Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 24, 13 June 1868 — Ka Ahaolelo, M.H. 1868. [ARTICLE]

Ka Ahaolelo, M.H. 1868.

Poaha, lune 4, lS6a Halawai ka Hale i ka hon inau. kn noho. o Mr. Hikikoki he Bila e hoololi ai i ka pauko 893 o ke Kanawai Kivila. Waiho mai o Mr. Laiina i olelo hooholo* " E kauoh.iia ka Nupepa Aupuni e hoopuka } na Moolelo o ka Haie Ahaolelo e like me ka raea i kakauia a haawiia e ka menkakaa moolelo no ia iuau Nupepa." Olelo ia no ka hoopuka he\vn o ke Au Okoa, a ina aoie he nupepa oupuni, ina na iiwe mai ia he olelo hooholo e hookokeia mai ka Hale ako kn mea kakno nioolelo (Reporter). Aole nae na ka mea kakau ka hewa na kekahi mea ma ka Hale Pai. t)a olelo au maanei. ' 1 ka wa e kukaia ana ke Kuikahi Panoi Like ua kakaaia ea'u ma ke Kuaioa hemea ia c hoopanee ioa li ka manau hoohui ia* poni >? a eia ka ua Au Okoa nei.

i4 Mawaen* o na pi ku mai e b&wi i ka laWoa mau mao*o. o!elo mni o Mr. Laiam, i Jka tra i hoomaopopo ia ai ke Kuikahi ; PaiMi Like. ca hoopukaia ka e keia nepepa 0 Wioi, oia kekihi i makemake nai e boo«: ■ fiui aiea i keia Aupuni me Ameiika HoipoUi.**. * Ua hoololiia ka'u mau olelo me k» maoao e homo wale niai i ko'u inoa a me ka iooa e; kekahi mau mea e ®e—eia nae, ua oi ko'u hana aua i na mea kne i ka hoohoi aupuai. imamaa o ka ua iNopepa nei! Hooholoia. j Heluheiu mai Ka Mea Kiekie. W. C. Lu* nnlilo he olelo hooh»!o e Uweia mai o W. ; Ka'ehooiololiolo imua o keia Hale no ke jApoka. j ! Oielo mai ka Peresideua ua hala mawaho] jo ka ru?a. j | Helohelu mai o Mr. A. F. Kauka he ka-| |nawai e hoolph ai i ka Mokuna 27 o ke Ka-| inawaī Kivila, i kapau no na Kotna o naj | Aba hookolokolo. ) j Noi mai o Mr. Upa e hapaiia na hana o| j ka la, oia ka noonoo hou nna i ka pauku 2 o [ | ka Bila Hooholo Mokuahi. j Noiia mai e hookomo i ka huaolelo Aha Kukamalu ma kahi o ka Aha Kuhina. Kue mai o Mr. Upa i ka Pauku 2 a mo j ka Bila holookou, a olelo tn«i na na Ku\hina no e hana i ka Palapnla Hoopaa, a o ka j hewa o ka iakou hnna ana maluaa no ia o( na Kuhina aole maluna o ka Moi. Aole i inaopopo iki iaia ke kumu i koiia mai ai keia aupuni e kokua aku i ke $50,000« ! Kokua mni o P. F. Koakanu i ka haawi aku i ke 550.000, oi i no ka Lunamakaaina-1 na a Koloa. OU'lo mai o Mr. Laiana, he kue ia i ka hooholo i ka pauku 2 o ka Bila. Heluheluia ka olelo a me ke poo me na hoololi o hoohoioia. | Poe ae —Nahaolelua: Kanoa, Dominis,J Bishop, Kalakaua, Knmakau, Kahanu, Hut-! chinson, Varigny. Pbillips, Kuinahoa, Keliipio, Nakila, Nahaku, Kalu, Kapena Loke. Makalena, Keawehunahula, Mahelona. Koaknnu, Kaukaha 22. | Poe hoole.—Mea Kiekie Lunalilo, Kaeo, I Hikikoki, Upa, Laiat»a, Halemanu, Pilipo, | A. F. Kauka, Matina, Kuihelani. Hopu, KaiJue, Pinehasa, Ailuene, Kale Kauka, Waila, Kanuka 19. Noi mai ka Loio Kuhina, e hapai hou ka noonoo ana o ke koho ana. Olelo mai o Mr. A. F. Kauka, ua olioli loa ia i ke noi ana mni a ka aono Kuhina e noonoo hou, a e pono e hnnn hou ia pela. I ka manawa i ninauia ni kn Hoike a ke Komite, he 24 ae a he 14 hoole. A ina pela le pii ae ka hoopahemo ana o kekahi poe e 'makenuanei ka Bila. I Ninau mai o Alr. Hikikoki he hikinonnei i |kc hookomoia kekahi hoololi i ka wa e helluhelu akolu ai. j Pane mai ka Perrsidena, he hiki no ke j hookomoia ka hoololi, a he hiki no ke hooipaapaa hou, aka iniua wnle no nae o ka i Hale. f Ninnuia e noonoo hou a hooleii. j ka uku hoomau no ka Moiwahine Kanemake KaJn«na i 52,000 no k« makahiki. j Olelo mai o Kale Kaukn i ka hoopnnp«a( j mua ana, ua Komite ka Hnle, a no ke noi j ana mai o ke Komiie, e noho hou ana, nolaila ua ae ia aku. Olelo enai ka Loio Kuhina ua kue ia ke Komite ana o ka H.ile, nu ka mea, ua like 'no ia me ka hoopnapaa imua o ka Haie. | Ninauia e Komile ka Hale. a ua ne ia. ) Kohoia o Mr. Mahelonn i:>a ka noho. | Heluheluia ka Bila me na hoololi i 84,000 ja 6,0C0 