Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 40, 3 October 1868 — Page 3
KE KUOKOA, HONOLULU, OKATOBA 3, 1868.
PAKE PILI WAIWAI MA KA PEPA.—Ma ka la Sabati iho nei, ua hopu ia elima mau pake pili waiwai ma ka pepa ma Honolulu nei. I ka Poakahi ae, ua laweia imua o ka Lunakanawai Hoomalu, a hookolokoloia a ua ku i ka hewa, nolaila, ua kau na kopi ana a ke Kanawai maluna o na pake eha, a ua hookuuia hookahi no ke ku ole i ka hewa. Ina ia paha he ike makou i ka olelo pake ina la hoi ua kapeke ae malaila a ao aku ia lakou, aka ke manao nei makou, malia paha e loaa kekahi mea nana e ao aku ia lakou, a e papa aku hoi i ka lakou hana hoilikole.
-
KA BARIGAMA BUKE NO HAWAII NEI.—O kekahi o na haole nana honua i hele mai ai i Hawaii nei, a noho Kumuao ma ke Kulanui o Kapunahou, oia o Prof. W.T. Barigama (Brigaham) ua hoi aku oia i Amerika Huipuia, ua hoolaha i buke nana no kona hele ana mai i Hawaii nei, e nana a imi i na hiohiona o na aina ma keia mau mokupuni. Ua hele oia a puni keia Pae Moku, ua pii maluna o na mauna, ua halakau maluna o na kualono a me na puu, ua iho ma na kahawai a ua pinana ma na pali no ka nana i kana hana i hele mai ai. Ua komo ma na ulu-laau a ma kela wahi keia wahi, ua makahinu iaia. Ua hoopihaia kana buke no na mea e pili ana ia Hawaii nei. Ina o ka poe ike wahi namunamu haole, pono lakou e nana i kana pono hoi.
-
NO KA PUALI KOA RAIFALA.—Ua oluolu makou e hai aku, ua holo pono loa ka hana a keia Puali, ua ike iho makou i ka po Poalua iho nei, i na keiki o keia puali e mati ana ma ko kakou nei kaona, a hala aku ma ko kakou kula panoa o Kulaokahua, a malaila lakou kahi i homaamaa ai i ke ki pu ana a ua ulele loa no hoi ua poe keiki la. I ko lakou hoi ana mai, ua hookipa oluolu ia lakou e kekahi o ko lakou hoa oia puali, oia hoi o Mr. C.E. Williams, a hoi loa mai lakou ma ko lakou home Paikau ma hale Makeke, malaila ua hoomakaukauia he wahi paina, a ua hoohikilele ia makou e ke kani kapalili mai o kahi pahu a Kaimi, ua uleu maoli no na keiki o Hawaii nei ma ke alakai ana a ko lakou Kapena C.T. Gulick. Na makou no me ka mahalo, na na keiki o keia Puali. - C.M.
NA MOKUAHI.—I ka auina la Poalua iho nei, ua komo mai la ma ke awa o Honolulu nei ka Mokuahi "Idaho" iloko o na la he umikumamakahi a me ka hupa mai Kapalakiko mai me na ohua he kanaha kumamaiwa a me na ukana no keia awa.
Ma ka Poakahi e hiki mai ana, Okatoba 5, e haalele iho ana ka Idaho ia Honolulu nei, a hoi hou aku i Kapalakiko.
Ma ka la 7 o 8 paha o keia malama, e haalele ai ka mokuahi Montana ia Kapalakiko, a oiai o "Idaho" e holo ana ma ka moana, holo mai no hoi kela.
I kela holo ana aku nei a ka "Idaho" i kela huakai, ua hopuia oia no ke kiola ana ke ko-paa mahope iho o ka napoo ana o ka ia, a no ka huipuia ana hoi kekahi o ke kopaa me ka lanahu, i kumu e emi loa iho ai ke dute malalo o ka helu ko 12, ua hopu ia hoi kela ko e ka Luna dute awa.
-
Hawaii.
KA HUA A KE KULA O WAIALUA.—Ua loaa ia makou kekahi poomuku palapala ma ke ala loa, mai kekahi kaikamahine mai o ke Kula Kaulana o ka Ehukai o Puaena, e palapala aku ana i kona hoakula i hoopukaia iho nei i keia makahiki, i kakauia i ka la 1 o Augate 1868 ma Keaiwa i Kau, a penei na olelo o loko:
"I kuu makamaka maikai iloko o ka Haku— Miss Mere H., aloha pu kaua: Ua loaa mai kau leta ia'u ma keia kakahiaka, a no ka nui o ko'u aloha ia oe, nolaila, ma neia la no, ke kakau koke aku nei au ia oe e kuu hoa kukakuka o na pono uhane. He nui kuu minamina ia kaua i neia manawa, aole au e hoopau ana i ke aloha mawaena ou a me a'u, a pela no hoi na hoa o kaua a me na kumu. Ke hoomau nei no wau i ka kaua olelo i ko kaua manawa e noho pu ana maloko o ke Kula, oia hoi ka lilo ana i paahana na ko kaua Haku, e like me ko kaua makamaka Loe i hele aku la i na aina pouli; a ina pela kaua a me na hoa hoi ou o ka Papa i puka mai nei, pomaikai maoli ko kakou Lahui. * * * * * *
Owau no kou hoa aloha. LILIA P."
