Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 28, 11 July 1868 — Olelo Pane ia Katolika. [ARTICLE]

Olelo Pane ia Katolika.

Alolia kaua c ka makaniukn iliulauia o Hawaii nei, ka mea i kapa i.iia iho 4 He Kī»lolika," oluolu 110 nu e panekokeaku ia oe. I. Wahalama oe, u O oa keiki maikai he hoolohe i ka leo o ke kumu a me ke ao ia inai paha " E. auhea c»o e ka(ii Kntolika hookiekie hilahila ole, aole anei oe i ike i ka lesu mea i ao mai ai? E nana ma Mot. 523:8,9, 11 Mai kapa ia oukou he Robi, no ka mea, hookahi a oukou kumu o ka Mesia; a he poe hoahanau oukou a pau. ,J Pauku 9. " Aole hoi e hoomakua aku oukou i kekahi kanaka ma ka honua nei, hookahi o oukou Makua aia i ko lani." A ma kein mau kuhihuhi, e hookanaka ia kaua e ka makamaka, o hilihewa na manao ke ole ke kukakuka ann, a mni kapa īa oe iho he kumu a me ka Pope hoi he inakua, no ka mea,Jiookahi kumu o ka Mesia, hookahi no hoi Makua o ke Akua, a heaha la ka waiwai o kou kapa a:ia ia oe iho he kumu a me ka Pnpe pa.ha he makua ? ke ike nei au aole waiwai iki o kou kapa ana in oe peia mamuii o kou ukali Pope. Eia ka pono, e hr»opo1oIei i kau mea kamnilio ma ke kumupaio oi;\ keio. I. No ka Bnibnln mumuku oinio ole. 2. No ka Bnibnla oinio a okoa hoi, o kapa ia oe e lakou nei ae he Sntnnn, a he hihia oe no'u wahi a ka Haku lesu, Mat. 16:13. •2. Wahalama oe, " Ke keiki opio o Waiohole, no ka Baiba)a i unuhi pono ia, E ae iio pnhn iin Kalavina uaaupo i kau, a me ka ae ole o na kamnlii Kniolika i knu, a lonu ia oe ke ano o ka Bnibnla Ilemolele." U—hoi, o ka Hemolele in ! 1. " Ke keiki opio o Waiohole." E—o ! Eia au la e kn maknmnka, ua mnlu kuln a«»he lele pueo, aohe keiki opiopio he kanaka o-o ke ano, 2*2 mnkahiki ua kau in ka nuhau dal;i kiuo, kula, alanui, a o lost vc la oin no ke keiki opiopio iluna ke nlo, aoiie i auhau in, a mai kuhihewa hou oe e Knlolikn. 2. Buibniu i unuhi pono ia. Ae, Baibala no i unuhi pono ia ma ka olelo Hawnii, a na ia Bnibnla no i kukulu ia Hawaii moe one ilunn, mai ka pouli o ka uaaupo n i ka malamaiama iua oie o Kristo. He hope vvale mai nei no oe e na palauaieio laiau kaio nui a Rev. Mr. Binamu mn, he kipu kulokn walo iho no kau. 3. " E ae no paha nn Kalnvina naanpo i kau." Aohe paha ia he poe naaupo, no ka mea, e like me ke kumu hiki mua peia no ka uknli hiki hope, he naauao! a o ka hapanui no ia o ka poe naauao mai Hawaii a Kauai e noho nei ma na oihana nupuni, e like la me J. W. Kea ma Kooiaupoko a me W. P. Kahale ma Waiiuku, a nui aku, a ua piha ke aupuni i na kanaka naauao o ka aoao Euanelio, a kawalawala wale iho uo o na kanaka Kalolika i loaa kahi hunahuoa opala naauao Sodofi)i, e haupeepee ana iioko o na pupupu! peiekunu a ka hookauiaui a me ka hikaka i na waiona hana ino luakini o ke Akua oia, aloha wale ia poe e hoka nei, j iea ka hoka i ka oui o ke ahuawa. 4.| " Aoie ae na kamalii Kalolika i kau. M j Ae no ke naauao io, a ke maikai kooa maka, aka, ina ino ko lakou maka, e like la me Pomaikai, Kahoopii, Kaiuoa, Poulina, iwaiwa, a me Lutera Kaleilehua, •!aita e paapu loa ke kino i ka poali, aole io hoi ka nui o ua pouli ia, a oa akaka no ko lukou ae ole e like me kau e wa-