no ka makahiki. j Kokua mai o Mr. Kale Kauka i ka $6.000 jno ka makahiki ina ia e haalele mai ana i jkona mau aiim alii. Kainailio mni oia a lo* ihi no na mea e pili ana i n i aina a me ke 1 kauoha a kana kane mua. j Oielo mai Ka Mea Kiekie Lunalilo aole iona makemake i puu dala nui ka, aka i puu d «la kupono nona iho. no ka n\ea oia no hoi inea nui i like ai me Emma. Olelo mai o Mr. Pilipo, ua kokuaia i na| ihoololi he nui, a kainailio kupono mai no na | ipomaikai he nui i (oaa mai i na makaainana ' jmai kana kane mai. i 1 Kokua mai jMr. Koakanu i $6,000 o ka J makahiki i like me Etnma. I i i I Kue mai o Hon. D. Kuiakaua i ka Bila,| jaka ae nae i $6.000 ina e hoihoiia mai ana! |na aina Lei Alii. j Kokua mai o Hon. C. H. Bihopa i ka Bi- i la, aka ua waiho iho o Kaiuehameha 111, i, aina nona. Mahope iho nei. lawa ole, nola|i)a ua noi oia ia Kamehameha IV, a uabaa- j wiia i $2,000 kaawale no oae kooa mau loe ae. { Hoopanee ka Hale. | Poalima, lune 5, 1868. | Halawai ka Hale i ka hora mau. Peresidena ma ka noho. Hēluhelu mua mai o Mr. Hikikoki he Kajoawai e hooloii ai i ka pauku $93 o ke Ka-; nawni Kivila, a ua hooholoia n>a ka heluheiu alu.i malaio o ka ruU. | | Heloheio ro*i o Mr. Koakanu, be olelo. r hoobolo. e kauohaia k« Komite om Buke ! Heia e kikoo aku i $100. na oi Lunamakaai- : <aana o keia Ahaoleio. ' | ka Peresidena. ua kue i ka rula ka j loklo hooholo, a ua hana Kuiuukauawai ole,!

Hoopuka enai o Mr. Koakanu i kona manao no ka oielo hoohelo. e apono ana. no ka mea ua hoololiia ka uku o na Luoamakaainana i $250. aole i $150. Kokoa mai o Mr. Nahiku i ka olelo hoobolo, a kamaiiio i konn manao. Nmau mai o Mr. Laiana. auhea ke Kanawai e olelo ana o ka uku o na Lunamakaainana i $250? Ninau mai hoi o Mr. Nahaku. auhea ke Kaoawai e an« aole e loaa ia lakou he $250 ?~a ninau aku ia i ko ka Loio Kuhina manao. Olelo mai ka Loio Kuhina i kona manao, 0 ka hoololi an.i o ke Kumukanawai aole no ia e mana. a h\ki mai kela Ahaolelo, a o ka olelo hooholo, aohe he hana Kumukanawai. Kue inai Ka Mea Kiekie W. C. Lunalilo 1 ka o'elo hooholo, a kokua mai i ka olelo a ka Loio Kuhina. Olelo mai o Mr. Mahelona, ua pili Kumukanawai no keia olelo hoohoio. iooa oielo a ka.Loio Kuhina aohe kupono toa. He mn< na no ko ka Hale e hookaawale i $100. no iaknu iho. Noi mai o Mr. Hikikoki e hoihoi hou ka olelo hooholo i ka mea nana i wniho mai. Kokua nai o Mr. Keawehunahala i ka Bi!tt, a kamailio mai a loihi e pili aua i ka Bila. Kokua mai o Hoo. D. Kalakaon ika Mnnno o Mr. Laiana ua mana ka hooloh Kumukanawai i keia wa, no ka mea, aohe kanawai e kue ana ; a o ka Ahaolelo i hala, ua hai akea i ko Inkou innnao e hoomahuahua ne i ka ukuo na Lunamakaainana ;aka aole nne i hiki in wa no ka bana Kumuknnawai ole. Ua hoololi iho nei keia Ahaolelo i ke kunawai, a i kona manao, ua kupono no keia olelo hooholo. Kue loa mni ka Loio Kuhina i keia olelo hooholo, a noi mai e hoopanee loa. A noi mai e kakau na ne a nie na hoole. Olelo mai o Mr. Knle Kauka, ua pili kumukanawai no keia olelo hoeholo, no ka inea nole kanuwai e kue ana. Noi mai o Mr. Hikikoki e waiho i ka olelohouholo i na Lunakan>iwai Kiekie. Manuo o Mr. A. F. Kauka ua pololei ma ka olelo Hawnii ke Kumukanawai, Olelo mai o Mr. Wailn, ua koho au ma ka ;*.oao kue i kd hoeloli, aka mahope mai ua lo!i ko'u monuo, no ka mea o ka $250. he uuku kupono no la no ke Kau* Ahaolelo, no ka mea ina pnha e loihi ana ka Ahaolelo a ekolu innlama aohe lawa pono. Nolnila i ko'a manao pono, e haawi aku no ia lakou. Manao ke Kuhinn o Ko na Aina e e haawi i na Lunnkannwai Kiekie ka olelo hooholo, a hoololi mai oia e koho ielima Komite, g hele aku e ninau i nj Lunakanawai Kiekie i ko lakou manao. Olelo mai o Mr. Laiana, ua akamai kupono no ka Hale i kn noonoo ana no lakou iho no ka pili Kumukunuwai o keia olelo hooholo, a ina e hooholoka Hale li'.oi kanawai.

