Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 34, 22 August 1868 — Na mea hou i ikeia e keia mokupuni. [ARTICLE]

Na mea hou i ikeia e keia mokupuni.

I ka bele kaapooi »oa aku oei o ko makoo nukamakaaloha Mr. W. Kamaianu tfoko o oa p®le ī hala ae nei. oa loaa mai ūol ooa 2a kekahi maa m« hoo o keia mokopoai; oa kahaha 00 ka oaao ma kekahi wahi, a oa mahalo loa boi ma kekaowahi o Va ama 00 oa mea i ike ia. Peoei 1 hooenaopopo ia : Na Alaxui qel£.—O na alaoui he!e ioa e raoe aoa m»ī Hooo!a!o ako oei a i £wa.; a mai bila ako a i Wau.ua, a ma na pali: Koolaa ae hoi, a me kx nat o oa aia-haka. ua maikai loa. ke h«oa la oei e na kanaka ; Hawaii a me oa Pake, a ua eleu maoli no. : Ma kekaowahi, ua hiki loa i na kaa iio ke; hele kaaponi ia Kakuihewa nei me ka piii-; kia o!e ; a ke haawi aku nei makou i ko ina-; kou mahalo i ka Lana Hana Alanoi a me kon& maa Hope, i kona mikiala loa aoa ma < Wana Oihana pono lehulehu. Kaaawa.—Ua paa loa keia aina i ke ko ( ma ka aoao makai, a ke u!u maikai nei ka | noi, a ina he mau koaua kupono e hauie| mai ana ma ke'ia mao mahina aku, e ma- ; hoahua no ke ko maiaila. Hale wiuko hoo,—Aia ma Laie-wai, ma ka aina o na Moremoua. aia maiaiiu k.ihi e ku nei keia Hale Wili-ko hou, he hale pohaku a mnikai, ine kona puka uwnhi kiekie kupono e ku ana i ka makani; a ua uiaikai no noi ke ko e ulu ana maiailn. Nei loa ma ioLE.—Aia nia ka Apnna o Waiaiua, he ioo ioa ka hana a na ioie maiaila, ma na uiaia ko a me na inaia raiki. 0 kekahi mau maia ko hoi, un piu io.t i ka eii ia e na iole, a pau iho ia ke ko i kn hina ilalo. A no keia piiikia, ua hoohoio iho ka Haku Mahiko o Waiaiua, e hooiimalima aku 1 na kamaaaina olaila, e iioopau ioa i na ioie ma ka pepehi ana ke -loaa ; a ua nui loa no na iole i ioau inai ia iakou, he mau hancri i ioaa i keia a me keia no ka hoheiloma. A i ka nana aku i keia hoioholona hana ino, he like ka nunui o kekahi mau iole me ka popoki; a ua iohe ia, u.\ koho na Pake paahana, e ai ia na iole nunui a momona. Pilikia maoli na OnaMahikoa me ka poe kanu raiki 0 keia Apana. A ina e lauiaha nui ana keia mea ino ina na aina konu ko a pau ioa o keia mau mokupuni, i ka nani aku, pilikia maoli no ka poe waiwaii i ka akiaki e ia no e keia mea ino he īoie. NO WAIANAE.–Aia ma ka lae o Kaena he nui na kia pohaku e kakau ana iluna o ka pali. Na na kanaka paha o ka wa kahiko i hana i mau akua no lakou. A ma ia wahi mai hoi, ma kahi lulu o ka pali, ua nui loa na laau pae e ahu ana i kahakai iluna o na pohaku; he mau laau haole kekahi, a he mau laau Hawaii no hoi kekahi; a ua kahaha ka naae me ka i ana, "auhea la ke konohiki nona ka aina a me na kanaka pu hoi o ia wahi, i ke kii ole mai ko lakou pomaikai nui a ke Akua i haawi mai ai; ina e hana pono ia, a okioki pono ia hoi keia mau laau, me he mea la e paa io ana ka hale laau. A mea a kii nui e ko Waianae poe, anoai no ka lohe ole ia paha hoi, a eia mai ka waha nui i ke kamailio la o ke Kuokoa. WAI HU MAI LOKO MAI O KA POHAKU.