Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 17, 25 April 1868 — Ka Ahaolelo, M. H. 1868. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo, M. H. 1868.

Poaono la 18 o Aperi!a IS6B. 1 ka bora 12 o ke awakea, halawai ka Ha« le Ahaoielo maloko o ka Ha'e Heokolokolo rna Houoiulu nei e hke me ke kahea a ka Oleio Hoe4ha A1 i. No ko ||lMoi holo ana e ike maka i kekahi mau makaainana i h'oopilikiaia nm ipau, noiaiia ua hiki oie ia ia ke komo kine nmi e wehe i kona Ahnolelo, aka oia na kona Makua i Aloha Nui ia, Kiekie Al. Kekuanaoa a me Kona Luß,:kanawai Nui, Ka Mea Hanohano E. H. i mau Komisina nana e webe, a eia iho malalo nei ko laua palapala hookohu mai ka Moi mai' i heluheluiae Hon. Rob;«ta G. Davis a ir,e R. H. Kanaie iloko o ka Haie, mnmua o ka heluheluia ana o ka Haioleio Moi : KAMEHAMEHA V. ka Moi o ko Hawaii Pae Aina,ma ka lokomaikai o ke Akua. [ ko Makou m.ikuakane i alohanuiiaa i mahaloia hoi, Mataio KekOamaoa, ka Alihikaua, a i ko Makou kanaka kupa oiaio i aloha nui ia, ka Alea Hanohnno Elisha H. Alien, Lunakanawai JNui o ka Aha Kiekie—Aloha olua : No ka mf.a, mamuli o ka n»ea i oleloia ma | 10 Makou Kumukanawai, ua oluolu i ko \lakou manaoe kauoha uku e hoakoukoa ae <a llnle Ahaolelo kau Kannwai o ke Aupu--11 makoMakou Kulanakauhale o Houoluiu, mea e hooponoponoia'i na Oihana Aupum, na ka hord 12 o ke awnkea, i ka l'onono, la jmikumamawalu o Apenla,M. H. unnkumanawalu haneri ma kannouokumamawalu, a, No ka mea, ua hoopukaia he Oleio Kauoia no ia Ahaulelo, i Kakauinoaia a i Silaia i Makou me ke ano Moi, a, No ka siea, ua lohe ia mai, he mau pilikia lui i ulia wale maluna o ko Makou poe kupa ma Hawaii, a i.olaila, ua ano e a ua kaunnha lakou e nohcf la, a, No ka mea, oiai o keia hoopai kaumaha ina o ke Akua, ua pono ia kakou e kulou ne ka haahaa imua o ka Mea Mana Loa, ko kakou Makua nia ka lani, n e hoomanao hoi i ka poe e u ana iloko o ka pilikia, a, No ka mea, ua manaoia ina e hele kino iku Makou ma ka Mokupuni o Hawaii, e lilo auanei ia he inea e mama ai ka 'manao o ka poe i hookaumahah, a, No ka mea, mamuli o keia manao i hooioloia, nolail», aole e liiki ana ko Makou kino Moi ke heie a e wehe i ke kau Ahaolelo. Noiaila, i mea e hoike ponoia'i ko Makou ano Moi ma m la, a e hai ia'ku ai ko Makou tnau manao Moi. E IKE AUANEI NA KANAKA A PAD KK NANA MAi. no ko Makou hilioai nui i ko olua kupaa, aioha aiii, hoopololei, me ka noiau, nolaiia, ua koho a ua hookohu Makou ia olua be mau Komisina Kuikawa, e hoike aku ia | imua o ka Haie Ahaolelo i ko Makou make-i make. ma kn ia i olelo mua ia. a ke haawi aku nei makou i keia Poe Komisina i ka | mana ma ko Makou inoa Moi e kulala aku ī no ka wehe ana o ia Hale Ahaoielo e hanaia i 'i na haoa o ke Aupuni, e like hoi me ka mea j z hiki ai īa ilakou kehana, ina ua heie kioo; iku Makou. | A no keia Poe Koraisina a me ke kohoia >na, ke kaooha ia nei i ko Makou poe kaoaka kupa a pau. e hoolohe a e hoomanao, a ia •' oukou e na 'Lii me ka Poeikohoia ka n»nao) nui; a peia hoi na Kuhioa o ke Aupuoi, na| Lunakanawai a roe na Luna Aupuni e aej nana e bcoko i na kanawai. | Haawiia malalo o ko Makou Sila Moi, ma; ka Haie Ahi, ma Hoooiulu, i kei.i U 13 o ApenU, i ka Makahiki o ka Hake, Hookahi | »au?ani ewalu hanen me kanaonokumnmawalu. KAMEHAMEHA R. | Na ke Alii ka Moi. ! FERD \V. HeTcmso:f, | Kuhina Kaiaiaioa. |