He kanaiun ko Hon. C. R. Bihopa no na mea c pili ana i ke Kumukanawai ma ka olelo Hawaii, a nolaila nohe maopopo o kona inn* n io. Kokun nae ia e waiho aku ka olelo hooholo i na Lunakanawai, a e hai mai lakou i ko iai ou ninnao. Olelo inai o Mr. Hikikoki he kanalua kona 1 keia oirlo hooholo i ka pili a me ka pilij Kumukanawai ole. Noluila manao ia e waiho aku i na Lumikanawni Kiekie. Kue mai ke Kuhina Kalaiaina i kii olelo hooholo. Ninauia c kakau na ne a me na hoole,o ae ia. Ninauia ka hoopanee ioa i ka oleio hoo> holo, a hooleia—3o hoole a he 9 ae. Ninauia ka waiho aku i na Lunakanawai Kiekie a hooleia—23 hoole a he 16 oe. Nmauia kn honpono i ka olelo hooholo a ae ia—he2s ae a he 14 hoole. Heluhelu mai o Mr. Keawehunahalu, he ole.'o hooholo e k;iuohnia ka Makai o k» Hale e hoolako mai i na hoa o ka Hale me na palena liiln, wniu paa, a uie nn waina iahilahi. Kokua m»i o Hon. Kalakaua i ka olelo hooholo, a noi mai e hookoeiio roa kahi o ka huaoielo Kamapene, i wai<momona. j Kokua mai Ka Mea Kiekie W. C. Luoaiilo i ka olelo hooholo, a noi mai e hookomoi ma kahi o oa hunolelo Kamapeoe a me t»a w.iina lahilahi i na waioou a pau. | Noi mai ke Kuhinn o Ko na Aina e « hoo-1 moe i ka olelo hooholo m& ka pap«. Ae ia. ' Ma ke noiia ana, ua hapaiia ka haoa o ka l.i. KotnitQ k » Hale no ka noonoo ana i ka Bila Haawina. Kakauolelo mua a ka Luna Leta Nui be $2.400 hooholoia. Kakauolelo alua a ka Luna LeU Nui he $720 hooholoia. ! - Noi m«i kn Loio Kohuia e hoopii »e i 532, no ka mea, ua be«ra ka hooooho aoa a' ka poe hoonohohua. Hooholoia. * I Na Luna Leu o Hawan $800 hooholoia. Maoi 1,000 - i •« M Kauai 400 •» Lawe Leu o Hawaii 300 " j Noi mai o Hon. C. R Bibopa e hookomo uku o na L*we Leea $5,120. Noi mai o Mr. Kale Kauka e hoopii ae i $5,500 i loaa ai ka Lawe Lcta o Waioiaoa*

io, Kaiiua. Watal«e&-. Ae m ka hooloh i hochok>u. Uku o na Luna AUinu» $9000. Noi ma» oMr Mabek»nii e hoololi i $6.000. Ma ke-noiia ana u* hoopauin ke Kotnite • ka Hiie. (Nmooo. looe 6. 1565. Haiavrat Wa Haie i la hon mau. IVwsidtn4 ma U ooho. Hr|yhelu m»i o Mr. HikikoLi, he olelo • ho- holo e kaoohaia U \Ukai o ka Hale e | hoolako mai i w»hi »« paina hilii uo keia | Haie» a e hoomaha ka Haie i na la a (uu no } Wm paina am-Ae i* | Hoolahn ma» o Nr, Hopu he BiU Kan«- } % hoopooopono ai i oa Komisina o na ! Ala Kuioko, a he Bila e hooponopono ai i nm | baw a ke Kahukui* Nui a me na Puuku. | Heluhelu mua o Mr E. Jonea, he Bt* | ta e ae aku ai i na Luna Jlakai o na mokuj puni a pau, e hooiaio. Hooholoia rua ka | heiuheiu aiun. | Heiuhelu mai o Mr. Hnlemanu he olelo ! hooholo e kauoha nna i ke Kuhina Kalaiai* | na e oleioaku i ka Luna Aianui o llamakua e ae nku i na kannka e Kauo i na kaa wa« hie mn ke «!«nui Pali. Waihoia iea oleio hooiioio i ke Kuhina K»* laiain.i. Heluhelu hou mfti o Mr. Kewikanu he oleio hooholo e piii ana no ka olelo hooholoone» hinei i SIOO pakahi hou na kela a me kein Lunamakaainana. Oielo mai ke Kakauoieio, ua like loa no me ka oielo hooholo o nehiuei, a ua kakau poepoeia. Ninau mai o Mr. Kale Kauka he pono nnei ko ke Kakauoleio paa ona i kela Olelo hoo« hoio n kakau poepoeia me ka ae ole o ka Hale. Oieio mai o Mr. Lni.