Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 40, 3 October 1868 — Page 3

Page PDF (1.75 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, OKATOBA 3, 1868.

                     PAKE PILI WAIWAI MA KA PEPA.—Ma ka la Sabati iho nei, ua hopu ia elima mau pake pili waiwai ma ka pepa ma Honolulu nei. I ka Poakahi ae, ua laweia imua o ka Lunakanawai Hoomalu, a hookolokoloia a ua ku i ka hewa, nolaila, ua kau na kopi ana a ke Kanawai maluna o na pake eha, a ua hookuuia hookahi no ke ku ole i ka hewa. Ina ia paha he ike makou i ka olelo pake ina la hoi ua kapeke ae malaila a ao aku ia lakou, aka ke manao nei makou, malia paha e loaa kekahi mea nana e ao aku ia lakou, a e papa aku hoi i ka lakou hana hoilikole.

-

                     KA BARIGAMA BUKE NO HAWAII NEI.—O kekahi o na haole nana honua i hele mai ai i Hawaii nei, a noho Kumuao ma ke Kulanui o Kapunahou, oia o Prof. W.T. Barigama (Brigaham) ua hoi aku oia i Amerika Huipuia, ua hoolaha i buke nana no kona hele ana mai i Hawaii nei, e nana a imi i na hiohiona o na aina ma keia mau mokupuni. Ua hele oia a puni keia Pae Moku, ua pii maluna o na mauna, ua halakau maluna o na kualono a me na puu, ua iho ma na kahawai a ua pinana ma na pali no ka nana i kana hana i hele mai ai. Ua komo ma na ulu-laau a ma kela wahi keia wahi, ua makahinu iaia. Ua hoopihaia kana buke no na mea e pili ana ia Hawaii nei. Ina o ka poe ike wahi namunamu haole, pono lakou e nana i kana pono hoi.

-

                     NO KA PUALI KOA RAIFALA.—Ua oluolu makou e hai aku, ua holo pono loa ka hana a keia Puali, ua ike iho makou i ka po Poalua iho nei, i na keiki o keia puali e mati ana ma ko kakou nei kaona, a hala aku ma ko kakou kula panoa o Kulaokahua, a malaila lakou kahi i homaamaa ai i ke ki pu ana a ua ulele loa no hoi ua poe keiki la. I ko lakou hoi ana mai, ua hookipa oluolu ia lakou e kekahi o ko lakou hoa oia puali, oia hoi o Mr. C.E. Williams, a hoi loa mai lakou ma ko lakou home Paikau ma hale Makeke, malaila ua hoomakaukauia he wahi paina, a ua hoohikilele ia makou e ke kani kapalili mai o kahi pahu a Kaimi, ua uleu maoli no na keiki o Hawaii nei ma ke alakai ana a ko lakou Kapena C.T. Gulick. Na makou no me ka mahalo, na na keiki o keia Puali. - C.M.
                     NA MOKUAHI.—I ka auina la Poalua iho nei, ua komo mai la ma ke awa o Honolulu nei ka Mokuahi "Idaho" iloko o na la he umikumamakahi a me ka hupa mai Kapalakiko mai me na ohua he kanaha kumamaiwa a me na ukana no keia awa.
                     Ma ka Poakahi e hiki mai ana, Okatoba 5, e haalele iho ana ka Idaho ia Honolulu nei, a hoi hou aku i Kapalakiko.
                     Ma ka la 7 o 8 paha o keia malama, e haalele ai ka mokuahi Montana ia Kapalakiko, a oiai o "Idaho" e holo ana ma ka moana, holo mai no hoi kela.
                     I kela holo ana aku nei a ka "Idaho" i kela huakai, ua hopuia oia no ke kiola ana ke ko-paa mahope iho o ka napoo ana o ka ia, a no ka huipuia ana hoi kekahi o ke kopaa me ka lanahu, i kumu e emi loa iho ai ke dute malalo o ka helu ko 12, ua hopu ia hoi kela ko e ka Luna dute awa.

-
Hawaii.

                     KA HUA A KE KULA O WAIALUA.—Ua loaa ia makou kekahi poomuku palapala ma ke ala loa, mai kekahi kaikamahine mai o ke Kula Kaulana o ka Ehukai o Puaena, e palapala aku ana i kona hoakula i hoopukaia iho nei i keia makahiki, i kakauia i ka la 1 o Augate 1868 ma Keaiwa i Kau, a penei na olelo o loko:
                     "I kuu makamaka maikai iloko o ka Haku— Miss Mere H., aloha pu kaua: Ua loaa mai kau leta ia'u ma keia kakahiaka, a no ka nui o ko'u aloha ia oe, nolaila, ma neia la no, ke kakau koke aku nei au ia oe e kuu hoa kukakuka o na pono uhane. He nui kuu minamina ia kaua i neia manawa, aole au e hoopau ana i ke aloha mawaena ou a me a'u, a pela no hoi na hoa o kaua a me na kumu. Ke hoomau nei no wau i ka kaua olelo i ko kaua manawa e noho pu ana maloko o ke Kula, oia hoi ka lilo ana i paahana na ko kaua Haku, e like me ko kaua makamaka Loe i hele aku la i na aina pouli; a ina pela kaua a me na hoa hoi ou o ka Papa i puka mai nei, pomaikai maoli ko kakou Lahui. * * * * * *
                     Owau no kou hoa aloha. LILIA P."

