Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 30, 25 July 1868 — Page 2

Page PDF (1.80 MB)

This text was transcribed by:  Teresa Lopez
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE KUOKOA, HONOLULU, IULAI 25, 1868.

 

NU HOU KUWAHO

 

            Ma ke ku ana mai nei o ka mokuahi Montana I loaa mai ai na mea hou o na aina e e hiki ana i ka la 4 o luiai, a o na mea ano nui ka makoo I lawe ea ai, oia ihu keia malalo nei:

            No AMERIKA HUIPUIA. He lono i loheia mail Wesinetona mai, oia ke ke  hana la ke Kuhina Sewada he Olelo Kuikahi me Denemaka no ke kiaianaia Aina Omaomao me Aina Hau. Ua hoopoaia ka huina o na dala e uku aku ai he $5500000.

            Mai Mezalana Mekiko mai i loheia ne ai ke opupu kai mawaena o ke Kapena Birige(Bridge) o ka moku manuwa Belekane "Kanatikilia" i ku iho nei ia nei iloko o keia mai malama aku nei i hala, a me na luna aupuni o Mekiko. I ka hiki ana ea o ike ia ke ano pilikia o kono wahi e holo ana. Nolaila ki aku la oia i ka po hoauna ia mai la ke Pailaka a nana i hoopakele i ka moku. Hoole iho la ke kapena o ka moku i ka haawi aku i uku no ke Pailaka no kona hoopakele ana. Holo loa aku la oia i Mezalana. Ua hai ae ka lohe i ka Luna Dute Awa o ia wahi ia Sepuluweds,aia malian ioa moku new kekahi ulii e lawe wale ana e mau apana gula me ke dute ole ia, i ka lele ana apana o ua alii nei iuka, hopu ia oia a huli ia hoi, loaa iho la he inau apana gala ma kona kino. ua lawiea i uku no ke date. O keia ka mea i pii ai ke kai o ke Kapena Birige, holo maila oia ikua me ka okalakla launa ole, me ka hoopuka akea ae ua hana ino ia ka mokn a me ia pu no ka huli wale ia ana o kona kanakn. Pela ke kamailio ana a mahope iha i ua Kapena nei kekahi i hili pu ia e Sepuluveda, no ke kokua mahope o ka lawe ana i na waiwai me ke dute ole maluna i kona moku. I ka hoi ana o Kapena Birige iluna o ka moku, hoike ae la oia i na kanula o kilanakauhale, ma ke kukala akea ana, e hoomakaukai ana oia e hoolol mai i na poka polia i ke kulanakauhale no ka hanaino ia o ke hae Berekane. He nui na leta mewaena o Birige a me Gen.Korona a me na luna o ke aupuno. O ke Kenikela Amerika Isuaka Sisona kai lilo i uwao mawaena o lakou. A ma ia hope iho, hoololi hou ae la o Birige i kana olelo kukala mua, e waiho o Mazalana malalo o ka malu o na pu o kona moku me ke keakea lein mai e Amerika, a me na moku kana kauohe mai ka Adimarala mai nana i hoonoho ua ia.

            Kauoha mua aku la nae ua o kapena Birige e hoounaia mai ka Luna Bute iluna o kona moku e hana aku oia ia in e like me ka mea i kupono i kona manao. Pane kike ia mai e Gen. Korana i uka, e aho kona ae ana mai i ke kulanakauhale e ki pu ia e na pola poha, mamua o ka haawi ia ana mai o ke kanaka.

            Ua haalel iho la ka moju kaoa Amerika”Suwanee” ia Akapulako i ka la 22 o Iune, a e holo ana i Mazalana e hoomalu ai i na pono o ka Amerika poe.

Geremania-O ke kukulu ana i ke kii hoomana o Lutera ma Worema I ka la 25 o lune kekahi la nui. Ua hoohanohano ia ke kii pohaku o Matina Lutera imua o ka Aha kanaka nui mai na wahi a paiu o Europa a me Amerika. Ua hiki kini kino ae ka moi o Perusin, a me ka hooilina Mai ilaila. I ka wa i wehea ai ka uhi o ua kii la, ki ae la na puali pukaa he mai pu aloha, hooho ae ia na leo he mau tausani ka nui i ka himeni hoolea, me ke alwaiwa launa ole.

Italia. Ua lohe ia mai ua hoopuka ae ke Aupuni Italia he palupala hoolahu e hoike ana i kona poe ma na wahi a pau, e ku ana oia i ka we ke loaa ia he kaua mawaeoa o farani a me Peresia.