-
Ka hoonoho ana ia Rev. J.H Moku
i Kahu no ka Ekalesia o Lahaina.
-
Ma ka hora 3 ahiahi o ke Sabati la 6 o Sepatemaba nei, ua hoonohoia o Rev. J.H. Moku i kahu no ka Ekalesia o Lahaina, ma kahi o Rev. D. Balauma, ke kahu makua o ia ekalesia i noho ai i na makahiki he kanakolu a keu. Ua hooili mai oia i kana hana maluna o kana keiki ma ka manaoio; no kona elemakule a nawaliwali hoi, e like me na makua misionari e ae he nui, e wehe nei i ko lakou aahu kahuna a hoaahu aku i na keiki, a kali iho no ka hele aku e hoomaha i ko lakou luhi ma kela home lani. E like me ka Paulo ia Timoteo.
Ua hoomakaia ka hana me ka haiao a Rev. S.E. Bihopa, ma 1 Timoteo 3:5, e hoakaka ano i ka nani o ka Ekalesia o Iesu Kristo, e alakai ana i ka manao o ke kahu hou a me ka ekalesia, e ike i ka nui a me ka nani o ia hena. Ua pau ia haiao me ka malamalama, me ka hohonu a eehia.
A pau ka haiao, ua ninau o Mr. Bihopa i ka mea e lilo ana i kahu, a me ka ekalesia no hoi i na ninau e pili ana i kela aoao keia aoao, a ua ae like na aoao elua, alaila, hoolaha mai la ka mea nana i ninau, "Ua hoonohoia ke kahu hou."
Alaila, ku mai la o Rev. M. Kuaea a haawi aku ia Rev. J.H. Moku i ka lima akau e hoolauna pu ai. He mau olelo no hoi kana e pili ana i kana haawina. A pau kana olelo, haawi hou aku la ia me Mr. Bihopa. Mr. Aneru i ka lima akau e hoolauna pu ai.
A pau ia, ku mai o Rev. C.B. Anaru a haawi i na oleloao i ke kahu hou, penei ke ano nui: E kuu kaikaina, ua hoonoho ia oe i ka keia ekalesia, nolaila, e hooikaika loa oe e oi aku ka pono a me ka pomaikai o keia ekalesia mamua o kona kulana mua, me ka paa aku o kekahi lima i ka Haku nana ka hana, a o kekahi lima e hapai i ka hana. A i ku oia mau ka ekalesia, a emi iho paha, alaila, ua hoka ko makou manaolana.
Eia hoi, e makaala oe, no ka mea, he nui na enemi e keakea ana i kou kukulu ana i keia hale. O kou mau enemi ikaika loa nae, o kou mau hoahaumana o Lahainaluna e hele hewa nei, e kukulu ana oe i ka hale i ke ao, a e wawahi ana lakou i kau mea i kukulu ai i ka po, aka, mai paupauaho oe no ka lakou hana, e hooikaika oe e oi mau aku i ka lakou, me ka hilinai i ka mea nana ka hana i lanakila.
A pau ia, pule o Pareka makua, a o ka hookuuia no ia o ke anaina, me ka pule hookuu a ke kahu hou. No ka mea, o ka olelo ao i ka ekalesia ia Mr. Balauina, ua hoopaneeia a ka wa pono no kona nawaliwali.
M. KAUAPAUPILI.
Ukaiuano, Sepatemaba 18, 1868.
-
NU HOU KUWAHO.
-
Ma ke ku ana mai nei hoi o ka mokuahi Idaho i ka Poalua iho nei, iloko o na la 11 1/2 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na nu hou ano nui malalo iho:
HUAKAI ALII A KE KEIKI PUNI
HELEA VICTORIA.
Ua hiki hou mai na Nupepa o na Aupuni nui, a maloko olaila i ike iho ai makou, ma ka malama o Okatoba nei, e hoomaka hou ai ka holo ana mai o ke Keiki 'Lii Ka Mea Kiekie ke Duke o Edineboro, i kana makaikai a puni ka honua, maluna o kona moku hanohano Galatea. E haalele ana oia ia Pelemuta, (Plymouth) ma Enelani, a e holo ae ana i Madeira, Foyal, Kanikani, Lae Hope, Maurita, Bomebe, Kilona, Madarasa, Penanag, Singapore, Honogaona, Manila, Iokahama, Sidane, Nu Zilani, Honolulu, a i na mokupuni ma ka Hema; i Valaparaiso, Lima, Sana Balasa, Mazatalana, Kapalakiko a me Vanakouva, a malaila aku, hoi i ka home. He huakai hele kaapuni honua ka ke Keiki Alii e makemake nei, a o kana hele ana paha auanei keia e puni ai ka honua.
