Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 19, 9 May 1868 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Jan Burns
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA NUPEPA KUOKOA.

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE VII. HELU I9.                       HONOLULU.  MEI 9, 1868.             NA HELU A PAU 336.

 

"KA NUPEPA KUOKOA,"

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00

No na mahina he UMIKUMAMALUA!

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

----------

NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.

KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.

AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.

L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)

 

KA "NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.

THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.

L.H. GULICK.

For the Publisher.

Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.

 

KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.

NA S. M. KAMAKAU.

HELU 71.

NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI

MALUNA O KE AUPUNI, A UA KA PAIA O KAMEHAMEHA III.

 

            Pela a Piopio me Keaholawaia na'lii o Hilo a me na hanauna ahi a pau malaila.  Ua holo mai na'lii mai Hawaii a Kauai.  Ua kaulana o Kaikioewa a me keuweamahi kana wahine; a pela no hoi o Kauukualii me Olelua, o Kaiu me kekuihaakulou.  Manomano ka holo a me ka lanakila o ke ao palapala a me ka olelo a ke Akua. 
            Holo o ia au, e liolo nui anu ke ao palapala, a ua huhamahi na mea a pau i ka olelo a ke Akua. A no ka holo pu ana o Boti me ka Moi Liholiho i Beritania, a i kona hoi ano mai, ua holo i ka manao o na'lii me Kalanimoku a me Kaahumanu, e lilo ia Boti ke Kuhina Nui.  Ua ane like o Boti me ka Hope Moi, na lilo no hoi iaia ka hooponopono ana mai Hawaii a Kauai, a o Kaahumanu hoi a me Kalanimoku, ua noho laua me ke ku i ka wa. 
            I ka lilo ana o Boti i Kuhina Nui a i mea nana e hooponopono i ke Aupuni o ke Alii a kakou.  Ua maikai no hana a pau a Boti, a ua nui ka poe i mahalo iaia me ke aloha, a o na haole no kekahi i mahalo nui ia Boti, aka, o ka puni haole nae ke kumu o kona poino.  Aka, i ka makamua o kona lilo ana i Kuhina Nui, ua maikai kana mao hana, a he alii hoi i mahalo nui ia ao ka lokomaikai.  Aka, i kona lohe ana e hoohaunaeleia ana o Kauai e Kalaiwohi, me ka manao e pepehi ia Kaikioewa, a e lawe ia Kauai nona, nolaila, hoomakaukau iho la o Boti i ka moku Pualua, a wae iho la i mau kou kupono a me na lako kaua no ka hoouka kaua mai o Kalaiwohi, a holo aku la i Kauai.  A ku ka moku ma kai o Poo, a lele mauka o Waimea, a honi aloha pu me Kaikioewa, me ka uwe ana a me na alii, oia hoi o Ahukai Kauukualii a me kona makuahine o Kailinaoa, a me Namahana ma, a me ka hanauna alii a pau e noho ana ma Kauai. 
