Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 27, 4 July 1868 — Page 3
KE KUOKOA, HONOLULU, IULAI 4, 1868.
MA KA HOLO ANA AKU nei o ke kialua Misionari Hokuao i ka auina la Poakolu aku nei i hala, ua holo ohua aku o Rev. H. Binamu a me kana wahine e makaikai hou paha i ko laua home o na la awakea o ko laua ola ana. -
UA WAIHO AENEI ka Hoike a ka Puuku o ka Hale Moiwahine, Hon C.R. Bihopa no na lilo o ia Hale no ka hapa makahiki i hala. O na dala i loaa mai iloko o na malama eono he $4.838 86 na lilo hoi he $5,033.09. UA waiho iho ke Kakauolelo i kona wahi, a ua kohoia he mea e i panihakahaka no ka mea i pau. -
HE MAU BAIBALA ME NA KAUOHA HOU.—E loaa koke ana ia kakou he mau Baibala Hawaii hou, oia na Baibala a Rev. E.W. Kalaka i hooponopono mai nei ma ka olelo o Hawaii nei a me na olelo kahiko. Ua hoounaia mai kekahi mau pahu buke ma ke ala o Kapalakiko ae, a o kekahi mau pahu, eia mai maluna o ka moku Amerika Kilona e holoholo pinepine nei mawaena o Honolulu a me Bosetona. E kuaiia ana kekahi ano Baibala me ka ili nani no ke kumukuai oi iki ae ke hiki mai, a o kekahi e emi iho ana no. O na kauoha hou e kuaiia ana no me ke kumukuai makepono.
-
OHUOHU KILAUEA.—Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua hoeu aku ka mokuahi au-kai ma kana huakai holo mau ma na awa o Maui a me Hawaii. I ko makou ike aku, ua hele na palekai a me ka oneki o ua moku la a kumeki i ka mea o ka piha i na ohua. Ua aneane elua haneri a keu na ohua o mua i kau aku maluna ona ma ka makou koho aku. O na ohua kaulana i hoi aku la maluna ona, o Ma Mea Hanohano P. Nahaolelua Kiaaina o Maui, W.T. Matina, E. Jones, G.W.D. Halemanu, ka mea nona ka inoa Liloa. J. Nakila, a me na haole mahope. O ka holo ana piha paha keia o Kilauea, ua like aku me kona mau la mua, ka paulehia o na ohua e kuu maluna ona.
-
KA LA 4 O IULAI.—Ma ka hora 11 o keia kakahiaka, e haiolelo ana o Kauka Kulika imua o ke anaina Amerika maloko o ka luakini o Kawaiahao, no ka la i Kuokoa ai ka Repubalika Nui o Amerika Huipuia, oia keia la.
I keia hora 6 kakahiaka, e hele ana ka huakai pahenehene ma na alanui. E houluulu mua ana paha lakou ma Peleula.
I keia awakea, he mau papakaukau ahaaina kekahi i hoomakaukauia malalo o na malu manago o Kalihikai, a o ka poe makemake e ai, he hapalua alaila ukemu.
I ka auina la, e heihei ana kekahi mau waapa, a e haawiia ka makaua i ka waapa e puka mua mai ana a hiki i ka pahu hopu. He mau waa kekahi a makou i lohe mai ai e heihei ana me ka makanaia aku i ka waa e puka mai ana he mau moni.
-
UA PIHOIHOI KE AU OKOA.— Ma ka puka ana ae o ke Au Okoa ma ka Poaha iho nei, ua ike iho makou i ka olelo hoike a na Komite kula; aka no ko lakou manao e no paha o eha na maka o lakou i ka malamalama nui o kekahi pepa lilo na onohi i mea eha i ke olinolino loa, nolaila ua hopuhopuahulu ke "Au Okoa" e kau ae i anini uliuli ma na maka o ua poe Komite la, i pakele i ka makele, a i oluolu ai ka nana ana, a loihi hewa ke alelo i ke kamailio "he poe kalakalai olelo ka poe e kamailio ana ma ia ano hookahi no ka hoike kula," I ka noonoo nui a me ka hoomaopopo ana i ka lakou mau olelo hoike, me he la o ke ano nui o ke ano nui o ka helehelena kamailio. "Ua hui kalo i kanawao;" oia hoi ua like wale no ka ike o ua kula a pau o keia apana. O ke kula kaikamahine nae o Roma, aohe i holo lea ma ka heluhelu ana, ua ano nau a paoioi loa, heaha ka paakiki o ka heluhelu i ko ka mea helu? Ae, i nau ka paha i hookomoia ka paka nau iloko o ka waha ea? A he nui wale aku na olelo ano uhiuhi ma ia hoike ana a lakou. - POE MAKAIKAI
NA KANAWAI A KA MOI I HOOLE AI.—Ua hooholo iho nei ka Ahaolelo o kakou he mau Bila Kanawai lehulehu he kanahiku, o kekahi o ia mau kanawai he mau hoololi no na kanawai Kahiko. I ka wa e kokoke ana e pau ka Ahaolelo, ua hele huluhulu ka hooholoia ana o kekahi mau Bila Kanawai me ka hoopaapaa nui ole; o kekahi paha o lakou he mau kanawai waiwai io, a o kekahi he mau kanawai aohe waiwai:
Mawaena o na kanawai i hooholoia, ua hoole ka Moi i ke kakau ana i kona inoa i na Bila ewalu malalo iho. O kekahi o ia mau bila ua kupono i ka makemake o ka lehulehu, a ua noi mai na apana he nui, ma na palapala hoopii i ka Hale Ahaolelo. Eia mai lakou:
HE KANAWAI e hooponopono ai i ka auhau maluna o na lio, e hoemi ana mai ke dala a i ka hapalua no ke poo, e auhau ana i na lio a pau mai ka hanau ana mai.
