Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 31, 1 August 1868 — Page 2

Page PDF (1.87 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, AUGATE 1, 1868.

En glish Column.

The Medical Officer to the Board
of Health.

A wri ter in the "Gazette" of the week feels called upon to make a few remarks to announce and to excuse the singular action of the Board of Health in regard to the appointment of a Physician under the law recently passed by the Legislature. Seemingly ashamed of his tash, about a column is written to prepare the minds of his readers for the announcement of the appointment of Dr. D. J. Lee, who arrived here in the "Scioto" a few weeks since.
            We looked carefully through the paragraph which alludes to the report of the Sanitary Committee of the Legislature, to ascertain how they might adapt the qualifications considered so essential in a physician for his important work, to the appointment whi ch they have made; but found that they had evaded the plainly expressed wish of the people by fitting the report to the individual, by a process of garbling usual to cunning, designing men.
            The Sanitary Committee recommended that the person selected should be possesed of certain qualifications, among which were a knowledge of the Hawaiian language, of the habits and customs of the natives, and of known sympathy with the people. We would ask the Board of Health if they could as honest men appoint a person who has been a resident of the kingdom six weeks?
            On the strength of the report of the Sanitary Committee the Representatives of the people generously appropriated ten thousand dollars more than the government asked for, and in return for their generous confidence an appointment is made which could not be more diametrically opposite to their expressed wish. The result is just what might be expected from a lax system of legislation. The people have not held the Ministry up to a strict accountability for its acts. An appropriation Bill is passed, the Ministers cast a glance at the total and proceed to make expenditures, with a total disregard to items, and if the accounts do not balance, a Bill of Indemnity is rushed through the Assembly, and they chuckle over the fact that their individual responsibility is disposed of.
            The sooner the Hawaiian people awake to the fact that they are being ridden by an unscrupulous Ministry the better, and when once awake to it the sooner the Ministry are deposed the sooner will the path to a prosperous condition of affairs be reopened.
            With Dr. Lee we have no personal ac quaintance, and we believe that he is known to the public principally from the fact of his having preached very acceptably to the congregation of the Reformed Catholic Church, and as the author of several articles on Japan and the Japanese, in which he seems to have felt called upon to attack an American official for doing what was doubtless considered a duty imposed upon him by the laws of the country he represents so ably. Is it not possible that his public acts may have influenced the President of the Board in making the appointment?
            Before closing we would quote a sentence from the "Gazette:"
            "The mul tiplication of chances for application to properly educated medical men, and successful cures often accomplished, would in time undermine that miserable belief in Native Kahunas and superstitions medical p ractice, which in the hands of charlatans, is now responsible for so many unnecessary deaths."
            Sincerely wishing the Doctor success in his new vocation we would suggest that if he expects to destroy "that miserable belief in Native Kahunas and superstitions medical practice," he had better remain near the Cent re of Power, on the principle that to kill a tree the shortest method is to strike at the roots.

Like ole ka Olelo me ka Hana.

MR. LUNAHOOPONOPONO; ALOHA OE:—
            E oluolu paha oe e hoouna ae i keia wahi manao no na ke poo "Like ole ka olelo me ka hana."
            O ko makou Lunamakaainana i koho iho nei e hele i ka Ahaolelo o keia Kau; oia hoi o J. W. Kumahoa. Mamua ae o ka manawa Koho, ua kaapuni oia i ka apana o Puna nei me kona waha nui e olelo ai. "E koho mai oukou ia'u, i pau ko oukou pilikia, mai koho oukou ia Paakaula, a me J. Ili, a me kekahi luna a ae, aole e pau ko oukou pilikia ia lakou, aole o lakau ike i ke Kanawai, aole e like me a'u ka ike hohonu. E paa ana ka waha o na Kuhina ia'u, aole au e ae wale aku i ka lakou koi mai, aia wale no au mahope o oukou." A no ia haano'u a ka launa ole no hoi o ua luna nei, ua hooko no hoi makou, a ua koho no hoi ia ia, aka i ko makou ike ana iho nei ma ka Nupepa, o ua o Kumahoa kekahi i haawi aku i na dala he Kanalima Tau sani, $50, 000, i kela Laina Mokumahu o Kaleponi; kainoa o kona pono ka hui like ae hoi me kona poe hoa luna, e like me Hon. Upa, Hon. Hikikoki, Hon. Halemanu, Hon. Laiana, Hon. Pilipo, a me Matina o Kau, a me ko Kohala luna, ko Kona Hema. Eia aku nei ka kela me na Kuhina, ka mea a ka waha nui ona i olelo ai aole e ae ; e paa ana ka waha o na Kuhina ia ia. Paa ka ua kani; E paa hoi ko lakou la waha ia ia, aia ka hoi ia lakou la ka mea e hakae ai kona waha. Oia makou i hoike ae la i na hua e kau ae la maluna. "Like ole ka olelo me ka hapa."
                Ke mihi nei makou na makaainana o Puna nei no ko makou koho ana ia ia, ua ike no makou he kanaka wahahee no, na ia la ka hele wale aku i Hilo a hoi mai olelo iho. "Owau ka Luna Helu o Hamakua, ua haawi mai nei ke Alii Kiaaina o Ruka Keelikolani." Kali aku no makou aole loaa mai, pela aku ana no. "Owau ka Luna Auhau o Puna." Aole no.