-
Ka hoonoho ana ia Rev. J.H Moku
i Kahu no ka Ekalesia o Lahaina.
-

                     Ma ka hora 3 ahiahi o ke Sabati la 6 o Sepatemaba nei, ua hoonohoia o Rev. J.H. Moku i kahu no ka Ekalesia o Lahaina, ma kahi o Rev. D. Balauma, ke kahu makua o ia ekalesia i noho ai i na makahiki he kanakolu a keu. Ua hooili mai oia i kana hana maluna o kana keiki ma ka manaoio; no kona elemakule a nawaliwali hoi, e like me na makua misionari e ae he nui, e wehe nei i ko lakou aahu kahuna a hoaahu aku i na keiki, a kali iho no ka hele aku e hoomaha i ko lakou luhi ma kela home lani. E like me ka Paulo ia Timoteo.
                     Ua hoomakaia ka hana me ka haiao a Rev. S.E. Bihopa, ma 1 Timoteo 3:5, e hoakaka ano i ka nani o ka Ekalesia o Iesu Kristo, e alakai ana i ka manao o ke kahu hou a me ka ekalesia, e ike i ka nui a me ka nani o ia hena. Ua pau ia haiao me ka malamalama, me ka hohonu a eehia.
                     A pau ka haiao, ua ninau o Mr. Bihopa i ka mea e lilo ana i kahu, a me ka ekalesia no hoi i na ninau e pili ana i kela aoao keia aoao, a ua ae like na aoao elua, alaila, hoolaha mai la ka mea nana i ninau, "Ua hoonohoia ke kahu hou."
                     Alaila, ku mai la o Rev. M. Kuaea a haawi aku ia Rev. J.H. Moku i ka lima akau e hoolauna pu ai. He mau olelo no hoi kana e pili ana i kana haawina. A pau kana olelo, haawi hou aku la ia me Mr. Bihopa. Mr. Aneru i ka lima akau e hoolauna pu ai.
                     A pau ia, ku mai o Rev. C.B. Anaru a haawi i na oleloao i ke kahu hou, penei ke ano nui: E kuu kaikaina, ua hoonoho ia oe i ka keia ekalesia, nolaila, e hooikaika loa oe e oi aku ka pono a me ka pomaikai o keia ekalesia mamua o kona kulana mua, me ka paa aku o kekahi lima i ka Haku nana ka hana, a o kekahi lima e hapai i ka hana. A i ku oia mau ka ekalesia, a emi iho paha, alaila, ua hoka ko makou manaolana.
                     Eia hoi, e makaala oe, no ka mea, he nui na enemi e keakea ana i kou kukulu ana i keia hale. O kou mau enemi ikaika loa nae, o kou mau hoahaumana o Lahainaluna e hele hewa nei, e kukulu ana oe i ka hale i ke ao, a e wawahi ana lakou i kau mea i kukulu ai i ka po, aka, mai paupauaho oe no ka lakou hana, e hooikaika oe e oi mau aku i ka lakou, me ka hilinai i ka mea nana ka hana i lanakila.
                     A pau ia, pule o Pareka makua, a o ka hookuuia no ia o ke anaina, me ka pule hookuu a ke kahu hou. No ka mea, o ka olelo ao i ka ekalesia ia Mr. Balauina, ua hoopaneeia a ka wa pono no kona nawaliwali.
M. KAUAPAUPILI.
Ukaiuano, Sepatemaba 18, 1868.

-
NU HOU KUWAHO.
-

                     Ma ke ku ana mai nei hoi o ka mokuahi Idaho i ka Poalua iho nei, iloko o na la 11 1/2 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na nu hou ano nui malalo iho:

HUAKAI ALII A KE KEIKI PUNI
HELEA VICTORIA.

                     Ua hiki hou mai na Nupepa o na Aupuni nui, a maloko olaila i ike iho ai makou, ma ka malama o Okatoba nei, e hoomaka hou ai ka holo ana mai o ke Keiki 'Lii Ka Mea Kiekie ke Duke o Edineboro, i kana makaikai a puni ka honua, maluna o kona moku hanohano Galatea. E haalele ana oia ia Pelemuta, (Plymouth) ma Enelani, a e holo ae ana i Madeira, Foyal, Kanikani, Lae Hope, Maurita, Bomebe, Kilona, Madarasa, Penanag, Singapore, Honogaona, Manila, Iokahama, Sidane, Nu Zilani, Honolulu, a i na mokupuni ma ka Hema; i Valaparaiso, Lima, Sana Balasa, Mazatalana, Kapalakiko a me Vanakouva, a malaila aku, hoi i ka home. He huakai hele kaapuni honua ka ke Keiki Alii e makemake nei, a o kana hele ana paha auanei keia e puni ai ka honua.

No Europe.