            A pau ka uwe ana, alaila, ua makaukau na mea ai na Boti a me kona mau alii a me kona mau koa kini.  A pau ka ahaaina anu, pane mai la o Kaikiowea, "heaha mai nei kau i holo mai nei?"  Olelo aku la o Boti Kamauleule, "I holo mai nei au ma ko'u wahi o ka haawina a ke Alii a kaua, oia hoi ka hoomalu i ka haunaele a me ka ulono kaua; a no ka hiki ana ae nei no hoi kekahi o ka lohe i Oahu, e manao ana ke keiki a kaua (Kalaiwohi) e kaua mai ia eo, a o pepehi ia oe, a e lawe ia Kauai nona.  A no keia lohe la, kii mai nei au ia Kalaiwohi e hoihoi i Oahu, (o Kalaiwohi, oia no ke kaikuaana o kaeo makapo, na keiki a Kaaimalalo, na kaikunane o Kaahumanu opio ka wahine a Kaumualii ka Moi o Kauai) nolaila, e kii aku ia Kalaiwohi e hele mai.  Kiiia aku la o Kalaiwohi e hele mai ma keia aoao o Papaenaena no ka mea, o Kalaiwohi ke alii o ka papu o Hipo ma kela aoao o Laauakala, a ua lilo kakapu iaia i ka noho alii aoa ae o Kahalaia. 
            A hiki mai la o Kalaiwohi, pane aku la o Boti, "I kii mai au ia oe (Kalaiwohi) e hoi kaua i Oahu."  Pane mai la o Kalaiwohi ia Boti, "Aia paha ia ia la ae (Kaikiowea) ko kaua hoi i Oahu."  A pane mai la @ o Kaikioewa ia Bot, "E noho no maua me ke keiki a kaua, a me no ke hoi i Oahu"  Hoi aku la o Kalaiwohi iloko o ka Papu o Hipo. 
            A hala na la elua, olelo aku la o Boti ia Kaikioewa, "E hele kaua iloko o ka Papu e hoike i na mea kaua a Kalaiwohi."  Ae mai la no hoi o Kaikiowea.  A hele aku la lakou me kekahi poe e iho a halawai pu me Kalaiwohi.  Pane aku la o Boti ma, "I hele mai nei maua e hoike mai oe i na mea kaua a me na waiwai o loko o ka Papu nei."  O ka Papu o Hipo, ma ka pakaua i oi aku o ka lako i na mea kaua mamua o na pakaua e ae o keia pae aina ; ua oi aku kona mau pukuniahi mamua o ka haneri, a o na pu kaupoohiwi hoi, ua hiki aku no i ka umi tausani a ua nui loa no hoi na hale waiho pauda.  Ua hoolako no hoi o Kaumualii i na mea kaua he lehulehu, a ua hiki no hoi i kana mau amara ke hoololi ae i ka hana ana o ka pu.  A lilo ka Papu i ka Hawaii, na pau na pukuniahi a me na pukaupoohiwi i ka la we ia i Oahu, i Maui a hala aku i Hawaii. 
            I ka hoike ia ana o na mea kaua a me ua waiwai a pau o loko o ka Papu, aia hoi, ua pau loa na pukaupoohiwi i ka laweia iwaho, alaila, maopopo iho la nae ia Boti, ua hana hewa io o Kalaiwohi, a nolaila, koi aku la o Boti ia Kaikioewa a ae mai la no hoi ia.  Noho iki iho la o Boti ma Kauai a hala kekahi mau la, a hoi mai la i Oahu, a hoi pu mai la hoi me Kalaiwohi. O keia hana ana a Boti, ua lilo ia i mea pono a i mea oluolu hoi i ka manao o na kanaka.