–Ua haalele oia ia Waianae, i ka Poaha o kela pule aku nei, a huli hoi mai la ke alo i ke Kaona nei; a iaia hoi e nanea malie ana i ka hele, a hiki ma Waipahu ma Ewa, aia hoi, ike aku la oia i ua wai hu nei mai loko mai o ka pohaku, aole no hoi i kana mai ka nui o ua mea he wai; me he muliwai kahe ikaika la ka lele ana o ka wai, a ua kahaha kona naau i ke kupaianaha o keia mea, no ka mea, ua kakaikahi ka like o keia ma Hawaii nei. Ua olelo mai hoi kekahi poe kamaaina, aia ka ke kumu o ia wai ma Kahuku i Koolauloa, he 30 pana mile a oi aku, a o ka puka ana o ka wai ka i kai o Waipahu. A penei hoi ka moolelo kahiko o keia wai kupanaha; O kekahi loko wai nui, aia ma Kahuku, o Waikalai ka inoa, a ma kapa o ua loko wai nei, e noho ana kekahi luahine, e kuku kapa ana; a pau kana hana, waiho iho la oia i ke kua iloko o ka wai, a oiai oia ma kahi e aku, ua nalowale iho la ke kua, eia ka ua huki malie ia e ka wai, e alako hele ia ana malalo pono iho ka o aina. A no ka nui loa o ka minamina o ua luahine nei i kana kua, nolaila, ua imi hele mai oia i kona waiwai ponoi, me kona manao pahu ua aihue ia; a hiki oia ma Ewa, lohe aku la oia i kana kua, e kani ana ma Waipahu, o kona hele hookolo aku la no ia i ua leo nei, a hiki i ka hale o ka mea e kuku nei maluna iho o ua kua la, a ninau aku la, penei: "Ea, nau ponoi no anei na kua? "Ae," wahi a kela wahine, "he kua kauoha keia mai koʻu mau kupuna mai." Pane hou aku ua luahine nei, "Ina no hoi oe e hai pololei mai iaʻu aohe nau ke kua, alaila o oe no hoi koʻu halekipa, he mea hele ia no o Ewa nei, a nau no hoi ke kua, a o ka oiaio nae, naʻu no ke kua, no ka mea, ua lohe maopopo mai nei no au i ka leo, a ua ike maka iho nei no hoi au o kaʻu kua io no." Hai mai la ua wahine hoopunipuni la me ka i mai, "Aohe io no naʻu keia kua mai koʻu mau kupuna mai, aka, penei nae i loaa ai iaʻu, i kekahi la, hele aku la au i ka auau i kela wai la e lele mai la, (oia no ua wai hu nei maloko mai o ka pohaku) a oiai au e auau ana malalo iho, pa ana kuu kua i ua kua nei, a manao iho la au he kanaka la e hoomahua mai ana, aka, i alawa ae ko;u hana, eia ka he kua o koʻu lawe mai la no ia a malama iho la, a loaa wale mai la no hoi ia oe." Pane hou aku ua luahine nei, "Ua pono ae la, aole io no nau keia kua, a heaha la hoi kana, nau hoi ke kua a kaua, eia nae, o ke kumu o kela wai la ea, aia no i Kahuku, a o Waikalai nae ka inoa o ke kiowai, a nolaila mai ka wai o Waipahu ae nei, a mai laila mai no hoi ka lawe ia ana mai o keia kua e

ka wai. A ma keia olelo a ua luahine nei, akahi no a maopopo ae la, aia io ka ke kumu o keia wai hu maloko mai o ka pohaku ia nei o Kahuku. Ina pela io, kupanaha maoli ka ke Akua hana, oiai he mea hou keia moolelo ia makou ma ka lohe ana, a me na makamaka hoi i ike ole, aka, he mea kahiko loa nae i ko Ewa poe keia mea nani o ka wai hu no loko mai o ka pohaku. E mahalo ia hoi ke Akua a me kana mau hana kupanaha.