i KA AHiOLELn Kai KaNAWAI OKA M. H. 1868, E NA KcXiSI3A Aui I e IA Moi. £ »a 'ln a wtt ia PocikaAota— Ua loohia mai k.t pilikn nui nm ka mokupuni o Hawaii. Ke koiK> mai mi k« haoa o ka*u oihai», e hele aku au i\v*ena o ko'u mau Makaainina, oui, iloko o k«ia mau la piiikia o lakou; a e haalele iho ike KuUnaknuhale Alii ok* Aupuni. U* haawi ai»u au i kekahi Konmina Alii, e hoomalu ia'oa e ko'u Makuakane aloha nui ia, ma ke aoo a ,ia Kon»isiiwi r wehe ae i k* hal»%rat nna o ke Kau Ahaolelo o keia mnka\)iki. Mamiia ae o leia mau heUnloma i hala aku. ua holo mua Ko'u Aupuui rua ka poniaikai mau me ke keakpa ole ia. Ua maluhia, a u»t lako mai o a o, E kulou hnahaa aku kikou imua o ke Aku Mana Loa, oiai, ke kau mai nei oia i kona lima inalun« o kukou, a e malama kakou i ka naau koa, a ma ka hanwi kupono ana i ko kakou aloha manawalea ana, e kokua aku i ko kakou pokii i loohia i keia pilikia kaumah.i a hikiwawae hoi. Ke mau nei ko kakou noho pono ana mt na Aupuni E. O ke kuikahi Panailike i noonooia e ka Ahaolelo i hala aku nei, aole no i npono ia e ka Peresidena, a ke ka!i ia nei, Na ko'u Kuhina no ko na Aina E e hoike aku ia oukou i keia a me keia manawa na mea a pau i loaa mai e pili ana i keia mea. Ua hoomaka au e hana keknhi kuikahi me ke Aupuni Hui o Geremania Akau, a e hoopau i na kuikahi e noho nei me Bremen ame Haniburg. Ua olelo ia e hoopau loa i kekahi mau kuikahi o kakou, a ua manaoia e hoololi ae i ko kakou kuik&hi me EnHani nme Fnrani. Ke lana nei ko'u manao,.e hoomahuahua ana ko kaknu oihana kalepa ine Europa a me Amerika Huipuia mainuli o na kuikahi i mannoia e hana aku. Ua holo pono ko kakou launa aupuni ana ine Jnpan, n e pomaikui ana ka oihana kalepa ke hoohoio moku me na oliua inoku mawaeuu o kela aupuni me kakou.

£ boike ani ko'u Kuhina Kalaiaina imua 0 oukou no na ukm i hoomnkauk>iuia e ka Buro o n?\ Ee Moku, i mea e loaa mai ai ka poe hana lima inai na am« e inai. Aua noi ia oukou e hoomahuahua ne i ka haa. wina i mea e hoao ai ko'u aupuni i ka la> w« ana niai i na kunaka mai na aina e mai e noho paa maanei. He hana nui keia, E hoike ia nna imua o oukou ua hana o ka Papa Ola iloko ona makuhiki elua i hala. Alamuli o ka hooikaika ana o ia Papa, e emi ana pah.i ka mai Pake. Iloko o ka manawa kokoke e hiki ai, e hoike aku ana ko'u poo Kuhina imua oukou, ka inn o ka puino i loaa ma Hawaii ma ka olai ame ka pele. Ua lana uae ka manao, aole no e nui loa ana, aole uo hoi e lilo ana j ia poino i mea e hoemi nui ai na haawinal no na hana hou ma na mokupuni e ae. | Ma ka olelo hoike o ku'u Kuhina Waiwai, e ike ai oukou ua pono loa ke ano oia oihana aupuni. Ua maikai ka inoa oke Aupuni, ua emi loa ka aie, a he koena elula nui e waiho nei ma ka waihona. Ina i booholo loa ia ke Kuikahi Panailike, alaila, e inanaoia e kau i kekahi rnau kanawai hou. He mea na ka Ahaolelo e noonoo, ina pa-1 ha e pono ke kokua dala aku i na mokuma. hu e holoholo mau nei iwaena o Honolulu me Califurnia, a pela hoi me ka hooholomokumahu pili ninn. Ua hookoia ka oihana kanawai me ka pololei a me ke kaulike. Ua manaoia e hoKo pono ona ka oihana 1 na hoololiia ka manawa o na kau jure. Na ko'u