NO KA MAI AHULAU KUNU A ME KE AHEAHE, A ME KA MAKE ANA O KEKAHI POE ALII.

            I ka makahiki 1826, i na malama hope paha o ia makahiki, hiki mai la kekahi mai ahulau, oia hoi ke kunu me ke aheahe, a ua paa mai ka puu, a nui mai hoi ka wela a me ka nalulu; a ua holo keia mai ahulau mai Hawaii a Kauai, a he nui na'lii a me na makaainana i pau i ka make.  Hoko o keia mai ahulau i make ni o Kahakuhaakoi Wahinepio ma Mokuula i Maui, a oia no hoi ke kaikuahine o Kalanimoku me Boti, ke kaikamahine hoi a Kamakahukilani me kekuamanoha, a oia hoi ka makuahine o Kahalaia a me Kekauonohi.  O Kahalaia no kekahi i make, ke keiki a Kahakuhaakoi me Kalaimamahu.  Ua olelo ia, he wahi pauku oiwi maikai kona, a ua maikai hoi kona kino mai luna a hala ilalo, a he lokomaikai no hoi oia i kona poe kanaka a me na ohua on a.  Ua oleloia no hoi, i ka wa pololi o kona mau kanaka a nele hoi i ka ai ole, ai pu no ke'hi me lakou.  No ka maikai hoi o kona kino a me ka ui maoli hoi, ua lilo na wahine kapu a ka Moi Liholiho iaia, oia no hoi o Kamehamalu a me Kalanipauahi.  A no ia kumu, manao iho la o Liholiho e pepehi ia Kahalaia, e like me ka makeana o Kanihonui ia Kamehameha, aka, he nui nae na makua ahi o Kahalaia, nona wale no hoi ka poe iaia ka make, oia hoi no Kuhina.  I hiki wale ai hoi ha kahi mele a Kahalaia. 
            "Ua like no laua me Limunui," &c Ua oleloia no hoi, i ka wa e mai ana o Kalanimoku, hele mai la hoi o Kahalaia a uwe iho la i ka makuakane.  A pau ka uwe ana, pane iho la oia ia Kalanimoku, "I nai ole no au i ke aupuni i kou ola mai, a make ae no oe la, alaila, o kuu nai aku no ia i ke aupuni."  O Kaahumanu no nae ka mea i manao ino nui loa ia.  O na olelo nae a pau a Kahalaia, ua pau loa no i ka olelo ia e Kalanimoku ia Kahumanu, a ua lohe ia ka manao ino ana o Kahalaia ia Kaahumanu.  "O ua kee nei paha iloko o Haalou"  wahi a ka olelo, o ka po nahunahu ihu.  O kalanipauahi no kekahi i make i keia mai, oia hoi ka makuahine o Ruth Keelikolani. O G. Humehume no kekahi i make i keia mai, ke keiki a Kaumualii ka Moi o Kauai.  Ma Honolulu nei ko lakou wahi i make ai.  He nui no hoi na'lii a me na makaainana i make i keia mai. 
            I ka make ana o Kahalaia, ua lilo iho la o Boti i Kahu Alii no ka Moi Kauikeaouli, a na lilo pu no hoi iaia ka hooponopono ana o ke aupuni a kaokoa loa ae la hoi o Kaahumanu, a pela no hoi o Kalnimoku a me Kekuaipiia Namahana ma, ma ka olelo a ke Akua ia mau la.  Kaapuni mua mo la a Kaahumanu a me K. Namahana a me kekahi poe alii e ae, a o Kealiiahonui kekahi i hele pu i ke kaapuni a me kekahi poe i lilo i hoahanau he lehulehu wale.  A e manaoia'na hoi o Keliiahonui ke kane a Kaahumanu.  O ka hana nui nae a Kaahumanu ia kaapuni anu, o ka haipule me na makaainana, a o ke ao aku hoi i ka pule a ka Haku, a o ka hoohulihuli e pule a e mihi, a e hele ma kahi mehameaha e pule ai, me ka manaoio ana aia ke Akua i ka lani o na Kolu.  O ka hai aku hoi i ka hewa imua o na kumu, ia Binamu a me Kamalani na kumu e hele pu ana.  A ma keia kaupuni ana aole no hoi i kaoa mai ka hoohaahaa launa ole o Kaahumanu ua haipule pu me ka poe haahaa, me ka poe ilihune, a ua komo a noho iloko o na hale pepepe a pelapela e pule pu ai me na makaainana.  O ke kaapuni mua loa ana no keia a Kaahumanu ia Oahu i ka makahiki 1823.  Aole o Kaahumanu ma i hoahanau i ke kaapuni mua ana, a i ka luu nae o ke kaapuni ana ia Oahu, oia hoi ka makahiki 1826, ua komo o Kaahumanu i ka hoahapau a ua kapaia kona inoa o Elizabeth Kaahumanu, a ma ia kaapuni ana hoi i haule ai ka huila o ke kaa ma ka moana o Makawai, mawaena o Kaneohe a me Kualoa.  I ka malama hoi o Sepatemaba oia makahiki no, holo aku la o Kaahumanu i Maui a hala loa aku la i Hawaii i ke komo i ka Halepule nui ma Kailua. 
Aole i pau.

 

Ka Ahaolelo, M. II. 1868.

Poaha, Aperila 30, 1868.