No Europe.
Ua hala aku ka Moiwahine Victoria i ka makaikai ma Helevetia, a ike wale aku paha i na hiohiona o na mauna kaulana o Alapa a me ko laila mau wahi pana.
Aia ke Keiki Alii a Napoliona, ma na kapakahakai o Geremania Akau kahi i makaikai hele ai maluna o kona moku Alii.
Ke olelo nei na palapala o Parisa, ua hoole ka Moiwahine Victoria i kona hui ana me ka Moiwahine o Sepania, ma kahi i oleloiaai e halawai pu.
Aia o Adimarala Faragu ke hoolioli la, a ke hoomaha la iaia iho malalo o na hookipa hanohano ana a ke Suletana kaulana o Tureke a me ke Kuhina Rusini ma ke alo Alii o Konetinepela.
Ua lohe ia ma ke kulanakauhale o Parisa, ma ka la 29 o Augate, e hoihoi ia mai ana hoi na Puali Koa a pau e noho la ma Roma.
He kaua hou mai nei mawaena o ka poe Kerete a me ka poe Tureke, a ke akena nei ka poe Kerete, ua huipa ino ia ka poe Tureke e lakou.
Ua manao wale ia, e hana kuikahi ana kekahi mau aupuni o Europa, no ka malama ana i ke aupuni o Mekiko, i ole ai e komo okoa mai o Amerika Huipuia. Ka i no ua aikena na aupuni a pau o Europa no keia mea he punikoko, mahope o ko Napoliona huipuia ana aku ma ke kikala e Mekiko, a hoi luuluu ana i ka Moana Atelanika, a keehi hapa-pu ana na kapuai i ke kapakahakai o Farani.
He lono lauahea ma Parisa, ma ka la 31 o Augate, he wahi kuikahi mawaena o Napoliana a me ka Moiwahine o Sepania. Ina e komo o Sepania iloko o ke kaua, e malama paha i ka Pope, alaila, e hoouna ae no o Farani i mau puali koa i Sepania, e malama i ka mea e noho nei ma ka Noho Alii, i pale aku ai i na kue a na hoaloha a ke Duke o Montpenister a me ka poe kuokoa.
Ua hana mai nei ka poe Tureke ma Kerete, i kekahi hana ano e, oia hoi ka ulupa ana i na laau oliva me na hua; a ke manao la ua poe la, oia ka mea e hoopuipui ae ai i na houpolewalewa o ka poe Kerete, i hele a maka poniuniu ai ole. Ua hoopuka ae ka Alihikaua o Tureke, he olelo kuahaua, e kauoha ana i na poo o na ohana a pau, e hoihoi mai i na Kerete i holo malu aku; a i hoolohe ole, e lilo ko lakou mau aina a me na pono e ae.
Ma ke ahiahi o ka la 20 o Augate, e holo ana kekahi kaaahi ma ke alanui hao, me na ohua a me na leta mai Irelani mai, e holo ana i Livapulu e like me kana hana mau. Aka, iaia nae e holo ana, halawai iho la oia me ka pilikia. Penei hoi ke ano: Ua holo mua kekahi kaa ahi i hoopiha ia i ka aila honua, a hiki i kahi i hoohuli ai ia kaa o holo aku ma kona wahi i manao ai, me kona hoihoi hou ole ae hoi i kahi i hookee'ku ai, i pololei ai hoi kahi a ke kaa hope e holo mai ai. A no keia pilikia i ike mua ole ia, ua holo pololei aku ke kaa hope a hookui. Ehiku mau haole ma ke kaa leta i pau loa i ka make, a he nui hoi ka poe i mainoino e waiho maewaewa ana. Ma keia hookui ana o na kaa elua, e poha ae ana ke kaa aila honua, a muka ia aku la na kaa ahi elua e ke ahi, a lilo koke iho la i lehu ahi.
O kekahi Hui nui o Bodeau ma Farani. nana i kapili i na moku hao kaua no ka aoao kipi o ka Hema, ua hooiaioia mai, ua puka ua Hui la malalo, a ke kalele la na lima i ka auwae. He puka ka hoi ke kolohe, e hana malu ai i ka mea make a hoouna aku. Ulia wale ia ae la no nae hoi kahi o kona poho, ua oki oe e mi mihi ana ua o Kauluki ma
No Amerika.
Ua hiki ae kekahi lohe i Nu Ioka, ma ka la 24 o Augate, mai Wai Pele Keokeo ae, aia malaila o Generala Rosekarana, no ke kukakuka ana me Gen. Lee a me na Alihikaua e ae o ka Hema, e kuikahi, a e noho like na kanaka o na aoao elua.
He nui na lohe mai ka Mokuaina mai o Tenesi, e olelo ana, he nui ka haunaele a puni o ia aina. Mai na wahi mamao iki aku, a mai na kulanakauhale nui aku; he lihilihi uuku loa ka pakele ana o ka poe Uniona.