HE KANAWAI e hoololi ai i ke kanawai o ka makahiki 1864, e hooponopono ai i na kula, i ae ia aku ai na makua i wahi leo no ka hooponopono ana i na kula.
HE KANAWAI e pili ana i na Puuku dala kula a me na Kahukula, e papa ana i ke kahoia ana o kekahi mea aie kaa ole.
HE KANAWAI e haawi ai i haawina hoomau no ka Moiwahine Kanemake Kalama, i $2.000 no ka makahiki.
HE KANAWAI e hoololi ai i na Pauku 1280 a me 1281, e hoemi ana i na koina o na Aha Hookolokolo.
HE KANAWAI e hoololi ai i na Pauku 333, 337 a me 347 o ke Kanawai Kivila, e pili ana i ka Oihana Kinai Ahi.
HE KANAWAI e hooponopono ai i ke kuai ana o ka Awa, e hoemi ana i ka laikini, a e hoihoi ka laikini Awa o Lahaina i Wailuku.
HE KANAWAI e hoololi ai i ka Pauku 876 o ke Kanawai Kivila, ma ka hoololi ana i ka nui o na Lunakanawai Kaapuni o ka mokupuni o Hawaii mai ke kolu a i ka alua.
Maui.
MA MAKAWAO la 12 o Iune, ua inu kekahi poe i ka uala a ona, a he mau hana hilahila loa ka lakou i hana ai, hiki ole ke hoike aku. Pela mai o Ikemaka o Makawao.
-
HE PONO ANEI i ka nupepa aupuni e hoinoino a haku epa i kekahi kanaka, oiai ke kanaka e auhauia ana i na auhau i mea e loaa mai ai ke dala e haawi ai i kona ola? Olioli anei na Kuhina e nuku ia aku lakou e Ke Au Okoa, e like me ka nuku ana i na makaainana o Molokai?-
KULANUI O LAHAINALUA.—O ka Poakolu, la 1 iho nei o Iulai, ka la e hoomaka ai ka hoa ana o ka ipu kuikui malamalama o Hawaii nei, a me he mea io la no paha, ua weheia ka la mua no ka ninaninau ana i na keiki komo hou aku mai kela a mai keia mokupuni ae. -
NA PAKE PEPEHI KANAKA.—Ua hiki mai ka lono ia makou, ma ka Poaono aku nei i hala, ua puka mai ua jure me ka olelo hooholo e hoahewa ana i na pake pepehi kanaka eha, no lakou na inoa, Agnee, Laioa, Kama Ford a me Ahblin, no ko lakou lawe ana i na ola o na kanaka Hawaii elua ma kahi kokoke i Haiku, i ka wa aku nei i hala. Ekolu na la o ka hookolokoloia ana, a iloko o ia mau la, aole i hookuu ikiia kekahi jure e hele mai ka Hale Hookolokolo aku.
-
WAAPA NAHAHA.—Ua loaa mai ia makou kekahi palapala, mai a J.K.P. Kamaikunu, o Olowalu, e olelo ana, ua loaa aku he leta ia ia mai Lanai aku, e hai ana, ma ka la 10 o Iune ua hulihia kekahi waapa, mawaena o ke kowa o Lahaina a me Lanai. Mai Lahaina aku ka hoi ana, aka i ua waapa nei e holo ana i ka moana, uhi mai la kekahi ale a hulihia iho la ka waha o ka waapa, aole i liuliu iho o ke poi ana mai o na ale kupinai, naha ae la ka hope o ka waapa. O ka nui o na kanaka maluna he elua wale no. I ka naha ana o ka waapa, haalele koke laua, a au aku la, a pae i Kahalapalaoa. Pakele io ke ola o keia mau Hawaii.
-
Hawaii.
NA HIHIA PUHI RAMA O WAIMEA,—Ua palapala mai ko makou Haku Mele Hawaii o ka ua kipuupuu mai o Waimea, ua hookolokolo ka Lunakanawai Kaapuni D.K. Naiapaakai i na hihia puhi rama i hoopaiia e ka Lunakanawai apana o Waimea, a ua hoopaa oia i na olelo hooholo a ka Lunakanawa apana, aka ua hoopii aku lakou a pau i ke kau hookolokolo jure, koe hookahi.
-
PAKELE MAI PAU I KE AHI.—Ma ke awakea Poalua, Iune 23, ua pakele mai pau hou i ke ahi na hale mahiko o Amaulu ma Hilo, e ole ka ike e ia ana, ina la ua hoolale na ai a ka mea lohe ole mai he ahi. Pela mai o H. Kanealoha ma kana palapala ia makou.
