Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 20, 16 May 1868 — Page 2

KE KUOKOA, HONOLULU, MEI 16, 1868

Kakauolelo mua o ka Aha Kaapuni o ka apana 3 i $300, hooholoia.
          Kakauolelo alua o ka Aha Kaapuni o ka apana 3 i $300. hooholoia.
          Kakauolelo mua o ka Aha Kaapuni o ka apana 4 i $300, hooholoia.
          Kakauolelo mua o ka Aha Kiekie i $4.000. hooholoia.
          Kakauolelo alua o ka Aha Kiekie i $2,400 hooholoia.
          Noi mai o Mr. Keawehunahala e hoopii ae i $3,000. Ninauia a hoole ia. Holo e like me ka Bila.
          Uku o ka Mahele a Unuhiolelo $3,000 hooholoia.
          Na lilo no ka Aha Kiekie i $2,200 hooholoia.
          Na lilo no ka Aha Kaapuni apana 2 i $1,200 hooholoia.
          Na lilo no ka Aha Kaapuni apana 3 i $1,500 hooholoia.
          Na lilo lio ka Aha Kaapuni apana 4 i $400. hooholoia.
          Na lako palapala o ka Aha Kiekie $500. hooholoia.
          Na lako palapala o ka Aha Hoomalu $500. hooholoia. No ke kuai ana i na lako buke
          kanawai - - $500.00.
Ka uku o ka Lunakanawai
Apana o Puna H. - 600.00.
" Kau, - 600.00.
" Kona Hema 600.00.
" Kono Akau 600.00.
" Kohala Akau 600.00.
" Kohala Hema 600.00.
" Hamakua 600.00.
" Wailuku Maui 700.00.
          Noi mai o Mr. Kalu e hoopii ae i $1,000. Ninauia a hoomoeia. Hooholoia e like me ka Bila.
          Ka uku o ka Lunakanawai o Makawao $600.
          Noi mai ka Luna o Makawao e hoopii ae i $700.00.
Lunakanawai Apana o
" Hana Maui - $600.00. " Kaupo - 600 00.
" Lanai - 400.00.
" Molokai - 600.00.
" Ewa & Waianae O. 600.00.
" Waialua & Koolauloa 600.00.
" Koolaupoko - 600.00.
" Hanalei & Anahola K. 700.00.
" Lihue - 600.00.
" Koloa - 600.00.
          Noi mai o Mr. Koakanu i $800. Ninauia a hooleia. Holo no e like me ka bila.
          Ma ke noi ia ana mai ua hoopauia ke Komite.
          Hoopaneeia ka Hale.
Poalua, Mei 12, 1868.
          Halawai ka Hale i ka hora mau.
          Peresidena ma ka noho.
          Heluhelu mai o Mr. Upa he hoopii no Hilo e noi ana e hoana e i puu dala no ka Hale Aupuni. Uapo waapa a i ipu kuikui no ke awa o Hilo. Waihoia a noonoo pu me ka Bila Haawina.
          Heluhelu mai o Mr. Pinehasa he hoopii no Honolulu e kue ana i ka lawe ana mai o ke Kuhina Kalaiaina i ka wai o Kunawai.
          Hoike mai o Hon. Kalakaua i ka hoike a ka hapa nui o ke Komite Koa, a ua pololei wale no na buke helu, a ua hoapono lakou i ka haawi ana aku i $83,606.50 no ia oihana.
          Ma ke noi ia ana mai, ua kauohaia ka Hoike e pai.
          Hoike mai o Mr. Kale Kauka i ka Hoike a ka hapa uuku, a ua nana pono ia na buke helu a ua pololei; a o ka, $58,528.00 ua lawe ia no na makahiki elua e hiki mai ana. A o na haawina e ae no na Puali e ae e hookaawaleia no ma ka Bila Haawina. Ae ia a kauohaia e pai ka hoike.
          Hoike mai o Hon. Bihopa, Lunahoomalu o ke Komite Waiwai e hoomoeia ka hoopii a ka Lawe Leta o ka mokupuni o Oahu.
          Olelo mai o Mr. Mahelona aole loa au i ike i kahi i hele aku ai o ke dala, a aohe i hoikeia ma na Hoike a ke Kuhina Waiwai a me ke Kuhina Kalaiaina, a ua noi mai oia e waiho i ke Komite Wae.
          Pane mai o Hon. Bihopa ina e lawe aku ana Ka Hale i ka hoike, alaila e noi aku au e koho i Komite Wae.
          Olelo mai o Mr. Hopu, ua hookaawaleia he $624, no ka Lawe Leta o Oahu, aka aole nae i ikeia he olelo ae like kekahi mawaena o Haalou a me ka Luna Leta. O ka hoike a ke Kuhina Waiwai ua huikau; a kokua mai oia e waiho i ke Komite Wae.