O kekahi o na lio hooheihei kiauau holo loa, o Dexater kona inoa, ua hiki iaia ke holo kiauau i hookahi mile iloko o elua minute a me 14 sekona. O keia ka lio mama loa ma ka holo kiauau.
Ua hoole ka Hale Ahaolelo o Geotia, aole e pono i na negero ke noho mai maloko o ia hale. Ka! ka i no hoi ua pau ka hookae ana a ka ilikeokeo, eia no ka ke hoomau nei no.
Ma ka la 13 o Augate i hala, ua hoohakui iho he olai nui ikaika ma na kulanakauhale ma na kapakahakai o Peru a me Ekuadora; a o ka nui hoi o na kanaka i make he 32,000; a o ka nui hoi o na dala i poho ma keia olai ana, he $300,000,000. Mamua iho nae o ka hiki ana mai o ua olai la, he halulu ano e loa; pii koke mai ke kai a kupikipikio, a ua halana ia ae la na kapakahakai, a he mau mile ka loihi. O Arequipa, he kulanakauhale nona na kanaka he 35,000, ua pau loa aku la i ka holoia e ka wai, a nahaha na kauhale, aohe wahi mea i koe e ku ana. He eha haneri ka nui o na kanaka i make malaila. O Arica, he kulanakauhale ia nona na kanaka he 25,000, ua halana pu ia no e ke kai mimiki, a ua hooneoneo loa ia ia kulanakauhale, aole wahi hale hookahi i koe e ku ia; a o ka nui hoi o ka poe i make malaila, ua hiki aku ka heluna i ka elima haneri.
O ua kai hoee la, he kanaha kapuai ke kiekie o ka pii ana, a kauo hele aku la i na moku e ku ana ma na awa, a hala iuka lilo o ka aina me ka halulu—ua like me ke kai owili ma Punaluu, i pau ai i ka make kekahi poe kanaka. Akahi no kai nui i ike ia, aole mamua ae.
O ka mokuahi lawe ai o Amerika Huipuia e ku ana malaila, oia hoi o Fredonia, ua kahuli i ka hoopokaakaa ia e ke kai, a poho iho la a nalowale na kanaka a pau maluna. O ka nui hoi o na dala no na mea ai maluna ona, he $1,800,000. Ua kauo hele ia i o a ia nei, a nahaha liilii ae la.
O ka mokuahi kaua Amerika Huipuia hoi, o Wateree ka inoa, ua kauoia, he hapalua mile iloko o ka aina, a ili iho la oia ma kahi kiekie a maloo. (Koele aku la na iwi o Hua i ka la.) No ka loihi loa o kona wahi i kauo ia aku ai, nolaila, ua hiki ole iaia ke holo hou ma ka ili o ke kai. Ua pakele no hoi na ola o ka poe e ae maluna, a hookahi wano wahi luina i poholo. Ua lako keia moku i na mea kaua, aka, aole nae e hiki iaia ke pale ae i ka la o kona popilikia.
O kekahi moku kalepa Amerika, o Rosa Revera kona inoa, me ka moku Beritania Chanceellor (Kanakela), a me ke kiapa Farani Edewada, ua pau lakou a pau i ke poho. O na kulanakauhale liilii o Iquique, Moquegua, Lerumba a me Pisaqua, ua pau loa i ka lilo i mea ole. Ua nui ke poho o na haole kalepa iloko o keia poino. O na kauhale o Ibarra, Sana Pabalo a me Imanatada, ua lilo i ole. O kahi a ke kulanakauhale o Kotakaki (Cotacchi) i ku mua ai, he moana wai ia i keia manawa. O na kanaka o keia kulanakauhale hope, ua aneane e pau loa i ka make. O na kauhale o Peruco, Puella a me Kakiguama, ua pau loa i ka poino. A no ka nui loa o ka poe i make, ua ane ino loa ke ea mai na mea make mai, nolaila, ua holo aku na kanaka oia mai ka poe make aku.
Ua hoolaha akea ae ka Peresidena o Peru, e hele mai na kanaka e kokua i ka poe pilikia.
Ua loohia ka mokuahi Oruzaba i na olai kupinai, ma ka la 15 o Augate, iaia e holo ae ana mawaho ae o Sana Diego a me Sana Pedero ma Kilo Amerika Hema. Ua kupikipikio ke kai, a ua pii ae a kiekie loa maluna o pa kapakahakai, o ka la no keia i kai pii a kai mimiki ai ma Hawaii nei, iloko o keia makahiki. Ano e ka ke Akua mau hana ma keia mea.
Aole i pau loa i ka lohe ia mai ko na wahi e ae ma Amerika Hema.
Ua ku ae ma Kapalakiko ka mokuahi Colorado mai Iokahama ae, a aia maluna o ua moku la na ohua ewalu haneri me kanawalu me na ukana, a he 20,000 puolo ti lau, na kilika, o pela aku, no na makeke o Amerika a me Europa. Aohe no he pokeokeo mai a kana mai. Nui no hoi ka imi ana o kahi o ka loaa.