-
KAI NO UA PAU KE OLAI.—Ke olelo nei kekahi mea kakau ma ka nupepa P.C.A. penei: "Ua hoonaueue ikiia ae makou e ke olai. Ma Kapapala, kahi e kupono la i ke kiko waena o ka lua pele, o ka averita o ka la he eha olai ana. O na kanaka i hoopoinoia ma keia apana, ke moe wale nei lakou, e kali ana o ka hiki mai o ka wa kupono e aihue ai i na mea e loaa mai ai, a e piepiele ana i na lole i loaa mai ma ke kokua waleia ana mai, no ka ai, ke ai nei a ke kali nei o ka loaa hou mai o ka ai, mai kou kulanakauhale mai."
-
Ka Ahaolelo o ka M.H. 1868.
-
NO NA LUNAMAKAAINANA O HAWAII.
Maanei, e pono e kamailio kakou no na Lunamakaainana o Hawaii a Keawe. He moku keia i olelo nui ma ke kulanakauhale alii nei, no ke kupaa o kona mau Lunamakaainana ma ka aoao o na makaainana, koe wale iho no ka luna puhalalu o Puna, ka mea i haalele mai i ka pono o kona mau haku nana i koho aku.
O J.W. Kumahoa, oia no ka Lunamakaainana o ka Apana Puna. O kana hana nui maloko o ka Hale Ahaolelo, o kona lawe pinepine mai i kapuahi kuke o Kebolo, a waiho iluna o kona papakaukau, (oia ka ipupaka) a o ka pu-a mau no ia o ka uwahi, me ka ekeeke nui ia, aka, ua lilo nae ia henehene ia ana i mea ole iaia, no ka mea, he kuaaina oia. I kona mau la mua nae maloko o ka Hale Ahaolelo, ma ka aoao no ia o na makaainana, aka, mahope iho, i ka wa o ka hoopaapaa ana i ka Bila Kanawai no ka Laina Mokuahi Holoholo Mawaena o Kapalakiko a me Hawaii nei, ua huli aku oia ma ka aoao e haawi wale ana i ke Kanalima Tausani Dala, a ua kakau i kona pulima ma ua aoao la, me kona kamailio ole mamua, e akaka ai la kona manao i ka poe nana ia i koho a me ka lehulehu. Aua ia i kona manao, a i ka ninau ia ana, kauo huluhulu ia aku la ma kela kae o ka lua-puhi. Aohe no i maopopo lea loa ia makou ka nui o kana mau ku ana e kamailio imua o ka Hale, aka, me he mea ala no nae paha la, elua a hiki i ka ha, a o ka pau no ia.
Mamua ae o ka laweia ana mai o ka Bila maluna ae, ua hai ae ua Kumahoa nei i kona manao, aole e haawi i wahi hapaumi o ke dala no keia Laina Mokuahi, aka, mahope mai, o ka mali wale ia mai la no ia, a ka i ka hua a ka waha; i nana aku ka hana, e kuoe ae ana kahi lima mamua iho o kahi lae, a helu pu ia aku la oia ma ka heluna o Beelehazara.
Nolaila, eia ka olelo hoolana i ko Puna poe, Makemake anei oukou e komo hou mai o Hoopaukoalaala? No oukou no ka olelo kaulana mai kahiko mai, "E nihi ka hele i ka uka o Puna." Pela no hoi, e nihi oukou, mai koho hou mai iaia, no ka mea, ua haule ino iho nei ka Apana o Puna iaia i keia kau Ahaolelo. Eia kekahi olelo i oleloia i kekahi Loio kaulana, penei: "Hoohalahala maoli ka hoi au." Haohao makou i keia olelo hoohalahala. Paneia mai no nae e ua Loio ia. "Ua kuai ia ka paha oe me ke dala?" Owai la ia? Pau no moa ia J.W. Kumahoa.
O ka poe Hanohano H.R. Hikikoki, J. Upa, G.W.D. Halemano (Liloa). C.J. Laiana, G.W. Pilipo, Alabati F. Kauka, a me W.T. Matina, ua mahalo makou i ko lakou aloha Moi, aloha aupuni a aloha makaainaka hoi; a e pono e helu ia lakou ma ka oioi o Maui Hikina, a e kau aku maluna o lakou ka hoomaikai ana a ka lahui holookoa mai Hawaii a Kauai.
O na mea Hanohano C.J. Laiana a me H.R. Hikikoki, o laua no na pukuniahi o keia kau Ahaolelo, aole hoi laua e pono ke heluia ma ka papa kaulike me ka nui iho o na Lunamakaaainana, no ka mea, ua oi kelakela aku ko laua noonoo ma kekahi mau mea a na Luna kanaka i ike ole aku ai. Eia kekahi, ua hana laua e like me ko laua hoohiki ana i ke Kumukanawai, a pela no hoi ka lehulehu o ua mokupuni la o Keawe.
O ka Mea Hanohano W.T. Matina, e pono oia kekahi e mahalo oi ia aku, no kona ae ana imua o ka Hale Ahaolelo, e hookaawale i na Hale Ahaolelo i elua, i kaawale ai ko na makaainana a me ko na'lii, aole e huikau, a holo mai kekahi iloko o kekahi. Oia hookahi ke kanaka Hawaii i kakau inoa ma ka ae me na Luna haole, a o ka lehulehu iho, he alualu palapu lakou na ke keiki Toma.
