Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 40, 3 October 1868 — KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA. [ARTICLE]

KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.

Na S. M. Kamakap. HELU 91. No ka noho Alii ana o Kauikeaouli NALUNAOKK AUPUNI, A UA KA* PAIA 0 KAMRHAMBRA 111. 16. Aole i liuln he mnlnma okna maliope iho, oia ku he aupuni ninoa ke aupuni Ha%v»ii; un ni pu ke kane me ka wahine, me na keiki a me ka ohnnn. A owni la hoi ka poe nnun i hooikaika i ke Aupnni Ainoa ? O Keopuolani, o Knlanimoku n me Kaahumnnu, ka poe nana i hooikaika e ainoa ke aupuni. Pomaikai ka lahui holookoa, pumehana ka noho ana o ka ohana i kn hale hooknhi. Ka i ke kokua ana o ke Akua i ka inanao o keia poe alii, no ka inea, he pohihihi ka malamalaina oiaio ia manawa, akn, ua kokua mai ke Akua ia lakou, a ua liU» kela poe alii i kumu inalamalama oo ke aupuni Hawaii; a oia ke kumu a oia ke kumu a ka Lahui Hawaii e haaheo nei i keia manawa. Ua hala ka wa awahia ; o ke au keia o ke kupu lau. [E aloha nui ia o Kaahuinanu, ke uln wohine i nloaha nui i na'lii a me na makaainana ; a kaapuni pinepinema na kuaaina me ka hoohoahaa i kona kino alii, a hele luahine oia i kel.i hale keia hale me na waimaka no ke aupuni o kana Alii; a no ka pono o ka olelo a ke Akua a ine ka pono like o ka lahui holookoa. 17. He wahine alii kaulana o Kaahumanu, n«» ka holo an» e huli i kela aina ia Nihoa, uia ka moana, ma ka mole aku o Lehua. Ma na mele a ka |>oe kaluko, ua loaa o Nihoa, nkn. aohe nae he mea i ikemaka. I ka makahiki 18*3 hoi, ua imi o Kanhumanu a me Kaumualii ke alii aimoku o Kauai, n ine kekahi poe e

a« no o la iiuak.ii, a ua l<>aa i»> ka aina o Nihoa, a uu hui pu ia mai me ke aupuni holo«)kr>« n pau o kma Pae Auia. Ano ka loau «> Nihoa. nolaili, ua kapa »ku o « Kaahuuiaiiu » kona rn»u hale a me na pa hale. Ua kapa »hu hoi kekahi p<>e rna- ; kaainaiia i ka inoa o ka iakou poe keiki mamuii o keia inoa Niho--». Oka aina i loaa ia Kaahuinanu ke ano. ! 18. Ua kaulana no hoi o Knahomanu i ka lawe Imu nna i ka Moi o Kauai, a ain aimokn hoi o Kauai, oia o Koumualii i i kane mare hoao nana ; a oia no hoi ka j lua o kana mau kane. Ua olelo mai hoi ioKalanimoku ke Kuhiua Alii a Alihi- • kaun nui hoi o ke Aupuni, he nln haipo|le o Kaumuali ; "A make o Kaumualii me ka manao ma ka inaikai." Penei no ; hoi, 4, Peia mai lolummakua me Kaumuiiiii. ine ka manao i ke Akua ko luna'lii, : *\a l iua kakou i kauoha mai, K pnulele ' mau i ke Akua maikoi, I oia ka uii.me o kakou a pan, Ka puaaneane ke ao ma- < lama man. ,, j [ka iuake nna hoi o Kaumualii, ke I kane lioi a Kaahumanu, i ka niakaiuki o |ka H-iku 18*21. Ht* aiii haipule uo oia, |» ua hoomaopopo oia i ke ano haipule j Karistiaiio io, a na inisionan mua i lawe i dtai ai. Ua kupa ia no liui ka inoa o keIkaiii oia poe nitsi<inari i hiki mua uiai ai, ! jo Mr. Satnuela Rugyle, o Kauinuuiu Kejiki ka inoa, ke nlii aunokn o Kauai. ; O Keopuolaiii no hoi a ine Kaumualii ; iiii'lii haipule mua o ko Hawaii nei Pae i Aiua. A o iaua iiu iioi na hua nma o . ko ke Akua kihapai i kanu ia ina ko Ha- ! waii nei kihnpai mahakea. A make hoi jo Keopuoiani (lolauimakua) a me Kau- ! mualii, ohiila, lioomaopopo iho la kekahi ! mau alii i ka pono Karistiauo, oia lioi o Kalanimokn a me Kaahumanu, a me na