;oaoa nei. Oiai, oa poalo maluia ko Ji-j kou waka e oe. " 5, A 1« «a ia oe ke anoi 0 ka Hemolele." L-hoi o ka; iha ia ! Aohe e ole ka hemolele o ka oukv>u &nbaia ua like ka : me ka Paulo 1 oieio ai. O ka Paiapala Uenioleie a I pau, ua haawiia m»i m e ka Uhane o ke • i Akua, ī n»ea e pono ai r»o ke ao ana, papa ' 'ana, hoomaio anaa me ka hoonaaoaoana ' -i ke kanaka ma na niea o ke Akua," oia | \ ia ahea hoi ao ia } hoonaauaoia. hoolaha | 'ia, unuhiia. a paiia hoi. ua Baibnla He-i ! molele a nukou ma ka nlelo a ka lahui i^ 'maa ? i niea e pono ai no ke ao ana, a jpel * aku, e iike me ka Paulo : Nolaiia, |ua makehewa kou kapa anaia oe iho, he ikumu, a me ka oukou Baibala. he Henm;lele, e"aho ko kuu kapa ana, he pihaopa--Ha, a he pihawelu wale no, }>aepae wa- \ I wae o Umikii. j | 3. Wahalama oe, " No ka mahelej i # | | fionn i iiu kanawai fa niuauhupo.) Pehea, j ! ua hoohaiike anei oe ia maheie ana me ! ka \lose i kakau ai maiuna o na papa po-| | hnku elua ? Haina, ae, penei e līke ui:; | He umi pauku kanawai maluna o ia mau: |papn pohaku elua, pela oia i kakan ai | ma Puk. "2: a oia iuau umi no a hoea i oi makou nei, a heaha iho ia hoi kau ? Ni*j nau hupo hou oe. Ua makaukau anei j oe i ka olelo Hebe!a e pono ai ia hooha«j like ? Haina, aole nu i ike ia oielo mn-j lihini mai o*u aku nei, a aole no hoi i keakea ia ke kanaka ike oie i ka oielo Ht-beia ke hoomoakaaka i ka olelo a me na kanawai, e like me kona ike ana i ka Biiibala i unuhiia ma ka ofelo Hawaii mai na olelo e mui, nolnilu, he ninnu na-; auao ole ia, a ke ninau anf> ole hou mai; nei oe. Mamua o na huaolelo hea la i kau ai na kiko, na kouia, na huahelu, a j maopopo ai na pauku ma ka Mose? Hai-; na, mamua o na hunolelo Hawaii, e like! me a'u e ike nei i ka Mcse mea i kakau : ai ma na olelo e i unuhiia ma ka olelo. wai-lii nei la, pela e maopopo «i i lohe oe. j 4. Wahalama oe, 44 Aole he Ekalesia Akua ka Ahahui Euanelio," Ole io ia ou ! Auhea ka Pauku o ka Baibala e papa. mai ana i na kanaka aole kukulu i Aha-: hui, e hiki ai ke kuka ana no na mea e ; holopono ai ke aupuni o ke Akua ? i ole ai elua haku, elua hoi poo no ka Ekalesia, e like la me oe i ka Pope e kapa aku nei iaia he haku, he panoo, a he makua,l keu oe a ka lili welawela kohukohu ole; kou keeko ana e Kalolika, pela oee hoo-1 le Waawaaikinaaupo nei i ka Eka!esiaj oiaio o Kristo ma o ka Euanelio la, hoo-j le oe i ka moolelo o tia Eknlesia nei, he \ hooie manawaino ia a enemi hoi no ka oiaio, e nana i ka Baibala a me na buke e iho iie nui, e hooia lokahi ana i ka f Ekalesia oiaio hookahi, oia hoi ka Eka-; iesia o ka Euanelio, a ke hoole apiki loa | nei oe, " Aole Kahunapule oia Ekalesia, j aole mai na Aposetolo inai o Binamu. E| Kalolika e, me e ua naaupo ou, ina pela ! mau kou hoole kolohe, alaila, auhea ka j hoike oiaio nana e liooia mai ? O ka j Bail>ala anei ? A o na kanaka Pope paiia ? | oia kou kuhihewa. Ina palia o ka Bai-' bala ka hoike oiaio, alaila, aole no i kue! ke ao nnn, lawelawe ana a na makua! kahunapule o ka Ekalcsia Euanelio nei,! e iike me kau e