            Ua ike makou, a mamuli hoi o ka haanou launa ole e pau ko makou pilikia iaia.
            Eia ka makou ka na makaainana o Puna nei; Ke ola makou a hiki hou mai ua kau koho Lunamakaainana, aole hoi makou e ae ana ia ia ke haanou hou hoi oia, e hoole loa ana makou i kona Palo ta. A ina e hana hou oia i palota nona. Eia ka makou e kiola loa no makou i kona palota, e aho na ko Kaleponi oia e koho mai. Oia na manaoo makou. Me ke aloha no. MAKAAINANA
            Puna, Iulai 16, 1868.

KA LUNA HOOPONOPONO, - - L. H. KULIKA,
KA
HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KAWAINUI.
POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA.

Rev. L. Laiana Lyons S. M. Kamakau.
Rev. M. Kuaea Rev. C. B. Anelu.(Andrews.)
D. Malo, (Lokoino.)

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, AUGATE 1, 1868.
Ka Papa Helu o
na Ekalesia.

I ka pau ana iho nei o ka Ahaolelo Euanelio o ka Pae Aina Holookoa, i kukulu a i hookahua paa ia ma keia Misionari o Hawaii nei, ua loaa mai ia makou ka Papa Hoike Helu o na Kihapai Euanelio he kanaha, mai Hawaii a hiki loa 'ku i Niihau, i malama ia e na Kahu haole, a me na Kahu hawaii, a iloko hoi o ka pule i aui aenei, ua pai iho makou a hoolaha 'ku, ma ka aoao hope o ko kakou Kilohana nei.
            A i keia pule hoi, ke hoopuka aku nei makou i ko makou manao no keia mea e like me ko makou hoolaha ana, i kumu hoolana, paipai, a hoeueu aku ia oukou i hooikaika loa ai oukou ma keia hana, a no ka mea hoi, o ka palaualelo a me ka hoomaauea loa mai o na Kahu, a me na Ekalesia pu, he kumu ia e make ai na kokua a me na hana pono a pau ma ia Kihapai, a e loaa ai hoi ka uhu ana'e o kekahi mau Kahu hawaii e hele i ko na aina e mamuli o ka pololi i ka hanai ole ia. He mea nui nei, aka, he mea hiki ole nae mamuli o ko makou ikaika ke hoonee aku i keia Oihana pono lehulehu, a holo imua, he hiki nae ma ke kalakalai olelo ana. A ina e haliu kakou a nana hou aku ma ka Papa Hoike Helu, e ike auanei ko oukou mau maka, he mau keneta ewalu wale no $0.08 na kela hoahanau keia hoahanau pakahi, ma kekahi Kihapai iloko o keia makahiki, a he ekolu hoi wahi hapaumi na kekahi, ma kekahi Kihapai e aku.
            A ke ninau nei makou, he mau kene ta anei keia e ola'i ko oukou Kahunapule i ka makahiki? Hiki anei na hana kuloko a me na hana kuwaho ? Ola anei na Kula Kuookoa, i ekolu no wahi hapaumi a ka makua haipule hookahi e haawi ai i ke Kumukula, no ka ike o kana keiki ? A lilo hoi ia ia la, pehea ka Mahinahou, ke kukulu ana i hale no oukou, a me ko oukou ola kino ? Aole loa no e hiki, a me he mea la no hoi, o ka nui o ka oukou loaa makahiki, ua oi loa'ku ia mamua o keia, aole paha hookahi o kakou, i ewalu wale no ana mau wahi kene ta e pono ai kana mau hana a pau loa, a puni ka makahiki.
            A no keia hoomaauea nui o kakou e na haipule o ke Akua, i ka hooikaika ole ana mamuli o kana oihana e ola'i i ko kakou mau uhane, a e pomaikai pu ai hoi keia noho kino ana, nolaila, ke ninau nei makou. Heaha la ke kumu o keia hapai ikaika ole ana i na hana pono? Ua maopopo ma kekahi ano, aole no i piha ka naau i ke aloha i ka Haku, a me kana mau hana hoola lehulehu. A ma ka haliu ana hoi a nana aku i ko kakou mau Papa Hoike Helu, mai Hawaii a Niihau, ua ike maopopo lea loa ia, o na ekalesia nunui, me na lala he lehulehu wale, ua emi loa iho ko lakou mau kokua, a o na ekalesia liilii hoi me na lala uuku loa. Heaha la ia, ua pii ino loa ka lakou loaa i keia makahiki, i na ekalesia nui palaualelo, oiai hoi, ke loli nei ke au o ka noho ana i keia manawa, i kona kau i hala aku nei, ua ano e ae ka aina, ua ike ia na Mahinaai, na mala ko, ua piha pono na kaupapaloi i ka oukou mau huli kanu, ua ola ka aina, a ua pau ka aahu ana i na awelu, me ka hume ana i na malo mamaki palahe wale, pomaikai maoli, a eia ka hoi.
            Ma kahi i ike nui ia ka waiwai, lako, a kuonoono ka noho ana, o kela mea keia mea o kakou e na haipule, aia malaila ke pi, ka maua, a me ke koea he nui wale. Ma ka nana'ku nae, a ma ka lohe mau ana mai no hoi, aole he koea maoli keia, aka, he nui no ua makemake a ke kino, a he hapa ka makemake i ko ka uhane, nolaila, ua maalili iho la ke aloha o ka lehulehu ma na hana a ka Haku, o ke ake hoi e haawi aku, aka alalai ia mai nae e ka makemake okoa, kue i keia, paa iho la no i ka ekeeke, i mea kuai bata, awa pelekunu, rama paha, a me na makemake he nui wale, a aole no paha hookahi o kakou e noho ilihune mau ana a puni ka makahiki, ina pela hookahi, alaila, he haipule aea haukae hookahi kona ano, ma ia Kihapai, nolaila e oluolu mai oukou e nana iho i keia.
            O ka nui o na haipule oiaio a noho pono mai Hawaii moku o Keawe, a hala loa aku i Niihau, i olelo ia ma ka Papa hoike Helu o kakou, 17,397 hoahanau e noho hihia ole ana i keia makahiki, a o na dala hoi i lulu ia e lakou i keia makahiki, no ka lakou oihana Mi sionari Kuloko a Kuwaho, $29,023.17. ua like no ia me $1.66 ka awarika, a kela mea keia mea pakahi, a he $0.41 hoi wahi keneta i ka hapaha makahiki hookahi. He keu io no ka mana o kakou ua haipule, no ka mea hoi, i na i pa hapalua ia ke kokua a kela mea keia mea o kakou i ka hapaha makahiki, alaila ua oi loa aku ka nui o ka kakou loaa i ke $34,794.00 heaha la ia, he pokeokeo paha, nolaila hoi, ma ka Pepa o keia pule, ke hoike nei makou me ka paipai pu aku, i na ekalesia ikaika, a nawaliwali o keia Misiona o na aina e, mai Hawaii a Niihau, ka nui o na kokua, a me ka oukou hana ana.

