Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 39, 26 September 1868 — Kumumanao no ka Ekalesia Pope ma HAWAII NEI. [ARTICLE]

Kumumanao no ka Ekalesia Pope ma HAWAII NEI.

0 ;ui(M'kui«">iu i iKoiu iuu H;iwaii nei. u U i k;;U'M'i Koma no ia i heo mau ia ka ; ino.-i nia na Aina l'ope he nui wnle o ke no ! i!" i. 1 Lt li i(i i mua o ke I\ciioturin XI i ka ! iinik ihiki 10.71, in ninnown hoi; un mahele M >i<- iui ekn|psin Homn nei ielua Apnna, a | u i kfi(wi;i'kti ka Apana inun. " Ukneknlesia Helene inn kn Hikina." A o ka Apana niua hoi "U kn iknleain Lnlina inn ke Komohnnn." Anhe hoi i liuiiu nm in hopo mai, ua knj>a hou oin in ia iho, o kn ekaleain Ka-1 tonk.v Komn, n hiki i keia nmnnwn. j ll*' (iui na iuoa o kein ekatesia, akn nae ;; hooknhi wnle iho no ano o kana tnau hann n j jnu ( m|. unn i ke Olu, mni ke kuu o' kona J lii.ol.uinu m aun ma ke no iiei n hiki i keia ] in.'in;i wu, nohelon m i loli iki ue e hana i ka | maikni wale no, e like hoi ino keaoana niai j a ka l'al.ipnla Hemolele, nka, he oiti mau | kona mo. n me ka pono ole loa hoi o knnn ' inau hnnn hoola, e pili mnopopo nku ana i j na pon» nui Hemolele o ka noho Inni nno. j No kn mea hoi ; ma knu-wihi o ka Pnla* j p ila Hemolele, un kapa i.i mni oia. " He hoUMiuiuuu. • n »iv. UOl a lia >*t« Inne Lnikini Hookamnknmn," n ma knu-wa« ln e ne hoi o ia Buke, un i ia mai oia. 41 He Anikristo." A wnln hoi a Kohehama imua iiku o Heneri V. " He keiki na kn mnke,"j a in'u hoi ea, pela io no, nohe mea hiki i keknhi hoa u keia Ahn ke hoole ne i ku oiaio 0 kna mau inon. No ka men hoi, inn knkou e li iliu nna n nnna mnopopo nku i kn inoo* h'lo o kn lakou mnu hnnn, i? ikeia nunnei f ke hooin lea inni nei ke knko ula haln ole o| nn haipule he nui wnle, i luku hoomainoino ! wale in e keia holoholona puni-koko, i ke nio. n nio kn pono loa ole oia Aono Hoomnn i. A i hoike no kein innnao nnn pela, e mnopopo nuanei kn oiaio o ka'u olelo, ke ha. liu ne kukou n iiuua inuka iho mn lai iva eo- //</. <•/liku, i: ine ka walu. o ki buke i kapnia iii*»l '• Ku Muolelo Ekalesia. M Ile nui n he kiuikini wule ke iuo o kein <•k.»lesia I\»po, Hini kn In o konn hookuinu m ana ma ke «o nei, n hiki i keia mmmwn, i ikein ma :in wuhi a puu o Europn, n ke ma* nao iho nei nu, he wiihi Buke Aloolelo loihi j lon no m, ke haku pontf ia kona nno, knnn I liiau haua, u me kona ulu ann, akn nne, aole l luu i pili aku kn'u hnnwmn ilaila, o ka Bka-1 le>ia ro|K- ma Hnwaii nei, a oin iho In ka | iaea \ knuohain mai ia'u eKooukou Koinite,; e liuli, n e imi hoi i koua ano, a me knna ! nuui hana, ina |xiha he pono, a ina pnha he ino. n hoike aku imun o keia Aha, i knhi a ; n.e k»i nu\naw.i o ko oukou hnlawai ann. A ina nlailo, ke nouoi nku nei au i| kooukou lokomaikni e hoolohe iki wale mai * 1 kekuhi innu hnkina mano, e pili ana i keia ! Haawina n kn Ahn. | 1. Kn hoomnka nnn, o me ka liiki niu<i | aua inni o ka Eknlesia Tope, e ike ia Hawa» j 11 «hm. ; ii. Kona a.io. 3. Kana mau hnun. , 4. A me kona Ulu nna. 1. Ke komo mua ana mni o Wa ekalesia j Katorikn Komu ma Hawnii nei. i 1 ka niakahiki