Ua hiki ne ka olelo hope a ka Pope i na poe haipule ma Ausetria, e olelo ana ua Pope @ e nana pono na Ausetria i ke kumu kauoha, ke kuhikuhi o na mea, a e hai e aku hoi i na poe a pau i hooiaio i na kanawai hope i hooholoia e pili ana i ka hoolaha ana o ka Palupala, na aoao @oomana a me ka mare pona ma ke kanawai, a me ka hoonaauao akea ana, e no lakou o koeha mai i na pono hemolelt o ka ekalesia.

O ke kumu ka o keia hoopuka ana o ua Pope la i keia olelo kuahaua, no kona kala ana aku i ka poe i kur mai i kona aupuni iloko o kela makahiki aku nei.

Amerika Hena. O na mea hou mai Parague mai ke hoolilo la o Lopeza i na wahine i puali koa nana,a ke 40,000 o lakou ala ma ke Tibikuare malolo o Elixa Liuka, he wahine Irelani. Ua hoolilo ua ilakou na poe lawe olelo.

Ua wehe ae ka Emepera o Brazile i ka Aheolelo Nui ma ka la 9 o Mei. @olo o kana haiolelo ana ua boike ea oia i ke Amerika Huipuia nonoi hoa anu mai, no ka hooponopono i ke Kuikahi me Parague,aka @ ua haohao hau ia aku ke noi me ka hoomaikal ia. Ua nonoi hoe anu mai ne o Amerika Huipuia, a ne ka lanakila ana o na Berazila ke kumu nele ai o ia nei.

Enelani. Ua hoomaopopu loa ia i keia inaoawa e hoopii ana ua kuhina i Enelani imua o na makaainana o ka aina i kela mau bila i hoopukaia mewaena o lakou a me ka Hale o na Makaainana. Penei ua mau bila la i hoopaa ia ai e ke Aupuni E hoopanee ia ka Ahaloelo o Ok@. E kakau inoa in ka poe koho ma ka malama i Novemba, a ma ka la 9 o Dekemba ka la e haawi ai ke kau Abaolelo Hou. Ma ka la 19 o lune, ua hookuu ae ka Moi o persia i ka Ahaulelo o na moku Hui o Geremania Akau. O ka haiolelo a ka Moi ea makeinake nui ia.

Ua lono wale is @ hookomo mai ana kekahi Luna Abaole lo o Amerika Huipuia i mau kumu hoopii Luna Nui i ka Peresidena Ioanekana.

Ke kokoee nei e u wo leo nui ae ka Pope e keahea I Ahaololo Nui o na Ekalesis katolika Roma.

Ka lena Hoopononopono. L.H. Kelika Ka Hope Lena Hoopononpono. J kawainui.

Poe Haku Manao No ee kamakau.

Rev.L laiana(Lyons)S.M. Kamakau.

Rev.M.Kuaea Rev.C.B.Anelu.

D. Malo (Lokoine)(Andrews)

 

Ka Nupepa Kuokoa

Honolulu Iulai 25,1865

 

Our Supreme Court.

 

The Supreme Court since the death of the First Associate Justice has been a topic of no discussion and much anxiety has been felt to know who would be appointed to fill the vacancy. It is now nearly two years since the vacancy was occasioned and as yet no appointment has been made to remedy the defect. At times it is rumored that a person has been secured abroad and very lately we heard that he was doing expected. One case, if not more, is waiting a complete bench for a decision; the parties to the suit  have good reason to complain at the delay.

Soon after the death of Judge Robertson it was said that the position had been offered to J.W. Austin Esq. and by him declined. On the resignation of the second associate Justice, speculation was rife as the  person who would be selected to fill the vacancy made by the resignation ;the Honorable Chief Justice being the only occupant of the Benela, and a term of the court close at hand a @ appointment must be had and again anxiety possessed the community, and well grounded fears? Fortunately, so far as the people are concerned, Mr. Austin was prevailed upon to accept the position of the second associate, temporarily it is averred by some, and the anxiety of the community is allayed for the time being. Then succession of dilemmas in which the Government has found its self placed by the death and resignation of the associate Justices, show the imperative necessity of having some available person in the line of promotion. The first person in the line for promotion. The first person to whom we naturally look is the Attorney General, a gentle man  whose views as a to governmental policy we may differ, but who in the exercise of his functions as attorney general has given evidence of legal ability, and by his suave and courteous bearing to the Court and bar has won their esteem. The gentle man however dose not consider the honors connected with a position on the bench and the salary of four  thousand dollars, and consequently, he is not available. Next in order, we come to Police justice of this city, to whom we more naturally look on appointed to the Supreme Bench having already been made from their court: an individual who the Government for prudential reasons possibly. Do not consider available for caused upon which we will now enlarge. This being the condition of affairs, the government looked to the bar for a candidate and the results is that they make a happy selection.