HE MAU MANAO PAIPAI A HOEUEU,
INA EKALESIA MAI HAWAII A NIIHAU.

Ka ekale sia o Hilo a me Puna, he Kihapai nui ia, malalo iho o Rev. T. Koana ke Kahu, he makua kahiko i hooikaika mau aku i ka hana, mai ka wa ui o ke kino, a ua palupalu i keia mau la, aka, aole nae i waiho mai i ka hana, e like la me kekahi mau makua o kakou i waiho mai nei, a i keia manawa, ua maheleia ua Kihapai la i na ekalesia kuokoa eha, a ua haawiia ka mana hooponopono malalo iho o ka lima o na Kahu Hawaii, oia o Onomea Hakalaau, Laupahoehoe, a me Opihikao, a o Hilo no hoi ka ekalesia makua kahiko, a e hoomaka mai ko makou kamailio ana ma Hilo mai me ka oluolu.
            O keia ekale sia, he ekalesia nui ia, 3,715 na hoahanau hihia ole, $5,514. na dala kokua, ua like me $2.00 na ka mea hookahi. Ua mahalo mau makou i keia ekalesia o na kuaaina i na makahiki a pau, no ka ikaika a me ka eleu maoli ma keia hana, mamua hoi o na ekalesia i ke Aloalii nei, me na kokua haahaa loa, i emi iho malalo o ka hapalua hookahi o ua loaa o ko Hilo mau kini. Heaha la ia, he pokeokeo paha, a ma ka pepa hoi o keia pule, e ike auanei oukou o ka nui o na dala mahinahou malaila no Iulai aku nei, $165.22 pela mau aku a puni ka makahiki ua like me $1982.64 no ka mahinahou wale no, ikaika maoli no nei ekalesia, aka, hana mau aku no nae mai hoi hope.
            Ka ekale sia o Onomea, 250 hoahanau, $242.65 na kokua, $0.69 na ka mea hookahi e hooi aku ko oukou ikaika i keia makahiki ae mai hoi hope. Ka ekalesia o Hakalaau o Rev. T. Pohano ke Kahu, 315 na hoahanau, (nui no) a o na dala kokua $61.61 wale no, ua like me ekolu hapaumi na ka mea hookahi. E ko Hakalau mau haipule, he ekalesia uuku o Kahana la, he 68 wale no na hoahanau hihia ole, $165.25 nae na dala kokua, auwene, nui maoli na dala o kela wahi kanaka iki, me na lala uuku, mamua o ka oukou mau kokua, kainoa paha hoi, E alu ka pule ia Hakalau i nui, a e alu hoi ka hana e Hakalau i piha ka eke, eia ka aole, mai hoomaauea oukou, hooikaika'ku, a hooikaika hou, a hooikaika mau no a hiki i ka hopena.
            Ka ekalesia o Laupahoehoe, he Kihapai hou loa ia, he kanaka makua nae ke Kahu, ka nui o na hoahanau 170, na dala kokua $43,87 1/2, ua like me $0.25 wahi keneta na ka mea hookahi, he ma-u ia, hooikaika'ku A ma ka ekalesia o Hamakua Hikina, 454 na hoahanau, $324.45 na dala kokua i keia makahiki, a he $0.71 na ka mea hookahi, mai hoopalaleha oukou i keia makahiki aku, no ka mea, ke ike ia 'ku la ka hua o na laau hou.
            Hamakua Waena. O Rev. J. Bikanele ke Kahu, he opio oia ma keia Kihapai, he kanaka makua loa nae ma ka Oihana Kahu Ekalesia, aia na aina pe gana oia mamua, a mu Ewa'e nei no hoi he mau makahiki, a he wahi makua maoli no i aloha nui ia e ko Ewa poe, no ka oluolu, pomaikai nae ko Eleio. O ka nui o na hoahanau 263, na dala Kokua $396.24, ua like me $1.50 na ka mea hookahi, e mahalo ia oukou, a me ko oukou Kahu, ma ka Ekalesia o Hamakua Komohana, 349 hoahanau, $131.67 1/2 na dala kokua, a he $0.41 keneta na ka mea hookahi, he ma-u no ia, o ka hana mau ka nui, o Rev. S. Kukahekahe ke Kahu, e hooikaika ae i mahuahua 'ku, mai palaka, mai hiamoe.