IS2O. n mnmua'ku hoi o ia ! kau. ao!o lon i ike ia ua eknlesia Kntorika i Koma nei h r.iau la, aka hoi, ua ikeia nae i na knnaka nnaupo e hoomannkii nnn no, | mamuii o ku ike ole, n e kulou ana no hoi i nnua o na Alaia kii, a me na kii laau t kalui* j ia, e like nie ko iakuu maiiao ana he pono,; oiai hoi. o ka hana maii no ia a na kanakn ' naaupo kahiko a pau loa, tna na atna pouli i he nui wale o ke no nei, kahi i -ike mua ole | ka nnau i ke ino a ine ka pono ele loa o ia • mau hana. A ma paha hoi ma ia ano la,! alaila, u* kmla kahikoloa no ka ekalesia Ka-' iorika Ron»a. i hiki mua mai ai i Hawaii !■ uri, wahiau. ; Aka hoi, oole uae pola. no ka mea, ua hn- f la'e na makahiki ewnlu mahope iho o ka hiki mua ana mai o ka mahnnalama io ma na kapakahakai o Kailua, hoifua komoapuepu* iaai la un eka(esia Pope nei ma ka lima mai o Bakeloka lnua me Sehcku. A ke hoike aku nei au imua o keia Aha,aole loa ia lloomama la na kekahi o makou nei i kahea

jako. aka, n« Ukoa īho no » mahao» wale mai \ mainuli hoi o kn boopiin:piini la. No ka mea ! ho«. o ke kauwahi kinaka Faranie noho ana | ma Hawaii nei i* mau la. mamuli o ka oba* ina Kalepa. ua hoio aku q>* i Farani i ka 'makahiki 1523 paha—a i k«o« hiki ana hoi. | ua hoike aku la oia i kona mau makamaka i malaila, i ka nui o kona mau aina, a me ko- - na aloha ia hme ka Moi nui o Hawaii nei, ja ua hai pu aku no hoi i kona makemake i i mau Kahuna Farani, e holo ni3i ia nei nei, e ao ai i keia Lahuikanaka. a nana no hoi e hoolnko mai i na kii akua. a ine na oiea a \ pau e pono ai ia aooo pule. a me na iiio hoi »o ka hele ana mai, a loh« o B*teroka laua o \ Sehoka i ka manao o keia Farani o lakou. o , ko iaua holo inni la no ia i Hawaii nei. ina- ! muli hoi o ke ano Misionari Katorika Roma. , I kn makahiki 1527, a i ole in IS2S pith«, Uia hoi, un u-hiki ioai la laua i Hawaii nei. i ' me na iako a pau e [*mo ai ka laua hana,' aka nae. aohe nana laua e hookipa, aohe ho» alii nana i heahea'ku ka malihini, a nohe hoi dnl;t e huokaa aku ai i na ' liloo ka hele una mai, no ka men, aia no ko laua Haku kanaka, e pua*iu hele ana ina na • kapakahakai o Meaiko, he kanaka iiihune . : !oa. Auwe! Aloha inouolioi kn makuakane knhiko o ka ekalesia Komn. A o Bakej ioka hoi lnu;i me Sehoka, eia no l;:ua e u ho- | aa nnu mnluna o ka moku, aohe men e pono • jai, a no ko Inua kue ana hoi i na kanawai o : , keia Aupuni, nolaīln, ua hoihoi malie ia'ku Inua i Kn|pfont, maluna o kekahi moku okoa • tne ka maikai, a i ka hala nna hoi o nn ma-1 kahiki hou elua, ua u-hiki hou inai no, ina- ; hnpe ihn o kn make ana o Kanhumnnu, ke Kuhina uui o keia Aupuni. A ke hoike aku nei nu imua o keia Aha,' ; mai kuu la i hooinnnmna in'i e ike akalii i i » nn kumu mua o ka ike, a hiki wale inai hoi ; i | i nn la o kuu kannka makua ana, anle loa au | i ike na kekahi o mnkou i kahea'ku, nka, na ! | ka leo no o kekahi Farani o lakou i hoopunipuni nku, a ua i ike no hoi knkou i ka ma- j kuakane o ka hoopunipuni. a me ka waha-j hee, o Satana ia, a o knna l.ome noho mau ' hoi, o ka lua po, a ina nela, alaila, ua komo' mua