          Kokua mai o Mr. Nahaku i ka waiho i ke Komite Wae, oiai aohe like o ka ke Kuhina Kalaiaina me ka Haalou.
          Ninauia ka waiho i ke Komite Waea ua hooholoia.
          Eia ke Komite wae o Messrs Mahelona, Nahaku, Hopu, Kaukaha, a me Upa.
          Ma ke noi ia ana mai, ua hapaiia na hana o ka la.
          HE KANAWAI e hoololi ai i ka pauku 1242 o ke Kanawai Kivila. Heluhelu alua ia.
          Noonoo ka Hale i ka Bila.
          O Mr. Kane ma ka noho.
          Noi mai ka Loio Kuhina e hoololi iki ae.
          Kokua mai o Mr. Nahaku i ka Bila, aka aole nae ona makemake ma Ke Au Okoa a me Hawaiian Gazette wale no. E pono e hookomo iho me na nupepa e ae.
          Olelo mai ka Loio Kuhina aia no ma ke kauoha ana a ka Aha Hookolokolo. Ae ia ka hoololi a Mr. Nahaku.
          Aohe kokua o Mr. Koakanu i ko ka Loio Kuhina manao.
          Noi mai o Mr. Laiana e hoololi ae na huaolelo Au Okoa & Hawaiian Gazette a e hookomo malaila, ma na nupepa a ka Aha e ae mai ai.
          Kokua mai o Mr. Kapena Loke i ka Bila.
          Me ke noiia ana mai, ua hoopauia ke Komite, a ua waihoia ka bila i ke Komite wae. oia o Messrs Hitchcock, Phillips, Kamakau, Lyons, a me Kuihelani.
          Hoopanee ka Hale.
Poakolu, Mei 13, 1868.
          Halawai ka Hale i ka hora mau.
          Peresidena ma ka noho.
          Heluhelu mai o Mr. Upa he hoopii no Hilo mai, e noi ana e hookuu aku i ka lehulehu e lawaia wale ma Waiakea.
          Ma ke noiia ana ua hoomoeia ma ka papa.
          Heluhelu hou mai keia Mr. Upa he hoopii no Hilo mai, e hooloihi aku i ka wa e noho ai ka Aha Jure. Hoomoeia ma ka papa.
          Heluhelu mai o Mr. Laiana he hoopii no na koa mai, e hoopii ae i $10, no ka malama, a na ka Ahaolelo e hoopaa i ka uku, aole na na lii.
          Noi mai o Mr. Hikikoki e waiho i ke Komite Wae, a ua koho mai ka Noho ia Messrs. Hikikoki, Pilipo, Keliipio, Koakanu a me ke Kiaaina o Oahu.
          Hoike mai ke Komite Wae i haawiia ai e noonoo no ka Bila e hoemi ai i ka auhau lio, a i ko lakou manao e pono e hooponopono hou ia, a e noonooia i ka Poaha. Hooholoia ka bila ma ka hoololi, a ua aeia ka hoike a ke Komite.
          Heluhelu mai o Mr. Matina he Bila Kanawai e pili ana i ka mare ana o ka poe i loaa ole i ka mai lepera ke loaa kekahi kokoolua o na mea mare. Ua holo ma ka heluhelu alua.
          Heluhelu mai o Mr. Mahelona he olelo hooholo e uku aku ke Kuhina Waiwai i na Elele o ka Ahaelele o ka 1864 i $100 pakahi.
          Ma ke noiia ana mai, ua hoomoeia ka olelo hooholo.
          Noi mai ka Loio Kuhina e hapaiia na hana o ka la.
          Hoolaha mai o Mr. Ailuene he bila e hoololi ai i ka pauku 1074 o ke Kanawai Kivila.
          Heluhelu mua mai o Mr. Kaiue he bila kanawai e hookaawale ai i Lunakanawai Kaapuni no ka mokupuni o Molokai.
          Heluhelu mai Ka Mea Kiekie W.C. Lunalilo he olelo hoohoolo e mahalo aku keia Hale i ka Moi no kona hooikaika ana i ahahui mele no ke kokua i ka poe o Kau. Hoopanee loa ia.
          Heluhelu mua mai o Mr. Jones he bila Kanawi e kauoha ana i ke Kuhina Kalaiaina, e koho i Hooiaio Kope no Lahaina. Holo ma ka heluhelu alua.
          Ma ke noiia ana, ua hapaiia na hana o ka la, oia ka Bila Haawina.
          Noi mai o Mr. Keawehunahala e kapae i na rula a e noonoo houia ka uku o ke kokua Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Ae ia.
          Komite ka Hale no ka noonoo ana i ka Bila Haawina. O Mr. Ailuene ma ka noho.
          Noi mai o Mr. Keawehunahala, e hoololi ae i ka uku o ke Kokua Kakauolelo o ka Aha Kiekie i $3,000.