Nolaila, eia ka makou olelo hoolana i na Apana nona na Luna i haawiia ae maluna ka uku kaulele o ka mahalo, a i hiki mai ke kau koho balota hou, e hoomanao a e koho ia lakou me ka manao lokahi; a no ka Apana o Puna, e hookomo hou i mea e. Oia ka makou ike maka no na mea i haiia ae la maluna, a nolaila, me he mea la, o ko oukou makemake io no ia e na makaainana, o ka haiia aku o na hana a na Luna a oukou, oia hoi kena e kuupau ia aku la.
Ma ka ike aku nae i keia poe Luna a oukou i hoouna mai ai, ma ko lakou mau ano mawaho, ua noho malie lakou me ka maluhia maikai, e hilinai ana hoi maluna o ke kahua o ko lakou mau manao paa, nolaila, aole no i lohe ia, a pu-a iki mai la hoi ko lakou mau inoa no ka ona a me kekahi mau lealea e ae, e like la me kekahi poe o lakou, ka hele a hilala lua iluna o ka lio, a i ike nui ia hoi ma na alanui o ke kaona nei e uwaka ana.
-
Aha Hui Kula Sabati o Iune 1868.
-
KA HOIKE A KA PERESIDENA.
Halawai na lala o keia Aha Hui Opiopio a makaala hoi i ka la 1 o Iune ma ke keena pule o Kawaiahao.
Ua houluulu ia na buke hoike o na Kula Sabati a hoomaopopo ia na lala a pau i hiki mai.
Ka nui o na Kahu Ekalesia i hiki mai, 29.
" " Kahu Kula Sabati " " 20
" " Elele " " " " 41
He hoa kuka i koho ia no Waipio Hawaii o Hon. G.W.D. Halemanu, 1.
Huina a pau, 91.
Ekolu halawai kaawale ona o ka Aha o na lala ponoi wale no, a ma ia mau halawai ua hooholoia na hana pili i ka aha.
Elima halawai ana a ka aha ma ke akea me ka piha o ka luakini i ke anaina e hoolohe ana i na hana i hooholoia me ka hauoli pu i ka lohe ana i hoike a na elele a me na Kahu Kula Sabati no ka holo o na hana o ka lakou mau kula. Eha hui ana ma Kawaiahao a hookahi ma Kaumakapili oia ka hope loa. I ka hora 7 1/2 o ka po ka hui ana o ka Aha. Ua hoomakaia na hana i ka la 1 o Iune a i ka la 9 ka hoopau loa ana.
Iloko o keia hui ana ua hoike na elele a pau no ko lakou mau kula mai Hawaii a Kauai. Ua hoopokoleia ke kamailio ana i minute pakahi no ka elele.
I ka halawai ana i ke akea ma Kawaiahao Iune 3, a pau ka hoike ana a kekahi mau Elele no Hawaii mai, hoike mai o Rev. J.W. Kaiwi no ke Kula Sabati o Omoa ma Fatuhiva, a hoike mai o D.B. Aumai no na Kula Sabati ma Apaiang. Kamailio mai no hoi kekahi kanaka kamaaina o Ebona a na H. Aea i unuhi kana mau olelo, alaila himeni pu mai laua ma ka olelo o Ebon.
I kekahi po iho, lohe hou ia na hoike a na elele no ka lakou mau Kula Sabati. Mele mai o D. Kahaulelio a me Kahulu, ke Kahu a me ka Elele o ke Kula o Lahaina, a me kekahi mau hoa himeni o ko lakou Kula Sabati o Lahaina.
Ua waiho mai ka Papa Hawaii i keia aha ka hoolaha ana i ka Pupepa Alaula ma na palena a pau o ka aina, a ua hooholo ka aha. "E imi kela a me keia lala o keia Aha i na ano a pau e lako pono ai na keiki a pau, o kona apana iho i ke Alaula, ma ka lawe pakahi paha, a i ole ia ma ke ano hoi o na haumana kula me ke kokua pu o na makua."
Ua paipai nui ia ka aha e hooikaika nui na lala a pau e hoolaha i ke Alaula. Ua hokomoia hoi ma na Buke Helu o na Kula Sabati e hoike mai i keia makahiki ae i ka nui o na Alaula i laweia ma kela Kula a ma keia Kula. Ilaila e maopopo ai na Kahu Kula Sabati a me na Elele i hapai io ma ka hoolaha ana i ke ALAULA.
Hoike mai o Mr. E.P. Halepule ma Kawaiahao i kona Kumumanao i haawiia ia ia, a unuhiia e ka Luna Hoomala ma ka olelo Hawaii. "Ka pono me ka pono ole paha o ka hoolilo ana o ka lua o na halawai o ka la Sabati Kula no na mea a pau."
Ma ka hui hope ana o ka Aha ma Kaumakapili i ka po, lohe ia ke Kumumanao a Rev. G.W. Pilipo. "E pono anei ka haawi makana ma na Kula Sabati i mea e hoolana'i i ka manao o na haumana?"