            Halawai ka Hale ma ka hora mau. 
            Mea kiekie M. Kekuanaoa ma ka noho. 
            Pule ia e ke Kahunapule. 
            Heluheluia ka moolelo o ka la mua a hoaponoia. 
            Heluhelu mai o Mr. Matina he palapala hoopii no Kau, na na inoa he 60, e noi ana e hele mau e hookolokolo ka Lunakanawai Kaapuni o Kona a me Kau i kela a me keia hapa makahiki.  Waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. 
            Hoike mai o Hon. Bihopa ke Komite i noonoo no ka hoopii e noiana, o na poo o na ohana ke uku wale no i ka Auhau Kula.  Hoomoe ia ma ka papa.  O ka hoopii e hoemi ana i ka auhau lio i 50 Keneta.  Hoomoe ia a ka wa e noonoo ia ai ka bila. 
            Hoike mai o Hon. Ioane Ii ka Lunahoomalu o ke Komite o na Hana Hou, he pono e hookaawaleia i puu dala no ka haua ana i ke alanui Liliha. 
            Hoike mai ke Komite o na Aina Aupuni, e haawi wale ia na Sila, a me na pepa i na kanaka o Kau me ka uku ole.  Hoaponoia ka olelo hooholo. 
            O keia Komite hookahi no kai hoapono mai i ka bila no na palena aina, a he wahi hoahewa iki ko lakou ma ka pauku 14. 
            Noi mai o Mr. Hikikoki e la we mai ana ia he bila e hoololi ai i ka Mokuna 42 o ke Kanawai Hoopai Kamima. 
            O ka bila e ne ana i ka mana i na Kiaaina o Hawaii, Maui a me Kauai e hoohiki, ua heluhelu mua ia a hooholoia ma ka heluhelu alua. 
            Heluhelu mai o Mr. Pinehasa he olelo hooholo e hoana e ana i $4.000 i ka Mekia o ka Puali Kaua Lio no ka hoolako ana i mau aahu kupono no ia puali. 
            Hoolaha mai o Mr. Makina e hoololi mai ana ia i na pauku 527 a me 876 o ke Kanawai Kivila a me ka Mokuna 38 pauku 2 o ke Kanawai Hoopai Kamima. 
            Heluhelu mua mai o Mr. Nakila he bila e hoololi ai i ka Mokuna 54 pauku 1 o ke Kanawai Hoopai Kamima.  Waihoia e unuhi ma ka olelo haole. 
            Waiho mai o Mr. Laiana i kona manao e lawe mai ana ia i rula hou no ka Hale no ka unuhi ana i na bila mamua o ka heluhelu ana mai. 
            Hoolaha mai Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo he bila e hookaawale ai i Haawina Hoomau no ka Moi Wahine Kanemake Kalama. 
            Heluhelu mai o Hon. D. Kalakaua he olelo hooholo e hai koke ia aku ke Kuhina Kalaiaina e hoolako aku i mau mouo no Hanalei a me Moloaa. 
            Heluhelu mai o Mr. Kaiue he olelo hooholo e hookaawaleia i $1000 no ke kukulu ana i Hale Hookolokolo a Hale Paahao ma Molokai.  Waihoia i ke Komite mau. 
            Heluhelu mai o Mr. Kumahoa he olelo hooholo e hookaawaleia i $2.000 no ka hana ana i na alanui o Puna.  Waihoia i ke Komite mau. 
            Heluhelu mai o Mr. Asa Hopu he olelo hooholo e hookaawaleia i $1.000 no ka hana ana ia Oopuola.  Waihoia i ke Komite mau. 
            Heluhelu mai o Mr. Koakanu he olelo hooholo e haawi ia i $1.000 no ke kukulu ana i Hale Hookolokolo no Koloa.  Waihoia i ke Komite mau. 
            Ma ke noi ia ana mai, ua hapaiia na hana o ka la. 
            HE KANAWAI e hoihoi ana i ka oihana Makai a me na Luna Hooko o ke Kanawai mai ka Oihana Kalaiaina a i ka Oihana Loio Kuhina.  Ua hooholo loa ia ma ka heluhelu akolu. 
            HE KANAWAI e hookaawale ai no na hookolokolo hou ma ka Aha Kaapuni o ka apana akolu.  Hooholo loa ia ma ka heluhelu akolu. 
            HE KANAWAI e hoomahuahua ai i ka mana o ka Aha Kiekie i waihoia ai i ke Komite, a ua holo ma ka heluhelu alua e like me ka hoololi. 
            Ua noonoo ka Hale i ka Hoike a ke Komite Waiwai no na lilo i ka poe o Kau.  O Mr. Laiana ka Lunahoomalu a ua hooholo loa ia. 