kapeku nei, a ina pahai o ka Pope ka hoike oiaio, alaila, aole i kuleana ia inoa iloko o ka Baibala, ua kuleana nne iioko o ka pouli-kuakane, a ke hooie apiki loa nei oe ia Binamu, aole inai ua Aposeto|o uiai wahi au, ae 110 | nu ia oe ma ia, me kuu ike nae ua hauie j oe, ina aole mai na Apostto!o mai o Bi-! namii, alaila, mai hea mai hoi ka Pope a | me oe e Kutolika ? Ea ! mai Moaba mai! paha. nihi hea la ? Aole loa i ike iki ia | ka inoa Ekalesm Pope Kat<ilika ma ka Baibila, aka, o ka Ekalesia Enanelio nei ia oia ka i ikea palahalaha ia ma ka Baibala i lohe oe. Ke olelo hou nei oe, aole Ekalesia Kalavina ma keia ao mni a lesu inai. 2. Aole meheu o ka Ahakipi i na Keneturia 15, " Eia ala e, ua ikea kaua." Aole no he Ekaiesia o Kaiavina, aka, he wahi kauwa oiaio nae ia e iawehiwe ana maialo o lesu ka Hakuj Nui, e me ke Kahu nui o na hipa, a he wahi hoa hipa a hanai hipa wale iho noo Kalavina na lesu, e like la me na Lunaoielo. a pela aku wahi au. Aoie kuleaiia o ka Ahahui Euaneiio iloko o na makahiki ioOOaoiae au e kuha nei, he Ahakipi. E Katoiika, aole no paha oe i ike, no ka mea, aoie no i papa ia ka hoa-1 koakoa ana e kuka ma na mea e holo- | mua ai na hana a ka Haku, i mea e pono ; ai no ia akoakoa ana. " Aia hoi! nani' ka maikai, ka oiuolu o ko noho lokahi! pu ana o na hoahanau," Halelu 133: oia! ka hīkimua a me ke kaikuaana o ua! Ahahui Euanelio nei ia, i kaakaa ko maka mohaiuhalu. 5. Wahalama oe, " Aole hooko iki o Btnamu ma i na kauoha o ka Baibala, e Katolika, aole oe i ike i kao mea e puoho nei, no ka mea, o ka Baibala Hemoleie ka waiwii lani a ke Akua i haawi mai ai i kumo hana hookahi e pololeia ai ku hoomena Akua aua, malaila no o Bi-

namu ma i ao ai, kuhikuhi ai, a hoona- j auao ai ia Hawaii nei a naaaao, kohu ai j kau hoonioni ole mai, e ka maukauka e ! | olelo hou oe, aole hamo ia ka poe mai i j ka aila, ae, ua kuhihewa oe no ka aiia, a ; ua hana kino ia ka aila ola ole, a heaha , ia aila ? olelo oe. aole pule maluna o la- > kou e like me ke knuoha, lak. b:4. Ua ; ike ole i«»a no oe i kau mea e wahakole; nei. oleio hou oe; aole kau i na lima j n aiuna o na hoahanau i mea e }«>aa ai; ka Uhaue Hemolele, ke ike uei au, iu>; Mt»abn oe, a i ole ia, he monesa paha ?; i ike ole ai oe i ka hana a na makua pule. a me na kahunapule o ka aoao Euanelio nei ma na luakini a me na hale ha-i lawai haipuie, olelo oe; aole kōla aku ij ka hewa nia ka penitenia paha. E Kn | tolika, ua kaia ia no ka hewa, ke mihi j ka hoahanau ma ka Babctizo ia ana»j me ka hoohanau hou ia mai e ka Uhane; Hemoleie. Aole makou i manao a i ike ■ hoi ua kala ia ka hewa o na kanaka ma ; ka Penitenia ia e na Knhuna Pope, penei e maopopo ai: Ina oe aihue i kuu elala, a loaa oe ia'u a me na hoike, alaila, nawai oe e kala i keia hewa aihue? na ke Kahuna Pope anei ? nawai la ? olelo oe; aole ia na hooilinn o ka poe i kauohaia e ao i na lahui kanaka. E Kalolika, ina o kou mnnao maoli keia, ke ike nei au, ua pomaikni kaua ma keia mauao ou. Eia keia, iua aole ia na hooilina o ke knuoha e ao, alaila, owai la ? o ka Popepaha? o Petero paha? o loane paha? owaiia? lou