The experience of the past proves the need of having some person in training for just such emergencies. The Attorney General duties and appointment being provided for by the constitution, no  change can be made with our a great a lapse of time: but we maintain that some one of the young gentleman who practice at he bar of the Supreme court should be a appointment to the Police Bench. The selection should be cautiously made upon should be a complete and familiar accustoms. The more closely allied the person may be , by reason of birth, with the Hawaiian people the better, but his present reputation and character should couch for his honesty and stability in the future. It is due to coming generations that every care and precaution should be taken to sustain the high reputation, which our Supreme Court has won both at home and abroad.

Ka Aha Hookolokolo Kieeie. I keia pule no, ua lawe ia mai imua o ka Aha Hoololokolo Kiekie laekahi mau hihia maialo io nei:

Acheu us ia Wong Kuai, hoopii poho w koi anaehoihoiia mai kaiama. E kipaku ana. Hoopania. O ka Loio Aeio ma ka aoao hoopii, a o S.W. Mahelona no ka mea I hooliiis.

Ke alii kue ia Mr. Kinney, no ka hoolol kolohe ana I kekahi a moku kea no aihue.hoopaiia ma ke hana oolea hookahi makahiki.

 

NU HOU KULOKO

Oahu.

Na Kanawa Aupuni No ka piha loa o ko kakou Kilohana” i keia mau pule ua hi@ ole ke hoopuku aku i na kanawai a ka Ahaolelo i hooholo iho nei, aka e hoopuka kokeia aku ana no ma kela muh koke iho

“Ia ia aole hoa hiu wau” Ke hoole mai nei o Ali (pake) o Honolulu nei, aohe he how hui nana ka pake i hoopaiia mai nei e ka Lunakawai S Kamaholo Esq. O hawiliwili, Kauai no ke kuai waions me ka palapala ole. I poohu ai ka lea i ka Elima haneri dale.

Ma ka la Sabati aku nei I hala wale ua ku mai ke kiapa mai C.R Sulil mai Kapalakiko mai me na ukana a pau no l@ia awa. O keia paha auanei na wahi moku pea nana e kipa mau mai ko kakou nei awa me keia nope wali iho.

Ka Aaha kuka malu ma ka poakahi aku nwi ia 20 o keia mlama ua halawai ea ka Aha kua malu o ka moi ma ka Hale Alii lolani a ua noho ka aho no ka noonoo ana I kekahi mau mea e pili ana I ka hana I kekahi mau hona, malaila no ka Mwi a me koua Aha Kuhina pu.

Maluna o ka Mohongo Ma ka poaha iho nei o keia pule no ua holo aku ko kakou moi aloha kapuaiwa me na kuhina ona a me na kow alil maluna o ka mokuahi kaua.Amerika “mohongo” a ua hookipa hanoha noin lakou a pau e ke kapewa a me na Lunakon o ka moku.

Ola ka naka puhu ia. I ke ahiahi Poakahi iho nei ua koele main a amaama I kaihoipalani ian ka mekeke kuai ia o Honolulu nei u e like me ka nea mau o ka hoopaki ma ke kuai ana pela no I kauiia ni I na kanaka ma ua ahiahi la. Kiao nio kekahi poe a ku kaulai no @ mea akahi ka ia makepono I akeia.

Ku o Honolulu nei. Ua ike iho makou ma kwikahi nupepa o ke halana kaukauhele o Nu laka I ke kii o ke lulanakauhale o Honolulu, I paiia maloko o ua nupepa la. I ko makou kilohi ana ma na hiohiona a pau o ua kaona o keia we. He aui ono e loa o ka nanaina aka he wahi hie uuku no nae no Honolulu.

Ka mokuahi Montana. Ma ka auina la o ka Poakolu iho nei la 22 o kei malama ka holo ana i keia mokuahi hou, ke kokoolua o ka “ Idaho” ao kapaliko a ua  lawe aku oia i na ulana he nui wale i oi aku mamua ne o kona piha a c hoi ana hoi ma keia moku no ka Egina nui Mr Ben Holladay Jr., o ka Laina Mokuahi, a me na ohua e ae.

Moku lawe Pake. Ma keia Sabati aku nei la 19 ua ku mai ma ko kakou awa nei kakou awa nei kakahi maku italiana “ protolongo” mai Makai amai me ua pake paahana 460 no na mokupuni guano ma Peru. I kipa iki mai lakou maauei no ua mea ia hou a me ka wai inu a ua holo aku no O ka nui o ne la ki kona holo ana mai he 52.