inai ka ekalesia Katorika Roma i HaI svaii nei, mnmuli o ka hoopunipuni ia e Luj nkine. j 2. Ke uno o keia Eknlesia Komn i il.eiu ! nm Hnwaii nei. i Ma ka nnnn pono ana i keia mau ekalesin jelua, ilokohoi o na inaknhiki he kanaha n j keu i hola'e nei, he okoa no na nno a me nn i helehelena, a he kuee like ole loa hoi ka la- ; ua mnu hnna ola, e pili maopopo aku nna i | ka pomaikui nuihemolele o ka nnho lani ann. |a no kn mea hoi, o ke ano o ka ekalcsia Katorika Koma, e ike mnka mau ia nei, he poe mnoli no lakou e kukulu ana imua o na nii, u .... i„; | on „ ; |. a ) 0 ;; n n ; io hoi, mamuli mooli loa no o na helehelena , kohu i kn hoomanakii, nohe men hiki hooka-1 j hi e hoole ai i kn oiaio o keia inau hnna ana ] ja ka poe Pope. kon wnle oku no ka poe ma ia aoao i maa loa hoi ma in mau hnna. * E nana'ku i ko lakou mnu Lunkini hoomana. Un piha wale no lakou a pau me nn Kii Akua he nui o keln ano keia ano, na kii; : hoi i knlaiia, kii i kaliAia, kii i pena ia, n kii j j paha hoi i hoolele nkn in, nole loa hooknhi j j luakini o ia nno i ike ia ma Hawaii net a j pau, i nele hoi i na kii ole, e nhwa ne oe ! mauka, he kii, e a lo ae oe makai he kii, ha-! lo aku ma kn ipukn he kii, haliu ae maiiope j he kii, nnnn'ku imua he kii, nlnwa oe hoi j iluna he kii, a he kii wale no ka ukana nui | 0 na Halepule Katorika a pau lon a'u i ike maka'i mai Hawnii a Knuni, nole pahn e hoole mai nna nn knnaka Ft»ranio Heeia ae nei, i keia mau hann n lakou, oiui hoi, ua j mnopopo in'u n me keia Aha holookou, o ka j hnpa nui wale no ia ma na luakini Farani a pnu, o na kii Inpuwnle o keln uno keia nno. O ka lakou hoomana ana i ke Akua. he okoa ion no ia i ka hoomnna nnaa ka'u ekalesia e hilinai nui nei. No ku mea hoi, nia ma na ipuka komo o ko lakou inau Halepule ;a pau, ua waiho mau ia ae na p* kini \v«i, i ! | mea knpipi lae, mamua iki ihooka pule hoo- : nnmunamu wule nn;i,n aiahoi ma ke kuahu ; kahi e Haioleio tnui ai na Kahu Akna.e ku- ' ku pololei an \ na ihoiho kukui loloa, e an j maikai nna i ke ao, mn na aoao ponoi ne hoi s o ke kii nui, a i ka pule ana, aoiie lakou hooipololei iki i ke not ana'ku i ka Makmr wale ino, ma kn inoa hoi o lesu Kri?to kann keiki. |aka, hele loae lakou ia Maria,alaila hoi pulie knwiii mau nku i na manawa a pnu, me keia mau huaolelo inaialo iho nei. Aloha oe e Maria. ! Ua piha oe i ka maikai, ; Ua noho pu ka Haku me oe, (puio.) j Pomaikai ioa oe iwaenn o na wahine hai- i Pomuikai boi lesu ka hua o kou opu, ? He kane-ka Maria makuahineo ke Akua. ! MarTa ! Kaneta ! E pule aku oe i ka Ha-1 ku no makou no kn poe kina uui i keia wa a ! 1 na manawa no a pau. Amene. j A pela iho la na kanaka a pau e pule mau ! ai i kela manawa keia manawa o ko lakou ■ noho hoomana ana i ke Akua nia ia aoao, a j 0 ke Kahuna Farani hoi ke alakai o na uha- I ne Farani naaupo, ma ke aianui o ke ola,; iioko o kona manawa Haiolelo. aohe hooma-! opopo iki na kanaka i kana mau olelo, aole i hoi hopu aku ka naau a malami iho. i ai na ! knhi ohane, no ka mea, aia no ma ka olelo i ano e, a no keia mea hoi, iini nai iho la au ! e lohe, a e ike pono hoi i ka haiolelo a na Kahuna Farani. { ke aw.ik;'» o kekahi la Sab,iti nia Hono- ; lulu mahope iho o kn hookuu ana o kn ma- i kou pule kakahiaka o Kaumakapili, aia hoi, kipa iki aku la au ma ka Holepule Farani i kapaia Mam-o-ka-malu/' a oiai hoi au 1 inalaiia, e nanea ana i ka walaau n kanaka |Faran» i ka wa pule, kahaha nui kuu naau, j me ka i au» iho. Ka ! Kiinoa hni he ina-:

nawa eebm ioa ka wa e hoemaoa aoa īke Akua . eu ka aohe, he maoam o«raka iho ia ia o o* waha Faraoi a pau ioa. aohe koe, a ! kuu mea ana aku hoi: kauwahi Farani ka-; naka, e i mai aoa kela/' U ke ano ibo la no ta o ka makou pule aoa, oa kekahi e hooho ae, a na ka iehoīeha Faraoi hoi e pua!a mai. A inaoao iho ia au, he hana ka kem ua maa ioa mai kinohi mai, a ī ka pau aoa, ae hoi o ka iakou u\raka ana. lohe aku ia au i ka haioleio ana mai a ke Kahuna Farani. ma ka olelo e iho 00, ka olelo hoi i ike nui oie ia ma Hawaii neī, a he haohao nui ko'u. ī ka iohe a i ka iohe oie puha hoi o knnaka Faraoi e nonoho aku ana, i ka na maikai a na maka imua, a raea akaaka iho ana i ka ia ia pauaka mai, me he mea la hoi ua lohe io no kanaka, aka nae, i kuu ike ana i ka hana ano iike pela, ua maopopo lea ia'u, 1 ua kue maoii na Kahuna Farani i ka hoike aua mai a ka Paiapala Hemoiele, no ka mea hoi v wahi a Pauio i ko Koiioeio poe. Ma ka Aha ekaiesia ooka hoonaauao ana i.i hai, ua oi loa aku kuu makemake e oleio 1 ua haa elima ma ke ano maopopo, ī ua hiia t hoi he umi lausani nia ka oielo e. Kor. 14:19. A o ka hoike ole ana mai o na Kahuna Fa-! mni i ka Haiao maioko ae o ka oielo maopo-; po i kanaka, ke manao nei au, ua kue mnoli ; lakou i keia oieio a Paulo, peia io no. He nui no paha na ano i koe o keia ekalesia Po-1 pe, i ikeia ma Hawaii nei, aka hoi,ke waiho! iho nei ati i ke koena nku i koe i ioaa ole i īa'u na oukou ia e imi aku no oukou iho. ' 3 Na huna o keia ekalesia Pope i ike ia | ma Hawaii uei. | I ka makahiki 1820, ka uianawa hoi o ka ! hiki inun ana mai o ka pono io iwaena o ke-; la Lahuikanaka, ma ka lima mßioKev. Mr.' Hinanai ma. na Perosetekone. Hoole Eka-i lesia Katorika lioma.aia hoi, ua ike inaopo-j po len ia ka noho ana o ia kau, hepoe naau-! po wale iakou, a iie poe haumia inomo ioa | hoi, ma na hana kino o ka noho kanaka, a | ma na hana uhane hoi, o ka noho lani ana, j no ka inea, aia iakou a pau mamuii o ka lea- i lea, a inahope aku hoi, o ka hoomanakii a i me na iini hewa o ka noho pouii ana, aka | iioi, i kaawale aku keia mau popiiikia o ka-1 naka, mai ka naau aku, a inai ka aina aku,' a heaha la ka hana nui a keiaekalesia Koma ! i ike inau ia ma Hawaii nei, e piii ana i ka ' lakou mnu hana ola ? i O ka hoohuli ana i keia lahuikanaka | uuku maliope aku ona, a, o kona makemake j nui no ia. Ma ka nana'ku a ma ka ike ma- j kn ana hoi, be poe ikaika a he poe akamai j loa na Kahu Farani o keia aoao aku a i ka I huki n me ka aihue niaaiea loa ana i ka na«u o kanaka naaupo, mahope aku o ka la-' kou lapuwnie, ma ke kamakaiuailio oluolu ; loa, a ma ka hoopeiapela ana hoi ia lakou iho, n me ko lakou mau hale noho, a pela llhu, liu Ka llien liwi, lc«if ooi I inaopopo ana o kekahi mau hana kanaka a 1 lakou, i ka oiaio a me ke kupono ioa ana hoi | 0 keia mau manao malalo iho nei. (n) He Aoao Pulo huna mau i ka Mala- j malanv». ' 0 ka olelo i kapaia mai u Kn Palapaia! Hemolele." 