Loio Kuhina e hai aku ia oukou no ia mea. Ke kuhikuhi aku nei au ia oukeu i ka Pa-j lapala Hoike a ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao. Ua kokua nui ia me ka akahele nae, ika poe kumukula i noi inn ; ua kukotuia he mau hale kula ma kela wahi keia wahi; ua hookaawale na kane me na wahin#| mau kula okoa; a me ka bana kaulike ana a me ke kokua pooo ana, ua holo maikai ka oihaoa Hoonaauao. E na 'Lii a mt ka Poeikohoia— Ke hilinai nui nei au mamuli o ko oukou naaoao • me ke aloha aupuoi. E kokoa mai ana oukou ia'u e imi aku ai i ka pono' oku lahui. Ke nonoi aku nei ao ike Akua Mana Loa, ka mea nana i hooponopono i na; Aupuoi, e hoopau i ko kakou mau pilikia, e alakai aku u kakoo iloko o ka pomoikai, a! e kokua mai hoi īa'u e hapai mau i ka ha.i nohano o Ko'u Lei Alii, a me ke kuokoa o ko kakou Aopuni. A ke kukala aku nei au oa hoomakaia a no. ka Ahaolelo o ke Aopuni. NA *UI A KA POEIKOHOU. His. H. M. Kekuanaoa, Hon. John !i. Hoo. W. P. Kannkau, Hon. P. Young Kaeo, Hoo. P. Kanoa, His £i. C. de Var»goy, Hia Es. S. H. PbiHij», Hon. C. R. Bishop, Hon. C. Kanaioa, Mea Kiekie W. C. Lunaliio. • Hon. H. A. Kahanu, Hon. P. Nahaoleloa,

Hon. I). Kahkaua, Hu Ex Joho U. lXxuinb. Hts Kx. F. W. Hatchtson, Huina * • 17. i M Lr.XAMAIjUttUX«. Hoo. C»odfrrr Khinle?. Honoleilo, (hha " E. H B»*yd. Ho:k>lulu. C>»bu, 44 W. P. \Vo«uhJ. Honoiulu. Oaho, M J. W . Makaioo.i, Honoiuiu. Oahu, " XV. Mahe'om. Kwa, \V»nn»f. O. *• J. \Y. K(a\\fhut)ahsii, Waialui, O, ? " C. H. JuJd. Koolauion. Oahu. | ** S. G, WHder. Koohuioa, (X*ho, " H- H. Hiioheoek, HiK Haonii, " J. Upo. Hiio, Ha\vait, " J. \V. Kutivahon. Tuua. H*w«ii, M \V. T. Martfii. Kau, Hh*vru, W. Claodc J«nes, Hion», Hawaii, M 6. \V. Pilipo. Kona, Hanan, " J\Lyona, KohaU, Havi*aii, " 15. \\\ U. Hakinnnu, H.uuakua, H. ** E. Jonrs, Lahaini, Maui, *' L. Keliipio, Lahnina, Mnui, " N. J. Nahaku, Kuanipnii, Maui, *• H. Ku»h*lani, Wailuko, Mau», ** J. Nakila, Makawao, Mnui, Asa Hopu, Hnna. Mau». *' C. Kalu. Molokni ame Lauai. J. W. Kaiue, Moiokni n me Lanai, M Kaiikaha, HanAki. Knuai, 44 \V F. Koakanu, \awitiwili, Koloa, " V. Knudsco, Woimea, Kauai, Huina • • 27. ka Aha a Poakahi, Apcr. 20. Poakaui, Apcrila 20, 18$8. Weheia ka Hale Ahaoleio ma ka hora 12 awakea. Puleia e Hon. C. J. Laiana. Noho o H. L. Shcldon i unuhi a maholeolelo no ka mann\\Ti. Heluheluia ka moolelo o ka la uiua a apo* noia. Kaheia na Lunamokaainina no na palapaln hookohu a hoikeia. Noi mai o Hou. S. G. Waila e kohoia e ka (Vn*sidona i Komiu* i elima e nana i na palnpala hookohu—Ae ia. Koho inni ka Peresidcna ia Hon«. Kuiha» lanii Koakanu. l'ilipo, Laiana,amc Kale Kauka. Komo ke Komite i We Keena e nana ai i na palapala hookohu o na Lunamaknainana. He hapalua hora paha hoi mai ke Komite a hoiiee mai, ua koho ponoia na Lunainakaai» nana i hiki mai, koe wale no ka Hoa Hanohano o Ewa a me Waianae; a ua manao lakou aohe i kupono e like me ke kanawai. