Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 41, 10 October 1868 — NU HOU KULOKO [ARTICLE]

NU HOU KULOKO

I [ Oahu. j Ko kakou Kakac Moolelo. — Ua hiki mai : ka palapala i ko innkou nei Keena hnnn, e ■ hoike ana, oa loohia ua S. M. Kamakau nei ■ i ka mai luai koko, a ua pohala ae oin i ka ! wa ī Iw.a mai ai ua leta la. Ke iana nei ko > makou mauao e oluolu ana oia, a ua oluoiu 1 • « ; io no. lE7*,Ua lohe mai mnkou, ua kaheaia o Rev. D. S. Kupohu, e hoi e noho Kahu no ka ekalesia o Helani ma Kona Akau, i Hawnii, a ine he mea la pahn, e ae io ana oia e {nobo ma ia wnhi, a e loaa hou nna he Kahu ! hou no ia ekalesin. ! * (C7* I keia mau po hana keaka a ka haole | kilokilo Mr. Matina, ua kauo nkoaia na hao- ! le a me na knnnka e hele e ike i kana mau | hana keaka. Ua piha inau hoi kona hale i 1 ka poe makaikai i hele nku. j OC7*Ua noho ka Lunakanawai hou ma koi na Keena Oihnna i keia mau la. Ua loaa : mua no p:iha ia ia koua palapala hookohu ■ mamua o kena holo ana mai i Hawaii nei. j Un mahaloia oia, he kanaka naauao, aka, e kiai knkou, a nana i knna mau hana : a n.n ; i ka hua e hoike mai i ka maikai o ka lanu. i ! Ka Mea Hanohano Ehsha H. Alena.— 1 keia kaknhiaka paha e hoi mai ai ko kakou Lunakanawai Kiekie mnluna o ke Ki• lawa, mai kana huakai hele hookolokolo. j Ua lohe mai nae makou, ua lele oia nfa | Wailuku me kona ohana i keia hoi nnn mai ! nei a ke Kilauea, a me he mea la pnhn, ma j Keanapaukai lakou e kau mai ai. i Mai; maka alohaAla 1 una o ka Mokuahi I Idahn i hoi aku nei, ua ike aku makou i ke- : kahi o ko kakou mau haole kamaaina i kau | maluna ona, oia o Rev. Elia Koawina, kana I wahine a me na keiki eouu, Kuul<a Makaaii nana a me kana wahine, Wananapaka, Ka- | kaulelo nui o ka Oihana Waiwai, Col Z. S. | Spalding, Kanikela Amelika maanei, a ine kekahi mau makamaka e iho. Ka Mokuaui " Momana."—l ka nann ,nna i na Olelo Hoolaha a na Agena o ka Laina Hooholo Mokuahi, mawaena o Kaleponi a me Honolulu, ua ike iho makou, ma ka Poakolu iho nei, e haalele ai keia Mokuahi maluna ae, a e holo mai ana i Honolulu nei, a ku mai inaanei i ka la 16 paha o kein ; malama, me na ohua a ine na uknna no keia |awa. j Kauka Lee—Ua hoi enai nei ko kakou | Kauka hou, mai kana huakai kaapuni aku j nei, ma na Mokupuni o Maui. a me na Moku e pili ana, no kana hana ku i ka pomaikai o ka lehulehu, oia ka hele ana e nann, a I e imi i na kanaka i lohia i kem mai pake. | Malia paha e hele kaapuni ana oia ma Oahu a ma Kauai paha, nolaila, e liuliu oukou a hoike mai i mua ona ina kahi, a ma ka maj nawa ana e kahea aku ai, i ka poe i loohia i i keia mai. j Ili Kaa wai hou. —Ma ke nhihi Poaono . aku nei, ua puka ae ka Helu akahi a me elua o na kaa kinai ahi o keia kulanakauhale, a j ma na huina o Alanui Papu a mo Hotele; i ; malaila kahi i hoaoiu ai ua iii bou la mai Knpalakiko mai. Ua hooia iloko o ke kaa i wai helu elua, a pauma pu ia kela mau helu j elua, a ua puka pono na wai o laua a elua. I Ua paa hoi ka ili hou, aole i pahu. O ke . kaa wai helu aknhi paha ke kiekie loa o ka ! ■ wai. | | Ka Makani Kona.