E poni ia na i Kahuna. I ka la apono la 26 o keia malama ua lohe mai makou e poniia ana kekahi kalana Farani hou mai nei i kahimapule no ka aoao Katolika Roma e ka Haku Bihopa Lui Maigret no keia misiona wahi a lakou a e hoonohoia aku nan no Maui Hikina o Rev. Bonilake. Aia no la hoi ka lulau ana aku i pono.

Kahina o ku na Ania e. Malauna aku nei o ka mokuahi “ montain” i ka poakolu iho nei, ua holo aku ke kahina o ko na Aina e, me kona ohana pu i Kapalakiko a me Europa, a e nalowale aku ana paha ko lakou mau maka ma ka aina e hookahi makahiki, a ua lono mai makou i ke kumu o keia hela ana no ka hooluolu ia hoi mai kekahi mana hooponopono i no kuikahi o keia Aupuni me na Aupuni e.

He hiu kalepa hou. Ua ike makou ma na nupepa haole o keia nule ua hoohui ae nei o Samuela G Waila o ka mahiko o Kualoa me Mr. E. P. Adams ma ka ohana kalepa a me ke kudala ana, a o ko makou makemake nui e olo pono ka lakou mau hana hoopukapuka waiwai, aohe make haule ino i like la me kekhi i hele ai e piepeile. O ka hui on no kanake Hawaii aohe  ike iki ia, o ka hiu kaulana hoi ma Hawaii nei Wal ker a me Allen. Ke hoomau ea nei no ke kalepa ana, a pela aku he nui wale. I holo maikai ka oukou mai hana e pono ai.

Kumukula koukoa no anahjola. Maluna aku nei o ke kuna “mere” ua holo aku ko makou makamka S.H. Haaheo i kumukula kuokoa no anahola ma ka olelo Beritania pela ka lohe mai a ina he oiaio e pomaikai ana na keiki oia apana, a mamua ae o kona haalele ana ono i no kapa kahakai o ke alo alii nei, he wahi leo hanehane wale ka makou i lohe aku e honehone mai ana, na na kaikamahine ka o ka papa himini o kaakopua ia mau kani.

Kope Hewaia E makou. Mauaena o na olelo malalo o ke poo no na “ Bailala Hou a me na Kauoho Hou” o ka manao pepa o ka pule aku nei i hale, i oleloia e makou he kauoha hou hookahi dala me hapawalu kekahi moloko e keia keena. Aole oia ka pololei, “he hookahi dale me hapulua ka oiaio” E nana I ke kumukuai o na Baibala a me na kauoha hou ma kekahi kolamu o ka pepa o keia la a malaila e maopopo ia ia oukou.

Haule I ka lio. Ua hiki mai ka lono ia makou. Ma ia Poalima o kela pole aku nie la 17 o keia malama. Ua haule i lka lio kekahi wahine o Apaikala ka inoa no Waimanalo mai mauka o luakana iNunanu a ua hai kona lima hena a puka na i wi i waho Alohaina. A me ka mana@ i na pilika o keia ano (olai he lehulehu wale o kakou e haule ana i ka lio) Ke kauleo ako nei makou ia ookou e na makamaka, e malama. A e akahele. I pakele i ka haihai i ana o na iwi a laa ka eha la i ka ka mea o ka hele ino.

 

Pakele mai pau i ke hai. Ma ka auina la o ke Sabatiaku nei, lilai 19. ua ike maopopp ia aku ka punono nan o ka unhai nia lina o kekahi hale ma kikihale, a emoule uikia wale ae la no e na keiki o ke ahi me na kaa wai, a ua pakele ka hale aohe I pau.Ke mahalo nei makoo I ka makaala o na keiki o ke ahi. O ke kumu o keia ahi, ua lono mai makou he ahí paka. E na puna hele, mai hoomahui ma ia mea, oiai he akua ia kahu ia a e loaa in oe ha hani a kekahi wahi manu o na puu o Hawaii, he Nene e i ana; “Unele unele” he nele kal ka paakiki o ke poo, a makou e ao mau nei.

 

He Kanaka Hoomaunauna Ola. Ma ka Poaha iho nei, ua hoao iho i kaona e kaa we iaia iho maloko o ka pa makai iho o kaukeano, ma ka nakii ana i kona pua i iho me ka kaula a lewalewa i ka laau. Mai make io paha ua kanaka nei i ua aohe he mea nane i ike, aka, lohe e ia kana hana weliweli a lawe ola, nalaila, ia kliia aku e hoopakele I kona ola. I ke kumu o keia knawe paha, wahi papa leo iki mawaena o laua me kana ewe, a mai loko mai paha olaila, loaa iaia ka manao ino e lawe  I ke ola a ke Akua I haawi mai ia iaia.