          Kue mai o Mr. Nakila no ka mea ua hoomahuahua wale ia na Haawina, a ua hoike mai mai na Kuhina i ka emi o na loaa.
          Kokua mai o Mr. Mahelona i ke noi e hoololi ae.
          Kue mai o Mr. Asa Hopu i ka hoopii wale ae i na haawina, o kona manao e hoemi iho ilalo.
          Kokua mai o Mr. Koakanu e hoemi loa iho ilalo e like me ke kupono. Ke hoopii wale nei ka Luna o Waialua a nui hewahewa na lilo. Kokua mai oia i ka hoemi i ko Ke Kuhina o Ko na Aina e uku, a o ka haawina ma ka bila oia ke kupono.
          Noi mai o Mr. Hikikoki e hoololi ae i $2,700.
          Noi mai o Mr. Keawehunahala aole make koho o na Kuhina.
          Ninauia ka haawina ma ka bila a hooleia.
          Ninauia ka hoololi i $2700 hooleia.
          Noi mai o Hon. Kalakaua e hoolei loa i kela haawina, aka aohe nae mea kokua.
          Hooholoia e like me ka bila.
          Ka uku no Ke Kuhina o Ko na aina e i $10.000.
          Noi mai o Mr. Koakanu e hoemi iho i $8,000.
          Noi mai o Mr. Nakila e hoemi iho i $7,000.
          Olelo mai o Mr. Laiana he wahi aupuni uuku lilo nui keia. Aia o ke Kuhina kaua o Amerika Huipuia ke aupuni nui nona na kanaka he 35,000,000, ke ukuia nei ia Kuhina he $4,000 wale no o ka makakahi, a nolaila ua kupono ko keia Kuhina o Kakou i $8,000.
          Olelo mai o Mr. Kapena Loke, he pono ka kakou e hahai me na Lii o Europa a me na Kuhina o laila, ua pii ae ko lakou uku a hiki i $50,000. [Ua pono paha ka pii ia lakou ia he mau maine dala ko lakou la; he mau aupuni nui, aka eia nae lakou iloko o ka aie e noho nei.]
          Olelo mai o Mr. Koakanu, he oi loa aku ka pono e haawi i $8,000 no keia Kuhina, oiai o na Kuhina i ka wa i hoohaunaele ai ka Farani a me Lo Keoki, he uuku loa iho ko lakou mau wahi uku. He oi loa aku nae ia wa a ka pilikia. [Olelo mai ke Kauka Hutchinson e pau no ko lakou noho ana i keia Hale ke olelo na Lunamakaainana pela.] Olelo aku ka mea e kamailio ana, e hana na Luna e like me ko lakou kupono. Nolaila i $8,000 ka uku no keia Kuhina.
          Kokua mai o Mr. Ailuene i ka haawina no iloko o ka bila.
          Kue loa Ka Mea Kieie W.C. Lunalilo i ka olelo a Mr. Ailuene, a olelo mai oia, ua kupono ka $4 000 no ka makahiki.
          Ninau mai ka Makua Alii, owai o oukou i makaukau o lawelawe i ka Oihana Kuhina ke haalele mai lakou nei? Nolaila ua pono no ka $10.000.
          Kokua mai ke Kiaaina o Maui i ka haawina i ka Bila.
          Ku mai o Mr. Koakanu a hai aku i ka Ninau a Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, a hahai aku la i na kumu o ka hoemi ana.
          Ku mai o Hon. Bihopa a olelo mai na ka Moi no i hoopaa i ka uka i $5.000 no ka makahiki.
          Ku hou mai Ka Mea Kiekie a kamailio no ka hoemi iho i $4.000.
          Kokua mai ke Kuaina o Kauai i ka haawina i ka Bila.
          Noi ia mai e ninau ano.
          Noi mai o Mr. Laiana e kakauia na ae a me na hoole.
          Ua holo e like me ka bila Haawina, oe 22 ae, a he 14 hoole. Eia mai na Lunamakaainana i hoopii i $10.000 e like me ka Bila: C Kalu, Ailuene, Kapena Loke, Mahelona, Kale Kauka, Waila, Kanuka, Keawehunahala, Jones, Keliipio, Hikikoki, Makalena a me Kuihelani. Eia mai na Lunamakaainana i noi aku e hoemi mai i $8,000: Kaine, Hopu, Nakila, Nahaku, Kaukaha. Pinehasa, Koakanu, Halemanu, Pilipo, Laiana, Upa, Kumahoa, Matina—13 Lunamakaainana a o Ka Mea Kiekie W.C. Lunalio Ke Alii.
          Hoopauia ke Komite a hoopanee ka Hale.