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina i ka Pere* sidena ma ke kumu hea i hoiipono ole ai ke Komite i ka Hoa Hanohano mai Ewa •me Waionae nmi. Ku mai o Hon. Kuihelani, ka Lunalioomalu o ke Koiiiite a olelo mai. nohe i kakau inoa na Luua Nann Koho bilot<i i ka pala» pala e like nie kr knnawai. Klua inau inoa i l'*aa ia lakou, he okea kekahi, nolaiU un hoole lakou. Ala ke noi ia nna mai, ua hooholoia ka hoike a ke Koinilo. Noi ia ka Lunaknnawai Kiekie ame ke Kokua Lunaknnawal nlun e hele uni e hoo» hiki i na Lunamakaainana e lualama i ke Kumukannwai n me na kanawni. O kekahi ona Lunayiikaain inn tnai Li* hninn mai o Hon. E. Jones, hoaknka mai, ua poina kona palapala hookohu. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina e hoohiki ia oia, oi.i i un koho ponoia no oia, a aia ke kope o kona palapala koho ina kona Keena Oihana—Ae ia. Noi mni kn Loio Kuhma o na rula a nie na hooponopono ana a ke Knu Ahaotelo 1 hala, e ae ia e keia Aha e like me kn u.ea maa a hiki i ka wa e hoopnuia »i- Ae ia. Noi mni ke Kuhina Kalaiaina e kohoia Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa i Percsidena no keia llule, ina ka ae like ana a ptu—Ae ia. Koho mai ka Percsidena ia Hon. Kapena Loke e balota i Hope Pereaidena. He 29 balota no Kapena Loke kohoia. a he 3 no V. Kanuka. Hoopuka mai o Hon. Kapenn Loke i kona manao mahnlo i ko ka Hale i ke koho like ann aku iaia e noho ma kela wahi, a e hooikaika ana oia e hana me ke kupono. Noi mai hoi o Hon. Ailuene e kohoia o K. H. Kaoale i Kakauolelo no keia Ahaolelo ma ka ae like ana—Hooholoia. Hoohikiia ke Kakauolelo e ka Lunakaoa* wai Kiekie. Noi mai ke Kohina Kaliiaina, e kohoia o Rer. L. Aneru i kahonpole no ka Ahaole* lo ma ka ae like ana—hooholoia. Waihr> mai o Hon. Ailuene i ka inoa o W. C. Parke i inakai no ka Hale. Oieio mai ke Kakaoolelo e hookou ako » ia mai ka b«lu aoa i na balota no na ma* oawa. Noi mai o Hon. C. R. B»hopa e kohoia i eloa mau helu haiola. Koho mai ka Hope Peresidena ia Hon. C. K. Bihopa a me Hon. \V. T. Matioa. Koho Ulolaia ka makai o ka Hale, a peoei: No W. C. Parke he 84. Komoikehuehu 1, S. Kaai 3 a no M. Kahanawwi I. Hoopuka iiMi U ka Hope Peretidena. ua koho pono ia o W. C. Parke i inakai oo ka Hale. Olelo mua mai ka Hope Pcreaideoa e hoo* makaukau ka Haie no ke koho batota ana no ka Mahele a Unuhiolelo, a eia mai na bato* ta: H. L. Sheldon (Hale) 16, J. Kapeoa 14, F. H. Harris 3, a no Kioo Pelekane 1.

Hoopuka uiai la ka Hope Peresidena nohe mea i koho ia, no ka mea, aohe aiet i liio i hapa nui, a ua ao inai oia e hoomakaukau hou i ko lakou mau balota no ke koho alua! ana. a penei: H L. Sheldon 19, J. Kapena | 14. F. H. Ham» 1. j Pane mai ka Hope Peresikena, ua koho ponoia o H. L. Sheldon i mahele a unuhioielo. i Noi mai o Hon. C. J. Laiana e hoohikiia ka Mahele a Onuhiolelo—Hooholoia. ! Hoohikiia e ka Peresidena. Noi mai o Hon. Keawehunahala e kohoU i Elele. waihoia mai ka inoa o Halai—Hooholoia. Noi mni o Hon. S. G. Waila e hookaawale ae ka Peresidena i wahi no na Luna Kakau Nupepa. Ua kahea ia mai na Luna Knkau Nupepa, a haawiia i mau wahi no lakou. I Noi mai o Hon. Keawehunahala e kohoia i inalama hale o Kimo Kukona—Hooholoia. Hoopuka mai ka Peresidena ma o Kapenn Loke In, ua makemake oia e hooloihi aku ka manawa no ka hoomakaukau ana i Papa no na Komite a hiki i ka la apopo. Hoike moi ka Loio Kuhina i kona manao, c lawe mai ana oia he mau bila kanawai i ka la apopo, a oiaJj?ia nialalo iho : He Kanawai e haawi ai i ka mana i ka Luna Dute Nui e ae nku e lawe i na Alekohola iloko o kekahi mau