                     Ua hala aku ka Moiwahine Victoria i ka makaikai ma Helevetia, a ike wale aku paha i na hiohiona o na mauna kaulana o Alapa a me ko laila mau wahi pana.
                     Aia ke Keiki Alii a Napoliona, ma na kapakahakai o Geremania Akau kahi i makaikai hele ai maluna o kona moku Alii.
                     Ke olelo nei na palapala o Parisa, ua hoole ka Moiwahine Victoria i kona hui ana me ka Moiwahine o Sepania, ma kahi i oleloiaai e halawai pu.
                     Aia o Adimarala Faragu ke hoolioli la, a ke hoomaha la iaia iho malalo o na hookipa hanohano ana a ke Suletana kaulana o Tureke a me ke Kuhina Rusini ma ke alo Alii o Konetinepela.
                     Ua lohe ia ma ke kulanakauhale o Parisa, ma ka la 29 o Augate, e hoihoi ia mai ana hoi na Puali Koa a pau e noho la ma Roma.
                     He kaua hou mai nei mawaena o ka poe Kerete a me ka poe Tureke, a ke akena nei ka poe Kerete, ua huipa ino ia ka poe Tureke e lakou.
                     Ua manao wale ia, e hana kuikahi ana kekahi mau aupuni o Europa, no ka malama ana i ke aupuni o Mekiko, i ole ai e komo okoa mai o Amerika Huipuia. Ka i no ua aikena na aupuni a pau o Europa no keia mea he punikoko, mahope o ko Napoliona huipuia ana aku ma ke kikala e Mekiko, a hoi luuluu ana i ka Moana Atelanika, a keehi hapa-pu ana na kapuai i ke kapakahakai o Farani.
                     He lono lauahea ma Parisa, ma ka la 31 o Augate, he wahi kuikahi mawaena o Napoliana a me ka Moiwahine o Sepania. Ina e komo o Sepania iloko o ke kaua, e malama paha i ka Pope, alaila, e hoouna ae no o Farani i mau puali koa i Sepania, e malama i ka mea e noho nei ma ka Noho Alii, i pale aku ai i na kue a na hoaloha a ke Duke o Montpenister a me ka poe kuokoa.
                     Ua hana mai nei ka poe Tureke ma Kerete, i kekahi hana ano e, oia hoi ka ulupa ana i na laau oliva me na hua; a ke manao la ua poe la, oia ka mea e hoopuipui ae ai i na houpolewalewa o ka poe Kerete, i hele a maka poniuniu ai ole. Ua hoopuka ae ka Alihikaua o Tureke, he olelo kuahaua, e kauoha ana i na poo o na ohana a pau, e hoihoi mai i na Kerete i holo malu aku; a i hoolohe ole, e lilo ko lakou mau aina a me na pono e ae.
                     Ma ke ahiahi o ka la 20 o Augate, e holo ana kekahi kaaahi ma ke alanui hao, me na ohua a me na leta mai Irelani mai, e holo ana i Livapulu e like me kana hana mau. Aka, iaia nae e holo ana, halawai iho la oia me ka pilikia. Penei hoi ke ano: Ua holo mua kekahi kaa ahi i hoopiha ia i ka aila honua, a hiki i kahi i hoohuli ai ia kaa o holo aku ma kona wahi i manao ai, me kona hoihoi hou ole ae hoi i kahi i hookee'ku ai, i pololei ai hoi kahi a ke kaa hope e holo mai ai. A no keia pilikia i ike mua ole ia, ua holo pololei aku ke kaa hope a hookui. Ehiku mau haole ma ke kaa leta i pau loa i ka make, a he nui hoi ka poe i mainoino e waiho maewaewa ana. Ma keia hookui ana o na kaa elua, e poha ae ana ke kaa aila honua, a muka ia aku la na kaa ahi elua e ke ahi, a lilo koke iho la i lehu ahi.
                     O kekahi Hui nui o Bodeau ma Farani. nana i kapili i na moku hao kaua no ka aoao kipi o ka Hema, ua hooiaioia mai, ua puka ua Hui la malalo, a ke kalele la na lima i ka auwae. He puka ka hoi ke kolohe, e hana malu ai i ka mea make a hoouna aku. Ulia wale ia ae la no nae hoi kahi o kona poho, ua oki oe e mi mihi ana ua o Kauluki ma

No Amerika.

