Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 32, 8 August 1868 — O ke ano o kekahi mau mea o ka Lahui Hawaii. [ARTICLE]

O ke ano o kekahi mau mea o ka Lahui Hawaii.

• 4 O ka huli o annpu a kaikoa. 0 ka huli kaikou a Papa ia Owa, O ka huli kaikoa nui a Kamalalawafu." 1. He noho ana uha ko kuu lahui i ka wa kahiko, a he noho'na i ka umauma, i ka hokua a i ka a-i; a he noho'na hua-moena a hua-kapa. Ua pili i ka hanai alii a me na keiki makahiapo, a me na keiki punahele a na makaainana, aka, ua nalowale ka nui o na hana a na'iii a ine na makaainana e hoohiwahiwa ai i ka lakou niau keiki; koe nae na kahili a ine ka noho'na uha ana ; ua hapa nae i keia wa no ke ao ana n»a ke ano makaainana. " Kanokano ai ka noho me he Oahu la, Ku hapai i ke kino a kau iiunn, Me he inea la oe o Lonoakai-la~«-Pono—e—" 2. He Lahui hookama kuu Lahui—Ua hookama na'Lii i na keiki a na'lii, a ua hookauia na'lii i na keiki a na aikane me na punahele a rae na makaainana ; a pela hoi ka poe koikoi a me na makaainana, a ua hooiiio aku i mau aikane. i mau puna"hele, i mau halekipa, i mau hoaaloha. He waiwai lawe wale, he ai ai Wtile, he ia lalau wah?, he kopa aahu wale ; a he nui wale o na ano o keia mau hana hoalohaloha iloko o keia maa hana hoomaknaiaka ; n ua aneane e nalo no ke ao ia i ka piepieie. He mau hookama a hookahu ko keia wa, a he mau halekipa, aka. ma ka piepiele ka nui, % i ole ia nia ka hoopiiia ma ke Kanawai i ke poho. Aole oo pela i ka w« kahiko; ua aoia ko keia wa i ka piepiele. aka, he haoa naauao, a he akamaihoi ia nokeia wn o keia ao%ou. 4t A lehulehu ka hale. Pono k* noho ana, Loaa kou haawina e ke aloha, Ke hauna mai oei, K* puka o ka hale—e—a " 3. He Lahui hoope kuu Lahui, ua aoia e pc, e kolo, e kukuli, e anee, e hoohaahaa, e nialama i ka leo, e malama i kaohumu, i ke kipi t i ka olelo ioo, i ka olelo peUpela ; a o

fca olelo iealea o kahi aiit ta mea maikai, a| 0 ka " ae" kahi haaolelo i mahalo lt» ia. O • ka hoioholo o!e!o & m» ka akiaki na mea i j hoopailua fo« » roa kahi al'i. Ok* me* i| maiaena ina nik a pau nialuoa, ea mahalo Iga ia oia. Ua eroi aae no ke ao la i ke ano kuaaio-i. 44 He ipo i ke ao poonui. I ka ?au!a o Kewa. Ke kau m|p mai la w> Maluna o Kamahoalele. Ke ieie w*ale niai U ik> n nei» ' Ke kahoaka o kuu aloha, | O ka'u ia e niauao nei. ! O ko feo i k\ pane ma—i. [ Pa iho ia'a eleelo, Nawali au kn pua o ka luua. Hoia mai nana oe m'u O aloha oe auane—i— M 4. He Lahui puni aln kuu Lahui—Hoo'kua kekahi aiii i kekahi alii, boohivrahivra, hookapukapu, hoihūhi, luwnoauo, hoohemolele. Ua kaianuu pu na inakaainana a pau uie ka makee i na kapu o na'iii, me ka roi« namina o inahoie mai kekahi kapu ahi, n inanuheu tnai paha kekahi liko o kekahi | muo oke kapu aiii. O keknhi poe aiii pilikino a pili koko ma ka hanau ana a na ku> puna, a n& makua, omua a o hope, o lakou > ponoi no na kahu aiti, na iwikuaiuoo alii, ua kua kahili alii, na paa ipu-knha alii. A o lakou nn na'iii knpu ohi, e hookiekie mai ai 1 ke kapu o ke alu wela, a oia hoi ua'Lii Niaupio. Ua emi mai keia mau kapu no ka maiama ole o ka hanauna alii i na koko lalii. Ua ane nonnoa ka Noho Alii, e iike