pahu. Hk Kanawai e hoololi ai i k» manawa no ke kukulu ona i ka Aha Hookolokoio Kaapuni o ka Apana Eha. Hb Kamawai e hooponopono ana no ka hoopanee ana i na Aha Hookolokolo i ka wa e noho ai o kn Lunaknnawai. He Kanawai e hoomahunhua ae ai t ka mnna o ku Aha Kiekie. He Kanawai e hooponopono ni no kekahi knu hookolokolo hou o na Aha Hookolokoio Kanpupi ma ku Apana Ekolu. He Kanawai e hoololi ai i nn hooponoponn nnn i na Mnkai a me na Lunn Hooko o ke Knnawni, mai ka Oihana Kainiaina a i kn Oihnnn Loio Kuhina. Hb Kanawai e hooponopono ann no na hoike o na hana Hookolokolo. Ma ke noi ia ana mni, ua hoopaneeia ka halawai npopo. Ua hooholoia. Poalua, Aperila 21. Hnlawai ka HnleAhaolelo uui ka hora 11 knknhiaka e hke me ka hoopanee ann. Ka Mea Kiekie M. Kekunnaon, Peresidena nm ka Noho. Pule la e Hon. C. J. Laiana. Heluheiuia ka mooleiookn la i hala, a nponoin. , INoi mai o Hon. Hikikoki, e kapaeia na rula, n e kohoiu na Kcmite mnu. Ua hoohoioin. Noi hou mni o Hon. Hikikoki, e paiia na Komite mau n lawe mai imua o keia hale. Un hooholoia, Komite no na aina h. Hon. P. Nahaole. lua, Hon. D. Kauknha, Hon. G. W. D. Haleuinnu, Ilon. C. H. Judd, Hon. C. Knlu. Komite waiwai. Hon. C. K- Bishop, Hon. W, C. Jones, Hon. J, Upa, Hon. J. W. Keawehunahala, Hon. L. Keliipio. Ko.mitb no ke kalkpa, maiiiai.me na mea iianalima. Hon, V. Knudsen, Hon. C. J, Lyons, Hon. J. W, Makaiena, Hou, Asa Hopu, Hon. E. H. Boyd. Komitf. no ka mai.ama ola. Hon. S. G. Wilder, Hon, S. W. Mahelona, Hon. P. Kanoa, Hon. E. Jones, Hon. G. W. Pilipo. Komite no ka hooīnaau<yo. Hon. H. K. Hitchcnk, Hon. P. F. Konkanu, Hon. J. Nakila, Hon. J. Kum.thoa, Hon. W. P, Wood. Komite no na aha hookolokolo, Hon. W. P. Knmaknu, Hon. H. Kuihelani, Hon. Hon.'H.K.- Hitchcock,J. W. Keawehunahala, llon. J. Nakiia. Komitb no na aina aupuni mr na hana llou. Hon. John li, Hon.C. J. Lyons, Hon. S, G. Wildcr, Hon, Asa Hopu, Hon. W. C, Jones. Kokitk no ka ouiana koa. Hon. J. 0. Dominis, Hon. D. Kalakaun, Hon. C. H. Judd, Hon. J. A. Nnhaku. Hon. P. Kanoa. Komite no na nuKE hklu. Hon. E. H. Bovd, Hon. W. T. Martin, Hon, J, A. Nahaku, Hon. J. W. Kumahon, Hon. Asa Hopu. Komite no ka hoouio ANA l NA bila ka- | nawai. Hon. J.O. Dominis, Hon. C. Kalu, Hon. W, C. Lunaliio, Hon. W. T. Martin, Hon. J. W. Kumahon. KoMITR NO XR PAI PALAPALA, His Ex, F. W. Hutchison, Hon. D. Kalakaua. Waiho mni o Hon. Hikikoki he palapala hoopii mai ka poe koho mai o ka Apana o Honolulii, e kue ana i ka noho ana o na Lunn i kohoia. Noi mai ke Kuhina Kalaiaina, e heluheluia ka palapnlii hoopii. Ua hooholoia. Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ua hoola* haia ma kekahi nupepa.ua hnnapono oleau i ka la koho lx*iota, a he makemake oia e ike, o keknhi pahaia o oa kumu hoopii, aka. nole. Ua waihoia ka palapala hoopii i ke Komite o na Aha Hookoiokolo. Waiho mai o Hon. Kuihelaui, he palapala honpii mai Maui mai, e noi ana e weheia i awa ku moku no ia mokupuni, a e kapaia ke awa ku moku o Kahnlui. Waihoia i ke Komite o ka oihana kalepa. Hoike mai o Hon. Keawehunahala, he pnlapala hoopii mai ka poe kamaaina mai o Koolauloa. e kue ana i ka noho ana o ka hoa i kohoia e ia Apana. Noi mai o Hon. Waila, e heluheluia ka polapnia hoopii. Ua hooholoia. Ua heluheluia ka palapala hoopii, a waihoia i ke Kouiite o na Aha Hookolokolo. Hoike uiai o Hon. Toma Maiina, he palapala hoopii mai la Aj»na mai o Kau, e noi inai ana, e ae aku e kuaiia'ku na koena Aina Aupuui iuc na kaoaka Hawaii i toaa ole