—l keia Peaiima aku j | nei, ua hoonou mai ka nmkani Kona i ka pa j \ an« ma ke kulanakauhale o Honolulu nei. \ ' Ua hoopoluluhi mai na ao kaalelewa o ka ! j laui, a ua hoohiolo niai na paka ua o Kula- 1 | nihakoi, koele iho i u« kuia panoa nei, pale ! mai hoi ka puehuehu ana a ka lepo. Me e ! jno oae i ka ua ana la, e pau ae ka wela; | Auhea hoi he pau ae. Ke hana maq nei no j paha un wahine nei o ka lua malaln ae. • ——- — HeAih koe uoe.—-Ua hanaia e kekahi Hui ma Kapaiakiko, be aoo Ahi-koe hou, a 1 ua hoounaia mai e Walkera me Allena, kekabi mau mea hoikeike ma ko makou nei Kee- : oa. He Ahi koe maikai a aa keia, a he kupono loa no kakou na kanaka ma ke alo Alii |a ma na kuaaina. Ua wahiia keia mea iloj ko o na puolo lii.'ii, a ua kakauia mawaho na' j huaolelo kanaka penei. -'Kukaepele, Ake-: . ahi, Kaina oi o ka maikai, kupono no na kaoaka a pau. Hanaia ma Kapalakiko, Kale-' poni. w No ka manaoia paha, o kakou ka | Makeke pili koke aku ia lakou, nolaila, ua | , hoehu kokeia no me na huaolelo kanaka. O : i ko kakou Kale K. Kalaka kekahi i komo pu . iloko o keia hui hana Ahi-koe, a e i&ahaloiai . eia i kona kopekope waie ana i ua wahil 'huaolelo kupono uo kela mea Kalena. i

Halawai Help 4.—AU ke» Pwkahi iho« Oct 12. e baU«r*i «n» kem Kioai Ahi n»loko oko lakou H*l« • * inu tk* hom 7J oke «hi«hi. Ua k»uob«ia na iala a pau o w Poali, e Imohao • ° * , koa ro*« kihiko « k»i «e ilok» » haUwai. M«: t>oop.l«lth« n» ho«. o pohili aaanei. ~ MoicKAUr. FiMM.-Ik» P~h» «l"> nei i b«b. u» ku mai ma k« noku o M«m«la kekihi nioku K«i*p« F«r*«i. o Hata!t IV kona iooi, oui Kioa (nai« *ne 01 Pake p** ' hona eha baneri me kaoalim». E laweia ana ke» mau Pake i Kal-o. kekahi kulanakauhale o Peru. Malaila f»ba e hoq|eleia aku a». a haani ia lakou i na ukana a ka ha-, na iiioa no ka inii oia no lakou iho no keia noho ana. ■" »Ka Moi m ha kpaau —i ka hookomo ana mni oke kuna Ao Moi» ka aoina la Poalima aku nei, oa pa lauili inai ka inakani» aka i ia ia e m&nao ana e hookaa kona ibu maloko mai o ka nuku o Alamal», o ka oanai loa aku la no ia, aohe i huli iki ae, a lua-u ana ka ihu. Ua kii aku ka waapa o ka Manuwa Beritania e kokua. aohe n»e i hemo. Ma ka po ana iho, ua kai pii n»ai, a ua hemo. 11 ke kakahiaka Poaono ae, ua kii aku o Pflf, e kolo loa inai iloko nei. Pau pilikia. ] Ma ke Kihapai hou. Ma kn Poaono iho nei, ua ku mai ka Kev. A. Pali me kona ohana, mni Kawaihae mm, a eia oia ma m nuakai e hoi a» e noho Kahu no ke Ki-h-ipai i lawein ke Kahu ma ka aina innnino aku, inai na maka aku hoi o kana mnu hipn: oia no ke kihapai o Waioli, Kauai. Ma ka malama o lune iho nei kona kaheaia ana, n no i« n hoeu aku e hele e hapni i kana hana uui hanohuno. He manao nuro. —I Keia umu In iho nei, ua nui ka wa«a mawaena o na knnnkn. 