            Kohala Akau. O Rev. E. Bona ke Kahu Ekale sia, ua mahalo loa makou i keia makua kahiko o ka malamalama, (aole nae ma ke ano pilikino) a me kona ekalesia pu, ma na hana pono a pau, oiai hoi, o ka nui o na hoahanau e noho pono ana 616, na dala kokua i ke Aupuni o ka Haku, $971.36, a na ka mea hookahi, $1.57. A o ka nui hoi o na Kuokoa, i lawe ia 180, na Alaula e 200 a oi aku, a ma kela pule, ua hoouna 'ku nei makou hookahi pahu Buke, o na Baibala hou mai nei. Holo io no na hana pono a pau ma keia Kihapai, aka, mai hoemi nae, no ka mea, aole i pau ka kakou hana, a kuu ke kino i ka lua. Ka Ekalesia o Kohala Komohana, o Rev. S. C. Luhiau ke Kahu, 170 kana mau hoahanau, $407.25 na kokua, a he $2.39 na ka mea hookahi. E ko makou makamaka ahonui, hooikaika ia ka hana, mai hoohalike me kekahi mau ekalesia ka hoopalaleha, a hoi hope. Ma Kohala Hema, o Rev. A. Pali ke Kahu, 166 kana mau hipa, $293.87 1/2 na kokua, $1.77 na ka mea hookahi, e aho ia, paipai no, hooikaika 'ku, hoeueu ae, i auhee loa aku ke pi, a me ke koe-a o ka naau. Ekalesia o Waimea—O Rev. L. Laiana ke Kahu, he makua kahiko, ua palupalu ke kino, oolea nae ka manao, a ke hoomau la no i ka hana, aole i waiho mai. O ka nui o na hoahanau e ola nei, 114, na dala kokua $97.50, ua like me $0.85 na ka mea hookahi.
            Ka ekale sia o Kekaha a Rev. Kaonohimaka, 245 hoahanau, $458.75, na kokua, ua like me $1.87 na ka mea hookahi. Hooikaika'ku, i nui na palahaku i keia makahiki ae.
            Ka ekale sia o Kailua. O Rev. G. W. Pilipo ke Kahu, 389 na hoahanau, $305.34 na kokua, ua like me $0.78 na ka mea hookahi. Ka ekale sia o Helani, aohe Kahu. 358 na hoahanau, $139.50, na kokua nui no, no ka mea, aohe alakai o lakou i keia makahiki, a o ka ka hoahanau i kokua ai i keia makahiki, ekolu wahi hapawalu, $0 38, he ma-u ia, aohe nae hoi ka hoohaule iho, malalo ae o keia mau wahi opala keneta.
            Kealakekua. O Rev. J. D. Parisa ke Kahu, 812 na hoahanau, a o ka lakou mau dala i kokua'i no ke Aupuni o ka Haku i keia makahiki, $1596.69, ua like me $1.97 na ka mea hookahi. Kapalilua—Rev. S. W. Papaula ke Kahu, 372 hoahanau. $393.37 1/2 na kokua, $1.06 na ka mea hookahi. Waiohinu., O Rev. J. F. Pogue ke Kahuhipa. O ka nui o na dala i kokua ia ma keia Kihapai $500.30, eia nae ka mea kupaianaha, aohe ka poe nana ia mau dala i ike ia ma ka Papa Hoike Helu, mai kuhi nae oukou, ua loaa wale mai ia mau dala me ke kumu ole, he kumu no, na ka ekalesia o Waiohinu, a pela no hoi ma ka ekalesia o Kapaliuka, a Rev. J. Kauhane, $880 40 na kokua, aole no i ikeia ka heluna o na hoahanau. Mahalo no makou i keia mau ekalesia elua i ka nui o ko lakou ikaika ma keia hana, aka, mai lealea a hauoli wale nae ko oukou naau i ka mahaloia, aka, e hooikaika io no.
            Opihikao. O Rev. Mr. Makuakane ke Kahu, 315 na hoahanau, $59.05 na kokua, ua like me ka ekolu hapaumi na ka mea hookahi, $0.18. He ekale sia hou nei me ke Kahu no, a anoai i keia makahiki aku kanaka makua lea iho, e pii ino ai ka Opihikao loaa.