| honhanau nlii a pau o laua. O laua r.oi i nae hoi paha kn oi loa o kn hooiknikn nna ma ka pono l\aristi ! ino, a me ke ala- • kai ana i ka laua alii ka Moi Kauikeno- : uli a me ka hoolilo ona i ke aupuni o ka » laua Alii no ke Akua. [Aia ma ka hai- , olelo iiinnao alii o kn Moi Knuikeunuli, Imn Houuakaha, e ike no uuanei oukou i malaila]. Aia ma ia Haimanao Alii, e ike ai kakuu i kn Kalanimoku a me ko Knahumnnu. E hai mua aku paha au i ka manno o nn 'Lii, oia hoi ko ka Moi Kauikeaouli, u me ko Hariata Nahienn- , ena u me ko na Kahu o laun. Ka manao o na 'Lii. JSa ka Moi Kauikeaonli, ka Moi oko llawaii Pae Ama. " E na'Lii a me na Makaainana, e j hoolohe mai oukou i ko'u inanao. O ko'u | Aupuui, he Aupuui Pala|ialn. | "Un olioli au ika lakou olelo ann mai ia'u,

u E hele kakou i ka hale o Ichova ; " E liele mai hoi kakoueoli ia lehova. " E hookani olioli kakou i ko knkou ' Pohaku e oln ni. i " E hele inai kakou imua o kona ab me ka hoomaikai. " E hookani olioli kakou ia lehova me ' na Hulelu ; u No ka mea, o lehova, he Akua nui ia, | " He Ahi nui hoi maluna o nu Akua a j pau. I " No ka mea, oia ko knkou Akua, ; "O kona poe knnaka hoi knkou no ' kona kul.i ; " O ka poe liipa hoi o kona lima, ' # # # # ♦ # <l I keia la, i ko oukou lohe aua i kona leo, mai hoopaakiki i ko oukou naau, jaka, e haawi pu aku i ko knkou nnau la- | ia n me ko ko kakou kino,a e lilo ko kaj kou noho nna nona, i pono ai ko kakou j noho ana i ke ao nei. O lehova, o ko ikakou Akua pu kekahi me kakou, nana ; e hoohaliu i ko knkou naau mnmuli ona. ! E hele kakou mamuli o kona mau aoao a pau, a e malama hoi i kana mau kauoha n pnu a me kona mnu kanawai a me kena mau kapu i kauoha mai ai. " I lilo ko kakou naau i hemolele ia lehova ko kakou Akua ; i hele hoi ma kana mau oihana, a e maiama i na mea a pau i kauoha inai ai, i ola ai ua uhane iaia i ke ao pau ole. E malama no hoi knkou i ko kakou mau knnawai o ke ao nei, i maluhia ko kakou noho ana ma ke ao uei, no ku mea, ua lilo keia aupuni nona. I. Mai malama kakou i na akua kii, a me na nkun kahiko o knkou. E hoole» h»a i na mea e he *a ai ko kakou kino. I hookahi o kakou Akua o k*hova. " Mai hoohiki iuo i ka inoa o lehova a me kona mau kanawai, a me na ; kauoha ana i papa oiai ai. " 3. E malama i ka la hoano o lehovu. Mni pepehi kaunka ; Mai moekolo-

he ; Mai nihue : Mai hoop*ntpao«; Mai hookanvani; Mai piliwaiwai ; M<»i un;i kainalii; Mai haalele ke kane i kana wahine pooo»; Mai hBalel« ka wahine i kana kane ponoi. Mai kipi ; Mai ohumu ike kaoawai oka aina o pili. He mau mea ia e akaka ai ka pono a me ka hewa. E haalele hoi kakou i keU mau mea e hew» «i ko kakou kino. "He mea pono ia kakou e hooikaika ma ke ao oalapala. Aao ikaika i loaa pono ia kakon'kana olelo, i ike ai no hoi kakou ike an#o kana olelo. £ hooikaika kakou. Ena kanaka, ena kanialii, ame na wahine, e hooikaika oukou. E hooikaika hoi oukou e na kumu i ke ao i na hauinana. O ko'u makemake nui, e ike pono k,l poe ilihune, ka poe waiwai, na'Ln, na kanaka, na makaainaoa a me na kainalii a pau loa o ko kakou aupuni, i ka ike dme ka heluhelu i ka olelo a ke Akua, no ka n.ea, ua lokomaikai mai kela ia kalou, ua hoouna mai i keia mea nui, a meT>a kumu i naauao. a i pomaikai hoi ko kakou mau uhane." " Nolaila, e hoonaauao oukou e na'lii, E ao ia aku hoi oukou e na Lunakanawai o ka honua. E inalaina ia lehova me ka weliweli, E hauoli hoi oukou me ka hiiiiulu. Poinaikai wale ka poe i hiliuai aku i;iia" Kai'lkea^uli. (Aoleipau.)