-
E ALA! E ALA!!
HE AHA HIMENI NUI!
KA AHA HIMENI O KAUMAKAPILI!
E haawi ana keia Papa Himeni!
HE AHA MELE I KA PO POAHA!
MEI LA IWAKALUAKUMAMAKAHI,
MALOKO O KA LUAKINI,
No ka pomaikai o ka poe i poino ma Kau!
E hamama ana na puka i ka hora 7—a e
hoomaka ana ka hana i ka hapaha
hora mamua iho o ka hora 8.

PALAPALA KOMO—$1.00 no na noho mamua,
.50 no na noho e ae.

KA LUNA HOOPONOPONO, - - L.H. KULIKA.
KA HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KAWAINUI.

POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA. C.J. Laiana,

-
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, MEI 16, 1868.
NO KA AHAOLELO,
-

O KA mea nui imua o ka Ahaolelo i keia mau la iho nei, oia ka hooponopono ana i ka Bila Haawina. He mea nui io no keia. Ua kaumaha ka aina no ka nui o na auhau, a ua kohoia na Lunamakaainana e hele a e hoemi; eia nae, ke kau hou mai nei lakou i na haawe oi o ke kaumaha maluna o kakou. E noonoo iho kakou e na Makaainana. E nana pono kakou i ke ano o na Lunamakaainana a kakou i koho ai, i akaka ka lakou hana, i ole kakou e puni hou ma ke koho ana aku e hiki mai ana.
O ka Auhau Lio kekahi mea i hoopaapaa nui. Mai hoemi loa ia ka auhau a i ka hapalua no na lio a pau. Kue ia nae, a ua haawiia i kekahi Komite Wae. Ua lohe makou, ua makaukau ua Komite la e hoike imua o ka Hale, i hapalua ka auhau no na lio i emi ke kumukuai malalo