NU HOU KULOKO

Oahu.

HOPE MAKAI NUI.—Ua hookohu aku ko kakou Ilamuku Nui o ke Aupuni. Mr. W. C. Parke, ia Davida Dayton, i Hope Makai Nui e like me ke Kanawai i hooholoia iho nei e ka Ahaolelo i Iune.

KA LUNAHELU O KEIA APANA.—Ke hoomaka nei ka Lunahelu o keia Apana, Hon. S. N. Kakela, ma ka lima nae o kana keiki, i ka helu, nolaila, e hoomanao oukou e na makamaka, e hoike pono aku i ka nui o ko oukou mau waiwai ia ia, mai huna, o pilikia auanei. ------

HE MAU LA WELA KEIA.—Nui wale na haole, a me na mea hanohano o ke alo alii nei, i hele aku ma na kuaaina, a ma na Mokupuni e no hoi, no ka wela o keia mau la, a ke luana mau nei hoi kekahi poe o lakou ma ka malu o na ulu niu o Waikiki-kai.

MANUWA HOU.—Ua ike iho makou ma na Nupepa haole, e hiki mai ana kekahi manuwa hou Ame rika, Osapii, Capt. Emmons, maanei nei, mai Panama mai, a e ku iki ana paha maanei i kekahi mau la, a holo aku no Kapalakiko.

KE KULA HIMENI O KAMOILIILI.—Ua lono mai makou, ke hoomaamaa hou nei o Mr. Pauli i keia Papa Himeni, no ke kokoke aku ka i ko lakou ahaaina makahiki, ua pono ia hoomakaukau e ana, i olu lea iho na kileo, a po-ha kela ke u-u aku i na kani, nokea i olu. ------

MAI KALEPONI MAI.—Ua loaa mai ia makou kekahi palapala, mai a Rev. J. F. Pogue mai, kekahi o ko kakou mau Misionari kahiko e noho mai la i Kaleponi, e hoike mai ana i ke ano, a me ka noho ana o kekahi mau Hawaii, he palapala maikai, a ua mahalo loa makou, a neia pule ae, e hoike aku no makou ia palapala.

NA PAAHANA IAPANA.—Ua lono mai nei makou, he nui loa ke omaimai o na Iapana ma kekahi mau Mahi ko. Ma ka Mahi ko o Kualoa, he 20 o lakou e waiho ana i ka mai, a he 15 hoi e hele nei i ka hana, pela ka hoike a kekahi poe mai kela wahi mai. Ke manao lana nei makou, aia a hala kekahi manawa, a loaa i keia poe hou, ka ano kamaaina ma ko lakou wahi noho, alaila holo pono ka hana. ------

POULI KA LA.—E pouli ana ka La ke hiki aku i ka la 18 ae nei o Augate, aole nae e ikeia ma Hawaii nei, aka e ikeia ana ma Aferika Waena, ma Hinedu, a ma Siama no hoi. O ke kumu o keia, aole no ka pau ana i ke akua wahi a kanaka, aka no ke komo ana ae o ka Mahina, (mea kino paapu) mawaena o ka La a me keia Hokuhele, (Honua) nolaila, ua pouli iho la i ka poe e noho ana ma kau wahi o ka honua, a ua malamalama no hoi ma kahi i loaa ole i ka malu o ka mahine.

LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.—Ua lono mai makou, ua oluolu i ka Moiwahine Kanemake H. K. Kapakuhaili ka hookohu ana aku ia Major C. H. Judd i Luna Hooponopono no kona mau aina a pau mai Hawaii a Kauai. Ke oni mai nei na keiki a Kauka, kekahi makua kahiko aloha aina, i na kulana kiekie wale no, e like no la hoi me ke ano a me ke kulana o ka makua, pela aku no ka hanohano o na keiki. A me he la, o kekahi ohana kuonoono maoli paha ia ma ko kakou Alo Alii nei i keia mau la, aka, e akahele no nae ka oni ana ma keia ano, wahi a Solomona 30 : 7—9.