-ina, ua pono no ke Kakauolelo, no ka inea, he uku pakui hou mai na mea i oieloia maioko o laiia no na lilo o keia Kau Ahaolelo, i kakau mai ka Moi i komi inoa. A ina aole au i Kuhihewa, alaiia ua kakau poepoein no ka oleio hooholo e hookaawnle ana i 48,000 me ka ae ole o keia Hale. Olelo mai ka Peresidena ua hana rula no ke Kakauolelo. « Olelo mai o Mr. Laiana he olelo hooholo no keia mea hooknhi, a noi mai oia e hoihoi aku ka Luna o Knloa i kana oleio hooholo. Oielo mai ke Kuhina o Ko na Aina e, ao» he ia i ike i ka mea hoahewaia ai ke K# kauolelo. no ka mea i koknu po«poeia kela olelo hooholo i kakau inoa mai ai ka Moi mainua o ka ioaa ana mai o ke d*la. A ao* ole e hiki i ke Kuhina Woiwni ke hooko i ke kauoha a ka oleio houholo me ke kakau inoa ole o ka Moi. Olelo mai o Mr. Kanuka, ina i hai e ia mai keia inehinei ina aole e kuhihewaia. Ke haiia mai nei ka iohe i keia Hale, aole e ukuia mai e ka Oihnna Waiwai, aka e waiho mai imua o na Lunnk«nawai Kiekie, nohe olelo mai no ke kakau inai inai o ka Moi. # Kamailio mai ke Kuhina o Ko na aina e a ioihi no ka maopnpo ole o na Kuhina i nt mea e pili ana ia lakou iho no keia olelo hooiioio. Hoihoi o Mr. Koakanu i kana olelo hoohoio. ! Heluhelu mai o Mr. Lniana i kaoa olelo hoohoio. u E hooholoia.e hookaawaleia ano e Eko* lu Tausani D.«ia i hui pu me $8.000 i hoo* kaawale mua ia, no ka uku ana i n» lilo o ke Kau Ahaolelo ISOS." Ae ia ka Olelo hoohoio a kauohaia e kakau poepoe. Heluhelu mai o Hon. W. P. Kmnakau he olelo hooholo e kauoha ana i ka Makaio ka | Hnle e lawe mai i ke Kino o ka Luna Hoopuka o ka Nupepa Kuokoa imua u keia llale no ka hoinomo i keia llale. Oieio m»i ke Kiaaina o Oahu, owau keka* hi i oieloia ma keia pepa, aka ke hoole nei | an i ka oiaio ole oia inea, a noi mai ota e hoopanee loa i ka noonoo ana. Olelo mai ke Kiaaina o Maui nona iho, a ) noi mai e hoopanee ioa. i Haioleio mai o Mr. Mahelona e pili ana 1 no ka Nupepa a me ka Luoahooponopono, a | kokua mai i ka olelo hoohoio no na oleioiaia ' iho. (Ninau mai o Mr. Laiana aole anei i | oiaio na mea i hooiahaia nou ?) • He oiaio i loa no. Ua hele kana haiolelo i na mea pili i i ka Baibala ma ke ano akamai i ka webe* ! wehe Baibaia. Kokoa mai.o Mr. Keawehunahala i ka olelo hooholo, a olelo mai e nana i ka pauko 52 o ke Kumokanawa». Hehopohopo kona no kona boi aku a koe tn*i na makaainana oo na olele a keia pepa. (Aole e hopohopo ina ua pono ka hana aoa, aia wale iio k* ; hohe a hewa.) Hoopanreia ka Hale. | Poakahi, iune 8,1868. ; Halawai ka Hale i ka bora mau. | Peres deoa ma ka nobo. Heiuhelu mai o Mr. C. Kalo be palapala ihoopiioo Honolulu i kakau in'oa ia e J. W, i H. Kaowahi e kue ana i ke Kuhina Kalai« |aioa a me kana mao hana e pili ana i ka | Laikini Opiuma i kaaiia ma Honololo n«t Ima ke KuiiiU i kekahi inau la i hala, aole

i haawiia ika i koho ioi. E 001 nni noa k.i ral«jwU lioopii, e hoopii lana nuui kc K«hina KalaiaiiM. tVoi mii o Mr. Luana e «r.siho i k* Pa»*paU īke Kooiile Wae o aa LaaamnWnainana w.i|e 00. Ae i.i ke no«, a«a k<>hoo MeMrs Launa. Jono, KaUi, Kca«rfhunnhila a m« Kanuka. !lelubet«i ma» o Mr. Launa. he p»Uf*a!a hoopii no KohaU, «p 001 ana e hookaa«rale i n\ ap*n* koho o Kohala Akau a n>c Kohala Hema ; e ae ta na makoa e «r*e i kumakola no ka Ukou mau keiki; eaeia oa makaainana e koho i ko Ukou mau Lona Alanoi, a e haU vai mau ka AhaoieU) i kela a roe keia makahiki me kekahi maa, mea e ae. Wai» ho«a a noonoo hou. Ma ke noiia ana inai, ua hapaiia ka hana oka U. oia ka Bila Haawina. Komite ka Hnle—o W. P. Kamakau ma ka noho. llku o na Luna AUnui—S9,ooo. Noi mai o Mr. Mahelona e hoemi iho i 000. Ninauu ko ka Biln a ua hooholoi*. No kuai an» tna mea alaom $1,500 hooholnM. No n* «lanui poino $2,000 