o ka Pope, alaila,| auliea ka palapala liooilina mai a lesu j mai e olelo ann, o ka Pope ka hooiiina ? j auhea hoi ko Petero? auhea lioi kou e Katolika, a ina aole, owai hoi o na Pope; e ola nei i keia mau la mai a lesu mai ? j Owai iho la hoi ka waiho waiwai hoauo i a ine na haawina iani ? o na Pope anei?j aole loa, o na Kahuna Euanelio anei ? ae, j oin no. | 6, Wahalama oe, "Aole au i ike ilo- j ko o na luakini o lakou i ke kuahu, e li-| ke paha me ka wa in Levi o ka oihnna ! kahiko." He kuhihewn pau ole nei ou i i ka Ih'lu ia i ike ole ai oe i ke ano o ka | mohai iuaeinae hookahi i olelo ia ai e | Pnulo, a no ke kuahu, o ko ka oihana j knhiko waihona inohai no ia, knhi e ahu ai; o na bjpi, hipa, kao, a pela nku, oin anei: ke nno o ka lesn hoike Oihnna ana ? j Maluna anei o ke kuahu ko lesu kukulu | ana ia Oiliana hoomana no kona make ; eha ana maluna o ke kea, a me ke kalie ' , i ana o kona koko knlahnla hookahi mai; ka lani mai, i mea e kaupale aku ni i nn Oihana kahiko o ka wn ia Levi la me | Aarona ? Aole ! aka, ua lawe mni oe in ; alanui leliulehu wnle i inea e hookahi oie 1 ai Akua e pule ni, aka he iehuielm no, oleio oe, aole kaena ole ia o ke kea o Kristo, like me Poulo. E Katolika, aole | no palia oe i nlnkai pololei ia ma ke ano | 0 ka olelo, ke ike nei au, makemake no! . 1 oe ma na inea i ike maka ia, aoie ka oe e hoomana i ke Akua me ka uhane a ine ko oiaio, no ka mea lioi, he uhane ke i • i Akun, oia kou liualalu mnwaho o ka i hoomaopopo olelo ana, no ke kaena ana j 1 ke kea o Kristo, manao oe, o ke kea ! keleawe maoli no ia a kaua i lei hula pe-J gana iho ai, e-iala-e, aole ia, heaha ia ia ! ke kea o Krislo ? a ioaa ia oe ke ano,! nlaila. pau ko kaena Parisaio ana i ke ! kea o Kristo, oleio r»e ; aole kukui mn ; ia mau luakini o Binamu ma, kuhikuhi | oe, Hoikeana 1:1*2—15, i kuu haiiu ana 1 e nana, aole o kanamai ua lalau ou. Ua laiau oe no na ipukukui ehiku gula, i oielo ia malaila, aole ia he msu kukui i kauoha ia mai ia oukou e hana, e hoolo-» he oe, " O ko loane ike ana no ia i na | ipukukui gula ehiku o ke kulanakauhale I hoano ma kela lerusalema lani ma ka' hihio." Aole ia olelo i pili ia oukou, a j me ko oukou hoa kukui ana ma na hale! papaa hoahu kii o oukou, olelo oe ; aole kii hoomanao ma na luakini e like me ko lesu a me na Apc»setolo ? Kuhik*ihi oe, I Nalii 6:—"29, Auwe ! oee Kire-Moa-ba, ka mea hookekee a lauwili hoi. E Katolika, o ko kuhikuhi ua mamao loa, o ko īesu lawelawe ana, ao ana me kana mau hauinana ui kaawaie ioa. He mau tausani niakahiki a oi ae ke kaawale, a aoie no hoi i ikea lihi ia ka olelo ao, a kauoha hoi a lesu i kii a i lei ko-! lona ; ma ko lesu mooielo mai Maiaioa loane, o ke kii nae o Kaizara ka mea i ike ia ma ka palapala hookuu auhau makahiki oia aupum, uo ikea aole he mau kii e ae e hauaiaoa ana ma na paia o na luakini ia kau, a maloko ia hoi o na halehalawai a lesu i kaahele ai me n* Aposetolo, aole loa, a aole no mahope o lesu i ka wa o na LunaQielo, aoie uo he mau kuahu kahi a na Lunaolelo i ao ai, aole no hoi he mau kii hoomanao i mea e ike maka ai na kanaka a inanaoio iho la, nolaiia, ua kohu like no oukou me ka Toma hana ana, i ke ake no a ike inaka, manaoio iho la o ka Haku ia ea. He nui no na pauku o ka Baibala i kue loa i nei ° ** kii a me ka malama ana »ku laia, me he alakai la o ka manaoio,