UA KOMO I KA HIMENI.—Ma ka la Sabati aku nei o kela pule, iloko o ka luakini anoano o Kawaiahao, ua ike aku makou i ke keiki alii opio Kunuiakea iloko o ko laila Papa Himeni, a ua lono lauahea wale mai no hoi makou, ua kii aku ka kekahi Kahuna Ka tolika iaia e hele i ka pule Parani o Roma, e i mai ana kela i ka hua o ka malamalama a me ka oiaio aloha kupuna, " Eia no au ke hele nei ma ka aoao o a'u mau kupuna." Aloha ino ia leo lani. Hoomau ia, a na ke Akua e hooloihi i na la o kou ola alii ana a kau aku i ka puaaneane.

KE KUHINA NOHO O AMERIKA---Ke hoomaka nei o His. Ex. E. M. Mc Cook, i kana mau oihana, ma ke ano Kuhina Noho o kona aupani ma ko kakou Aupuni nei.

HOPE KIAAINA.---I ka hala ana aku nei o ke Kiaaina o keia mokupuni i ka moku o Kamalalawalu, His. Ex. J. O. Dominis, ua hoonoho aku oia i kona kaikoeke alii, Hon. D. Kalakaua i Hope Kiaaina Kuikawa no keia mau la. ---------

KA HELE AUHAU O KA APANA O EWA.—E hoomaka ana ko oukou Lunahelu e ka apana o Ewa a me Waianae, i kana hana ma ka la 3 o Aukake ma Waianae, a i Ewa i ka la 7, nolaila, e hoomakaukau mua, e akoakoa ae ma keia mau la, ina mai ke kanaka o ke aupuni, a mai noho nui a huna i ka oukou mau mea imua ona, e hoike pololi.

KA HALEWAI HOOPAA LAWEHALA —Iloko o na pule i hala aku nei, ua wawahi ia keia punana o ka hewa, a i keia mau la ke kukulu hou ia nei he hale pohaku. E haohao ana paha ka poe i ike mua, a me na keiki o ke kai i keia hale—i ka hoea aku ua hele wale ko loko a makaala. Heaha la hoi ka hewa o ia, aole e kunukunu na ihu i ka hohono mai o ka mea kahiko.

HOPE LUNAHOOPONOPONO.—I ka hala ana aku nei o ko kakou Hope Lunahooponopono J. U. Kawainui, i ka hoomaha ma na mokupuni o Maui, ua loaa mai nei kana palapala mua ia makou, e pili ana no ka Hoike ana o ke Kulanui Kaikamahine o Makawao, a ua pomaikai hoi makou i ka noho ana mai o Rev. Z. Poli i hope kupono ma keia keena no ka manawa. ——

KA MOKUAHI MOHONGO.—I ke kakahiaka o ka Poakahi aku nei, ua hala aku keia Mokuahi kaua Ame rika i ka ua Kanilehua o Hilo, aole nae makou i lono mai i ke kumu o keia holo ana, aka, me he la no nae paha, i hele aku nei no oia e makaikai i ko Hilo ua kaulana, (Kanilehua) e like la no hoi me ia huakai aku nei ana i Kauai o Manokalanipo. E hala ana paha he mau pule iaia i Hilo, alaila pii hou mai.

NA KULA AUPUNI.—Ma ka Poakahi o keia pule, Aukake la 3, e hoomaka hou ai na Kula aupuni o Honolulu nei. A ke kahea aku nei makou i na Kumukula, a me na keiki a pau loa, e hooikaika hou i ke ao ana, i piha ka aina i ka naauao a me ka malamalama. A eia paha auanei ka mea apiki, e hooikaika ole ai na kumu i ka makou lono wale mai, o ka haawi ole ia o kekahi uku makana mahuahua, i na kumu ikaika, no ka mea hoi wahi a lakou. "Aohe humukuai o ka ike." E hoopalaleha io paha auanei, no ka mea, aia wale no ma ke dala ka ai a me ka ia e oia ai kekahi mau kumu o keia apana. A pela no hoi, ma ia la hookahi no e hoomaka ai ko Ewa a me Waianae mau kula la. ---------

KANAKA OKIPUU.—Ma ka Poaha aku nei o kela pule i hala, Iulai la 23, ua oki ae la kekahi kanaka ma Waialua i kona kania-i, a ua moku ka puu moni ai. O ke kumu o keia hana mainoino ana i kona ola iho, oia no kona kuai ana i ka lio me hai, no ke komo mau i ka aina o Liwai Kamalani ma, a lohe ka makuakane i keia hana a ke keiki, ua huhu ia ia, nolaila hoi, ua u papa leo laua a ma ia mahope iho, o kona oki ae la no ia i kona puu a moku, he keu no hoi a ka hoomainoino a me ka lapuwale maoli. Ua kii ia mai o Kauka Magaru e holo e nana i keia pilikia, a ua holo aku, he $30.00 ka uku, e ola ana paha aole paha, e ola hoi ka mea i moku. O ka inoa o keia kanaka, o Manu. A ke paipai aku nei makou ia oukou e na makamaka, mai hoohalike me ka ia nei hana ino weliweli lapuwale loa.