                     Ua hiki ae kekahi lohe i Nu Ioka, ma ka la 24 o Augate, mai Wai Pele Keokeo ae, aia malaila o Generala Rosekarana, no ke kukakuka ana me Gen. Lee a me na Alihikaua e ae o ka Hema, e kuikahi, a e noho like na kanaka o na aoao elua.
                     He nui na lohe mai ka Mokuaina mai o Tenesi, e olelo ana, he nui ka haunaele a puni o ia aina. Mai na wahi mamao iki aku, a mai na kulanakauhale nui aku; he lihilihi uuku loa ka pakele ana o ka poe Uniona.
                     O kekahi o na lio hooheihei kiauau holo loa, o Dexater kona inoa, ua hiki iaia ke holo kiauau i hookahi mile iloko o elua minute a me 14 sekona. O keia ka lio mama loa ma ka holo kiauau.
                     Ua hoole ka Hale Ahaolelo o Geotia, aole e pono i na negero ke noho mai maloko o ia hale. Ka! ka i no hoi ua pau ka hookae ana a ka ilikeokeo, eia no ka ke hoomau nei no.
                     Ma ka la 13 o Augate i hala, ua hoohakui iho he olai nui ikaika ma na kulanakauhale ma na kapakahakai o Peru a me Ekuadora; a o ka nui hoi o na kanaka i make he 32,000; a o ka nui hoi o na dala i poho ma keia olai ana, he $300,000,000. Mamua iho nae o ka hiki ana mai o ua olai la, he halulu ano e loa; pii koke mai ke kai a kupikipikio, a ua halana ia ae la na kapakahakai, a he mau mile ka loihi. O Arequipa, he kulanakauhale nona na kanaka he 35,000, ua pau loa aku la i ka holoia e ka wai, a nahaha na kauhale, aohe wahi mea i koe e ku ana. He eha haneri ka nui o na kanaka i make malaila. O Arica, he kulanakauhale ia nona na kanaka he 25,000, ua halana pu ia no e ke kai mimiki, a ua hooneoneo loa ia ia kulanakauhale, aole wahi hale hookahi i koe e ku ia; a o ka nui hoi o ka poe i make malaila, ua hiki aku ka heluna i ka elima haneri.
                     O ua kai hoee la, he kanaha kapuai ke kiekie o ka pii ana, a kauo hele aku la i na moku e ku ana ma na awa, a hala iuka lilo o ka aina me ka halulu—ua like me ke kai owili ma Punaluu, i pau ai i ka make kekahi poe kanaka. Akahi no kai nui i ike ia, aole mamua ae.
                     O ka mokuahi lawe ai o Amerika Huipuia e ku ana malaila, oia hoi o Fredonia, ua kahuli i ka hoopokaakaa ia e ke kai, a poho iho la a nalowale na kanaka a pau maluna. O ka nui hoi o na dala no na mea ai maluna ona, he $1,800,000. Ua kauo hele ia i o a ia nei, a nahaha liilii ae la.
                     O ka mokuahi kaua Amerika Huipuia hoi, o Wateree ka inoa, ua kauoia, he hapalua mile iloko o ka aina, a ili iho la oia ma kahi kiekie a maloo. (Koele aku la na iwi o Hua i ka la.) No ka loihi loa o kona wahi i kauo ia aku ai, nolaila, ua hiki ole iaia ke holo hou ma ka ili o ke kai. Ua pakele no hoi na ola o ka poe e ae maluna, a hookahi wano wahi luina i poholo. Ua lako keia moku i na mea kaua, aka, aole nae e hiki iaia ke pale ae i ka la o kona popilikia.
                     O kekahi moku kalepa Amerika, o Rosa Revera kona inoa, me ka moku Beritania Chanceellor (Kanakela), a me ke kiapa Farani Edewada, ua pau lakou a pau i ke poho. O na kulanakauhale liilii o Iquique, Moquegua, Lerumba a me Pisaqua, ua pau loa i ka lilo i mea ole. Ua nui ke poho o na haole kalepa iloko o keia poino. O na kauhale o Ibarra, Sana Pabalo a me Imanatada, ua lilo i ole. O kahi a ke kulanakauhale o Kotakaki (Cotacchi) i ku mua ai, he moana wai ia i keia manawa. O na kanaka o keia kulanakauhale hope, ua aneane e pau loa i ka make. O na kauhale o Peruco, Puella a me Kakiguama, ua pau loa i ka poino. A no ka nui loa o ka poe i make, ua ane ino loa ke ea mai na mea make mai, nolaila, ua holo aku na kanaka oia mai ka poe make aku.
                     Ua hoolaha akea ae ka Peresidena o Peru, e hele mai na kanaka e kokua i ka poe pilikia.
                     Ua loohia ka mokuahi Oruzaba i na olai kupinai, ma ka la 15 o Augate, iaia e holo ae ana mawaho ae o Sana Diego a me Sana Pedero ma Kilo Amerika Hema. Ua kupikipikio ke kai, a ua pii ae a kiekie loa maluna o pa kapakahakai, o ka la no keia i kai pii a kai mimiki ai ma Hawaii nei, iloko o keia makahiki. Ano e ka ke Akua mau hana ma keia mea.
                     Aole i pau loa i ka lohe ia mai ko na wahi e ae ma Amerika Hema.
                     Ua ku ae ma Kapalakiko ka mokuahi Colorado mai Iokahama ae, a aia maluna o ua moku la na ohua ewalu haneri me kanawalu me na ukana, a he 20,000 puolo ti lau, na kilika, o pela aku, no na makeke o Amerika a me Europa. Aohe no he pokeokeo mai a kana mai. Nui no hoi ka imi ana o kahi o ka loaa.
                     O ke Kuikahi i hana ia mai nei mawaena o Amerika Huipuia a me Kina, ua hooiaio loa ia mai nei e ka Hale Ahaolelo Nui, a ua lawe ia aku i Kina no ka hooiaio mai.
                     O ka hale Hoolako Buke Nui o Nu Ioka, i ona ia e D. Appletona ma, ua lalau ia mai la e na lima menemene ole o ke ahi, ma ke kakahiaka o ka la 14 o Augate, a ua lilo na waiwai a pau maloko i puu lehu nui.
                     Ua manaoioia ma Wasinatona, ma ka la 17 o Augate, aia o Farani a me Perusia ma ke ao omamalu o ke kaua, aka, ua pau wale nae, no ka noho ana o ko laua mau Luna Nui paha ma Wasinetona.
                     O ka mea hou mai ka mokupuni mai o Perco Rico ma Inia Komohana, ua pili kaumaha loa ko laila mau makaainana no na auhau a ke aupuni Sapania, nolaila, o ka haunaele a kaua wale mai no koe.
                     Ua hooholo ka Ahaolelo o Tenesi, a ua kohoia i Komite ku i ka wa, e hele aku ai imua o ka Peresidena, e noi aku e hoouna mai i mau koa nana e malama i na pepehi malu a me na hookahe koko e hana malu mai nei ma ia mokuaina. Ina e hoole ia mai ke noi, alaila, e kahea koke ia no na koa ponoi o ka mokuaina iho, a e hoomakaukau no ke kaua.
                     He mau olai nui kai hoohakui iho ma ke kulanakauhale o Kalio a me Peru, ma ka la 23 o Augate. Ua pii ae ke kai he umi kapuai maluna o kahi mau.
                     O Kolopaki ka Hope Persidena o Amerika Huipuia, e manao ia nei e koho no keia kau koho Peresidena ae, ua hanauia hoi ma Nu Ioka, i ka makahiki 1823, a hoonaauao ia ma na Kula La, a i aoia no hoi i ka hana hoonohonoho hua; a i ka wa opiopio no, holo aku la oia i Indiana, a lilo i Lunahooponopono no ka nupepa South Bend Register, no na makahiki loihi. Ua noho Kakauolelo hoi no kekahi Aha Elele, i ka makahiki 1848 a me 1852; a mahope iho, ua kohoia i Hoa no ka Hale Ahaolelo o Lalo, i ka maka makahiki 1854, a mai ia manawa mai kona noho ana i Lala no ia Hale. A eia oia iloko o na makahiki ekolu o kona noho Luna Hoomalu ana no ia Hale. I keia manawa hoi, ke houpuupuia nei oia e kau ae ma ka noho ana Hope Peresidena no Kalani.