ua lawa a nui loa ia mau kuhikuhi iloko a na nupepa inua. 7. Wahalam;» nc, 4 Hoonaikola ia U Haku i ka papaa kalo, iiala, a pela aku." E Kalolika, aole ia he kuamuamu a h.u liili ino e like I* me Petero ; nlelo oe, rm ka like ole o ka berena me kc kalo, ual», alaila, ua paumaele ka oihana paha. (Ja hiki iio ka berena i ka wa berena a m c ke kalo, uala i ka wa berena ole, no U niea, aole ola ke kanaka i ka berena, ke kalo, ka uala wale im, aka, o na mea a pau niai ke Akua mai t oia ka mea e ola ai ke kanaka, aia la ; heaha iho la kau • makemake oe e lawelawe kino, a jxiHkiki hupo loa, e olelo ana, " Ke kino oka Haku, f> kohu ole ko oukou lioohemolele ana i ka berena, aole oe i ike ia oielo, 44 Heaka a he uhane ke Akua," jwno rm ke hana aku me ka uhanu h me ka oiaio, nolaila, aole kohn la hoohuakeeo ana ou, oiai, he bereita wale no ia a m* ka waina, aole he inea e olb ai no ka uhane, aka, o ko oukou ahnaina aole inu ia ka waina e o» hoaliauan, malnila kuu ike ana ua pne oe i "Ka-pua," no ka mea, he berena a he waina ka lesu i hana »i a nnaui i kana poe hauuiHua, aole o lesti wale no ke inu wainn kne.na hnumana, e like la me ke Kahuna Pope ka inu e hookakale ai ka puu-a-i. 8. Wahalamn oe, u O ka Biil>alft ke kumu ao, ai nae ina mea i umiia," oia iio, oko knua manao ho<»k«l»i no ia, r oleloann, o ka Baibnla ke kumu no, kuhikuhi, alakai ia kaua e hoomana i ko Akun ho(tkahi, no ka ai ana i nn mea i uumiia ua hewa wahi au e Katolika, e nann oe ma ke koko waiwai io o Kristo f nana i holoi a maemue ilio la. 9. Wahalama oe, " Kaehunen, e hooko anei Binamu ma i ke kauohn o kn Baibal:«e i ana, 4t E kuai lilo aku i ka oukou wniwai, a e haawi wnle aku na kn poe ilihune." Ae! Ae !! Aole ka oe i lohe a i ike hoi, o ko kuinu moaknka len loa ia o kn nanuao nnn o H.iw iu nei. Ua kuai ina waiwai nm ke dihi, a oia (lala hoouna ia mai he inau nnlioiiii i inea kokua hooluolu no nn kauwa l;i--welawe mainuli o ke aloha ia Unvv:nt nei, oiai e noho ana na kopuna o kauu i ka ilihune (lelnpela ii ka naaupo, n he make waleaku no koe hiki nnn o Binnrmi ola ae ai nn waiii kupuna o kaua, e Katolika, ina nae oe lie ta;itn Hawaii nei la, ike oe ua haalele i na hoine o Binamu ma a hele mai la e hooko i ke kauoha, u i hun hoi oe ? olelo ou, pnu ka liu o kn paakai ma kuu aoao. £ Kalolika, aolo loa he men e pau ni ka liu o ku olelo a tne kn pono oke Akua, oini hoi, 4< Ua nle ia ka make eka lanakila, M no ka mea, ua olelo o frsu, 44 Aoie e lanakila ana na ipuka oka po maluna o konn Kkah sia Kuanelio," a o kau hookapeke nole e ko. 10. Mc mauao paipai keia ia oe e Katolika. 1. E noonoo mua oe i ke nno olelo o nakuiiikuhi Buibala au. 2. h noonoo oe ia oe ilio, a hoopau i kou ano Panaaio. 3. E wiki oe i ka lu a mokaki aku ui manao Ap«»setolo ou, o hiki inai ka ilaku mea hale ua hemaheina, haule oe i ka hopewaa. Me ke aloha. T. Kaehuaea.