 

E Kaahele Ana I ke kihapai. Ma ka lili ana iho nei o Rev. A. O. Polepe I kahunipa no ka Ekalesia o Kaumakapili, ke hoomaka nei oia e kaaheke I kona kihapai I haawiia mai nana e mahi, a e kipa hele ana ma na kauhale o na kanaka, e launa pu me k apao I loahia I na mai lolo o ka noho ana hoomaloka, a e ike aku no hoi ia lahou, I lo lahou noho ana haipule me ka ole. O ka pono no ia, no ka mea hoi, wahi w Solomana. E ike pono oe I ke ano o kau poe hipa. A e nana hoi I ke ano o kau poe.

Sol. 27:23

 

Mrs. Ioanekana. O ka wahine keia a Mr Aneru Johnstone, Keikahi o na Misionari kahiko I hele mai Amerika mai I ka makahiki 1831, aole nae ma ka Oihana kahunapule ki laua lawelawe mau ana maanei, aka, ma ka hana malama waiwai no, a hiki walw aku la I ka make ana o ke kane, a e hoi ana oia I keia manawa w ike hope aku I ka aina hanau, a na ke akua ana I hilinai mau ai ma Hawaii nei iloko o na makahiki he 37 e malama I kona kino palupalu a pae aku I Ka hanua.

 

Himenu Hookupu Dala Na Kaumakupili.

Ua lona mai kakou ma ka po Poaha o keia pule ae, lulai 30 w haawi ana ka he wahi papa himeni hou no ke kula haole a Mr Kiha I aha himeni hookupu dala, A o na  loaa mai no ia hana ana, I hoolilo ia nan no ka lahou mau hemahema I koe l ka luakini. A ke kahea aku nei maku I no makamaka aloha o keia kulanakauhale, ka papa himeni hoi o kawaihao, kauleano a me ko kaumakapili pu e hele nui mai me na wahi hapalua dala pakahi I ike maka a I lohe ai hoi oukou I ka lea o keia wahi papa himeni hou a ia oukou no hoi kekahi paipai e ka poe e himeni ana e hana a kani io I makepono ka lakou la mau koaka.

 

Loaa Ka Aihue E Holoi Ana. Ma ka Poano I hala wale, ua komo aku o Uilama Napila iloko o ka hale o ka poe olelo e noho nei ma Pauoa, oia ka hale o P. Naone, a ua lawe malu aku he palule a me ke kuka. I ha hoi ana aku o ka me nona keia mau a ua ninau I ka poe e noho koke mai ana. Kuhikuhi ka poe I ninauia mai ai he kana ka e kai komo iloko o ka hale, a ua hoi aku I Manoa. Kakaniaka Sabati ae huliia aku ua mea kolohe nei, a loaa aku e holoe mai ana I na waiwae aihue. Hului ia ma paa I ka Halwai. He mama paha nei poe na Makua lalama ma laua o Nalima a pa.

 

Ua Hala I Ka Hoomaha. Maluna ‘ku nei o makuahi Kilauea I ka Poakahi iho nei, ko kakou Kilahana, e hele ana no ka hoomaha ma na mokupuni o Maui, a me Hawaii oiai hoi ua loihi no na la o kona noho noomoanawanui ana I ka imi aku I na hunahuna ia ono na oukou e na makamaka, a ua helo wale no kahi kanaka a nananakea, a akahi  no ka hookuu ia w hele e hoomaha, nolaia; e na makamaka a me na hoaloha I hookauwa mau ia ia, e heahea mai hoi a hookipa aui aku, ina iho la he malihini ko oukou mau “Home”. A mawaena o na onua kaulana I hele aku nei o Rev. H. H. Pareka opio, no Makawao, a o Mr D.B. Aumai hoi, no ke kula Kahunapule o Wailuku.