n* kuieana a me na aina alodio. Ua heloheluia ka palapnla hoopii a waihoia i ke &omite o na Aina Aopuni. Hoike mai o Hon. KeKipio be polapala i hoopii m»i Waimea, Kauai maī, e kae ana i I ka noho ana o Hon. Kanuda ma !» noho o ; ia Apana. Waiho ia ka paiapal» hoopii i ke | Koiniie o na Aha Hookolokolo. Helohelo mai o Hon. Kalo he oielo hooholo, e hoolako ia mai keia Hale i na Bake Knnowai o keia Aupuni. Noi mai o Hon. Hikikoke. e hoololi i ka olelo hooholo, a e hoolakoia t e umi mau Buke o kela Kanawai a me keia Kanawai o ka makahiki 1963, 1854 a me 1666. Ca ae aku o Hno. Kalu i ka hoololi, a ua hooholoia. Heluhelu mai o Hon. Kamakau he olelo hooho'o, e noi ana, e kohoia i eliina Komile e pane i ka haiolelo alii. Koho mai ka Hope Peresidena ia Hon. P. Nahaolelua, Hon. Kamakau, Hnn. Hikikoki, Hon. Kaokaha a me Hon. Pilipo i mau Komite. Heluhelu mai o Hon. Keawehunahala he olelo hooholo, o ka hoike a ke Komile o na paiapald hookohu no ka Lon« no Eta a me Waianae, e waiho aku f ke Komite o na Aha Hookolokolo. * Heluhelu mai o Hon. Bihopa, he olelo hooholo e kue ana i ka noho ana mai o ka Luna mai Kona Hema mai, no ka lawa o!e o nn makahiki ekolu. Noi n»ai o Hon. W. C. Jones, e ae aku e kamailio iki mai oia. O ke kanawai no ke koho balota ana, be akaka ioa in. Inn ua hoopii mai na inoa he 50 a oi o ka apana ana i hele inai ni, alaila hiki ke kue ia. Ua manaoiu aohe i kupono ko na'Lii keakea ana i ka pono o na inakaaiunna. Ina e weheia keia kohoia ana, e hainamn auanei kn puka e pilikia ai. Nui kana mau mana i hele aku ai ma na kanawai o na aiua e ; a o ka la ana i hanleleai i kona home, ua helu pu ia mai, a ua loau he ekola inakahiki a oi, nolaila ua kupono no oin. Olelo moi o Hon. Bihopa, o ka Luna Hanohano o Kona llema, ua ku mni oia ma Honolulu nei i ka la 6 o Maraki 1866 ; a ina pela, auhea kn piha ana o I.'a manawa ma ke Kumukannwai ? Mulia ua manoo pnha na kanaka o Kona Hema, na keia Hale e hooponopono. Ua kali no oia, akn, .aohe nae i kue ia, nolaila waiho aku nei oia. Olelo mni o Hon. Laiana, aole knkou e ninau nei no ke ku a me ke ku ole o ke Knnawai o ke koho ana ma Kona Heina, akn, no ke a-no kupono e waiho ai i keia mea mnmua o ka Hale. Ma ke Kanawni, ua hoikeia, aia ma ka hoopii o kekuhi mau makaninana o ka Apana. He kuleana no ko na'Lii e ninnu no ke koino ana mai o na Lunnmakaainana, aka, oini ua haia na la he 70 mai ka la o k 4 » koho ana, a oiai ua nui ka poe ma Kona Hema e kue nna, n no keaha la ka hana oleia'na i palnpala hoopii no lakou e like me ke Kanawai ? Wahi hoi a Hon. Hikikoke, aole i koho Kumukanawai ia keia Luna, oini aole i piha kn manawa ma ke Kumukmawi. Ku hou mai o Hon. Jones e pnle iain iho ma kekahi mnu kumu i oleioia nku e ka aoao alii. Ina ua manao mua kekahi e haalele i kona aina hnnau, a heie mni i keknhi aina e. aole e loli ana kona mnnao, a aole no hoi oin ka mea e aui ae ni kona manao no ua aina hou la ana e holo aku ai. Eia hoi, ua hiki io mai oin, a ua noho loa mai. Kokua niai hoi o Hon. Konkanu i ka oleio