hooholoia. Nni n»ai o Mr. Waila e koho i Koniile Wa<* e nana i nn palapaia hoopii, mt ke pa* kaukau no na a(anu», alahaka onainokupu* ni a pa«, a e hoopanee ka noonoo ana, a ho» ikemaike Koimle no la mea. Kohoia u Me?sr« Waila, Hikikoki, Nakila, Kaukab<i n Hutchinson. Ann Aina aupuni—B2.soo. Noi ii)fti o Mr. Nahaku e hoemi i $800. Noi inai n Mr. Laiana i $3.000. Ho«#ho!oia ke noi. U.'i'ihi a Maheleolelo aupuni $1,000 boohoioi.i. No k;» lUle Alii 860.000. Noi niai o Mr. Hikikoki i $30,000 no na makainki c(uj, a na kola Ahaolelo aku e hookaawale ae ke k;*ena. Noi inai o Mr. Koakonu,e iioololi i $40,000. Olelo mai ke Kuhina Kalaiaina, ua pono no ka haawm.i o ka Bila, 10 ka niea e paa ana ka Hale Alii hou iloko o na inakahiki elua e hiki mni nna. Hoohnloia e like me ka liila $60,000. P/i Hooilin'i Alii $3,000 hooholoia. No ka moa ninUma $600. hooholoia. No na Male Oihana Aupuni $20,000 hoo* holuia. Manao o Mr. Wuila ua kupono ibo la no keia mau Hale Oihana Aupuni. He 2,000 u lilo i inau pahu haomalama pepa, ua maa* lahi loa ; a i ole in i Hale lua no na pepu e inalainnia ai. Kokua moi lu; Kuhina o ko na aina ei kif hnawinp, no ka inea, o ka manao o na Kuhina o ka hoolilo i ka Hale Alii inua i ilalo Oihana Aupuni, a ina 20 000 paa po* no i ka haimia, a mulaila ka Hale Ahaolelo mn keia hope aku. % Noi mai o Mr. Kale Kauka e hoololi i 1 000, rne in puu dala e kuni ai ke aupuni loaa na pnhu hao mniama pepa no keia \va. 0 ka 20 000 aohe inakemakeia i keia mau makahiki ae elua. Kokua :::ai o Mr. Kapena Loko i ka ka Luna o Koolaupoko, a he oi loa aku ka po* no o ka hoolilo ana i ka 20 000 no ka lawe nna mai i nn mea ulu o ka aina o Hamakua 1 ko kakou mnkeke.

Noi mni o Mr. Knle Kaukn, e hookomo iloko o kii UiU Hnawinn: " No 2 pnhu hao mnlaina pepo no nn Oi« hann Aupuni i 1 000." Hoihoi hope ke Kuhinn Knloimna i kn Hnnwmn no nn Hnle Oihnna Aupuni. Hoihoi no hoi o Mr. Wniln i kann nni. Hooholoin kn hoololi n Mr. Knle Knukn. Hnle Lrm Hou 9 000. Noi mni o Mr. A. F. Knukn e J«nli n Ponkolu noonoo. Noi mni o Mr. Lniann p hoopnne lon. Ninauin nn hoololi a Messrs Lniann n me Alnpnki n hooloin. Hooholou e like me kn biln 9 000, Noi mni o Hon. Knlaknun n hoopou i ke Komile hoolem. Hann hou onn Hnle Aupuni $10 000 nein. Hoo)ima|itnn onn Hnle Aupuni 2 400 '* Na EU»lo • . 1 144 Mnu Ukohoopnn houo k« Halewnil SOO u Hnle Hookolokolon me kn Hnle IV »hno o Wninhea, Huwiii . 3000 " lialo Hookolokolo n mekn Hnle Pmiluoo Koolaupoko, Onhu SOO " Halo Hookolokoloo Hilo, Hawnii 4 000 " Noi mni o Mr. Hikikoki ehoololine i Hale .\upuni n hoomnhuahua i - $0 OOOaeia. Kilo*o kn Hnle Pnnhno oOnhu 3 000 »• No kn mahunn ann inn Panhno 9 000 *• Hnle Pai Pnlnpnla Aupuni • 12 000 " Ninau nku o Mr. Hikikoki i k« Kuhina Knlniainn, un uku in nnei ka Hnle Pni mni ka Hila Haawion aku ? Ae inni ke Kuhina Knlnininn. Olelo mni o Mr. Laiann e hookomo i ka llaawina o ka Hoike a ke Komiie Wae i waiho mai ai. Hoolein. 19 hoole 1S ae. Hooholuin e like me ko ka Bt!a. Kuai ana i mau Buke no ka Waihona Bu* ke 1 000, hooholoin. Na Lilo no ka fofia 01« 30 000. Noi mai o Mr. Wuila e hoololi i 40 000. Hooholoia e like me ka hoolol». Na lilo no ka H*le Mai Popule 13 000. Noi mai o Mr. Jonea e hoololi i 13 800, hoolein ka hoololi. Hooholoia e like nae ka i»ib. Kokua i ka Hal? Mai Moiwnhine 10 000 hooholoia. No ka iloopae Lima Hana me U mnhiai 10 000. Noi mai o Mr. Waila e waiho ka noonoo nna no kela, no ka mea. he Bila ke hooma. kaukauia nei.