0 ke kukui mnlamalama io no j i:\ o ka nina pouli, ma ke ahinui aku hoi o kt heie nhune ana, a o kona unuhi ia ana mai e ko iakou lokomaikai a i ka olelo makua hoi o ka aina hanau, no ka pono, a me | ka pomaikui mau o na tausaniuhane Hawa-1 ii nnaupo, n o ko iakou ioaa ana no hoi ia i I ka mulumaiaina ahi pio ole o ka pono uhane, | mai ke knu a hiki aku i ke kau o keia noho i kanaka ana, aka nae aule ioa hoi lakou i ba-1 na iki pela. j A mamuli o ka hai hana, a me ko hai iu-• hi, a īlaila hoi lakou e aihamu wale nei, e s nukunuku nei, e huhu nei,e aaka nei,e hoo-1 panpn;i nei, e kapa mai nei hoi he Buke he- j wa. liuke ponoole, poomuku ; a he poo-ole,! a pela aku, a me keia mau kina nui hoi wa-. hi a lakou — Kahaha ! •• Lnlau kalo nui no me wahi a ka oleio!" Manomano ka u»aa-; len a me kn lapuwale hanlele loa o ka hana ' n na Kahu Farani o keia Aoao Akua, i ka'u < ike aku, no ka enea hoi, 30 ae nei mak.ihiki a keu nku o ko iakou noho hoopui.ipuni a hoonaaupo wale ana i keia luhuikanaka,aole ioa hoi i ike ia mai ka Baibaia oiaio ma ia > Hoomana, aka, o kahi luike a kanaka i unuhi kanaka ia, mainuii hoi o ka noono kana- i kn, a, o ka iakou ia e hooiaha nui nei,nie he ; huke la no ka maiamalama, he kohu oie ia , aiia ma>ku mn kahi nui ioa ka pouli, n ua ; ahona paha hoi kona a.\ ho-pi pi ana ma ka-1 hi i piha mua i ka malamalamn. Ua ao ia j mai au e ka oiaio. O ka mea hoaknkn aku wahi a Paulo, oia ka malamalama. Kpeso ■ 5:13. Aka hoi, o ka mea e hana ana i na ' mea ino, oia kai hoowahawaha i ka maiama- i iama, a aoie hoi m e hele m*i i ka maiama- i lama o ike m aunnei kana hana nna, loane ! 3:20. A aooai paha hoi, no ka maopopo ana . 1 na Kahunn Farani, he ekalesia puni koko! keia, a i piha mau hoi i nā hana ioo he oui 1 wale, a ua pono io no ka huna ia ana o ka : malam ilamn, o ike ia auanei ka iapuwaie o ' ka iakou mau hana e na kanaka. 5 (e) Aohe Auhau Manawuiea ma ia Hoo-j mana ī ike īa ma Hawaii nei. O keia hana ana peia, he wahi hana maalea nui no ia a lakou, i kumu hoowalewale hoi e hei aku ai ka oaaupo mamuli o ka !akou hoomana. O ka oihana manawalea, ao- j ie ia he hana kanaka, a he kauoha hoi a ka- i naka, aka, he kauoha ia na ke Aku». E alo- » h« aku oe i kou hoalaona. e Jike hoi roe kou j aioha aoa ia oe iho. He Oihani noi keia, a | he Oihana roau, he hana pono io hoi, aole | loa e hiki iki ana i kjn ikaika kanaka, a me j ka mikemake kaoaka hoi ke hoopau, a ke j hoopio ae-I ka haoa ana a ke aioha iioko o ka uaau o ki kanaka, no ka pono a me ka pomaikai kino ana hoi o ka mea piiikia, he ule lon. A o ko hkou kin ti ana hoi i keia