O ke Kuikahi i hana ia mai nei mawaena o Amerika Huipuia a me Kina, ua hooiaio loa ia mai nei e ka Hale Ahaolelo Nui, a ua lawe ia aku i Kina no ka hooiaio mai.
O ka hale Hoolako Buke Nui o Nu Ioka, i ona ia e D. Appletona ma, ua lalau ia mai la e na lima menemene ole o ke ahi, ma ke kakahiaka o ka la 14 o Augate, a ua lilo na waiwai a pau maloko i puu lehu nui.
Ua manaoioia ma Wasinatona, ma ka la 17 o Augate, aia o Farani a me Perusia ma ke ao omamalu o ke kaua, aka, ua pau wale nae, no ka noho ana o ko laua mau Luna Nui paha ma Wasinetona.
O ka mea hou mai ka mokupuni mai o Perco Rico ma Inia Komohana, ua pili kaumaha loa ko laila mau makaainana no na auhau a ke aupuni Sapania, nolaila, o ka haunaele a kaua wale mai no koe.
Ua hooholo ka Ahaolelo o Tenesi, a ua kohoia i Komite ku i ka wa, e hele aku ai imua o ka Peresidena, e noi aku e hoouna mai i mau koa nana e malama i na pepehi malu a me na hookahe koko e hana malu mai nei ma ia mokuaina. Ina e hoole ia mai ke noi, alaila, e kahea koke ia no na koa ponoi o ka mokuaina iho, a e hoomakaukau no ke kaua.
He mau olai nui kai hoohakui iho ma ke kulanakauhale o Kalio a me Peru, ma ka la 23 o Augate. Ua pii ae ke kai he umi kapuai maluna o kahi mau.
O Kolopaki ka Hope Persidena o Amerika Huipuia, e manao ia nei e koho no keia kau koho Peresidena ae, ua hanauia hoi ma Nu Ioka, i ka makahiki 1823, a hoonaauao ia ma na Kula La, a i aoia no hoi i ka hana hoonohonoho hua; a i ka wa opiopio no, holo aku la oia i Indiana, a lilo i Lunahooponopono no ka nupepa South Bend Register, no na makahiki loihi. Ua noho Kakauolelo hoi no kekahi Aha Elele, i ka makahiki 1848 a me 1852; a mahope iho, ua kohoia i Hoa no ka Hale Ahaolelo o Lalo, i ka maka makahiki 1854, a mai ia manawa mai kona noho ana i Lala no ia Hale. A eia oia iloko o na makahiki ekolu o kona noho Luna Hoomalu ana no ia Hale. I keia manawa hoi, ke houpuupuia nei oia e kau ae ma ka noho ana Hope Peresidena no Kalani.
-
Makapo ike i ka himeni, aia mea aku.
-
E ka Luna Hooponopono o ke "Kuokoa" e; Aloha oe: — E oluolu oe ia'u e kamailio pu kaua ma kou ahonui ana iho i ka hookomo ana i keia wahi hunahuna mea hou ma kahi kaawale o ka Nupepa "Kuokoa." "Makapo ike i ka himeni a me ia mea aku," i ike mai ai ka poe e heluhelu ana i ke Kilohana pookela o ka Lahui Hawaii, i ka lua ole o ka ke Akua mau hana ma Hawaii nei.
Aia nui Waioli i Kauai kekahi makapo akamai i ka himeni, o Hanale ka inoa, he hapahaole oia, mai kona wa uuku mai kona makapo ana, he oi oia o ke akamai i ka himeni ana, hulahula ana, hookani pila ana, puhi ohe ana, he hiki no iaia ke hana i kekahi mele a kamalii e hana nei me ka ohe, me ka like loa me ka kamalii e hana nei.
"E hoomanao ia ka lei alii,
Hana iho nei au ua ko ia," &c,
A he hiki no iaia ke hana i kekahi mea e aku ma ka hookani pila ana.
"No ke ano ahiahi ke aloha,
I ka halialia ana mai," &c.
Aole oia wale no, o kona hoolilo ana i kona leo e like me ka leo o na manu, o kela ano manu keia ano manu, ina hoolue ka moa i kana hua, o ka olelo a ka moa ia wa la, ua like no ia me ka leo o ua wahi makapo la, ina hoopaaia ka pipi keiki i ke kaula a uwe mai i kona makuahine, ua like no ia me ka leo o ka makapo e noho la i Hanalei me Waioli.
Aole oia wale no kana mau hana akamai he nui aku no, ina i make kauwali kau hale a pono ole ia oe, e lawe no oe iaia nana no e hana me ke akamai loa, aole haule kekahi kui o loko o ka wali, he hiki no iaia ke hoihoi i ke kui o kela wahi keia wahi ma kona wahi mau.
O ka oi keia o na makapo a pau ma ke Aupuni Hawaii nei i hanau makapo ia mai kona wa uuku mai, ua lohe no nae au he nui na makapo ma na aina haole i like me keia makapo, "o kahi makapo anei paha ia a makapo," o ka oi keia ma Kauai a puni.