 

Ka Haaina Laina Mokuahi. O keia Haawina I hooholoia iho nei e ko kakou mau Lunamakaainana, o ke kau Ahaolelo I hala ae nei, ua kakauia, a ua hoounaia aku nei maluna o ka mokuahi “Monatana” I kapalakio I kumu paha e hiki ai I kela a me Nanaka I ba nea u hoakakaia ma ke Kanawai, a I hoouna ia mai ai hoi e ua Hui la ka lua o ka Mokuahi e holo mai ai mawaena o ko kakou mau kai nei a me Kapalakiko. Aohe ana ua kani aku la ka lakou la aka iki. Ua hoi aku nei no hou ka Ageua Nui o lakou I noho liuliu iho nei maanei. Ke pai nei makou I ka Papa helo wale no o no Ekalesia mai Hawaii a Niihau, a ma hope e hoike aku no makou I ko makou mau manao, a hooeueu aku I no Ekalesia Nui, e hooikaika ma ke kokua ana, no ka nea hoi, ma ka nana ana keia Papa Helu, ua oi loa aku ka ikaika o kekahi mau ekalesia liilii ma ke kohua ana mamua o kekahi ma ekalesia nui me ka palaulelo maoli, mau ekalesia nui me ka palaualelo maon, a I ka huli ana I ka @ o na kokua, ua oi loa aku kekahi mau ekalesia liilii, me na haohanau uuku, imua o na ekalesis nui me na kohua ole.

 

Na Paahana Lapana Ua lono mai makou o na paahana lapana, mamua o na pake wa ha kakani, ma na mahiko I laweia aku nei aiwa loa aku paha a kamaaina lea iho, oluolu maoli he maamaa iki lakou I ka olelo Hawaii. A ua lono pu mai no hoi makou I kei pule aku nei, ua make I ka mai pira kekahi lapana, no ka Mahiko o Kaalaea; a o ka mua lua puha keia o na lapana I make maoli I ka mai, a o ka lua hoi, oia ka Iapana I kaawe ai iaia iho ma Ulupalakua. E na maluhini, mai hoomahui i ka hana ino aka i ka hana maikai no, i kaulana ai ko aka, i ka hana maikai no i kaulana ai ko oukou aina makua.

 

Ke Kao Eli Awa. Ma ka Ahaolelo i hala iho nei na hookaawale ia kekahi puu dala  nui no  ka eli hou ana i ke awa i Honolulu nei, a ma keia pule no ka hoomaka ana o kaulu i kana hana he hope o ohiu ae i ka lepo iluna i hononu aku ke awa, a o kahi e eli ia nei, aia ma ka uapo makai aku o ka hale dule kahiko, a o la lepo hoi i eli ia he lawe nei na paahao maluna o na kao i Ainahou e kiola ai i mea hoopihapiha paha i kahi kaholo makai aku  o Mokuaikaua , ma waena hoi  o ka halehookolokolo a me kahi kapili moku o Poka ma. I ka pono no ia no ka mea hoi, ke kokoke mai nei ka Manawa e hoi mai ai keiki o ke kai anu o Alika a me Aukaki.

 

Ahaaina Hookipa. O ka Lunakanawau keikie o keia aupuni a me kana aliiwahine, ua hookipa hanohano laua i ka Moi, a me ka aliiwahine Emma Kaleleonali, ma ke ahiahi aku nei o ka Poana, ua nui na keonimana, a me na wahine maka hanohano o ke aloahi nei i hiki ae, malail ke Kuhina o  ko na aina e, me kana wahine, ke Kuhine Kalaiania a me kana wahine, ke Komisina Mareka Generala Mc Cook a me kana wahine, ke Komisina Beletauem ke kapena o ka mokuahi kaua “Mohongo”. Kanikela Mareka, Hon C.R.Bihope me kana aliiwahine, Mrs Pauahi Bihopa, ka Luna Dule Nui a me kana wahine. A ua luana wale lakou ma ia hookipaia ana a kena ka makemake.

 

Ia Lanukaula. E ke “Kuokoa,” e ninau aku ne ia Lanikaula, o ka halekuai hea la o Honolulu nei luna i alapahi mai nei ia makou makaainana, ua emi loa ka lole o keia wa. Ua hele wale iho nei au me kakahi mau hoa o’u a pau na hale aohe loaa iki o ka halekuai lole emi e like me kana haanou ana. O ka pono anei keia a ka Lunalakaainana kau kaniwai e hana ai, o ka hooluhiluhi i ka hooiaio ana i kana mea i kamailio ino nei ma ka olelo pane ia Luna o Kona Akau. Ma ka Halekaui au ana i kuhikuhi mai ai, aohe like iki. Malia paha ua hoonua aku nei oe I ka halekuai I Pukoo. J  Makaikai.

Haihaukoi.