oihana Uhane, a o ko lakou kue mio'i ant eo hoa ia i na kauoha a paua ke Akua a me oa kanawai boi o ka pono »o maoii. A i ka !cuioa aku ea ua kue io mauli tvo, no ka mea iioi, aohe kokaa miAaomlea ik> ma ia hoomaoa i ikeia ma Havraii nei. I mai ka Paiapaia Hemoieleno kew hana. £ lawe nui mai i oa waiwai hapaumi a pao o ka haie ahu wa;wrai, i ai inaioko o kou haie. i treh« ai pah» au i na poka wrat o ka Lani, e nioini iho hoi i ka pomakai nui maiuna o oukou a pau aku la, aohe koe. Mil. 3: 10. Hooheieiei āku kekahi a nui hou ae, aua hoi kahi i ka men ku o(e i ka pono o ka • neie ka hope. Sol. 11: 14 a penei hoi kekahi. £ hooiei aku i kau harena maluna iho 0 na wai, a haia hoi na ia he oui ioa, e hooie ioa hou mai no ta ia oe. Kek. 11: 1. 1 A iua paha hoi peia.alaila, o ka aua ana 1 ka berena he mea nele ia wahi a'u,aka hoi 0 ka hoolei wale ana aku he mea ia e ioaa ' hou mai ai. wahi a Soiouiooa. A ke hoike hou aku nei au inioa o keia Aha, aoie ioa au i ike iki i keia oihana pono io e hana nui fia ana malokoo ka ekaiesia Katorika Roina, aka hoi, o ko iakou mialea nui no nae la, i . mea e hei wole aku ai ka poe naaupo. ina* ;muli o ka iapuwale, a ke kuhi nei ia hoi au, ;he inea ia e pipili nui aku ai kanaka maho- . pe aku oia hoomana, eia ka aole ioa no, a | iwa ioa aku paha hoi a auhau inau ta mai, n ] he nele maoli aku ka hopena i kanaka oie : wahi n'u. ; (i) 0 ke kukulu ana i na iuakini nani, ;oia wahi hana inaaiea nui a iakou i ike ia j ma Hawaii nei. ! O ko inkou ano mnu iio iu mai kinohi | mai, a ua kaulana nui hoi ko iakou inau ; inoa ma keia hana. O ke knkulu ana i na | luakini nnni. Holokiki aku ka iini a me ika makemake ana o ko iukou maii nanu ma | keia mea, no ka mea hoi, ma kahi a ina na [wnhi hoi i kukuiu ia ni keia Kkniesia Kato|iika Koma, aia pu no malaila na luakini nai ni i hana wale ia hoi a ahu kinohinohi i ka j wai o Apua, a i hele waie lioi loko n puia | paapu i na kii o kela ano keia ano. A o ! ka hopena o keia hnna nna, aohe au i ike, jaka hoi, me he la nae ua uiaopopo iki paha i ma kekahi ano, he mea e aihue waie ai i jka manao o kanaka naaupo, e huii aku ma ; ia Hooinana auhau ole it, anolailahoi, o ka I poe pono n me ka poe hewn, mai ke nui n | ka liilii, uohe kina nui hookahi ina ke ao jnei nana e keakea mai i ko iakou hiki ole lana e komo ma keia Ekalesia, oia holokiki 1 no a komo ana, paa aku ia i Bapatemain. o ! ka pau ae la no ia, a he ai barena wale no : ka hnna i keia $abati keia Sabati, aohe ha- ; nai kumu, aohe mahinahou, aohe hoi dala ikukuiu halepule, a peia aku. A oia iho la | kekahi inea i hanaia ma keia fikalesia Katoiika Koma, o ke kukulu ana i na iuakini nani ī inea e amue waie-aii k u mnnno v kn | naka n.iaupo. (o) He poe kinui uio aku i na hana ino. j I ke awakea o keia la Subati iho nei Au- ! gate la 30, halawai pu iho la au me ke kau- ; wahi Kahuna Parani ma ke Alanui Papu, j Aloha aku la au iaia, a aloha maikai inai la hoi kela ia'u, a no kuu ake nui loa e loaa mai ia'u kekahi mau hakina inanao e pili ana i ka'u haawina nei, nolaila hoi, nlakai jaku kela ia'u a i ka hale o ke kahuna para- | ni, ua kamakamailio iki maua ma kekahi lano o keia Ekalcsia, a i knu hoolohe ana'ku ji kai ala inau hoike ana mai a pau, maopo- ; po lea iho l«t ia'u, ua like pu ka maikai a : ine ke ino ma ia