-
Makapo ike i ka himeni, aia mea aku.
-

                     E ka Luna Hooponopono o ke "Kuokoa" e; Aloha oe: — E oluolu oe ia'u e kamailio pu kaua ma kou ahonui ana iho i ka hookomo ana i keia wahi hunahuna mea hou ma kahi kaawale o ka Nupepa "Kuokoa." "Makapo ike i ka himeni a me ia mea aku," i ike mai ai ka poe e heluhelu ana i ke Kilohana pookela o ka Lahui Hawaii, i ka lua ole o ka ke Akua mau hana ma Hawaii nei.
                     Aia nui Waioli i Kauai kekahi makapo akamai i ka himeni, o Hanale ka inoa, he hapahaole oia, mai kona wa uuku mai kona makapo ana, he oi oia o ke akamai i ka himeni ana, hulahula ana, hookani pila ana, puhi ohe ana, he hiki no iaia ke hana i kekahi mele a kamalii e hana nei me ka ohe, me ka like loa me ka kamalii e hana nei.
                     "E hoomanao ia ka lei alii,
                     Hana iho nei au ua ko ia," &c,
                     A he hiki no iaia ke hana i kekahi mea e aku ma ka hookani pila ana.
                     "No ke ano ahiahi ke aloha,
                     I ka halialia ana mai," &c.
                     Aole oia wale no, o kona hoolilo ana i kona leo e like me ka leo o na manu, o kela ano manu keia ano manu, ina hoolue ka moa i kana hua, o ka olelo a ka moa ia wa la, ua like no ia me ka leo o ua wahi makapo la, ina hoopaaia ka pipi keiki i ke kaula a uwe mai i kona makuahine, ua like no ia me ka leo o ka makapo e noho la i Hanalei me Waioli.
                     Aole oia wale no kana mau hana akamai he nui aku no, ina i make kauwali kau hale a pono ole ia oe, e lawe no oe iaia nana no e hana me ke akamai loa, aole haule kekahi kui o loko o ka wali, he hiki no iaia ke hoihoi i ke kui o kela wahi keia wahi ma kona wahi mau.
                     O ka oi keia o na makapo a pau ma ke Aupuni Hawaii nei i hanau makapo ia mai kona wa uuku mai, ua lohe no nae au he nui na makapo ma na aina haole i like me keia makapo, "o kahi makapo anei paha ia a makapo," o ka oi keia ma Kauai a puni.
                     O kahi oi o ko'u mahalo ma o kona hele mau i ka halepule i na Sabati a pau e hoolohe ai i ka ke Akua mau olelo, he makaala oia ma ia hana me kona ike ole, he lohe no nae eia, he paanaau ka mea e hai ia mai ai e ke kahunapule, aka, ua oi ka lohe mamua o ka ike maka wahi a Iesu i kekahi o kana mau haumana.
                     O ka'u oi keia o na makapo a'u i ike ai ma ko'u hele malihini ana ia Kauai a puni ma ke akamai o kana mau hana, ina e hele oe ma Kauai e ike no oe iaia me kana mau hana, a e pau no kou kanalua, e loaa no ia oe ma Waioli.
                     Oia iho la no kahi mea hou la e hai pokole aku nei. Ke hoi nei ko Waialua keiki ke hea mai la ka leo o ke kai o Puaena. Me ka mahalo. W.E. NAWAI.
Kaakopua, Sepatemaba 25, 1868.