            O Mr. Koakanu wale no ka mea kue i ka olelo hooholo. 
            Ua heluheluia ma ke poo ka hoololi o ka Pauku 56 o ke Kumukanawai. 
            Noi mai o Mr. Kanuka e hoomoe i ka bila, no ka mea aole ia o ka no Lunamakaainana mea i hele mai ai e hoopii ae i ko lakou uku. 
            Noi mai no hoi o Mr. Hopu e hoomoe i ka bila, oiai ua kaumaha no na makaainana e noho nei. 
            Ko@ mai o Mr. Upa e hoomoe i ka bila, a ua kamailio mai oia he manawa loihi. 
            Ninauia na ae a me na hoole, a he 15 ae a he 23 hoole, nolaila ua hooleia ka hoomoe a ua ae ia ka hoololi. 
            Heluhelu aluaia ke Kanawai e hooponopono ana i na Palena aina a pela aku, a ua waihoia i ke Komite mau. 
            HE KANAWAI e pale ana i ke pahu ana o kekahi mau mea pahu, heluhelu aluaia a waihoia i ke Komite mau. 
            HE KANAWAI e hoololi ana i na Pauku 422, 423 a me 425 o ke Kanawai Kivila, ua heluhelu aluaia a waihona i ke Komite Hooponopono Bila. 
            Heluhelu aluaia ka bila e hoololi ana i ka pauku 1183 o ke Kanawai Kivila.  Hoopaneeia ka Hale. 
            Poalima, Mei 1, 1868. 
            Halawai ka Hale ma ka hora mau. 
            Mea Kiekie M. Kekuanaoa ma ka noho. 
            Heluhelu ia a aponoia ka moolelo o ka la mua iho. 
            Heluhelu mai o Mr. Keawehunahala he palapala hoopii na D. Keawe no ka hoihoi ana aku i kana mau dala i waihoia ma ka Waihona Dala.  Waihoia i ke Komite Waiwai. 
            Heluhelu mai o Mr. Nahaku he palapala hoopii no Honuaula mai, e noi ana e koho balota kaawale ia apana; a e hana hou ia na palena aina.  Waihoia i ke Komite mau. 
            Waiho mai o Mr. Mahelona he palapala hoopii mai na kanaka mai, e noi ana e hana hou i ka pali; a he palapala hoopii hoi no Ewa mai e noi ana i $1,500 no ke Alahaka ma Waiawa.  Waihoia a noonoo pu ia me ka Bila Haawina. 
            Heluhelu mai o Mr. Pilipo he palapala hoopii e noi ana e ae ia na makua na lakou e koho i na Kumukula; e hoe mi i ka auhau lio i hapalua; aole e ae ia na wahine i mare e hoolimalimaia; a o ka olelo Hawaii oia ka olelo mau aole e lilo i olelo kope.  Waihoia e noonoo. 
            Hoike mai o Mr. Kanuka ka Lunahoomalu o ke Komite i waihoia a ku ai e noonoo i ka palapala hoopii o Puna.  Hoomoeia ka palapala hoopii koe wale no ka hookaawale ana i puu dala no ka hana alanui  Aponoia ka hoike. 
            Oia Komite hookahi no kai hoike mai, ua hoomoeia ka palapala hoopii a Wailuku no ka wehe ana ia Kahului i awa ku moku. 
            Ma ke noi ia ana mai ua hoomoeia ka Hoike a ke Komite.
            Noi mai o Mr. Keliipio e Komite ka Hale i ka la apopo no keia mea. 
            Hoole mai o Mr. Kanuka ke Komite ma kana hoike no ka ae ana ia Kaalualu i awa ku moku.  Hooholoia ka hoike. 
            Hoike hou mai keia Komite no ka Palapala hoopii o Puna e pili ana i ke Kuikahi Panai Like, a ua hooholo lakou e hoomoe.  Ua hoole pu ke Komite no ka bila pepa dala.  O ke koena aku o ka hoopii aole e hoomahuahuaia ke dute, ua waihoia i ke Komite Waiwai.  Hoaponoia ka hoike. 
            Heluhelu mua mai o Mr. Matina he bila kanawai e hoololi ai i ka Mokuna 38 pauku 2 o ke Kanawai Hoopai Kamima; a ua holo ka bila ma ka heluhelu alua. 
            Heluhelu mai o Mr. Laiana i kana rula hou e olelo ana, e unuhi mua ia na bila a pau ma na olelo elua mamua o ka heluhelu ana i mua o ka Hale. 
            Hoololi mai o Mr. Hikikoki.  "Mamua o ka laweia ana mai o kekahi bila imua o keia hale he pono e unuhi mua ia e ka Unuhiolelo a poe e ae paha."  Hooholoia me ka hoololi. 