NA KAMALEI HAKU O KA AINA.—Maluna aku nei o ko kakou mokuahi Kilauea, ua lawe aku oia i ka kakou mau wahi milimili makamae i koe e ola nei, ma na Home aku nei maluna. O ke'Lii Kiaaina o Oahu nei, J. O. Dominis a me kana Lani Alii Wahine Mrs. Lilia Liliu Loloku Kamakaeha Dominis, no ka malu ulu o Lele, a o Mrs. Pauahi Bihopa hoi, e hala loa aku ana oia i ka mokupuni o Keawe i manumanu mai nei i ke ahi a Pele, a e kipa iki aku ana paha e makaikai ma Kau. A mamua ae o ko laua haalele ana mai, ua heluheluia ae ka inoa o ua mau lani la e na kahu, a he keu no hoi o ka lealea ka hana ia ana. Aole makou i lono mai i ke kumu o keia u haele ana, aka, ina no ka hoomaha, aole no hoi e ole mai ana ka oluolu, ke honihoni aku i na ea aala o na kuahiwi, i lawe ia mai e ka makani kehau. A ke nonoi ae nei makou i ka lokomaikai o na Lani, e malama i ko olua mau kino Alii a pae aku i ka aina. A mawaena hoi o na ohua i holo aku nei, o Mr. Gibisona Kahunapule Moremona o Lanai.

KE AUMEUME NEI NA HOOILINA.—Mamua'e o ka make ana o Kaiaikawaha, ua hooili waha aku oia i kana mau wahi opala a pau maluna o kana mau keiki ponoi, aole nae i kakauia ia hooili ana ma ka pepa, aka ma ka olelo wale aku no, nolaila hoi; i ka hala ana o ka makua i ka make, a moe kau a me ka hooilo, ke aumeume nei na keiki. O ke kumu o keia kue ana o ka ohana hale hookahi o Kaiaikawaha, o ka like ole o na haawina i hooiliia, aka hoi, i ka makou lono ana mai nae, ua hooili aku no ka makua i kela a me keia keiki e like me ka maikai a me ke ino o ka lakou hana. O ke keiki maikai a hoolohe i kona leo, he aina maikai no kona, a o ke keiki hana ino hoi, he wahi ino no kona, a nolaila ka huki aku a huki mai, kue ka noho ana i ka like ole o na haawina, oia nae hoi, ua hoike mua mai no ka Haku i keia ano o ka ohana hookahi ma o Luka 12:52.
            E na makamaka, a laa ka pono ole o ka hooikaika kino ana la a nui, ahu iho i ke ao, loaa ka mea a na keiki a me na pilikoko e aumeume ai, kue aku a kue mai ka noho ana o ke kaikunane me na kaikuahine. A ina ke hoomau la ko oukou paio ana, e hoopau ka pono, i kaulana ai ka inoa o ko oukou makua haipule, i ka maikai o ka oukou hana e na keiki.

NA PAKE PEPEHI KANAKA.—O ka poalima o keia pule ae, Augate la e 7, ka wa e hookoia'i ka mana o ke Kanawai maluna o lakou, e liia ma ka pu-a-i, e like no me ka mea i hoolahaia, aka hoi, aole nae pela, ua hoopanee aku ka Moi, a i ka la e 5 o Feperuari, o keia makahiki ae, e liia'i. O ke komo o keia hana ana a ka Moi, aole no makou i lono mai, aka, me he la no nae paha, i loaa i keia mau Pake ka mihi io ana i ko lakou mau hewa, imua o ke Akua, ka makemake o ko kakou Alii.—E na Pake i hihia ole, he wa pono io keia e iniki ai.

KAHUNA LAPAAU KAAPUNI—Mamuli o ke Kanawai hou i hooholoia e ka Ahaolelo i hala iho nei, ua hookohoia o Dr. David J. Lee i Kahuna Lapaau hele Kaapuni no ka Papa Ola. Aole makou i mahalo i ka hookohuia ana o ke Kahuna Lapaau ike ole i ka olelo Hawaii ma keia oihana pono lehulehu, no ka mea, he Hawaii ike ole wale no i ka namu ka hapa nui o na Hawaii, a he ka. koikahi wale paha o na mea lohe i ka olelo haole, mai pono loa keia hana, maluna o kekahi o na Kauka haole i mahele iki ma ka olelo Hawaii, a i kekahi wa kaawale aku, e hoike hou aku no makou i ko makou manao no keia mea.