o na dala he kanalima, a i dala no ko na lio i oi ae ke kumukuai. He maikai no ia. E aho no ia mamua o ka hoomau mai e like me mamua. A ke manao nei makou, e holo ana keia hoololi.
          Ua heluhelu alua ia ka lalani o ka Bila Haawina no ke Ola Makahiki o ka Moi. O kekahi mau mea o ka Poeikohoia, i kokua mua i ka hoomahuahua ana i Kona Haawina, mai ke $35.000 no na makahiki elua, a i ke $45.000. ua noonoo hou lakou, a ua kue i ka hoomahuahua ana. Aka, o kekahi poe Lunamakaainana, ua mau no ko lakou kokua ma ka hoomahuahua ana.
          He poe aloha Alii makou, a ina ma ka hoopii wale ana i ko Haawina o ka Moi, me ka noonoo ole ana i ka pono o ka lahui, e hoikeia ai ko makou imi ana i Kona pono, ina no ua kokua ikaika loa makou i keia hoopii ana. Aka, he okoa ko makou manao, a, e like me ko makou hoopuka mua ana, pela mau no; o ka pono o ka lahui, oia no ka pono maoli o ka Moi a me nalii. He $25,000 ke Ola Makahiki o ka Peresidena o kela aina nui kanaka hoi a waiwai loa, o Amerika Huipuia oiai hoi aole he mau aina palahalaha a momona hoi e pili ana i kona noho alii, me kekahi mau aina e ae he waiwai maoli, nona ponoi, e like me ko kakou Moi o Kamehameha V.
          Eia kekahi mau inoa o na mea i kue i ko ka Moi Haawina ma ka heluhelu alua ana, ina aole makou i lohe hewa. A o kekahi mau inoa ua akaka ole, no ke kahea ole ia ana iloko o ka Hale:—Hon. Hikikoki, Upa, Laiana, Koakanu, Hopu, Kumahoa, Pilipo, Kanuka, Kaukaha, Nakila, Halemanu, Kaiue a me Kalu. Ua makemake no makou e hoolaha pau, ina e hai pololei mai kekahi.
          Ua hoahewaia ka Luna Leta Nui, no kona haawi pau ole ana i na dala i hooholoia no ka Lawe Leta ma Oahu nei. Aole nae makou i ike i ka pololei o keia, oiai ua hoolimalima maoliia o Haalou ma ka ae-like, a e hoikeia ana ke koena dala e ka Luna Leta Nui ma kona hoike o kela makahiki. Minamina makou no ka hoopau wale ana o ka Lunamakaainana o Ewa & Waianae i ka manawa o ka Hale ma ke kamailio pinepine ana a loihi ma na kumu manao uuku.
          I ka Poakolu, ua hoapaapaa nui ka Hale no ke Ola Makahiki o ua Kuhina. Ua hooikaikaia e hoemi i ko lakou Ola pakahi mai ka $5,000 a i ka $4,000 no ka makahiki. O ka hana nui hookahi no ia o ia la. I ka helu ana, he 22 mau inoa ma ka $5.000, a he 14 me ka $4,000.
          O ka Mea Kiekie W.C. Lunalilo ke 'Lii hookahi i hoole i ka $5.000. A eia iho na inoa o ka Poeikohoia i hooikaika pu me ia no ka $4,000:—Hon. Laiana, Upa, Kumahoa, Halemanu, Pilipo, Toma Matina, Nakila, Hopu, Nahaku, Kaiue, Pinehasa Wood, Koakanu a me Kaukaha. E mahalo nui loa ia lakou. Ua hookaulanaia ana ko lakou mau inoa, a e hoopaanaania ana e na makaainana!
          Eia na inoa o na Lunamakaainana i ae i ka $5.000:—Hon. Hikikoki, Keliipio, Mahelona, E. Jones, Kuihelani, Kapena Loke, Kalu, Ailuene, Makalena, Waila, Kale Kauka. Keawehunahala a me Kanuka. A eia ka mea kupanaha, o Hon. Ailuene (E.H. Boyd) ka Lunahoomalu o lakou, oiai e Komite ana ka Hale; eia nae ua helu pu ia kona inoa!
          Me he mea la e ae ana ka Ahaolelo i ka Haawina $50.000 no na Moku Mahu o Kapalakiko; a i ke $80,000 a keu no ka Oihana Koa; a i ka $40,000 no ka Hale Alii. Ka keu auanei keia o ka Ahaolelo Kaukanawai hoolilo dala, a hookaumaha lahui!
          E na Lunamakaainana kuokoa, hoopilimeai ole mahope o na Kuhina, e makaala mau oukou. Mai hiamoe, a ae wale aku, me ka manao, he makehewa ke kue ana no ko oukou hapa uuku ana. E paio mau me ka wiwo ole. Eia no na maka o na makaainana nana oukou i koho, ke haka pono mau nei no maluna o oukou. Aole no i nalo ka oukou mau hana. I keia hope aku e heluheluia ai, a e kamailioia ai ka oukou mau hana a pau. E pio ana no paha oukou i keia kuu Ahaolelo, aka, e hooikaika mau ana no na makaainana a hiki i ka lanakila ana.
          O kekahi mea e waiwai ai na hana, oia ke kahea pinepine ana i na inoa. Aohe pono ke koho wale ana, me ke kakau ole ia o ka ae a me ka hoole o kela a me keia o na Lala Hanohano a pau o ka Hale. Ke ake nei ka lahui heluhelu nupepa e lohe pono i na hana a ko lakou mau Lunamakaainana a lakou i koho ai. Ina aole oukou i hilahila i ka oukou mau hana, e kahea pinepine i na inoa, i akaka i ko waho a pau ke kulana o kela Lunamakaainana keia Lunamakaainana. Pela mau no ma na Ahaolelo na o aina naauao. A pela kakou e pono ai. Mai huna i ka oukou mau hana. O ke kamailio he makani ia. O ke koho ana oia ka hana io. He makehewa ko makou hoolaha ana i na manao o kela a me keia. O ka waiwai io, oia ka hoolaha ana i na inoa ma ka ae a me ka hoole ana. Pela wale no e akaka ai na Lunamakaainana Kuokoa, a me na ahai lono a na kuhina.