L«n* Wai me ke Kakauolelo Makeke 3 600. i Noi ta*i o Mr. KeawehumhaU e hoopu KM ae i 4 000—h"-«*kia. Hooholoia e hke me k* BtU. Na lilo oo ka Bur» o ka Oihan» Wai i $**i HOO hooholo wi. Hoonui ana » ka Oihan* Wai 20 OOOhooI holoU. | Ma ke noi m ana mai. hoopauu ke KoI miie a hoopaneeia. Poaiua lune 9, 1868. I Halawai ka Hal? ma ka hom mau. Pere«idena roa ka nobo. Waiho mai o Mr. Waila he olelo hooholo e hookaawale ana i ka U 16 o lune, oia km |la e heiuheiu akolu ia at ka Bila Hooholo Mokuahi. Noi mai ke Kuhina oko na Aina e, e hapai ia i keia la, no ka mea. ua nui ka hoopaapaa ana no ia Biia, a o ka pau ae ka pono. Olelo mai o Mr. Waiia. no ka mea he ano nui keia biia t a nolaiia ko'u ana i kela U i haiia aku nei, i hiki pau mai na hoa a pau. Kokua mai o Mr. A. F. Kauka i ka olelo hoohoio, no ka mea he biia ano oui, a noiaila aoie pono e pupuahuiu. Kokua mai o Mr. KeawehunahaU i ka ke Kuhina o ko na aina e, no ka mea, aohe mau :nea hou aku i koe e oleio ia ana. Kukua mai o Mr. Hikikoki i ka olelo hooholo, no ka mea i kona manao iho, he mau mea hou kue e kainaiiio ia ana. Ninauia ka hooioli a ke Kuhina oko na aina e, a hoolein. Ninnuia ka pono o ka oielo hooholo n hooieia. Noi maio Mr. Hikikoki e heluhelu akoiu ia ka Bila ika Poaha ae nei. Ae ia. Waiho mai o Mr. Kenweh'inahala he oieio hoohoio e hookaawule i $300, no ke nlahaka o Waialua.. Waiho mni Ka Mea Kiekie W. C. Lunaiiio he olelo hoohoio e kauoha ann i ka makai o ka Haie e hoolako inai i wai ona no ka paina iiilii, Ninauia ka hoomoe ma ka papa a aeia. Hoolaha mni o Mr. Laiana be J3 ila e hoopau loa ai i kn Pauku 4SS a ine <IS9 o ke Kanawai Kivila. Noi mni mai o Mr. Laiana e noonoo hou i ka Hoike n ke Komile o ka Haie o ka ia inehinei, a e noonoo iiou hoi no ka haawinn o ka Hnie Pai Puiupnlu Aupuni. Noi inai ke Kuhin» o ko na Aina e a hoopanee loa i ke noi. Oleio inai o Mr. Laiana,oole i noonoo pono ia ka haawina no ka Hale Pui P.ilapnia Aupnni, he makemake ia e noonoo nkaheie ia ka hana a kela Papa Pai a me ke kulana. Oielo mni ke Kuhina Kalaiaina, he wahi $1000 wnle no kahi kulike ole, a heaha la ka inea e noonoo hou ai. Olelo inai o Mr. Lniana aole o $1000 waie, akg o ke ano o ka hana ana iloko o kela hale. Manao ke Kuhina o ko na aina e, o lee ano maoli o keia, o ka hoololi i ka pono a i kekahi aoao wale no. Ua ikeia he nui waie ma keia aina i maiu malalo o ka maluma ana a ke aupuni, a ano ke kauo nei e hohakaki aku me ka nupepa nupuni. He men oi aku aunnei ka Papa Pai Palapala mamua o ke Kanawai, ka Lei Alii h o ka Hnle Alii paha o keia aupuni. (Pane mai o Mr. Lniana ae, a ua ike no na Kuhina,) kamnilio aku in un Kuhina la, aole wahi i oi aku ke kuokoa e like me ka hoomniu ana a Kamehameha V. (Pane miii o Mr. Lniapa, aole e kamailio ia ana no ke Kuokoa o ka Papa Pai Pwlapala. Gia wale no ka mnau, nohe pono no kakou e hooknawale i d=»la no ka mea e kue mai ana iu kakon.) Manao ke Kuhina aohe no e holo an;i. Noi mai o Mr Laiana e kakau na ae a me na hooie. Ninauia ka hoopanee loa i ke noi, e noonoo hou, a hooleia, He 21 ae a he 17 hoole.