hooinana, aole loa hoi he | mea hookahi i īke ia iioko o na knnawai o s ka pono io maoli, e oki a e kapae loa ia aku |ai ke kanaka inai ka ekalesia aku, ke ku ka jhoahanau i ki ahewa la, aka, hookahi waie jihonohewa nni e knawaie loa aku ui ke 1 kanaka, oia hoi ka haalele ana i ka Eknie- , sia Kato!ika Komni'a komo aku i ka Eka- ! lesia Hooiepope, a o kona kaawnie loa nna no ia mai ka Lkuiesia aku, ke oie oia e hoi • hou mai ma ka Penitenia ana, a oia iho la , ka hewa nui loa ma keia Ekale?ia e oki ia ai ke kanaka wahi inai a ua Kahunapule Parani la ia'u. A o ka hewa moekoloiie hoi a me ka aihue, kn hoopunipuni, ka pepehi kanaka. ka : hehi Sabati, ke kauu awa, ka inu awa, ka , iou ruma, ke kanu bata, ka nau bata, ke , puhi bata a me na ino hoi he nui wale, aole |loa ia he mau hana e haumia waie ai keia : Ekalesia, ke akaka ke kanaka uahihiamao- | li, he pono iho la no ia ma ia hoomana, ao- • he kapu iki, a no keia mau hana olu wnle j hoi a iakou, kinai ole aku, papa ole aku, ka- ; nu awa pu no, inu awa no, puhipuhi wahi I bata no hoi, paapaani pu no i ka la Sdbati, a j pela waie aku hoi, nolaiia, ua makemake | nui ia no e na kanaka inakemake i na oiea ; haumia waie oia ano, aka hoi, o ka poe i . ike maka i ka oiaio ea, aole loa o lakou i oiuolu iki he mau hana kupono keia i ka inoho paipule ana, aka, ua hoopailua maoli | no. ! Aia ma ka Ekaiesia kahi o kau noho Ka;hu ana, ua ike maka ponoi au i ke Kahuna|pule Parani o keia Apana e puhipuhi bata jpu ana no me kona mau hoahaoau ma ke akea, a ua lobe ia mai no hoi ua hookikina aku oia i na hoahanau Parani o Waikane a me Waiohole e kanu oui i ka awa maluna iiho o kona mau aioa, a ina pahapela. aiaiia, | ua like ka maikai a me ke ino ma ia Eka|iesia, e like me ka'u hoike ana aku imua o | keia Aba ma ka waena hoi o keia Haawioa. (u) He Ekalesia wahapaa mau keia. Ma ka naoa aku a ma ka ike maka aoa hoi, ua maopopo iea, o kooa ano mau no ia mai kinohi mai, he poe hoeaea wale, a hoopaapaa ino hoi, aoie ioa i pau iki ia ano a hiki wal« mai hoi i'keia la. E nana aku maioko o na Nupepa, piha ia me na oieio poio a Eupcrete ma. a iloko iho hoi o kahi

nupepi Kitoi»h a iakou. piha wale oo ia apana me na oieio kuamo*rau, hoonaukioki. aoie kw hookahi oleloao i ike ia ma ia \upcp«. he ofe ioa. o ka hakaka ka uui o kana mau oieio. e ala mai ai ia o ke kau« koioko »n4 mawaena o lakou a ine kakou. a ka hana nie ia aku hoi e na kahuna o ka oiaio, pakele ai ke kam maoli ana. Ena hoa a me na makamaka o keia aha; he Ekaiesia wahapoa n>au keia, a o kona ano no ia mai kinohi mai a hiki i keia la, o na hana Upuwale oia ano. He wahakuie mau. (h) He poe maalea na Kahuna Parani. Akaenai no lakou ika olelo mai. He poe iiihune makou, aohe \raiwai ma ke kino, peiapela wale na haie. aohe iiaia, aohe kokua na hoahanau. aoie like me ka poe Kaiavina, waiA*ai, kuouoono ka noho ana, ha» nohano. nui na aina, maikai na hale, a he poe keonnnana maoii no i ka ika aku. He mau oieio aiapahi a maaiea keia a na Kahuna Parani, no ka mea, aole keia he mau oihana hoowaiwai kino, a hooiakokino, a hoohanohano