HOOMANAMANA AKUA MA HAKIPUU.---Ua lono mai makou mai kekahi mai o ko makou makamaka o na pali koolau, eia ma keia aina o Hakipuu, iloko ponoi o ka Ekalesia o Waikane keia hana ino "He hoomanamana akua lapuwale ana." Ua loaa i kekahi hapa o lakou keia apiki, mahope iho o ke kaawale ana mai o ko lakou Kahu. Aole nae keia kolohe pono ole i na hoahanau oiaio o ua wahi ekalesia iki la, aka, i ka poe Moremona wale no, ka ekalesia hoi o na la mahope, a penei ke ano nui o ka hai ia ana mai ia makou :
            Ke noho nei ma Hakipuu kekahi wahine o Kekala ka inoa, a o kana kane o Sapa ti, no ka aoao Mamona laua a i elua, he mau luna nui, o na akua iluna ona, o Kaulaokeahiulawena a me Kaiwahine, a o ka lua hoi o na wahine hoomanamana, o Kailikole, wahine a Kaiwiliilii no Heeia mai, a o ka inoa o kona wahi akua o Hiiakaikapoliopele, a penei ka hoike ana mai a keia mau akua na hookapuhi, a na laua hoi i hooleo iki aku i kanaka ma ka olelo maopopo : "E hiki mai ana ka mai a me ke kai hoee pu. A o ka oukou mau hana e hana ai i keia manawa i pakele oukou i ka mai luku a me ke kai hoee, e kukulu i mau pahu hae, a e hookau ae i ka hae ulaula no na kane, a i hae keokeo hoi no na wahine, aole e hele mai ka maua me ka make ma ia wahi, a ina hoi he akua hoounauna a hiki ae malaila, a komo iloko o kahi i hoomalu ia, ua paa koke i ka hopuia e keia mau akua i hoike ia maluna ae, Kaulaokeahiulawena a me Hiiakaikapoliopele." A pela iho la ka hoike ana mai a ua mau wahine hoomanamana nei i na kanaka ma keia apana, a ua hilinai loa kekahi poe ma ia wahi i ka laua nei lapuwale he oiaio no.
            A o na mai e waiho nei malalo o na mau akua la, o Sapati k., Mii Kalua w., Kaheanaaukai, Makaulaula, a me Keoahu (he mau hoahanau laua no ka Ekale sia o Waikane, aka, ua haalele nae i ka oiaio, a komo aku i ke kuhihewa, a komo loa aku no hoi i ka lapuwale,) o Kamaukoli a me Hariaka ka nani maka palupalu oia apana, ewalu ka nui. A o na mea hoi nana e mama ka awa pelekunu, na ua mau akua nei o Kane, (o Kane hea la nei) o Sapati no hoi a me D. F. Namakaolaa, kekahi lala ekalesia o na la mahope. A na lakou nei e mama ka awa a wali, hoka no a pau, alaila, inu aku, a pau ka awa maoli i ka inu ia, inu iho i ka wai maoli iloko o ka waha i pau ka pelekunu, a o ka wai hoi a me ka haae pu kuha aku iloko o ka apu awa, a haawi aku la na ua poe mai nei e inu, aloha ino, o ke dala ke pau ana i ka awa, a o ka mai aohe ka he ola iki a hiki i keia manawa.
            E ko makou mau makamaka aloha. A hea la pau ke kuhihewa e ae wale nei mamuli o ka lapuwale a kanaka, a kuhi iho la i ka pouli he malamalama, a i ka hana make hoi he hana ola ? He nana aku no a aohe e loaa ka lua ia oukou, o ka makou hana mau keia e paipai mau nei ia oukou, mai noho a puni nui aku i na hooleo iki mai a kahuna hoomanamana, puni aku ana no, pau u-a dala i ka lapuwale, a e ohi no hoi auanei i ka lapuwale.
            Aole anei oukou i ike ma ka Palapala Hemolele, hookahi wale iho no Akua o Iehova Sabaota, aole mea e ae, a aia iaia ka mana o ka make a me ke ola, ka pepehi a me ka hoola aku, aole loa i na unihipili, aole hoi i na pahu hae a me na hae ulaula a keokeo ka mana hookuke i na mai luku, ke kai hoee a me ka make pu, he ole loa no i lohe ka pepeiao, wahi hoi a Ieremia. O na akua i hana ole i ka lani a me ka honua, e pau lakou i ka make. A e like no hoi me ke ano o ke Akua wahi a Davida, pela loa no ko oukou ano e ka poe hoomanamana. A o ko makou ake nui e noho nei, e hoopau loa aku oukou i na hana o ka pouli; a ke kahea aku makou ia Kekala o Hakipuu a me Kailikole o Heeia, e hoopau olua i ka olua hana ino, a o na mai hoi a me na kuhihewa e noho la iloko o kahi i hoomalu ia, e pupupuka nui mai oukou i waho, a hoohina ae i na pahu hae, a puhi aku i ke ahi, a noho nui iho pela me ka nana aku i ka Haku ia Iesu Kristo ke Kalahala e ola ai.
            A i kaawale oukou mai ka lapuwale ae, ola ka aina a me ka lahui, a i hookuli no hoi oukou, alaila, ua hala ole makou, a maluna iho no o ko oukou poo ko oukou pilikia a me ka poino. A pela iho la ka hoike ana mai a kekahi kuaaina o Hakipuu.