Heluhelu mai ka Luna Hoomalu i ka Haawina waiwai loa a R.W. Aneru ke Kahu Kula Sabati o Kaumakapili i unuhi ia na ka olelo Hawaii. "Ka hoomaka ana a me ka ulu ana a me ke ano e noho nei o na Kula Sabati o ka Honua nei.
Hoike mai o Rev. M. Kuaea i kana haawina. "Pehea la e hoomakaukau ia'i na Kumuao papa o na Kula Sabati?"
E mahaloia keia mau makamaka o ka oihana Kula Sabati i haku i na Kumumanao, no ko lakou noonoo kuhohonu ana, a me ka hoopuka ana i na manao e hoomalamalama, ai i ka poe i lohe aku. Ua olioli hoi ke anaina holokoa, no ka mea, eia iloko o keia mau manao ka io maoli o keia hana.
Hoike mai o A.O. Polepe no ke Komite i haawiia e nana i na hana a pau i hoikeia a hoopuka mai i na mea i loaa aku ia lakou. Ua holo io no na Kula Sabati.
I kekahi po hui ia ka aha ma Kawaiahao, ua mele ka puulu haumana a D. Malo ke kumu o ke kula kuokoa o Kawaiahao, a me ka Papa Himeni o Kawaiahao. I kekahi po mai, mele mai na haumana o ke Kula kaikamahine o Kawaiahao a Lilia Binamu.
Ma Kaumakapili hoi i ka po hope loa, ua mele mai he mau papa himeni o ke kula kuokoa o Kaumakapili malalo o ke alakai ana a Kiha ka lakou kamu.
Me keia poe himeni leo lea a me ko Lahaina i hai ia ae la maluna ka mahalo o ke anaina holookoa a me ko ka Aha Kula Sabati i ka hoolele ia o ka houpo i ka hauoli o ka naau i ka pa ana o na leo oluolu ma ka pahu kani o ko lakou mau pepeiao. He mea no ia e kokua ana i na kumu kula Sabati ina e meleia na leo ku i na Kula Sabati.
Hoike mai o Rev. Z. Poli ke Komite nana e houluulu na Buke Helu o na Kula Sabati.
Penei na Kula i hoikeia ka helu i keia Aha i keia W.H. 1868.
No Hawaii - - 27
" Maui & Molokai - - 16
" Oahu - - - 13
" Kauai & Niihau - - 8
Huina pau o na kula— 65
Na kumu ma keia mau kula – 542
" Keikikane - - - 1,490
" Kaikamahine - - 1,198
" Makua - - - 2,187
Huina pau— 5,417
O ka huina pau o na kumu a me na haumana i hoike ia i ka M.H. 1867 iloko o na kula he 57, penei no ia:
Na kumu - - 338
" Keikikane - - 935
" Kaikamahine - - 885
" Makua - - 1,441
" Kula i hoike huikauia – 231
Huina pau M.H. 1867— 1,830
Ma ka hoike ana ua akaka ka pii ana o ka nui o na kula a me ka nui o na kumu a me na haumana i keia, mamua o ko ka makahiki i hala; a he mea ia e hoohauoli ai na makamaka o Ziona. Aka hoi, he nui no na keiki i koe e auana ana i na la Sabati; o lakou ka kakou e apo aku i keia makahiki e naue nei, a e alako ia lakou iloko o na Kula Sabati, e haawi i ke Alaula ia lakou, a e hanai aku ia lakou me ka ke Akua Olelo, i malamalama hou ai ka aina.
MARE.
Aper la l, ma Waialua, mareia e Rev. O.H. Kulika o Kapea k., me Kauaikane w. No Kawailoa, Waialua laua.
Aperila 6, ma Waialua, mareia e Rev. O.H. Kulika o Haona k., me Kanaka w. No Paalaa, Waialua laua.
Aperila 25, ma Waialua, mareia Rev. O.H. Kulika o J.A. Kawi k., me Elene Kahaawi w. No Waialua ke kane, a no Honolulu ka wahine.
Iune 17, ma Houolulu mareia e Rev. H.H. Pareka o Kuaana k. me Kukaoau, no Waikikikai laua.
Iune 20, ma Honolulu mare a e Rev. H.H. Pareka o Kalawaia k., me Kaauu w. No Waikikikai laua.
HANAU.
Iune 5, ma Kamakahalau, Waimea Hawaii hanau o Maun k na Kauwe k me Hu w.
Iune 13, ma Pukalani, Waimea, Hawaii hanau o Betuela Kealoha k na Kahakanila k me Kaiwi w
Mei 29, ma Kalokomoo, Waikikikai hanau o George Bill k na Kapule k me Kamakaopiopio w
Iune 14. ma Mokuleia, Waialua, hanau o Keawemahuilani k na Keakua k me Kaluaokahaku w
Iune 15, ma Ukoa, Waialua hanau o Kela w na J.A. Makanui k me Kamai w
Iune 22, ma Waikikikai hanau o Kanewaokalani w na Nahalau k me L. Keokiaina w
Iune 26, ma Marshfield Pawaa, hanau ka wahine a J.L. Lewis (kupa) i ke keikikane
Iune 30, ma Manamana, Honolulu hanau o Namaielua k na Kauaua k me Kamai w
Iune 23, ma Waiawa Ewa Oahu hanau o Kalimahana k na L. Kaupena w, he keiki kamehai.