hooholo a Hon. Bihopa. Aia wale no a noho ekolu mnknhiki i keia aupuni, alaila pono ke kohoin i Lukamaknninuna. Kokua nui loa mai o Hon. Knhknua i ka olelo hooholo a ko lakou aono. Kamailio mni ka Loio Kuhina he mnnawa loihi. Wahi hoi ana, heaha la ka hewa ina ua pono ke kohoia nna o k«iu Luna, e waiho aku no na ke Komile e nana nu\i, a heaha kona mea e maka'u ai ina he kupono no oia. Pane mai o Hon. loane li, ina un waihoia na pnlnpaia hoopii i na Komite o na Aha Hookolokolo, alaila, he pouo no keia ke waīho pu aku nu ia Komiie. Olelo mai o Hon. W. C. Jones, nohe ona maka'u i ka pane ana aku i na huolelo a lolohili u ka Loio Kuhina. Ua makaukau loa ! oia e hoopanpaa Kumukanawai. Ako, aohe ona manao e hoopau manawa wale. Ua waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. Noi mai o Hon. Hikikoki. e palua ia na | nupepa haole na kela a me keia hoa, a e paha ia hoi na nupepa kanaka a me keia hoa o ka Hale. Ua hooholo ia. Noi mno Hon. Keawehunahala, e hoopanee a hiki i ka hora 12 o ka !a apopo. Hoololi mai ke Kuhina Kalaiaina i ka hora 11. Ua hooholoia, hoopanee ka Hale. Poakolu, Aperila 22. Halawai ka Hule ma ka hom 11 kakahiaka. Ka Mea Kiekie M, Kekuanaoa ma ka uoho. Pule ia e ke Kahunapule o ka Hale, Heluheluia ka uioolelo o ka |a i hala a hoaponoia. Waiho mai o Hon. V. Kanuka a tne J. W. Kaiue i ko iaua mnu palapala hookohu. Ua waiho ia i ke Komite no ia hana. Komo ke Komile ma ke Keeim, a i ka puka ana mai ua aponoia ko Uua mau palapala hookohu. Hoohikiia na Luna hou e ka Lonakana-1 wai Kiekie. j Waiho mai o Hon. J. Upa, he palapala hoopii no km Apana o Hanalei, e kne ana i kt kohoia ana o Kaukaha. Waiho ia 1 ke< Komite no ia hana. Waiho maioHon. Laiana he paiapala hoopii na ka Apana mai o K«ra • ti*e Wai-

anae. e koe» am i ko Mr. kohoi» i *na. Ua waihoia i ke Komile o ia haoa. Waiho mai o Hon. Kumahoa be p*lap*la | hoopii 00 Paoa, e ooī ana. aofe e aeia ke : Kuikahi Panai Like me Amenka ; e koe | ana no hc»i i ka BiU D»la Pepa a<me ka ! hooponapono ana i ka auhau waiwaL : Wahi hoi a Hon. Keliipio. e hoamoe ma ; ka papa i ka palapaia hoopii. Kue mai o Hon. Laiana i ka Maheleolelo, \ no kona uouhi hewa aaa, aole he hoohui ■ Aupuni ka mea i hoopiiia mai, aka, be kue . ike Kuikahī Panai Like. Ua waihoia ike Komi(e o ka Oihana Kalepa Waiwai. | Waiho mai o Hon. Tom-i Matina he pa- | lapala hoeipii mai Kau mai, e noi ana e we- ; heia ke a«ra o Kaalualu i awa ka . moku no ka pomaikai o na kanaka o Kaua me Puna. Ua waihoia i ke Komite no ke Kalepa a me ; ka Waiwni. Palapala hoopii mai Waihee mai, e nonoi ; ana, e hpokaawaleia i SSOO. no ke Alahaka ; malaila. Ua waiho ia ike Kogyte no na hana Kuloko. . q* Palapala inai na Makai Honolulu, e noi ana e hoopii ae i ko lakou Wa- . ihoia i na Komite o na Aha Honkolokolo. Hoolaha mai ke Kghina ffclaīpina. e wai iho mai ana oia he mau Bila i ka Ponkahi. W r aino mai o Hon. Waila he olelo hooholo, e halawai ka Hale i ka hora 10 kakahiakn. | Noi mai ke Kuhina Kalniainn e hoololi, a e hoomnu i ka hana i ka hora 11. Noi mni ka Luna 0 Waialun, c hoololi i ka horn 1 nuina la. Ninauia ko ka Hale, a ua hooholoia i ka hora 1 0 ka nuinn ia. Heluheiu mai o Hon. Jones (Aeto) he ! olelo hooholo, e paim na Bila n ka Loio Kui hina 1 waiho