-
Nu Hou Hope Loa.
-

                     Ua loheia ma Ladana, ma ka la 9 o Sepatemaba, mai Konetinopela mai, ua noi aku ka Elele o Rusia i ke Suletana o Tureke e hoihoi koke ae i ka Mokupuni o Kereta malalo o Helene, a e ae like ia na hoomana a pau e kau like me ka hoomana Mahomeda, me ka loaa like mai ke Aupuni mai o ka malama ana ia lakou a pau. Ua haawiia aku o Tureke i umi la e noonoo ai a hai mai i ke noi. Ke kau nei ka weli e kaua io ana mawaena o Rusia a me Tureke; a o ala koke mai paha auanei na haunaele e ae nana e hoonaueue ia Europa iloko o ka uluaoa kaua. Nui ka pihoihoi ma Parisa a me Viena no keia nu hou, no ke okaokai hikiwawe o ke Alii Czar.
                     Ke hopohopo nei kekahi poe, no ka nui loa o ka noho aloha ana o Tureke me Enelani a me Farani, nolaila e hoole paha auanei oia i ke noi a Rusia. Ina pela, e ala hoke mai ana ke kaua mawaena o Tureke a me Rusia, a oia paha auanei ka mea e hoonioni ae ai i kekahi mau mana e ae o Europa.
                     Ma ke kulanakauhale o Lurenece, ma ka la 21 o Augate, ua akeia e powa malu i ka Moiwahine Victoria, i kona noho iki ana malaila, a i ka huli io ia ana, ua loaa kekahi haole Feniana. o kona manao no ia, o ka powa i ka Moiwahine. Ua laweia aku ia i ka Halepaahao, e kali ana o ke kiiia mai e na Mana Beritania.

HANAU.

                     Sepatemaba 14, ma Wailupe, Hanau o H. Noa k, na Noa me Opiopio.
                     Sepatemaba 15, ma Kaohai, Lanai, Hanau o Kaopopu w, na Kailikalakala me Kahuhu.
                     Augate 23, ma Halawa, Molokai, Hanau o Mauneilaa k, na G. Kaopuiki me M. Kuahanui.
                     Augate 24, ma Kamani, Honokohau, Maui, Hanau o Davida k, na Davida me Kekuwewa.
                     Sepatemaba 11, ma Paaukini, Honokohau, Maui, Hanau o Kahue w. na John Kehinu me Mervana Neneue.
                     Sepatemaba 4, ma Keau, Waianae, Hanau o Kia k, na Kauhola me Kahooke.
                     Iulai 15, ma ia wahi a Hanau o Keukahunanui w, na Keulua me Kekehuna.
                     Malaila no Hanau o Hana Keawekuhiainamoku w, na Kalauokaaea me Kaikena.
                     Sepatemaba 5, ma Honolulu, Hanau o Akela w, na E.P. Adamu me Caroline Adamu.
                     Sepatemaba 15, ma Honolulu, Hanau o Asa Kama, na Kama me Kanealii.
                     Sepatemaba 15, ma Honolulu, Hanau o Geo k, na Geo me Rahela.

MAKE

                     Sept. 25, ma Punaanana, Nuuanu, Make o Mose Kaaa.
                     Sept. 18, ma Kaakopua, Honolulu, make Petero Naili.
                     Sept. 12, ma Waialae, make o M. Rahela.
                     Sept. 4, ma Kipuka, Puna, Hawaii, make o J.W. Naholo.
                     Sept. 16, ma Kalihi-waena, make o Mrs. M.K. Kaleo.

AHI-KOE! AHI-KOE!!

O KA POE NONA NA INOA MALALO Iho. na Agena no ka Poe Hui Hana Ahi-koe o Kapalakiko, ua loaa a ke kuai aka nei laua i keia manawa i kela ano Ahi-koe maikai loa, a ano e hoi. Ua hoomakaukau ia, i elima kakini iloko o ka Piu a Kini hookahi, a ua pono loa ia ke hoouna aku i na Oihana Kalepa Kuloko a Kuwaho hoi Me laua nei e kuai aku ai. 357-4t WALKER & ALLEN

OLELO HOOLAHA.