            Heluhelu mai Ka Mea Kiekie W.C. Lunalilo he bila e haawi ana i $6.000 no ka makahiki i uku hoomau no ka Moiwahine Kanemake Kalama.  Hooholoia ma ka heluhelu alua. 
            Heluhelu mua mai o Mr. Laiana he bila Kanawai e ae aku ana aole e duteia na mea hooluu ili ke laweia mai.  Hooholoia ma ka heluhelu alua. 
            Heluhelu mai Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo he olelo hooholo e kahikoia na Lii me ka aahu kupono e like me ke ano mau o na aina o Europa.  Hoopanee loa ia. 
            Hoolaha e mai o Mr. Pilipo he hoololi kana i ka pauku 1493 o ke Kanawai Kivila, a e hoopau loa i ka pauku 387 a hiki 396 o ke Kanawai Kivila. 
            Heluhelu mua mai ka Loio Kuhina he bila kanawai e hoomakuahua ai i ka maluhia o ka holoholo moku pili aina, a ua hooholoia ma ka heluhelu alua. 
            Ma ke noiia ana mai ua hapaiia na hana o ka la, oia ka hoololi i ka pauku 56 o ke Kumukanawai a ua hooholo loa ia ma ka heluhelu akolu. 
            O ka Bila Kanawai e hoomahuahua ana i ka mana o ka Aba Kiekie ua hoihoi hou ia i ke Komite e kakau poepoe. 
            O ka Bila Kanawai e hoololi i na pauku 422, 423 a me 425 a me ka pauku 1183 o kk Kanawai Kivila, ua kauohaia e kakau poepoe. 
            Heluhelu mua ia ke poo o ka Bila Haawina. 
            Ma ke noi ia ana mai ua lilo ka Hale i ke Komite no ka noonoo ana.  O Ailuene ma ka noho Lunahoomalu. 
            Ma ke noi ia ana mai ua heluheluia ka bila ma na haawina. 
            Ko ka Moi dala ponoi ma ka Oihana Alii $35.000. 
            Noi mai o Mr. Kale Kauka i $50,000. 
            Hoololi mai o Mr. Hikikoki i $40,000. 
            Hooemai mai o Mr. Pilipo i $34,000. 
            Kamailio mai o Mr. Koakanu ua kupono no ke $35,000 iaia e like me ko ua Kuhina.
            Hooikaika loa mai o Mr. Kale Kauka i $50,000. 
            Noi mai o Mr. Koakanu e hooemi i ke $30,000, a o ke $50.000 ua nui loa. 
            Noi mai o Mr. Mahelona e haawi e like me ka bila haawina i $35,000. 
            Ninauia ka hoololi i $50,000 a hoole ia. 
            Ninauia no ke $40,000 a hoole ia. 
            Ninauia me ko ka bila i $35,000 a ae ia.  O Mr. Koakanu wale no ka mea hoole. 
            No ka Puuku o ka Moi a me ke Kakauolelo $5,000 hooholoia. 
            No ka Moiwahine Kanemake Kalama $4,000. 
            Noi mai o Mr. Hopu e noonoo akahele, a olelo mai e hoopanee ka noonoo ana. 
            Ninau mai ke Kuhina o ko na Aina e e kue ana paha oe a noonooia me ka bila e waiho nei. 
            Kue mai o Mr. Koakanu no ka hoopanee i ka aoonoo ana; a he kokua oia i ke $4,000.
            Noi mai o Hon. D. Kalakaua e hoopii ae i $6,000. 
            Noi mai o Hon. Bihopa e hoopanee. Ninauia a ua hoopaneeia. 
            No ka Moiwahine Emma $12,000, hooholo ia. 
            No Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa $8,000 hooholoia. 
            Ma ke noi ia ana mai ua hoopauaia ke Komite. 
            Heluhelu mua ia ka bila Kanawai e hoikala ai i ke Kuhina Waiwai no na $8,500. Waihoia i ke Komite Waiwai. 
            Heluhelu alua ia ka bila e hoemi ana i ka uku panee o na dala, a ua waihoia i ke Komite Kalepa. 
            Heluhelu alua ia ka bila Kanawai e ae ana i na Kiaaina e hoohiki.  Waihoia i ke Komite o na Aha Hookolokolo. 
            He Kanawai e haawi ana  i ka mana i ke Kuhina Kalaiaina e lawe mai i ka wai o Kunawai ma ke poo o Alanui Liliha.  Heluhelu aluaia. 
            Noi mai o Mr. Waila e waiho i ke Komite Ku i ka wa. 
            Ua kohoia o Mr. Wilder, Ailuene a me ke kuhina Kalaiaina. 
            Hoopanee ka Hale. 
            POAONO, Mei 2, 1868. 