O kahi oi o ko'u mahalo ma o kona hele mau i ka halepule i na Sabati a pau e hoolohe ai i ka ke Akua mau olelo, he makaala oia ma ia hana me kona ike ole, he lohe no nae eia, he paanaau ka mea e hai ia mai ai e ke kahunapule, aka, ua oi ka lohe mamua o ka ike maka wahi a Iesu i kekahi o kana mau haumana.
O ka'u oi keia o na makapo a'u i ike ai ma ko'u hele malihini ana ia Kauai a puni ma ke akamai o kana mau hana, ina e hele oe ma Kauai e ike no oe iaia me kana mau hana, a e pau no kou kanalua, e loaa no ia oe ma Waioli.
Oia iho la no kahi mea hou la e hai pokole aku nei. Ke hoi nei ko Waialua keiki ke hea mai la ka leo o ke kai o Puaena. Me ka mahalo. W.E. NAWAI.
Kaakopua, Sepatemaba 25, 1868.
-
Nu Hou Hope Loa.
-
Ua loheia ma Ladana, ma ka la 9 o Sepatemaba, mai Konetinopela mai, ua noi aku ka Elele o Rusia i ke Suletana o Tureke e hoihoi koke ae i ka Mokupuni o Kereta malalo o Helene, a e ae like ia na hoomana a pau e kau like me ka hoomana Mahomeda, me ka loaa like mai ke Aupuni mai o ka malama ana ia lakou a pau. Ua haawiia aku o Tureke i umi la e noonoo ai a hai mai i ke noi. Ke kau nei ka weli e kaua io ana mawaena o Rusia a me Tureke; a o ala koke mai paha auanei na haunaele e ae nana e hoonaueue ia Europa iloko o ka uluaoa kaua. Nui ka pihoihoi ma Parisa a me Viena no keia nu hou, no ke okaokai hikiwawe o ke Alii Czar.
Ke hopohopo nei kekahi poe, no ka nui loa o ka noho aloha ana o Tureke me Enelani a me Farani, nolaila e hoole paha auanei oia i ke noi a Rusia. Ina pela, e ala hoke mai ana ke kaua mawaena o Tureke a me Rusia, a oia paha auanei ka mea e hoonioni ae ai i kekahi mau mana e ae o Europa.
Ma ke kulanakauhale o Lurenece, ma ka la 21 o Augate, ua akeia e powa malu i ka Moiwahine Victoria, i kona noho iki ana malaila, a i ka huli io ia ana, ua loaa kekahi haole Feniana. o kona manao no ia, o ka powa i ka Moiwahine. Ua laweia aku ia i ka Halepaahao, e kali ana o ke kiiia mai e na Mana Beritania.
HANAU.
Sepatemaba 14, ma Wailupe, Hanau o H. Noa k, na Noa me Opiopio.
Sepatemaba 15, ma Kaohai, Lanai, Hanau o Kaopopu w, na Kailikalakala me Kahuhu.
Augate 23, ma Halawa, Molokai, Hanau o Mauneilaa k, na G. Kaopuiki me M. Kuahanui.
Augate 24, ma Kamani, Honokohau, Maui, Hanau o Davida k, na Davida me Kekuwewa.
Sepatemaba 11, ma Paaukini, Honokohau, Maui, Hanau o Kahue w. na John Kehinu me Mervana Neneue.
Sepatemaba 4, ma Keau, Waianae, Hanau o Kia k, na Kauhola me Kahooke.
Iulai 15, ma ia wahi a Hanau o Keukahunanui w, na Keulua me Kekehuna.
Malaila no Hanau o Hana Keawekuhiainamoku w, na Kalauokaaea me Kaikena.
Sepatemaba 5, ma Honolulu, Hanau o Akela w, na E.P. Adamu me Caroline Adamu.
Sepatemaba 15, ma Honolulu, Hanau o Asa Kama, na Kama me Kanealii.
Sepatemaba 15, ma Honolulu, Hanau o Geo k, na Geo me Rahela.
MAKE
Sept. 25, ma Punaanana, Nuuanu, Make o Mose Kaaa.
Sept. 18, ma Kaakopua, Honolulu, make Petero Naili.
Sept. 12, ma Waialae, make o M. Rahela.
Sept. 4, ma Kipuka, Puna, Hawaii, make o J.W. Naholo.
Sept. 16, ma Kalihi-waena, make o Mrs. M.K. Kaleo.
AHI-KOE! AHI-KOE!!
O KA POE NONA NA INOA MALALO Iho. na Agena no ka Poe Hui Hana Ahi-koe o Kapalakiko, ua loaa a ke kuai aka nei laua i keia manawa i kela ano Ahi-koe maikai loa, a ano e hoi. Ua hoomakaukau ia, i elima kakini iloko o ka Piu a Kini hookahi, a ua pono loa ia ke hoouna aku i na Oihana Kalepa Kuloko a Kuwaho hoi Me laua nei e kuai aku ai. 357-4t WALKER & ALLEN
OLELO HOOLAHA.