 

Ua Hala Aku He Elemakule Kahiko.Ma ka auina la Sabati aku nei I halo, Iune 12 ma Waialua, ua lawe ka mea Mana Loa I ka ola o kekahi elemakule kahiko oia kalana, oia o Kaiaikawaha, he keiki papa a kamaaina no ua Ehukai la, iloko o ke kanaono a keu ae o kona mau makahiki ma keia honua. He elemakule I aloha nui ia e ka poe a pau I ike iaia, ai I kekahi mau makahiki I kunewa aku nei, ua haawiia ma konu lima kekahi oihana aupuni. Iloko o kona mau la elemakule, ua loohia oia I kekahi mai loihi, a oia ke kumu o kona haalele ana mai I keia honua. Ma ka auina la Poaono ua holo aku o Kauka Makaru e nanai ka mai, a I kona hiki ana aju ua ike aku aia e pililia ana. Pela iho la ka make ana o ke la makamaka.

 

Poino I Ka Lua Eli Lepo. Ma Kanoniakapueo mauka o Nuuanu. Ua hahipu a palupalu liilii ka iwi o ka wawae kema o Mahu, mokumoku hoi ka io a me kekahi mau a o koko. O ke kumu o keia poino manaonao ana, i eli oia a me kekahi mau kanaka e ae i kakahi pali lepo a poopoo mamuli o ka hoolimalima ia ana i lepo, e hoopiha ai i kekahi hapa o ke alanui Nuuanu mauka, a pau ka eli ana hoomoha iho la na kanaka, eia nea o ua Mahi nei, aole oia i hoomahi iki na kapoo loa aku oia ilolo o kahi poopoo o ua lua lepo nei, a aohe i liuliu ma ia hope iho o ka hanee mai la no ia ka pali lepo me na pohaku pu maluna o ua Mahu nei, paa loa a i ka hukiia ana mai aia hoi ua ha i pu ka wawae hema a palupalu haalele e like me ka mea i hoikeia maluna’e. A ua lawe ua mai ua kanaka nei imua o un kauka haole, ua nana lakou a aohe e ole ke waiho pela, nolaila, ua oki ia ka wawae i hoki malalo iho o ke kuli, a e ola ana paha aole paha E no makamaka o makou, ka poe i hoolimaliinaia mamuli o kahi dale, e hana oukou me ka makaala no oukou iho, e aho hoi, no ka make okoa kakou e kaili aku i kahi ola, a aohe hoi na na hoku lepo a me na papaa pohaku e hana mai i ka eha, a me ka make mainoino ana. O ke alua paha keia o na poino ana ano like me nei, ma Onomea i Hilo, a o keia hoi ma Nuuanu ae nei. Aloha ino ka makamaka i hoopilikia ia. O ke la  i loaa ai keia puine, o ka poakahi iho nei la 20 o lulau.

 

He Keiki No Ka Wa Elemakule. O ko kakou kanka kahiko lao, Kauka Poalomaka (Dr. R. W. Wood). Ua lohe mai nei makou na loaa he wahi keikikane uuku nana me kana wahine hoa ma @, Amerika Huipuia, i ka la 2 o Mei ka hanau ana. He kanaka waiwai a he hoa’loha oia i noho a kamaaina maoli ma Hawaii nei, he ona no kekahi mahiko ma Koloa, Kauai, eia @. Aohe ana wahi keiki hookahi e hooihi aku ai kona mau waiwai iloko o kona mau la @. A akohi no a loaa i kona hapanea loa ana. Loaa iho la ka hooilina o keia wahi keiki pela no hoi o Aberahama i kona elemakule ana loaa ihe la kana wahi keiki, a pina ko na nanu i ka hawolia a me ka hoomaikai ana i ke Akua no keia waiwai makamae i loaa mai a pela paha auanei kaia elemakule kana wahi milimili hou.

 

Maui

Ahaaina Bele liilii. He palapala hai loaa mai ia makou mai a L. P. K. o Waiehu mai, e hai mai ana, he “Ahaaina Bele liilii” ka lakou malaila, i mea lulu dala no ko lakou Luakini hou. Ma ka la llaku nei o keia malama ka hana ia ana, a ua loaa nui mai na dala hookahi haneri me kanaono kumamalima ($165.00). Aia no ka hoi ka mea e loaa nui mai ai na dala kukulu hale pule la, o ka Ahanina Bele-liilii, i hookahi no la pokeokeo ana.

Maluhia Ole Ke Sabati Ma @

Ua poloai mai o T.H. Pelenekehineki o ke in wahi ia makou, i ka maluhia ole o ke Sabati malaila. Iaia ka e hele ana i ka puio ma Wailua me ka ohana o Rev. S Kamakahiki a me ne kaumana Kula Sabata pu. lohe aku la lakou i ka leo o ka poe hula e kakani mai ana iloko o ka nahelehele o Paualu. Ka ika lakou e hoolohe a maopopo lea iho la he leo no ka hula, he hana hoi @ ka lapuwale i ka la o ka Haku. Kupanaha maoli ka hana a keia poe hula i ke ahu ole iho la paha o ke dala a lakou ke hanana i no la e ne a i ka la Sabati ka la hoano hookahi o ke Akua Mana Loa a ilaila nui iho @ e hoopapau ai i ka lakou apiki. Pau ole hoi ka apa a Hawaii la, e kuhi ana paha@ aohe he mea nana ike.