MAKE.
Iune 16, ma ka hale mai lepera, Kalihikai make o Kamohuai w.
Iune 25, ma Kilihiwaena, Honolulu, Oahu, make o Oliva Naupala k
Iune 28, ma Puuhale, Kalihikai, Honolulu, Oahu, make o Pawai
Iune 29, ma Waikikikai, make o Kana k
Iulai 1, ma Waikikikai, make o Kaukeiki k
Mei 20, ma Waialae, make o Kahalau k
Iune 22, ma Kuliouou, make o Keau w
Iune 26, ma Koko, make o Kawelu w
Iune 8, ma Kahakuloa, make o Kapaahu w.
KALE N. SPENCER HANALE MCFARLANE OPIO.
S.N. SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.
E LOAA MAI ANA NOIA MAUA NA MEA i hoounala mai o na Mea Ulu o keia mau Mokupuni, like me na Ili Bipi, Ili Kao, Kope, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa, a me na hua ai e ae, a e hooliloia no ke kumukuai p maikai loa. E kuaiia na waiwai e hoounaia aku e like me ke kauoha.
344-lyr
HALE HUMUHUMU PEA.
W.G. WOOLSEY MEA HUMUHUMU PEA.
UA WEHE AE NEI AU I HALE HUMUHUMU Pea ma ka Hale Pohaku ma Alanui Moiwahine, oia ka Hale Kalepa mua o Walker, Allen & Co., malaila e makaukau mau ai ma ka hana i haiia maluna. Aohe uku no ka hoahu ana i na pea.
Honolulu, Iulai 4, 1868. 344-3ms.
ILIO NALOWALE!
UA NALOWALE MA ka la 20 o keia malama kuu wahi ILIO eleele maikai, kino pahaa amauma keokeo, huhui na manamana wawae hope. O ka mea nana e hai a hoihoi mai, a e loaa no au ma ka Hale Pai o ke "KUOKOA," a e uku no au iaia i ka uku kupono.
344-1ts B.R. KALAMA.
HOIKE! HOIKE!!
MA KA LA 23 O IULAI 1868 OIA KA LA Poaha, e hoike ana ke Kulahanai o Makawao. E hele nui mai na hou aloha e ike i ka naauao o na Pua Rose nani o Mauna Ola.
J. PORTER GREEN.
Iune 1868. 343 3ts
AOHE PAHA IDAHO.—Ma ka olelo a kekahi nupepa o keia kulanakauhale, ua ike ia iho, e hoomaha ana ka ka mokuahi Idaho i keia holo ana mai, a e lilo ana paha keia huakai aku i kekahi mokuahi e ae, no ka manawa hookahi holo ana, i like ai me ka olelo hoolaha a na Agena o ka moku. Oiai ua kakau inoa ka Moi i ka Bila Kanawai no ka Laina Hooholo Mokuahi mawaena o Honolulu me Kapalakiko, nolaila, ke kakali nei o ka Palapala Hoopaa.
MAKEMAKEIA KA
LAIKI ME KA ILI
UA MAKEMAKE KA MEA NONA KA inoa malalo nei e uku aku i ke kumukuai kiekie no ka Laiki me ka Ili. E ninau ia Luka (L. Severance) ma Punaluu a i ole ia, ia Walker & Allen ma Honolulu.
(L. SEVERANCE) LUKA.
Iulai 4, 1868. 344-4ts
OLELO HOOLAHA.
UA KAPU LOA KEIA MAU APANA Aina ma Waialua, Oahu o Kukaka, Waianuenue, Kaneiakama, aole e kukulu i na holoholona a hookuu wale ma ua mau aina la, aole no hoi e wawahi i na pa e poai ana i ua mau aina la. E hopuia a hoopaiia na holoholona i kue i keia olelo hoolaha, a e hoopuilia e like me ke kanawai o na aina i paa i ka pa. KAIAIKAWAHA-OPIO
Kamananui, Waialua, Iune 29, 1868. 344-2ts
Make pono Loa! Make pono Loa!!
E KUAI MAKE PONO LOA ANA KA Halekuai ma ke Alanui Papu ma kai iho o ka Halekuai Bipi o Ailuene Boe, he $1.00 no na iwilei 7 o ke kaleko maikai loa, a o kela mea keia mea a kanaka e anoi ai, e kuai make pono loa ia ana. E kipa no i ike i ka oiaio e na hoa. GRUNWALD & SHUTTE.
342-3ts
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU MA keia palapala, ua haalele mai o KELEPA ka'u wahine mare ia'u, a ua hele aku ma kahi e, nolaila, ke papa aku nei au i na Pake, na Haole a me na mea no a pau, mai hoaie mai iaia. Ina hoaie oukou, maluna no o oukou ia popo. ASAU LAULII.