Ninnuin no ka hoopanee n hooleia. He knnnwai e pili ana i ka hooiaio ann o na palapala, heluhelu ia ina ke # pooa ua holo ma ka heluhelu nkoiu. He kanawai e hoopunopono ni i ka hoonohonoho ana o na pnlenn nina na ke Komisina, n e hooloihi aku i ka mannwa o ke Koraisina. Heluheluia ma kn poo a holo loa ina ka heluhelu nkolu. Waihoia mai ka Bila no ka (Jku Hooma'i 0 Kalama. Noiia mnie kakau poepoe. Noi mai o Mr. Kale Kauka e hoololi ne i $4,000 ma kalli o 2,000. Noi mai Ka Mea Kiekie W. C. Lunnlilo e hoololi i 6.000, no ka men, «a like no ia me ka Moiwahine Emma, a he pono e hoohalikeia luua. Mahope a ka hoopaapaa uiuaoa ana, ua ninauia ka hoololi i 54,000, a ua hooleia-17 ae a he 18 hoole. Ninauia ke no» e kakuu poepoe in ka Bila a ae in. Ninauia e hoopanee, a hoolein. Hoike mai ke Komile o na Aha Hookolokolo i ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 1 Mokuna 52 o ke Kanawai Hoopai Karaima, e noi mai ana e hoomoe. Hooholoia. Heluhelu alua ia ka Bila e hooponopooo ana i ka uku o iw Pi»ilata, a ma ke noi a Mr. Alabati ua waihoia i ke Komite Kalepa. Heluhelu mua ia mai ka Bila e hoololi a» 1 ka Pauka 876 o ke Kanawai Kinla. Hooholoia» ma ka heluhelu alua, a kauohaia e knkau poepoe. Heluhelu aluaia mai ka Bila e hoololi ai i ka Pauku 255 a me 256, a e hookomo hou i pauku, e heluu Panku 256. Ma ke noiia ana mai, hooholoia ma ka heluhelu alua a kauohaia e kakau poepoe. Heluheluia ma ke Poo h* Kaoawai e baawi aua ika maoa i ko Knhioa Kalaiama e

kobo i Lana Kakau a Hoemo Kope oo L^haini. Ma kf ooiia mai ua hoopan«e ioa ja« Hefubetu a'.ua u ka Bt» e«e m j na wab:n€ ame o* kane e rn«re in* ua hoīhoi w na ho« t ka Halenaai Lepeni. >b ke noiia am ua wathou 1 ke Koeule 0 ka P<ipa Ola. Hetahetaī* ka Bita e hoololi ai i Paako 1074 o ke Kaoawaī Kinla. Ma ke noiīa ana tna», ua heopaaee tos ia. He Kaaawai e haawi aoa ika maoa i ke Kubt4fe Kalaiaio* e iawe inai i ka wai o Kuoawai. Hooleia loa ia. Hetub?la alua ia ke kaoawai e koho» ai ka manawa a ka Aha Kaapum a o>e ka Aha Keena e hookolokoio ai i kekahi luaa hihia. Ma ke noūa aoa oa hwpanee ioa m. Heluhelu aiua ia he kaoawai e hooloii ae 1 ke Kanawni i kapaia. Kanawai e hoopau loa t ai ka .Mokuna 10 o ke Kanawai Kivila, a e hooponopooo ai t ka Buro o ka Oihana Hoonaāuao i apono ia i ka la 10 o laouari 1565. Ma ke noiia ana ua holo mn ka heloheiu alua, a ua kauohaia e kakau poej^e. He Kanawai e hoohalikeai a hooiahaaka i ke Kaoawai Hoopai Kanuma ma oa olelo Hawaii a Eneiani. Hoohoioia ma oa heiuheiuheiu aiua, a kauohaia e kak.nu poepoe. Heiuheiuia he Kanawai e hooloii ai i ua Pauku ii9, 119. 120, a e hoopau loa ai i ka pauku 121 o ke Kaaawai Kivila, &ma ke ooi ia ana nmi, ua Koinile ka Hale. Heiuheiuia ka pauku inua. Mahope o ka hoopaapan ana, noi mai o Kapena Loke e haawi i ke Koinue Wae. Kia inoa oia Komiie : Hons. C. R. Hihopa, J. O. DominK V. Knudsen, C. H. Kauka a me A. F. Kauka. Ma ke noiia ana n»ai, hocp<iuia ke Koinite a hoopanee ka Hale. Poakolu, lune 10, IS6S. Halawai ka Hale i ka hora inau. Peresidena ma ka noho! Heiuhelu mai o Mr. Haiemanu he oielo hooholo e kauohaana i ke Kuhina Kalaiaina e kuai i mouo no ke awa o Honoka ma Hamakua. Hoopanee loa ia ka oieio hooholo. Heluhelu mai o Mr. Mahelona he oieio hooholo e hookaawaie ana i$ 1.000 no n Haie Hookoiokoio ma Ewa a me Waianae. Waihoia. ileluhelu mua mai o Mr. Laiana he Bila e hookaaia ka uuhau alanui tna ke dala aole ma ka hana. Hooieia. Hnpaiia ka hana no lea ia, oia ka Biia Haawma. Komite ka Hale. Noho o Hon. D. Kalakaua ma ka noho Lunahoomnlu. Mau uapo hou me ka hana hou ™a - - . §24,000 aeia. No ka eli ana i Ue awa o Honolulu - - . 10,000 » Kao hou no ke kakia pahu 1,500 " Mokumahu Pele na iiio o ka hana pna - 11,000 " Mokumahu Peie hana hou ia nna 9,000 •• tNa Heleuma me na Alouo - 4,000 " Uapo ma Honomalino - - 750 " Noi mai o Mr. Matina e hoololi i 500. Hooholoia no e like me ka Bila. Uiipo ma Koholalele - . 