            Halawai ka Hale i ka hora mau. 
            Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa ma ka noho. 
            Pule ia e ke Kahunapule. 
            Heluhelu ia ka moolelo o ka la i hala a hoaponoia. 
            Heluhelu mai o Mr. Halemanu he palapala hoopii no Hamakua e noi ana, e hookaawaleia i $6,000 no ka hana ana i alanui ma Waimea a Honomalino; a e hookaawale hou ia ia $1,200 no ka hana hou ana i ke awa o Honomalino a me na mouo.  Waihoia i ke Komite Kalepa. 
            Heluhelu mai o Mr. Keliipio he palapala hoopii mai ka Lawe Leta mai o Oahu, e noi ana o ke koena o kona uku i hookaawaleia ai i ka 1866 e uku aku iaia.  Waihoia i ke Komite Waiwai.
            Waiho mai Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa he palapala hoopii mai ka poe lawelawe mai o ka Hale mai Lepera e hoohalahala ana no kekahi mau mea, a ua noi mai oia e hoomoe no ke kupono ole.  Waihoia i ke Komite Papa Ola. 
            Heluhelu mai o Mr. Upa he palapala hoopii i kakauia e ka inoa hookahi, e noi ana e hooloihi aku i ke Alanui Papu a hiki i Pauoa.  Waihoia i ke Komite Aina Aupuni a me na hana hou. 
            Hoike mai o Hon. Bihopa Lunahoomalu o ke Komite Waiwai ua mahalo lakou i ka hoopii a Iokewe, a he pono e ukuia aku ke koena dala ia ia; a o ka mea e pili ana i na auhau ua hoole ia.  Hoaponoia la hoike. 
            Hoike mai o Mr. Kanuka, Lunahoomalu o ke Komite Kalepa no ke Kanawai e malama ana i na ola mai na mea pahupahu mai; o na puuku mua ekolu e hui a hookahi.  Ae ia ka hoike.
            Heluhelu mai o Mr. Upa he olelo hooholo e hookaawale $500 i kuikui no ke awa o Hilo.  Waihoia i ke Komite o na hana hou. 
            Heluhelu mai o Mr. Keliipio he olelo hooholo e kauoha ia ke Komite o na Buke Helu e kakoo aku i ka Waihona dala, a e uku ia na hoa i $50. pakahi me na uku mile a me na uku o na Luna o ka Hale.  Hooholoia. 
            Heluhelu mai o Mr. Koakanu he olelo hooholo e uku like ia na lii e like me ka Poeikihoia. 
            Ma ke noi ia aua mai ua hoopaneo loaia ka olelo hooholo.  Hoolaha mai w Waila he bila kana e hoololi ai i ka Pauku 45 o ke Kumukanawai. 
            Heluhelu mai o Mr. Laiana he olelo hooholo e lawe mai no poo aupuni a hoike mai no na lilo o ka oihana pai palapala.  Ae ia ka olelo hooholo. 
            Heluhelu mai o Mr. Kumahoa he olelo hooholo e noi ana i $800 no ke kukulu ana i Hale Hookolokolo ma Puna.  Waihoia a noonoo ka bila haawina, alaila hapai. 
            Heluhelu mai o Mr. Matina he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina e hoomakaukau i ka papa inoa o ka poe i loa a na makana aloha mai ke aupuni aku. 
            Kue ikaika loa mai ke Kuhina o ko na Aina e ia olelo hooholo, aka noi mai uae e haawi i ke Komite Wae.  O Mr. Matina ka Lunahoomalu. 