-
He $50,000 no ka Laina Mokuahi.
-

          He nui na mea i kamailioia i ka hebedoma i hala, no ke kokua ana i ka Laina Mokuahi o Kaleponi e holo nei mawaena o kakou a me ia aina, a he mea kanalua ma ka aoao hea la auanei ka Ahaolelo e koho ai. Mai kuhihewa kekahi poe aole o makou makemake i ka mokuahi, ua makemake no makou, no ka mea he pokole mai ka manawa, a o ua manawa la oia no ka moni; aka aole o makou makemake i ka manao e koiia mai nei e kokua aku i ka mokuahi o ke aupuni e. Ke kokua nei na aupuni o Beritania a me Amerika Huipuia i na mokuahi e holo ana nae malalo o ko laua mau hae iho, a he mea maopopo loa, i ka wa a ke aupuni e komo ai iloko o ka pilikia, i ke Kaua a poino e ae pana, e hiki no auanei ke aua aku i ua mau mokuahi la; pela hoi, ina e loaa ana ia kakou kekahi laina mokuahi me ke kokuaia, he mana ko kakou e koi aku ai ia lakou e kokua mai ia kakou i ko kakou wa poino, he oi ae ka pono o keia mamua o ke kokua ana aku i ka mokuahi Amerika, a i ka wa e hiki mai ai ke Kaua, lilo aku no ua mau mokuahi la i ka lakou la hoounauna, a heaha iho kau e Hawaii?
          Ina he $50 000 a ke Aupuni Hawaii e manao nei e kokua aku i kekahi Laina Mokuahi e, alaila e hoolaha, akea e ae lakou, ua makaukau lakou e uku i mau mokuahi e holoholo mawaena o Kapalakiko a me Hawaii nei, a malia e loaa ana no kekahi poe waiwai maanei a ma Kaleponi paha, he poe i kokua nui a hoopomaikai nui ia ma keia mau mokuahi, he poe paha i hoolilo nui i ko lakou mau dala no ka wehe ana i ke kalepa mawaena o keia mau mokupuni a me Kaleponi, a he poe paha e hoopoho nei i ko lakou pomaikai mai ko lakou mau hana mai ma keia bila e kokua nei i ka laina mokuahi o ka aina e. Ke olelo nei ka Agena maanei, i makemake wale no ia $50,000 no keia mau makahiki ae elua e hiki mai ana, a ia wa paha e ikeia ai ka pomaikai o ka hana. Aole oia i noi hou mai a oi aku i $50,000, no ka mea ua ike no ia, aole e loaa hou aku ana: alaila, i keia Kau Koho balota ae, e okomo auanei lakou i ka hooikaika ana i mau Lunamakaainana e hookaawale hou ai i ka puu dala a lakou e noi hou mai ai, a aole no hoi o ke kokua wale ia, aka no na mea a pau a ka agena e makemake ai, e ko wale no auanei a hiki i ka wa a kakou e ike iho ai ua waiwai a ekeeke kela Hui Nui.
          O keia iho la ka manao o kekahi mau anaina e ae a makou i lohe ai, i ka poe i hookomoia iho malalo o ka mana o keia Hui, a heaha ka lakou mea e alakai paee mai nei ia oukou?
          E nana pono oukou no na Kuhina i hoi pu me keia kanaka, a e ninaninau iho iloko o oukou i keia: Heaha ka mea i hui ai ko lakou mau lima ma keia Kumu? Ua ike no lakou, ina aole e kokuaia mai lakou e waho, e haule ino ana lakou, a ua noho oluolu ua mau Kuhina nei i na makahiki elima i hala me ko lakou mau uku makahiki nui a me na hialaai ana a ko lakou mau olioli ma kela ano, a ano ke komo pu nei e hoopukapuka me kekahi mau Hui e ae i mahuahua mau ai ko lakou puu dala.

          KA HOOHUI ANA ME AMERIKA—Ke hana maalea loa nei kekahi mau mea iwaena o kakou, a ke hana nei kekahi poe me ka hoomaopopo ole i ka mea a lakou e hana nei. O ka haawi ana i kala no na mokuahi o Kapalakiko, he mea no ia e hoohui wikiwiki ia ai kakou me Amerika Huipuia. Penei: E lilo ana ua Hui mokuahi la i mea mana ma keia Paeaina. Me ko lakou kala e hoololi ia ai na kanawai o kakou. E hookokoke loa ia ana kakou ia Kapalakiko, me he mea la he panalaau, kakou no lakou.
          HE NINAU.—Auhea na palapala a na Kuhina o kakou i na Kuhina ma Wasinetona, a Amerika i ukiuki ai? Heaha ka mea i huna ia ai keia mau mea? Heaha ka waiwai o ka Hale Pai o ke Aupuni ina i hoolaha ole ia keia ano nu hou.
          HE NINAU HOU NO.—Ia wai la ke ola o ke Kuhina Waiwai i holo aku nei i Amerika? Ua lawe anei oia i kona ola Kuhina, oia hoi he $5,000.00, a me na kala hoi i hooholoia no ka Elele i Wasinetona? a pela hou anei i keia hope aku? O ke Kuhina o na aina e anei ka mea e holo ana i Wasinetona, me ka lawe ana i na kala $10 000 00 e hooholoia ana no ke Kuhina noho ma Wasinetona, a me kona ola ponoi iho.
          UA LOHE WALE makou aole e hoi hou mai ana ke Kuhina noho o Amerika maanei. A ua lohe hoi, e holo ana ka Mahonogo i Hilo e makaikai ai, he oiaio paha, aole paha.