Hilo, Hawaii, Iune 8, 1868. 341-3ts
Olelo Hoolaha,
E LIKE ME KA MANA I HAAWI MAI ia'u e ka Mea Hanohano E.H. ALLEN, ka Lunakanawai Kiekie o ko Hawaii nei Pae Aina, e noho ana ma ka Aha Hooko Kauoha. Ua hoonoho ia au i Lunahooponopono Waiwai no Kalua k, i noho mamua ma Hilo, Hawaii, a ua make iho nei ma Ewa Oahu. Nolaila, o ka poe a pau i aie iaia, a o ka poe a pau ana i aie ai, e hoike mai imua o'u mawaena o na la he kanakolu mai keia la aku. ALIIOLE.
Luna Hooponopono Waiwai.
Honolulu, Iune 25, 1868. 343-3t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI E NA MAKUA HUI KEIKI a me na makamaka a pa, he Ahaaina Lulu Dala ka'u no ka'u keiki Ema Paukialani, ke hiki aku i ka la 25 o Iulai 1868, ma Kahuku, Koolauloa, Oahu. Ekolu no papaaina, he papa dala, he papa hapalua, he papa hapaha. Nolaila, ke kauoha aku nei au ia oukou e naue like mai me ka oukou mau wahi lau Oliva, he pono ka ike maka, aole ka lohe pepeiao.
Kahuku, Iune 22, 1868. (313-3ts) PAUKIALNI.
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, na hooilina oiaio o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa o
LIWAI HAALELEA
i make aku nei. Nolaila, ke kahea aku nei maua ma ke akea i ka poe a mau mea paha e paa ana i kahi waiwai paa, a waiwai lewa paha i hoolilo ole ia aku, e pono lakou a pau e hoike koke mai imua o maua, a i ole i ko maua kanaka ponoi, a hope hoi, oia o W.S. Pahukuli wale no. E hele kaapuni ana oia mai Kauai a hala aku i Hawaii, no la ka launa pu ana me oukou ma keia hope aku. Ina o kekahi mea, a huna paha i kekahi o ka waiwai i halia maluna, me ka hoike ole mai, e hoopii no mau e like me ke Kanawai o ko Hawaii Pae Aina.
Me ka Mahalo. CHARES KANAINA.
H.K. KAPAKUHAILI.
Honolulu, Iune 1, 1868. 340 6m
HALE KUAI LOLE HOU!!
UA WEHEIA AE NEI MA KE ALANUI NUUANU, ma o iho o ka Hale o McLIIAN, he Hale Kuai Lole Hou. Malaila e loaa ai na Kamaa a me na Buti o na Kamalii a me na wahine. E kuai makepono ia na lole a me kela mea keia mea.
JOS. DAVIS &Co.
327-6m
I KA POE MAKEMAKE KUAI WAIU!
O WAU O SAMUELA ANARU, UA HOEMI loa iho nei au i ke kumukuai o ka'u waiu pipi i ka hapaumi o ke kiaha piula, nolaila no ko'u manao he poe makemake no na kanaka Hawaii i ka inu waiu, ke kahea aku nei au e kuai mai me au. Aia no ia Keoni Pukiki ma Nuuanu ka halihali ana i kela a me keia kakahiaka a ahiahi o na la a pau.
Honolulu, Oahu, Mei 9, 1868. 336-ly
KAUKA LAPAAU.
-O-
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.
AIA NO KONA HALE KAUKA MA ke Alanui Papu, makai iho o ke Alanui Hotele.
Honolulu 318 ly
HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumukuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE)
318-ly Mea Pai Kii.
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
318-3m
OLELO HOOLAHA
-A-
KA LUNA HOOPONOPONO.
-
MA KA WAIWAI O KA MEA KIEKIE}
VICTORIA K KAAHUMANU I MAKE.}
KE HOOLAHAIA AKU NEI E KA MEA nona ka inoa malalo.
KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI HOOKAHI, o ka waiwai i haiia maluna, o na mea a pau e paa ana i kekahi Waiwai Paa, no loko mai o ia Waiwai, ma ke ano hoolimalima, a ma kekahi ano e ae paha, a ua a e no ia mea, a e aie ana paha ma keia hope aku i ua waiwai la no ka uku hoolimalima, a mau aie e ae paha, e HOOKAAIA i ka mea nona ka inoa malalo.
KA MEA WALE NO I HAAWIIA KA MANA, e lawe a e ohi ia mea, me ka haawi aku i palapala hookaa no ia mea. A ua papa ia na mea a pau, aole e komohewa maluna iho, a hokai wale aku, a lawelawe wale aku i kekahi mana mai ka hooponopono ana o ka waiwai i oleloia, a o kekahi apana a mau apana paha o ia mea.
JNO. O. DOMINIS.
Luna Hooponopono Waiwai Hookahi o ka Waiwai o H.R.H.V.K. Kaahumanu.
Honolulu, Maraki 10, 1868. 328 3m
E HOLO MAU ANA KA
Moku Ahi
"KILAUEA"
I keia hapaha Makahiki, e like me keia malalo nei.
E haalele ana ia Honolulu
Poakahi Iulai 6
Poakahi Iulai 13
Poakahi Iulai 20
Poakahi Iulai 27
Poakahi Augake 3
E hoomaha ana i ka pule elua o Augake 10, a e hoomaka ana i ka holo i ka
Poakahi Augake 17
Poakahi Augake 24
Poakahi Sept. 7
Poakahi Sept. 14
Ma ka hora 4 1/2 ponoi o ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Iune 27, 1867. NA EGINI.