inni ai. Un hooholoin. i Hoolaha inai o Hon. Keawehuuahnla, e j lawe mai ana ia he Bila e hoopau ni i ka j Mokuna 15 0 ke Kanawai Kivila, no ke kuj ai ana i nn wai onn. i Hoolaha mai o Hon. Joues (Aeto), e lawe ! mai ann ia he mau Bila Knnnwa/-. ' Olelo hooholo na Hon. Koaka,' u e hoola- | Jo>.. i koia na hoa o ka Hnle i 100 mi u . J hoailona I leta pakahi. Noi mai ke Kuhina Knlainina, ine na Inko pnlapala a pnu, ma ka hoololi. Hooholoin. I Olelo hooholo na Hon. e hookuu j in na auhau kino o na makaninana 0 Kau : mni na auhau a pau, Uoe ka nuhaii'ulaiiui. , Pane mal kn Hope Peresidena, ua hala I mawnho oka rula ia olelo hooholo. Hoihoi j ia ka olelo hoolnhn. ; Hoolnha inai 0 Hon. Kalu e lawe mai ana j ia he biln e hoololi ai i ka Pauku 481 0 ke | Hanawai Kivila. ! Hoolaha inai 0 Mon. Upa e lawe mai ana j he nila hou no ka Hale, e papa ana i ke Puhi paka. | Heluhelu mai 0 HOll. Waiki he-olelo hoo- ; holo, e noonoo hou ia ke kupono 0 ka noho j nna 0 ka Luna o Kona Hemn. Noi mai 0 Hon. Aeko e hoopanee a ka j Ponlimn, alaila mnkauknu ia e pale nona iho. j Olelo mai ka Hope Peresidena, ua hala I ninwnho 0 ka rula ke noi. I Wehewehe mni ka Hon. Aeko i kona manno a loihi loa, e pili wnle ana no i ka pono ; ole 1 ka Ahnolelo ke hookoloko iaia. [ Minnmina loa makou i ka hni aku i ka lehulehu no ka nui ole 0 ka pepa e paiia ni knna hniolelo a pnu. L. H.] Ninnu mai 0 Hon. Keawehunahah, heaha ka mea imun o ka Hale ? Olelo mai 0 Hon. Aeko, e wehewehe ana au 1 ka hiki ole i keia Hale ke pani i ka waha o nn makaninana 0 Kona Hema. Niunu mai ke Kuhinn Kalaiaina ma ke Kumuknnawn i hen i kohoia ai 0 i nei, a e kue ia nei ka Luna o Konn. Pane niai «10 kn Hon. *Aeko he mau kumu e pale nna inia iho. Knmnileo mni 0 Hon. Bihopa, inalia paha ua ike ole na inakaninana oia opana nana i koho nolaila ma ke Kumuknnnwai, he hiki ke kue ia ka Luna i kohoia. Kokua mni hoi o Hon. Lainna e noonoo houia imun 0 ko ka Hale. Knmailio inai ke Kuhinn Kalniainn he innnnwn loihi no kn hoohauhili wale iho no a loihi kn inannwa. Kue mni o Hon. Kanuka i ke Kuhina Ka laiaina, no ka mea o kana mea e kamailio ana, no!e imua 0 ka Hale—ma kulakula wale no. Oielo mai ke Kuhina Kalaiaina nole kupono ke kue. Noi mai o Hon. Hikikoki e ninau auo ia. Hoohooloia. Waihoia ik* Komite ona Aha Hookolokolo. Hoohoholoia. Hoopanee ka Hale. (C7* Ua holo ne kekahi lohe ma ka waea olelo moe lina, ua haalele na haole a pau 0 Hiogo a tae Osaka ma lapana. Ua hai ia ae, ua kipu ia kekahi manuwa Farani a Amenka ipahn eka lapana. Aohe paha he oiaio loa o keia iono, ak« e lawe no kakou ma ka inem oiaio. He Aui pcxi piliwaiwai. Ke olelo nei ; kekahi raet kakaa nupepa 0 Parisa, he eme- | pero puni pili waiwai o Lui Napoliooa, a ua j poho aku rw» ia puni lealea ana a u* *|§i la, | hookahi miiliona hapiha, oia hoi he elua ha- | neri tausami d«ila mnoli. Oia wale no anei | ke alii pumi piliwaiwai oke ao nei ? He !e- -; kulehu wale ae do. Aia ma na aupuoi nui \ a ma na aopuni liilii hoi o ke ao oeh I Poino wi?L Ua ina inoku 5,525 a I me na mokuahi 500 ka poino nui f ika hapa mua o k« makahiki 1567, wahi a In haiaoa mai aka Hui Loyds o Ladana. Mai waena ae o keia aumoku. be 107 mau moku, a he 37 mau owkuahi i oalowale loa me na k« naka he 687.