5750 aeia. Awa Pae Waapa ma Hiio 1200 »• Noi mi o Mr. Hikikoki e hooloii i $1,500. Hooholoia. Pahu Hao no ke* keena Kiaaina o Hilo $500. Noi mai o lYir. Matina e kiola ia haawina. Kokua mai o Mr. Upa e hooholo. Kue inai o Mr. Hikikoki i ke noi e kioia. Kue inai o Mr. Koaknnu i ko Mr. Hikikoki manao, a noi mai e hoopanee loa. • Hooioiimai oMr. Knlu, e hnokomo ntaia wahi, na pahu hao no ni Kiaaina o Hawaii, Maui a me Kauai $ 1,500. Noi mai ke Kiauina o Oahu e hoololiae i S 1,200. Hoihoi o Mr. Kaiu i kana noi. Hoohoioia i 81,200. Hnle kukui o ke awa o Honolulu S3,sooaeia. Na lilo no ia Hale - - 1,400 " Kukui Awa o Lahaina • 500 " Kukui Awa o Kawaihae' - 500 u Kukui alanui o Honoluiu, e ioaa ai ma ka auhau ana 3,000. Noi mai o Mr. Wjiila,e kioia ikeia olelo; e ioaa ai ma ka auhau ana. Kokua mai o Mr. Aiiuene i ka haawina o ka Bria. Manao o Mr. Koakanu e hana ka Ahaoielo i Kanawai e kono ana i na inea a pau, e kau i mau kuikui ma ko lakou mau hale iho, aohe waiwai o ko Lihue a me Koioa. Ninauia ke noi e hooloii ae i ka haawina a aeia. » Oihana Kinni ahi o Honoluiu $8,910 aeia. Keia a me keia iiio - 1,500 " Oihana Waiwai. No ke Kuhina . . $10000 Noi nmi o Mr. S,OOO Hoohoioia e iike me ka Bila. No ka Luna Buke Heiu . 4,000 Noi mai o Mr. Keawehunahaia i Noi mai o Mr. Koakanu i . 3,000 Hoohoioia ka haawina - 4000 Noi mai o Mr. Piiipo e noonoo hou ia ka uku o ke Kuhina Waiwai. Mahope oka hoopnapaa ikaika ana ua ninauia ka noonoo hou a ua haule. No ka Lwia Dute Nui . " $6.000 aeia. Kakau oieio aka Luna Dute 3,600 •• Kiai Oihnna Dute - . 2,400 " Luna Haie Papaa o Hooohiiu !2.400 " Na kokua Kiai Dute •» \MO •' Noi mai o Mr. Koakaou 2,000 ! Noi mai o Mr. Laiana 1,800 ! Ninaoi» In hoololi » i| r . Ko»lana < hoo-! hoioia i ka 2,000. N* lilo (n«me ka hoolimalioi* Kak»ooleb ku ika w» . 82,000 «eia. Luna Dute Awa o Kawaihae 400 " Luoa Dute Awa o Kealakekua 200 " Waapa Hale Dute - . 500 u Uku ona Luna Auhau - 9,000 Noi niai ka Loio Kuhina e hoololi i eba hapa baoeri no ka heia ana.

Noi roai o Mr Koakanu e hookomo i 5 ; haneri. N'īoaaīa ka hooloh a ka Loio Kohioa a I hooholoia. o b* Luoa Heia 88.000. Noi mai ka Loio Kuhioa e bc*>komo i 5 | hapa hanen 00 ka ohi aoa. i Nioaoia a hooho'oia e like me ka hooioli. Dala HaieMai Moiwahioe $3.000 aeu. Biia dalaaupuoi ehookaaiaana 7.050 " Uko panee maiooa o oa aie 16.541.25. Noi mai ka Loio Kuhioa e hoopīi ae 1 ka 25.541. Noi mai o Mr. Hikikoki e hoopanee ka nooooo ana 1 keia a me ko ka mokumaho holo moana aka Poaiima. Hoohoioia. Makana no ka mokomahu AHauea S 000. Noi mai o Mr. Hikikoki e hoopnnee » ka noonoo anaa laweia mai ka Bila. Kela a me keia iīio o ka Oihana l.«-00 aeia. Uku makahiki i hookaa oieia 56250. Noi a lokeve • • 22>00. OtHA>A LOIO KIHINA. No ka Loio Kuhina - $10.000 aeia. Kakauoieio • - 2,400 " Na iiio o na heie ana - 1,000 " llamuku oke aupuni • • 6,000 Noi mai o Mr. Matina i - 7.000 Noi mai o Mr. Koakanu i 8.000 Noi mai 0 Mr. Maheiona i • 6.500 Hoohoioia e iike me ka Biia. Noi mai Keawehunahaia e hookomo i kakauoleio na ka llamuku 1,000. Ninauia a hooleia. No ka Makai Nui o Hawaii 4,000 aeia. " o Maui 4,000 " o Kauai 2,000 " Noi mai 0 Mr. Koakanu i 2,400 hooieia. Hoohoioioe iike me ka Bila. Kakauoieio a ka Makai Nui o Hawaii 1,000. Noi mai o Mr. Laiana e kiola ia haawina. Kokua mai o Mr. Hikikoki i keiu noi. Kokua mai ke Kuhina Kalaiaina i ka haa> j wina. | Ninauia ke kiola, aua hoohoioia e kiolai Kakauoleio a ka Makai Nui o Maui 1,000. | Noiia mai e kiola loa ia haawina. | Ninauia, a haule. Hoohoioia e like me I ka Bila. | Noi mai o Mr. Koakanu e hapai hou ka ! noonoo ana 0 ka uku 0 ke Kukauoielo a ka Makai Nui 0 Hawaii. Ae ia. Hooholoia e iike me ka Biia. : No na Hihia Kanima $3,000 hooholoia. No na Makai o Honolulu $20,000. Noi inai ka Loio Kuhina e hoopii ne i ke 36,960. Noi mai o Alr. Keawehunahala e houpii loa ae a i ke $37,650 i heiuheiuia ai, no na Makii o Honolulu a me na wahi e ae a pau 0 Oahu. ! Hooholoia ka hoopii ae i $37,650. 1 Na Makai 0 Alaui . $7.644.45 aeia. j " o Hawaii 9,816 " 1 " o Kauai - 3,145 " I Kela a me keia liloo ka oihana Makai 1,000 |lfooholoia. ! Ma ke noi ana hoopauia ke Ko- | mite a hoopanee ka huiia.