EIA MA KA PA AUPUNI I PAUOA NEI, Apana o Honolulu, eha Lio. Lio k., lokia eha wawae keo keo, ihu keokeo nui. Hao ano e hema. Lio w., ahinahina keokeo wiwi, Hao ano e hema. Lio w., ulaula, Hao ano e akau Lio w., ulaula wiwi, Hao ano e akau. Hao ano e hema.
P. KAAIAHUA, Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Okatoba 2, 1868.
OLELO HOOLAHA.
KE papa aku nei au i na mea Ilio a pau e hele wale ana maluna o kuu mau aina kuai, ma KAIHOOA a me POHAKULUA ma Kohala Komohana, Hawaii, no ko lakou pepehi a ai wale i na hipa a me na kao. Ma keia hope aku, e waiho ana au i ka laau make maluna o ua mau aina kuai la, me ke ki-pu ana i na Ilio o keia ano. Ina e loaa ke kahu nona na Ilio, alaila, e hoouka, ia lakou e like me ka poino.
DANIEL WAIANUHEA.
Kukuiwaluhia, Kohala Akau, Spt. 26, 1868. 356-1ts
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa aku nei au i na mea holoholona, Bipi, Lio, Hoki, Miula, Kao, Puaa, aole e hele wale ma ko'u aina kuleana kalo, ma Kolea, Wainoe Maui. Ina e komohewa kekahi o na holoholona i hai ai ae la maluna, a loaa i kuu Luna ia Lima, e uku no ka mea nona ia holoholona i $2.00 no ke poo o ka Lio, Bipi, Hoki, Miula, Puaa. O ka Hipa, Kao, he hapaha no ke poo hookahi. E lilo keia i Kanawai paa no keia aina i kona la i hoolaha ia ai ma ke Kuokoa. JOHN KAWELOHELII.
Kolopue, Waihee, Maui, Sept. 16, 1868. 356-3ts
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, MA KA la 21 o Sepatemaba, M.H. 1868. o S.M. KAMAKAU, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, i kulike ai me ka Pauku 3 o ke Kanawai, "E hoomahuahua ai i ka ike iloko o keia Aupuni, no ka loaa ana o na kope o na Palapala Aina a me na Buke, i ka mea ponoi iho a me ka ona o ia Buke." i hooiaio ia ma ka la 31 o Dekemaba, M.H. 1864, ua waiho mai oia iloko o keia Keena Oihana, i ka inoa o kana Buke,
"KA MOOLELO HAWAII"
o na pono a pau o la Buke, ke hoolalo nei nona ponoi iho, I hoike no keia, ke kakau nei au i ko'u inoa, a ua hoopili mai no hoi i ke Sila o ka Oihana Kalaiaina, ma Honolulu, Oahu, i keia la 23o Sepatemaba, M.H. 1868.
(Signed) F.W. HUTCHINSON,
556-2ms Kuhina Kalaiaina.
LOIO! LOIO!
LEO. WOLFF,
LAHAINA, MAUI.
342-6m
KUKUI! KUKUI!!
UA MAKEMAKE AU I NA HUA KUKUI i wela ia ka alualu oolea a o ka io wale no o loko, i umi tausani (10,000) paona. A o ka uku no ka paona hookahi, he elua keneta me ka hapa (2 1/2) ma Honolulu nei. E wiki mai! E wiki mai oukou: GEO. McLEAN (Keoki Bolabola).
250-3m
HALE HUMUHUMU PEA.
W.G. WOOLSEY MEA HUMUHUMU PEA.
UA WEHE AE NEI AU I HALE HUMUHUMU Pea ma ka Hale Pohaku ma Alanui Moiwahine, oia ka Hale Kalepa mua o Walker, Allen & Co., malaila e makaukau mau ai ma ka hana i haiia maluna. Aohe uku no ka hoahu ana i na pea.
Honolulu, Iulai 4, 1868. 344-3ms.
OLELO HOOLAHA.
-
MA KA WAIWAI O}
MAKUAKANE (K)}
No ka mea, ua noiia mai au e KAUHAI w, o Hilo, Hawaii, e hookohu i ia no ka hoolohe ana i ka Palapala Hoopii ana, no ke koho ana i Lunahooponopono Waiwai no Makuakane k, o Hilo, Hawaii i make kauoha ole. Nolaila, ma ka la 2 o Dekemaba A.D. 1868, i ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana i kela mea, me aa mea a pau i hoole ke pili.
Hanaia ma kuu Keena ma Hilo i keia la 25 o Aug. 1868.
R.A. LYMAN.
353-3m Lunakanawai Kaapuni Apana 3.
HALE KUAI LOLE HOU!!
UA WEHEIA AE NEI MA KE ALANUI NUUANU, ma o iho o ka Hale o McLIIAN, he Hale Kuai Lole Hou. Malaila e loaa ai na Kamaa a me na Buti o na Kamalii a me na wahine. E kuai makepono ia na lole a me kela mea keia mea.