            Ma ke noi a ke Kiaaina o Oahu, ua kapa ia na rula, a ua waiho hou ia mai imua o ka hale ka bila e hoihoi ana i ka oihana makai a me na Luna hooko o ke Kanawai i ka Loio Kuhina.
            Olelo mai ka Loio Kuhina i hoihoi ia mai me ka hoololi iho ma kahi o ka Ilamuku @ hookomo na Kiaaina.  Ae ia ka hoololi a kauohaia e kakau poepoe. 
            Waiho mai o Mr. Jones i keia mau bila: 
            E hookaawaleia i $5,000 no ka hana hou ana i na alanui o Lahaina. 
            E hoana e i $500 no ke kukulu ana i Hale Hookolokolo ma Lahaina. 
            E hoana e i $200 no ka Lawe Leta mai Lahaina a Lanai. 
            Waihoia a hiki i ka wa e hapaiia ai ka Bila Haawina.
             Heluhelu mai o Mr. Nakila he olelo hooholo e noi ana i $500 no ke kukulu ana i Hale Hookolokolo ma Makawao.  Waihoia e like me kela maluna. 
            Hoolaha mai o Mr. Mahelona he bila e hoololi ai i ka Pauku 1477 o ke Kanawai Kivila; a he bila hoi e kauoha ana i ka Luna Auhau e hookuu aku i ka auhau o ka poe mai; he bila hoi e hoololi ai i ka Pauku 758 o ke Kanawai Kivila; he bila e haawi ai i ka mana i ke kuai ana i na aina aupuni; he bila e haawi ai i na dala koina o na Aha no ke kukulu ana i na Hale Hookolokolo; he bila e haawi ana i ka akahi hapalua o na aina kula e haawi i na Makaainana; he bila e uku ai i na'lii i loaa ole na Oihana aupuni. 
            He bila e hoololi ai i ka Pauku 999 o ke Kanawai Kivila kai heluhelu mua ia a hooholoia ma ka heluhelu alua.  He bila e papa ana i ka auau ana ma ke kahawai o Kapena heluhelu mua ia a hooholoia ma ka heluhelu alua. 
            Ma ke noi ia ana mai ua hapaiia na hana o ka la.  Heluhelu ia ma ke poo no ke Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 423 a me 425 o ke kanawai Kivila, a ma ke noi ia ana mai, ua holo ma ka heluhelu akolu.  He Kanawai e hoomahuahua ai i ka inana o ka Aha Kiekie. 
            Heluhelu ia ma ke poo a hoohololoa ia ma ka heluhelu akolu. 
            He Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 1183 o ke Kanawai Kivila.  Heluheluia in a ke poo a hooholoia ma ka heluhelu akolu. 
            Ma ke noi ia ana mai, ua Komite ka Hale no ka Bila Haawina.  O R. Ailuene ma ka noho.
            Na lilo no ka Ahaolelo he $15,000 hooholoia. 
            Kakauolelo o ka Aha Kukamalu $200, hooholoia. 
            Lako palapala a me na lilo e ae o ka aha Kukamalu $100, hooholoia. 
            No ke kakau ana i na moolelo o ka Aha Kukamalu $600, hooholoia. 
            Noi mai o Mr. Keawehunahala e noonoo hou ia ko ka Moi uku ponoi me ka hanohano Alii. Hooholoia. 
            No ka Moi a me ka hanohano alii he $35,000 hooholoia.
            Rula mai ka Lunahoomalu ua kue i ka rula e Komite hou ka hale. 
            Ma ke noi ia ana ua noi mai ke Komite e waiho, a ua hooholoia.