EIA MA KA PA AUPUNI I PAUOA NEI, Apana o Honolulu, eha Lio. Lio k., lokia eha wawae keo keo, ihu keokeo nui. Hao ano e hema. Lio w., ahinahina keokeo wiwi, Hao ano e hema. Lio w., ulaula, Hao ano e akau Lio w., ulaula wiwi, Hao ano e akau. Hao ano e hema.
P. KAAIAHUA, Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Okatoba 2, 1868.

OLELO HOOLAHA.

KE papa aku nei au i na mea Ilio a pau e hele wale ana maluna o kuu mau aina kuai, ma KAIHOOA a me POHAKULUA ma Kohala Komohana, Hawaii, no ko lakou pepehi a ai wale i na hipa a me na kao. Ma keia hope aku, e waiho ana au i ka laau make maluna o ua mau aina kuai la, me ke ki-pu ana i na Ilio o keia ano. Ina e loaa ke kahu nona na Ilio, alaila, e hoouka, ia lakou e like me ka poino.
DANIEL WAIANUHEA.
Kukuiwaluhia, Kohala Akau, Spt. 26, 1868. 356-1ts

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na mea a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa aku nei au i na mea holoholona, Bipi, Lio, Hoki, Miula, Kao, Puaa, aole e hele wale ma ko'u aina kuleana kalo, ma Kolea, Wainoe Maui. Ina e komohewa kekahi o na holoholona i hai ai ae la maluna, a loaa i kuu Luna ia Lima, e uku no ka mea nona ia holoholona i $2.00 no ke poo o ka Lio, Bipi, Hoki, Miula, Puaa. O ka Hipa, Kao, he hapaha no ke poo hookahi. E lilo keia i Kanawai paa no keia aina i kona la i hoolaha ia ai ma ke Kuokoa. JOHN KAWELOHELII.
Kolopue, Waihee, Maui, Sept. 16, 1868. 356-3ts

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, MA KA la 21 o Sepatemaba, M.H. 1868. o S.M. KAMAKAU, no Honolulu, Mokupuni o Oahu, i kulike ai me ka Pauku 3 o ke Kanawai, "E hoomahuahua ai i ka ike iloko o keia Aupuni, no ka loaa ana o na kope o na Palapala Aina a me na Buke, i ka mea ponoi iho a me ka ona o ia Buke." i hooiaio ia ma ka la 31 o Dekemaba, M.H. 1864, ua waiho mai oia iloko o keia Keena Oihana, i ka inoa o kana Buke,

"KA MOOLELO HAWAII"

o na pono a pau o la Buke, ke hoolalo nei nona ponoi iho, I hoike no keia, ke kakau nei au i ko'u inoa, a ua hoopili mai no hoi i ke Sila o ka Oihana Kalaiaina, ma Honolulu, Oahu, i keia la 23o Sepatemaba, M.H. 1868.
(Signed) F.W. HUTCHINSON,
556-2ms Kuhina Kalaiaina.

LOIO! LOIO!
LEO. WOLFF,
LAHAINA, MAUI.

342-6m

KUKUI! KUKUI!!

UA MAKEMAKE AU I NA HUA KUKUI i wela ia ka alualu oolea a o ka io wale no o loko, i umi tausani (10,000) paona. A o ka uku no ka paona hookahi, he elua keneta me ka hapa (2 1/2) ma Honolulu nei. E wiki mai! E wiki mai oukou: GEO. McLEAN (Keoki Bolabola).
250-3m

HALE HUMUHUMU PEA.
W.G. WOOLSEY MEA HUMUHUMU PEA.

UA WEHE AE NEI AU I HALE HUMUHUMU Pea ma ka Hale Pohaku ma Alanui Moiwahine, oia ka Hale Kalepa mua o Walker, Allen & Co., malaila e makaukau mau ai ma ka hana i haiia maluna. Aohe uku no ka hoahu ana i na pea.
Honolulu, Iulai 4, 1868. 344-3ms.

OLELO HOOLAHA.
-

MA KA WAIWAI O}
MAKUAKANE (K)}
No ka mea, ua noiia mai au e KAUHAI w, o Hilo, Hawaii, e hookohu i ia no ka hoolohe ana i ka Palapala Hoopii ana, no ke koho ana i Lunahooponopono Waiwai no Makuakane k, o Hilo, Hawaii i make kauoha ole. Nolaila, ma ka la 2 o Dekemaba A.D. 1868, i ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana i kela mea, me aa mea a pau i hoole ke pili.
                     Hanaia ma kuu Keena ma Hilo i keia la 25 o Aug. 1868.
R.A. LYMAN.
353-3m Lunakanawai Kaapuni Apana 3.

HALE KUAI LOLE HOU!!

UA WEHEIA AE NEI MA KE ALANUI NUUANU, ma o iho o ka Hale o McLIIAN, he Hale Kuai Lole Hou. Malaila e loaa ai na Kamaa a me na Buti o na Kamalii a me na wahine. E kuai makepono ia na lole a me kela mea keia mea.
JOS. DAVIS &Co.
327-6m

OLELO HOOLAHA!