kino, he ole loa, a i hoolaha aku la hoi i keia pono, no ka loaa nui mai o ka hanohano n me ke elala, aka, ua olelo mai uae o Pauio. \) ka mea e laweiawe aua i ka oihana laa, e ai no oia i ko ka oihana laa, a oka mea laweiawe hoi ma ke kunhu, eai no hoi ia iko ke kuahu. Ina i hana pono ia e lakou ka Ekalesia Pope, me he mea la, ua like no a iike, a inai ioko mai hoi o laua e loaa ai na lako a nui o kela pono keia pono, no ka inea hoi, wahi n ka Haku—E imi e aku oukou i ke Aupuni o ke Akua a ine knna pono, a pau ioa mai ua mau mea ia i ka haawi ia inai ia oukou. He lohe ko'u, he poe mea aina nui lakou ma Hawaii nei, a ke hoolilo nui ia nei na dala i hoouna ia mai e ko iakou Ahahui Pope inai Roina mai he Soooo 00 paha d;\la i kela makahiki keia makahiki, no keia mau aina n ua kaknuia hoi keia mau aina n pau malaio iho o ka inoa o ko lakou Epikopo nui, n mai loko inai paha hoi o kekahi hnpa o keia mnu nina e loua mai ai ko iakou ola, a ina io pela, alaila, e iako nui aku ana iukou, a e lilo ana paha hoi i poe waiwai iuaoli ma keia mua aku a hiki mai, ke mau ko lakou hoomakaulii aina ana ano like pela. Ao ko Inkou kipa nn;i mai ia kakou he poe waiwai, aoie loa pela kuu mauao, akn, mni ke Akua mai no nn lako he nui o ka noho ana, a ina i h ina pono lakou i keia Ekaiesia Pope i ike ia ma Hawaii nei e like me ka ke Akua kauoha, ke inanno nei au ua iike no a like kakou. 4. Ka ulu ana o ka Ekaleeia Pope. lioko o na mnkahiki he 30 a oi aku o ko* na ola ana ma Hawaii nei, hukalia wale kona uiu aua, no ka mea hoi, ma ka nana ana aku i kana mau hana a pau, ua ike in, he mau hana ku wale no kana i kona ulu loa an«. Anh#» nuhnu manawalea ma i.i Eka* lesia, aohe dala kukui'i halepuie mai na hoahanau mai, he ektiesia kinai ole aku leeia i na hana ino, ua like pu ka maikni a rae ke ino ma ia noao pule, aka hoi, e like me ka nui o na hana olu wale v ka manno o kanaka ma ia aoao puie, pela no ka emi ana aku o kona ulu ana. I ka nana aku i keia Ekalesia, ikaika mai kinohi mai. o kona hookumu ia ana ua emi mai kona ikaika, he elua inau kumu nui o ka maopopo ana ia'u o keia manao. 1. O ko lakou kue mau ana i na kauoha a me na kanawai a pau o ke Akua. 2. O ko lakou kinai maoli ole ana aku no i na hewa i akaka. Ina he oiaio ka'u mau oleio ana a pau mai ka hooinaka nna niai o keia paiapala e pili ana i na kauoha a pau a ke Akua. Mai hana iki oe i kii, aole hoi e kulou a hooinana aku ma ke alo oia inau inea, a ina hoi ua pono ke ino a me ka maikai ma ia hooinana, ua kinai ole ia aku na inea hewa, a ua ae ia inai hoi ine he mau mea maikai la, aiailn, oia kekahi mau kumu nui inaopopo wahi a'u e ulu mai ai ia Ekalesia, a me he mea la hoi e hele loa aku ana paha i kona nawaiiwaii loa ana ke hoomau ia ko lakou hana ana i keia mau hana kue i ko ke Akua makemake. Ona hana pono ka ke Akua i makemake, a o na hana haumia a peiapela hoi, oia kana i hoowahawaha loa ai, a oia inau inea ino a ka Haku i makemake oie ai, o ka iakou hoi ia i makemake ai, nolaiia, i kuu manao e lilo ana paha ia Ekalesia i mea nawaliwali ma keia inua aku e hiki mai ana.