me ke ano o ka noho ana o ke aupuni ma» kaainana, a ua iike me ke auo oke ao ana. " Kuu lani weliweii makua, Piii pu ka hanu loloiaa ka moe, I kunia i ke ahi hahana na inoku, 0 ku moku o Kalani kai iooa mai, O ka io hou i liiiko a nopunopu, Laiapa hoi inaioko o Kalani kane, Ka iiiiko ! ka liiiko ! ka liiiko !! Ka iaiapa ! ka laiapa! ka lalapa !! Ka eena ! kn eena! ka eena !! Maioko o Kniani Wahioe, . O Kalani o Nahienaena ka maku—a." 5. He Lahui puni hanohano, puni uiaikai, puni hookano, puni hoohiehie, he puni i na mea aala, i na iua-kapa i hoopeia i na mea ala, he pua-niu, he hniakea, he mahuna, he kupaoa, he lauae, he uaenae, he mokihana. O na mea i poniia a ī hoope ia i na wai hooluu pe aala, ua pili i na kapa aahu moe o ka po, a me na pan hoonani o na wahme. He puni keia na na'lii wahine a me na kaikamahine hoohiwahiwa a na makua iehuiehu, a he mau kaikamahine makahiapo pu* nahele. Ua piii no hoi ina keiki a na'lii, a ka pos koikoi, a na konohiki a me na keiki punahele a na makaainana. " Pnoa hinu i ka wai lehua Hanakahi, Malino i ka wai neki puo ka haia, Wai hooluu pe aaia o ke kanaka, Aala ke kai paoa ka wai, Punia pu Waiakea i ke aia."

Ua emi no ka hoohiluhilu nna a na makua i keia wa, no ka emi ana o na kaikamahine maikai a me na keikikane ui, a no ka emi loa ana no hoi kekahi o ka lahuikannka o keia a no ka loaa ole aku no hoi kekahi o na kapuai o ko poe inaikai o kela wa i ko keia manama e ike ia nei. Ua olelo mai nei nae kekahi kanaka Hawaii \ kaapuni aku nei \ ka Poepoe Honua, oia hoi o Ulumeheihei Hoapili. Ua lohe no oia no na aupuni nui o ka honua, a ua ike maka i kona ano a me kona hanohano iuiu. O ka nana ana hoi i ke au o ka aina kana i hoowahawaha. Ua liilii ko laila mau kuahiwi, aua uhi kuke ia eka n<>e. Aole no hoi i ikea lea ia aku ko laila mau wah) papu, nolaila, hoomanao ae nooia 110 ke aupuni Hawaii. He wahi aupuni uuku ke aupuni Hawaii, aka, ua hanohauo maikai kuna mau mauna, a o ka hena hoi o na kuahiwi, aohe au wnhi hoohalahalu olaila, oiui ua uliuli lipolipo mnikai na wahi papu o ka aina e wniho lahaiaha ana. 44 Aia i Apua ka liko o ka lama, Ke lunau'Uu la e ka maino, E ea noe ohu mauna o Koolina, i ka pali o Haakuna, I na au mauna-e-uwe-ana- £ mihi ana i kuu kino i uku, No ka moe i moe iho nei, No ka moe i hnuli ai, Kuu manawa aa ia oe, Uluhia maoli e Lakn ke aloha, Aloha in nku i ke kanaka, I ka maka o ka ipo, Eia he ipo he wahine hnina ino, Ua ino mai la ka ua hoa-la-Ike ole mai nei ia'u, A maua i moe hewa ai-eia hoi— E hoi ana nu e pili, i kuu wnhine makani, 1 na la i kualnni kini. Koa nioha i Waikupolo, Poele au-ua lokoino-" 6. He Lahui aloha kumnkena kuu Lahui, mai nn'lii a na makaainana, inai kahu a ka lopa kuaken. mei ba wanahina a ke kaaoe, mai ka aihamu a ka palu-laui, inai ka ui a