JOS. DAVIS &Co.
327-6m
OLELO HOOLAHA!
NO KA MEA, UA HOONOHO AKU AU IA CHAS. H. JUDD (Kale Kauka) i Hope no'u. Nolaila, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, mai keia la aku, oia wale no ka mea mana e ohi ai i na uku hoolimalima a me na aie e ae. Aole loa e uku ia kekahi mau bila aie ma ko'u helu ke ae ole oia a kauoha ole mai paha.
H.K. KAPAKUHAILI.
Honolulu, Iulai 9, 1868. 245-6ms
HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!
HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
318-3m
E HOLO MAU ANA KE
"KILAUEA"
I keia hapaha Makahiki, e like me
keia malalo nei.
E hoomaha ana i keia pule ae, Sept. 20, a e hoomaka ana ma kana huakai holoholo mau. E haalele ana ia Honolulu i ka
Poakahi Sept. 28
Poakahi Okat. 5
Poakahi Okat. 12
Poakahi Okat. 19
Poakahi Okat. 26
Poakahi Nov. 2
Poakahi Nov. 9
Ma ka hora 4 1/2 ponoi e ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Iune 27, 1867. NA EGINI.
318-3m
No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Ballastier ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia
HULIPAHU, (L.L. TORBERT).
318-tf
E KUAIIA AKU ANA
KA MOKU KUNA
"MERE HILO"
nona na tona 48 14-95, i kapili hou ia iho nei i ke kele awe, a hana hou ia iho nei na hemahema a pau, a hoolakoia he mau mea hou, a ke holoholo nei mawaena o Hilo a me Honolulu nei. E kuaiia aku no i ka poe e makemake mai ana. No na mea aku i koe, e ninau ia
L.L. TORBERT (Hulipahu)
ma Honolulu, a ia J.H. CONEY (Koni) ma Hilo. 338-tf
S. MEGNIN
MEA KUAI LOLE MAIKAI
—A ME-
NA ANO LOLE HOOHIE A KA MANAO,
Na Kamma, Buti, na Papale Kapu a me na ano Papale.
E hele mua maanei mamua o ka hele ana aku i na hale e, a e kuai makepono aku no waa. Aia makai iho o ka Roiala Hotele ku'u Halekuai Lole. E wehe ia ana ka puka i keia la.
Honolulu, Ian. 4, 1868. 345-4ts
KALE N. SPENCER HANALE MCFARLANE OPIO
C.N. SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.
E LOAA MAI ANA NO IA MAUA NA MEA i hoounaia mai o na Mea Ulu o keia mau Mokupuni, e like me na Ili Bipi, Ili Kao, Kope, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa a me na hua ai e ae, a e hooliloia no ke kumukuai pomaikai oa. E kuaiia na waiwai a hoounaia aku e like me ke kauoha.
344-1yr
HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,
Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumukuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE)
318-ly Mea Pai Kii.
NA LAAU LAPAAU
A DR. JAYNE.
OIA NA
LAAU KUNU,
LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE,
LAAU HOOPAA HI,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HAMO-PENIKILA,
HU'ALE OLA.
AIA MA KAHI O
KAKELE me KUKE,
Ma Honolulu 327-tf
Na Buke
I Hoolahaia e ka Papa Hawaii.
-
Baibala Hemolele Nui ili gula nani
me na kuhikuhi ma na aoao - $12.00
" " uuku iki iho " " 8.00
" " Nui ili eleele kaekae wai gula 7.00
" " Pananaiki iho ili eleele " 5.00
" " " " " 3.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi 3.00
" " eleele kaekae wai gula " 1.50
" " " " " 1.00
Kauoha Hou Hapa Haole - - .75
Baibala Ohana nui me na kii moohana,
ili eleele - - - - 5.00
" " " " kao 2.50
Lira Hawaii 1848 me ke kanawai .25
" " 1855 - - .25
Kumu Leo Mele ili manoanoa me ke
kanawai - - - - .25
" " " lahilahi - - .12
Moolelo ekalesia - - - .50
Haiao - - - - - .25
Hele Malihini ana - - - .25
No ko ke Akua ano - - - .25
Lira Kamalii - - - .25
Hoike Palapala Hemolele - - .25
Moolelo Heneri Opukahaia - - .25
Hoike Akua - - - - .25
Wehewehehala - - - .25
Ninau Hoike ili manoanoa - - .25
" " lahilahi - - .12 ½
Ui Kamalii Kula Sabati - - .12 ½
Kumumua Kula Sabati - - .12 ½
Haawina Kamalii Buke 2 - - .12 1/2
Eia na buke i haawi wale ia.Ui.
No ka Aoao Pope.
Hoike Pope
Ka Ekalsia Oiaio.
Palapala Liilii-
Helu 4---Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6---E hele i o Kristo la.
Helu 7---Ke hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11---No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16---Ka eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17---Mai hana ino i na Holoholona.
Helu 18---No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.