318-3m
No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Ballastier ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia
HULIPAHU, (L.L. TORBERT).
318-tf
E KUAIIA AKU ANA
KA MOKU KUNA
"MERE HILO"
nona na tona 48 14-95, i kapili hou ia iho nei i ke kele awe, a hana hou ia iho nei na hemahema a pau, a hoolakoia he mau mea hou, a ke holoholo nei mawaena o Hilo a me Honolulu nei. E kuaiia aku no i ka poe e makemake mai ana. No na mea aku i koe, e ninau ia
L.L. TORBERT (Hulipahu)
ma Honolulu, a ia J.H. CONEY (Koni) ma Hilo. 338-tf
LOIO! LOIO!
LEO. WOLFF,
LAHAINA, MAUI.
341-6m
S. MAGNIN
MEA KUAI LOLE MAIKAI
—A ME-
NA ANO LOLE HOOHIE A KA MANAO,
Na Kamma, Buti, na Papale Kapu a me na ano Papale.
E hele mua maanei mamua o ka hele ana aku i na hale e, a e kuai makepono aku no waa. Aia makai iho o ka Roiala Hotele ku'u Halekuai Lole. E wehe ia ana ka puka i keia la.
Honolulu, Ian. 4, 1868. 318 6m
KA LA 4 O IULAI 1868.
HEIHEI WAAPA
NOA I NA MEA A PAU - AOHE MEA E
HOOKOMO AI.
-
O ka makani no na waapa me ka ewalu hoe
hoe a oi aku he - - $60 00
O ka makana no ka waapa 6 hoe 50 00
" " " " 5 hoe 40 00
Makana no ka waapa huelo boti 5 hoe 30.00
" " " " 4 hoe 25 00
" " " " 2 hoe 20 00
" " waa Hawaii 4 hoe 15 00
" " " " 2 hoe 10 00
O NA KANAKA A MAU KANAKA A PAU e makemake ana e komo mai no keia mau makana, ua oluolu lakou e hookomo mai i ko lakou mau waapa a me na wa maoli, mamua ae o ka la mua o Iulai, ma ka Halekuai o C.L. RIKEKE &Co., a malaila e haawiia mai ai ka lohe.
342-3ts J.W. WIDDIFIELD.
NU HOU PULUPULU!
NO KA MAHUAHUA ANA O KE KUMUKUAI PULUPULU ma na aina e, e haawi aku no au maloko o na malama elua o Iune a me Iulai, no ka PULUPULU SI AILANA maikai mua-
Ehiku (7) Keneta no ka Paona Hookahi.
a eono (6) a elima (5) keneta paha no ka paona Pulupulu ano maloo. E lawe ma kuu Hale Oihana Pulupulu.
-
OLELO AE-LIKE
Me ka manao e kokua i ka mahiai ana o ka PULUPULU SI AILANA, ua makaukau au e hana i Olelo Aelike me kekahi mau kanaka mahi Pulupulu, a me kekahi poe Hui paha, e kuai mai i ko lakou mau Pulupulu a pau, e ohi ana iloko o na makahiki elua a hiki mai ana, e like me ka uku kupono. Ina ua makemake oukou e hana i Olelo Ae-like, e hele mai no oukou e hui pu me a'u.
Auhea oukou e na kanaka mahiai Pulupulu iloko o ka wa i hala-mai kanalua oukou, aka, e hapai hou i keia hana.
H.M. WINI.
Honolulu, Mei 20, 1868. 338-2m
NA LAAU LAPAAU
A DR. JAYNE.
OIA NA
LAAU KUNU,
LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE,
LAAU HOOPAA HI,
LAAU HOOMAEMAE KOKE,
LAAU HAMO-PENIKILA,
HU'ALE OLA.
AIA MA KAHI O
KAKELE me KUKE,
Ma Honolulu 327-tf
OLELO HOOLAHA!
-A-
KA LUNA HOOPONOPONO.
MA KA WAIWAI O KE}
ALII WAHINE H.K. KAPAKUHAILI. }
KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA ka inoa malalo, ka Luna Hooponopono o ka waiwai o ka mea i haiia maluna. O na mea apau e paa ana i kekahi o ka waiwai paa, no loko mai o ia waiwai ma ke ano hooli9malima a me kekahi ano e ae paha, a ua aie no ia mea, a aie aku ana paha ma keia hope aku i ua waiwai la no ka uku hoolimalima, a mau aie e ae paha, e hookaaia i ka mea nona ka inoa malalo,
O KA MEA WALE NO I HAI IA,
e lawe e ohi ia mea, me ka haawi ku i Palapala Hooka no ia mea, a ua papa ia na mea a pau, aole hoi e komo hewa maluna iho, a hokai wale aku, a lawelawe wale aku i kekahi mana, mai ka hooponopono ana o ka waiwai i oleloia, a o kekahi Apana, a Lele o Waikahaiulu, e waiho nei iloko o keia kulanakauhale ma Honolulu nei.
CHAS. KANAINA.
Luna Hooponopono Waiwai.
Hanaia ma Honolulu, Mar. 24, 1868. 334 ft