-
E Hoomanao e na Kula Sabati.
-

          Ke paipai hou ia aku nei ka poe nona ia oihana e hoomanao.
          1. E hoomanao a koho mai na Kula Sabati i na Elele a hoouna mai i ka Aha Hui Kula Sabati e akoakoa ma Kawaiahao Honolulu i ka la 1 o Iune.
          2. E hoomanao na Elele a me na Kahu Kula Sabati, a e hoopaa mai i na buke helu o ka lakou mau Kula Sabati. Me he mea la o ka lakou palapala hookohu no ia.
          3. E houluulu pono na Kahu Kula Sabati i na huahelu o ka lakou mau kula Sabati i maopopo ka nui o ka haumana o kela kula ana keia kula ana a puni ka makahiki, i huikau ole ai na huahelu kea nana ia na buke helu.
          Ua noi ia na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili e hookipa mai i na lala o ka Ahahui Kula Sabati ke hiki mai lakou i ke kulanakauhale o Ierusalema i ka hui makahiki ana, a e hookipaia no lakou.
O.H. KULIKA

-
Ka Hoike Kuia ma Lahainaluna.
-

          ELUA la okoa i hooliloia no ka Hoike ana, e like no me ka hana mau ana; oia hoi, o ka Poalua a me ka Poakolu—ka la 5 a me ke 6 o Mei. Mai ka hora 9 o ke kakahiaka a i ka hora 4 o ke ahiahi ka hana ana. He 27 mau Papa i hoike ia, aole nae i pau na Papa a pau, no ka pokole o ka manawa.
          Ua holo no na hana. Ua ikeia ka hua o ka luhi. He okoa paha na mea a kekahi poe i mahalo ai, aka, ua mahalo makou i ka hoike ana o na Papa ma ka Huliano Akua, (Kuaea) Wehewehehala (Bihopa) Moolelo Hawaii, (Kuaea) Hooiaio Baibala, (Bihopa) Moolelo Enelani, (Bihopa) Hoikehonua Baibala, (Kuaea) Ka Malama Buke Waiwai, a me ka Olelo Beritania (Aneru).
          Ma ka hapa nui o na hana, ua eleu a makaukau no. Ma ka olelo haole nae ka eleu loa ina aole au i kuhihewa; me he mea ia ua hooikaika loa ia ke ao ana ma ia olelo. Ua hoole mai nae na Kumu, aole laua i manao e kapae iki i ka naauao Hawaii ma Lahainaluna. Ua hoomaopopo laua, he Kula Olelo Hawaii kela, a aole he pono e hookomo i na olelo e i mea e emi ai ka hooikaika ana ma ka olelo ponoi o keia aina. Pela mai o Bihopa a me Aneru, a ua mahaloia ia manao. Nolaila, ke manaolana nei makou, o ka ike ma ka olelo Hawaii, oia ke ana e ana ia ai ke kulana o na haumana e na kumu o Lahainaluna. Ma kekahi mau kula o kakou, i kapaia he mau kula Hawaii, o ka olelo Hawaii ka mea i hoopai kaumahaia ai ua haumana ina aole i loaa pono, a he