NO KA MEA, UA HOONOHO AKU AU IA CHAS. H. JUDD (Kale Kauka) i Hope no'u. Nolaila, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, mai keia la aku, oia wale no ka mea mana e ohi ai i na uku hoolimalima a me na aie e ae. Aole loa e uku ia kekahi mau bila aie ma ko'u helu ke ae ole oia a kauoha ole mai paha.
H.K. KAPAKUHAILI.
Honolulu, Iulai 9, 1868. 245-6ms

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,
Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
                     Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
318-3m

E HOLO MAU ANA KE
"KILAUEA"
I keia hapaha Makahiki, e like me
keia malalo nei.

                     E hoomaha ana i keia pule ae, Sept. 20, a e hoomaka ana ma kana huakai holoholo mau. E haalele ana ia Honolulu i ka
Poakahi Sept. 28
Poakahi Okat. 5
Poakahi Okat. 12
Poakahi Okat. 19
Poakahi Okat. 26
Poakahi Nov. 2
Poakahi Nov. 9
Ma ka hora 4 1/2 ponoi e ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA.
WALKER & ALLEN
Honolulu, Iune 27, 1867. NA EGINI.
318-3m

No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Ballastier ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia
HULIPAHU, (L.L. TORBERT).
318-tf

E KUAIIA AKU ANA
KA MOKU KUNA
"MERE HILO"

nona na tona 48 14-95, i kapili hou ia iho nei i ke kele awe, a hana hou ia iho nei na hemahema a pau, a hoolakoia he mau mea hou, a ke holoholo nei mawaena o Hilo a me Honolulu nei. E kuaiia aku no i ka poe e makemake mai ana. No na mea aku i koe, e ninau ia
L.L. TORBERT (Hulipahu)
ma Honolulu, a ia J.H. CONEY (Koni) ma Hilo. 338-tf

S. MEGNIN
MEA KUAI LOLE MAIKAI
—A ME-
NA ANO LOLE HOOHIE A KA MANAO,
Na Kamma, Buti, na Papale Kapu a me na ano Papale.

E hele mua maanei mamua o ka hele ana aku i na hale e, a e kuai makepono aku no waa. Aia makai iho o ka Roiala Hotele ku'u Halekuai Lole. E wehe ia ana ka puka i keia la.
Honolulu, Ian. 4, 1868. 345-4ts

KALE N. SPENCER HANALE MCFARLANE OPIO

C.N. SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.

E LOAA MAI ANA NO IA MAUA NA MEA i hoounaia mai o na Mea Ulu o keia mau Mokupuni, e like me na Ili Bipi, Ili Kao, Kope, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa a me na hua ai e ae, a e hooliloia no ke kumukuai pomaikai oa. E kuaiia na waiwai a hoounaia aku e like me ke kauoha.
344-1yr

HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,

Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumukuai o na KII. H.L. KEIKI (CHASE)
318-ly Mea Pai Kii.

NA LAAU LAPAAU
A DR. JAYNE.
OIA NA

LAAU KUNU,
LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE,
LAAU HOOPAA HI,
LAAU HOOMAEMAE KOKO
LAAU HAMO-PENIKILA,
HU'ALE OLA.
AIA MA KAHI O
KAKELE me KUKE,
Ma Honolulu 327-tf

Na Buke
I Hoolahaia e ka Papa Hawaii.
-

Baibala Hemolele Nui ili gula nani
me na kuhikuhi ma na aoao - $12.00
" " uuku iki iho " " 8.00
" " Nui ili eleele kaekae wai gula 7.00
" " Pananaiki iho ili eleele " 5.00
" " " " " 3.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi 3.00
" " eleele kaekae wai gula " 1.50
" " " " " 1.00
Kauoha Hou Hapa Haole - - .75
Baibala Ohana nui me na kii moohana,
ili eleele - - - - 5.00
" " " " kao 2.50
Lira Hawaii 1848 me ke kanawai .25
" " 1855 - - .25
Kumu Leo Mele ili manoanoa me ke
kanawai - - - - .25
" " " lahilahi - - .12
Moolelo ekalesia - - - .50
Haiao - - - - - .25
Hele Malihini ana - - - .25
No ko ke Akua ano - - - .25
Lira Kamalii - - - .25
Hoike Palapala Hemolele - - .25
Moolelo Heneri Opukahaia - - .25
Hoike Akua - - - - .25
Wehewehehala - - - .25
Ninau Hoike ili manoanoa - - .25
" " lahilahi - - .12 ½
Ui Kamalii Kula Sabati - - .12 ½
Kumumua Kula Sabati - - .12 ½
Haawina Kamalii Buke 2 - - .12 1/2

Eia na buke i haawi wale ia.Ui.

No ka Aoao Pope.
Hoike Pope
Ka Ekalsia Oiaio.
Palapala Liilii-
Helu 4---Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6---E hele i o Kristo la.
Helu 7---Ke hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11---No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16---Ka eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Papekiko ana.
Helu 17---Mai hana ino i na Holoholona.
Helu 18---No ka mahi ana, kuai ana, a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.