kulipee. Ina e make na'Lii, ua naauauwa oo na'lii amena makaainaoa, ua kaakumakena. ua koli ia na poo, ua kuniia na ili i ke abi, ua | kakau moli, ua kuiia na mho, ua webei« na wahi huna, ua hana la na kanik&u inaikai loa, a hana ia oo hoi hc mau ahaaina kama* kena. Ua pih i na makaainana kekuhi aloba minamina—īna keiki makahiapo, i ke kane hw a me ka wahine, & pela.i oa ioakua. Ina he kane ka mea i make, alaiia, o ke kaakumakeoa iho la no ia o ka wahine i ke aioha o ke kane. me ka lei he!e i kahi malo, i ka lauoho, i ka maiuu, i ka iuai hoi a me oa mea a pau e pili aoa i ka raea make. He kane paha, he wahine paha. a he raiu keiki paha. Ua kaakomakeoa kekahi raa ka ohana, a oa kaakomakeoa kekahi a poni ka aioa me ke kaakumakeno hele, me ka hoouweuwe heie ana, a me ke kaoikau aoa oo ka piha i ke iloha. U* # «ni oae faoi ik<yawa, noka 1.10 ba i ka pakaoahelo, i

ka pakūikiaai ame ke koaka. Ua hialele ea ou!i o ke aloha kuniponipo, a no ke aoia ina i m mea hou. •* O k« lola luioa iani o Mahi, O ka mehaoi o ka ia ]rle kap«, He kino ia no Auakahmu i kai, He maka no Ohivra i ka lant. . Me he iani nui U ke aloha ka huliu-la, —Liuliu— He liuiiu imi ia no'u ika hooilo ana, ; E hooilo aoa ia loko, Ua pee no me ka manao, i Ua hoikeike i ka m.*»kemake a umi. Umiumi ia iho ana ka moe i naio—a7. He Lahoi lanakoi kuu Lahui, he piikoi, he hooieie. he hoohuhuki. he hoolikelike i na inea hoohehelo. he hooioi mamua o ka poe hanohano a kuonoono, * he hoopakelakeia aku mamua o na mea aahu kahiko nani o ke kino, me ka ike no he ouku kahi loaa—o ka m*nao kai halakail i kokikiu o ka hanohano ame ka piikoi. A °* oe * * keia manawa ka manao hoonaninani a roe ka hoohiehie, ua pepehiia nae e ke kanawai. •' Pa ka eheu o ka I*.va he makani. Hohola iho ia iluna o Mauawaohua. Loa k' alelo o ka manu o Wnahila, Kaplili oni ilalo o Kaimaio, Poain ka puu o Kahaiauaola, Ahuwale ke ki'eo o Papala he-ino-e. v S. He Lohui aloha kuu Lahui, mai nalii a ka poe koikoi, a hala aku i na makaaina» na ke aloha. He Lahui oluolu, he hookipa, he heahea, hehoope ka leo, he koaheahe, ine he kolonahe ia a ka makani huihui o ke kakahiaka nui maiie. mai loko mai o ka uiulaau a me na waokele o ka uka lipoiipo, e waipahe huihui ana i ka manawa. " Malie i huihui ai kuu manawa, He nioiihini k» ka hale, Ua hiki ma-i-hiki-e-*' He Lahoi hilahila i ka mahaoi, i ka hele kauhaie, i ka maknau, i ka hi-o, i ka lelele o ka elemu, i ka makahi-o, i ka oioi o ka waha i ke kamnilio, i ka lole-e. i ka holohoio, ika pakauiei, iko pakauaaka. He Lahui nohennhea kuu lahui. noho malie, akahele, akahai, luii oie ka pun mauu. " Ua likr ka paha me ka mauu kuku, Me ka mauu nene aala, Hina wale-hina O ka lokomaikai paha ia, o ka puaa nui, o ka iiio nahu mnka, o ka lokoia, o ka niu haohao a ine na waiwai a pau owaho;a pela no ko loko oka haie a me loke iho no a pau, a koe wala no kahi hanu wnhi a ka oieio. He oleloao keia ana kupuna. Aohe no hoi he iahui inalihini i hiki mai ma Hawaii nei i like na oleloao me ka na kupuna kahiko. Ua pakela lou ka mahaoi 0 ka poe i no i ka namu a me na haole. Ke emi nei ka m.iikai o keia lahui ma keia mau mea, a koe nae na mea i ao ia ma na palnpala. 44 Oke kapu ia Lani kapu o Mahehaea, O ka nuna lani manu i kahi ano, 0 ka manu nana i kaha paoa ka lani, L lanaau ana i ka wai o Haluini, Ke Inmiiumi nei no ioko ia oe—la —e" Ua mnnao nui no o loko e wehewehe aku 1 ke ano o k.i Lahui Hawaii o ka wa kahiko, n me ke au hou, nka, ua hoopaneeia mai ko'u puliina e ka nawaliwnli a me ka weia poniuniu o kuia mau la. S. M. Kamakau.