakou e hoikeike nei.  O ka pono ia e like me na puali e ae o keia kulanakauhale, aole o ka waiho hemahema pu a hoala ia ae, pupuahulu ka hana ana.

 

HE WAHI HALE KUAI MEA ULU.-- Ia makou e holoholo ana ma ke Alanui Kula, ma ke poo ponoi mauka o ke Alanui Papu, ike iho la makou he wahi hale e huli pono mai ana ka puka i ke alanui. I ko makou kilohi ana aku i na mea o loko o ua wahi hale nei, e muuili mai ana ka wahie, e ku paila ana ka lanahu, e huhui mai ana ka ia, e ku ana na kumau poi, e kakau mai ana hoi na hua manako a me ke samano iluna o ka papakaukau, a e manana mai ana na eka-maia, a e lewalewa mai ana na huhui puaa-paakai.  I ninau aku ka hana, nowai keia wahi makeke kuaaina? Pane ia mai ana, no "Kahananui." Ka! iuiu no hoi ka makeke o ke keiki o ka uai ana a kahi kuaaina.  He holo no ka ka hana o ua wahi hale la, a he makepono no ka