hapa ka hoopai ana no ka paa pono ole ana o na haawina ma na Papa Hawaii; a o ka holo o ka ike ma ka olelo Beritania ka mea e hoopiiia ai ka haumana mai kekahi papa a i kekahi papa. Ke manaolana nei makou aole pela ma Lahainaluna, oiai ua ike no makou i ka ikaika o keia au e huki moana ma ka olelo haole.
          I ka Poaha, ka haiolelo ana ma Wainee, Lahainalalo. Malaila ua ikeia he mau hana maikai maoli. Moakaka maoli ka haiolelo ana a J Kalama ma ka olelo Beritania. Ua hoohokaia o D.A. Napunako ma kana haiolelo haole ana, aka, o ke kumu no nae oia ka pokole loa o ka manawa ana i hooikaika ai o hoopaanaau i kana haiolelo; hookahi wale no pu, wahi a ka lohe; nolaila, aole i hoahewaia oia.
          Maikai ka hapa nui o na haiolelo ma ka olelo Hawaii. He umi ko lakou nui. Ekolu nae i oi loa ka maikai, oia hoi ka S.M.P. Kaleo "Na koo e mau ai ke kuokoa ana o ke Aupuni Hawaii;" a o ka L K. Halualani, "Na hana kupono e hana aku ai i na keiki;" a o ka T. Puuohau, "Ka poe e pomaikai ana mahope o ka hoonaauao ana." E hoopukaia ana keia mau kumumanao ma ke Kilohana o kakou, ke loaa kahi hakahaka e hookomo ai.
          O na mele i hakuia, a i himeni ia imua o ke anaina nui, ua ku maoli no i ka mahaloia. Akahi no a ikeia ka makaukau o na haumana a pau ma ka himeni ana. Ke mahalo aku nei makou ia Anaru no kona ikaika ma keia hana maikai, e waiwai io ai na haumana. A o Mrs Kuaea kekahi i kokua nui ma keia ao ana, wahi a Bihopa ma. E pii maoli ana no ka Lahui Hawaii ma keia naauao.
          He umikumamakahi mau lala o ka Papa i puka. Eia ko lakou mau inoa:— J.W. Kawela, Abela Kalauli, S.P. Kaaia, L.K. Halualani, Mr, Nainoaelua. T. Puuohau, C.N. Kalama. S.M.P. Kaleo, Ioane Kaimana, J. Kulailua a me J. K. Kahuila
          Ma kekahi lohe he eono o lakou e ma ana i ka oihana Kahunapule, a ma kekahi lohe hoi, he elua wale no i akaka, oia o Mr. Kaaia a me Mr. Puuohau. Ina he elua wale no, poho ka manaolana. Aka, o ka eono paha ka oiaio; a ina pela e loaa ana paha na paahana makaukau no na kihapai kuwaho a kuloko hoi o kakou.
          Nui na mea maikai a makou i lohe ai no ka Hoike Kula Sabati o Lahainaluna, i hoikeia i ka la o Aperila iho nei, malalo o ke alakai ana a Rev. M. Kuaea. Ua no pono ia na haumana ma na hana kupono i ke Kula Sabati. Aole i hookomoia na hana lealea, kupono paha i na kula la, Kupono ole nae i na Kula Sabati. E lilo auanei na keiki o Lahainaluna i mau kumu makaukau no na Kula Sabati o kakou. L.H. KULIKA

-
NU HOU KULOKO
-
Oahu.

E halawai ku i ka wa ana keia Puili 4 ma ko lakou Hale ma ka hora 7 o ka Poakahi la 18. Nolaila, ua kono ia na lala a pau e hele mai, no ka mea he hana nui ko ia po.

          HE MAU HOALOHA.—Maluna aku nei o ka mokuahi Idaho i holo aku nei Kapalikiko ua holo pu aku kekahi mau maka aloha a kakou, oia o Rev. J.F. Pogue, H.B. Rouse, J. T. Walakahausi, E.P. Adamu, a me ka lehulehu e iho. -
          MAI POINO.— Ua lohe wale mai makou. I ka la Sabati aku nei i hala, i Ka Mea Hanohano Ioane Ii i haalele ai i kona home ma Ewa, a holo mai i kekahi apana e hapai ai i ka hana maikai a ka Haku, aia hoi puiwa a ahai aku la kona lio ia ia, a haule iho ia ia. -
          WAIHO I KA NOHO,—Ua lono mai makou mai kekahi poe mai, ua waiho mai Ka Mea Hanohano Ioane Ii, i kono noho ana alii iloko o ka Hale Ahaolelo alii. Ua haohao makou i ka waiho ana mai o ke'lii i noho loihi a i pili loa me na'lii ma ke ano makua malama, i kona noho ana alii.

KE HOLO LA I KE KAI.—Ma ka Poakahi iho nei, ua holo aku la ka moku poino R.W. Wood ma kana huakai e holo i Kapalakiko me na ukana o Hawaii nei. Ua kapi i ia iho nei kona mau poino i loaa ai ma ka moana ma kana huakai mua, ua pea pono loa, a no ia ike ia paa, ua uhu aku la e holo ma ka moana hanupanupa.

KOELE MAU NA BELE.—Mawaena o na bele koele mau o keia kulanakauhale, ua paa waha wale aku la no ia makou, aia maloko oia heluna, na bele o Roma, ko ka Halepule Bihopa a me ko Kaumakapili. E kani mau ana keia mau bele i na la a pau, no na halawai haipule a me na manawa kula.

MAI LILO I KA WAI.—I ka halihali hele ana aku nei a kahi lawe leta malihini o Oahu nei i na leta a me na nupepa ma na Koolau, a huli hoi mai oia ma Waialua, a i kona hiki ana mai ma ke kahawai o Waiawa, i ka auina la Poalua iho nei, aia hoi e holomoku ana ke kahe a ka wai, aka, hooano mai la oia i ka hou ana iloko o ka wai me ka manao paha e lanakila, aka, lilo pu aku la oia a pulu ka eke leta, aka ua pakele no