 

Make kauoha Ole. Ma ka in 16 o @ iho nei, make aku la o @ he wahi @ kahiko i noho loihi ma Hawaii nei a @ kule. Ma Kaluanui, Makawao, Maui @ wahi I make ai. I keia la no I hoike ia @ luna ae, ua hele oia I ka maauauwa ia a ke ahiahi ana iho I ka napoo ana aku o ka la, kuu aku la ka luhi, pau iho la ka hana peile ia ana a ua wahi Laka nei ma ke I auwaha aku o ke ola kanaka ana, a hele’ku la kela I ke alanui hoi ole mai; aohe @ hi huaolelo hope mai kona waha mai no ka na mau waiwai I koe iho ma keia ao la hooikaika ana I ka piepeile, aole loa no. O na makahiki o kona ole ana he 91 me ka malama 5 a me na la 19; a o kona one hanau, aohe makou i lono mai, aka, me he mea la no nae paha no Hinedo, no ka mea, oia paha ka aina o ka poe Laka. A o kona mau wahi waiwai iho la, nawai la @ aumeume? Pela iho la ka poloai ana mai o J.S. Kanehailua ia makou.

 

Pakele Mai Make. Ma ka la 16 aku nei o keia malama, holo mai la o kaailaau. ( ka mea nona ke ola i pakele) mai makawao mai I Lahaina, a ma kala 1 ae ka hoi ana a hiki ma kulanaokalai, o ka nuniu ae la no ia o ke kino holookoa, pouli poele mai la na maka, pau ae la ka paleno o ka ike, hale ku la ka noonoo kanaka, a o ka haule iho la no ia iluna o ke a-a a waiho a make iho la a o ka ho hoi, holo aku la i kula ; a e ole ke kahi mau kanaka maauauwa ai mahope mau ona, pakele ai oia i ka make loa. O ka pono no no ia la e na makamaku o ka hele koolua a kookolu paha ma ke alanui mehameha, e like me ka oleloao kaulana a ke kau la Alii Naauao i ka wa kahiko. A penei ka kana: “Ua oi aku ka maikai o na mea @  mamua o ka mea hookahi, no ka mea ia la ua ka uku maikai no ka lana hana ana. No ka mea hoi; ina e haule kekahi o laua @ hoala kekahi i kona hoa, aku, auwe hoi ka mea hookahi i kona haule ana, aohe mea na na ia e hoala mai.” Kehahuna 4:9,10. A laa ka poino la o ua aiea hookahi, mai @ ole i na maka o na makoa. Pela iho la ka poloai ana mai a J.M. Kekahili, o Makawao, Maui ia makou.

 

Kanaka Pau I ke Ahí. Ua palapala mai o Daniela Kahipa ia makou, I ka pau ana o kekahi kanaka lolo I kea hi ma Kula Maui O ke kumu o kona poino ana, nana iho no knon makemake. I ka Manawa I pau ai ko lakou hele I  ke ahi, a ike aku la oia I ka @ palapa mai o ke ahi, o kona holokiki ne @ a komo ana iloko o kea hi e make. A ike kekahi luahine I kona holo ana alualu @ la oia e huki mai I pakele, aole nae hiki no ka nui loa o ko ia la ikaika, a me ka @ loa hoi o ke ahí, ua make aku la oia, @ ha ino kona make mainoino ana; oi loa @ paha kona minamina ana i ka hale, mamua ae o kona ola iho. Aohe hoi a nei lolo ua hala ahu la, a no na lola aku I koe ka makou kauoha, main oho a hookalike hoe me nei lolo pupule naaupo, ka mea I uhauha wale aku la I kona ola. O ka inoa nae hei o ua kanaka pauhai nei, a me ka la o kona make weliweli ana, aohe makou I haiia mai.

Aihue Lole. Ma Ke Kakahiaka o @ Poalima, ua lawe aihue kekahi mau wahine i kakahi apa lole keokeo o ka halekuai o Mr. S. Megoin, a ua loaa pono no i kn mea nona ka waiwai. O ka oluolu o keia kao e pakele ai ka paa ana i ka Halewai; mai no ho a hana hou e na wahine makapalupaia @ keia hana ino.