110 ka wannna a kekahi *nnnka pupule hoomanaoiana, nona ka inoa Mnluae. Ua wnnana oia ma ka Poakoiu iho nei, e haule ai na paka ua, e kahe mai ai ka wai, a pii mai ke kai hoee. hoolunaia o Honolulu nei. O ka* hi e pakele ui, o Manoa. n me na kunhiwi. I ka lohe ana o kn poe paulele kapekepeke, ua hului e lakou i ko lakou mau pono, n ua holo aku kekahi poe mauka o Pauoa a me iUanoa. Ua uwe kekahi p&e ika lohe ana. Auwe ka poe paulele knpekepeke. Nawai oukou i oleloe hoolohe i na wannna a kn pupule? E huli u hoi n noho mnl»e. nole ka holo auwann. Ein ka mea apiki lon, o ka la Poakolu iho nei. he la innlie, a Inelne ia ma Honolulu nei, aohe wahi paka ua i kili hune iho, aohe no hoi wahi ohu nalu i it-e mai i ukn nei. —r ~ s J. Moanauli no Amf.rika Hoipuia.—Ma ke ahiahi Poakani iho nei, ua holo nku ka Mokuahi ldaho, a maluim ona i holo aku ai ko kakou inakamnkn knnaka nauli. I hele oku nei oia i kn makaikai ia Amerika Huipuia. E'hiki mun ana oiaTtna Kapalakiko, a malailn ukit kau maluna o ka Mokunhi, holo i Panama. Kau maluna o ke Kaa-ahi, a holo ma ka puali a kau ma kela kapa kahakai. Malaila aku, kau hou maluna o ka Mokuahi, a holo aku i ke kulanakauhale nui oNu (oka. Mai ia wahi aku, e hele pu ai laua ine J. S. Low n hiki i kahi o kona mnu makua. O ke kanaka Hawaii mua keia i holo i na nina hnole mamuli o kona !ilo ponoi iho, aole hoi e like me ka nui e auwuna aku nei, a hoi mai haanui ua ike ia Ameriku. 0 kona kokoolua i holo aku nei, oia no o J. S. Low Esq. Lunn Nui oka Mahiko o Hannlei, Kauai. E hala ana ehn mnlama, alaila hiki hou mai laua ia Hawaii nei. E hahai auanei kn pomaikai n me kn oluoiu ia ia ma ka aina inalihini ana e hele aku ai. Ua lohe mai inakou, ua loaa ia ia he mau palapala i ko kakou muu Kanikela ma Amerika, mai ke Keeiw Kuhina aku o ko na aina e. Make opiopio ma kb Kula.—Ma kaauina la Sabati aku nei, Okatoba 4. make iho la maloko o ka pa Kula Kaikamahine o Kawoiahao ma Honolulu nei, o Esetera Kuailani Pilipo, kaikamahine hanau mua a Rev. O. W. Pilipo Q Kailua, a me kana wahine! iloko o na mekahiki 9, me 7 malama, a me umikumamaono la ma keia honua. Ua hanauia oia ina Keauhou, Kona Aknu, llawaii, 1 ka la 16 o Feberuari. o k<> 1959, a ua paua' ho inai i keia ola ana i ka wa i haiia ae la. 1 kona wa uuku, ua noho inalie oia inalalo o ka malu o kona mau makua, aole e like me ka nui o na keiki a kanaka, a ue aloha maoIi kona mau makua ia i.i. Aole i hookomo kooa mau makua ia ia ina. na kula la e ae f aka malalo no oko laua malama ann. 1 ka la 29 o lune o keia makahiki, hookomo aku la kona nuu makna ia ia ma kela kula maluna ae, a malaila oia i no ho ai, a Inwe waie ako la no ka Mea n&na j haawi mai. 1 kona wa e kaa ana i ka mai, he nui kana mau huaolelo kupono, akn i elua a makou wahi olelo e hai ae, 6ia ka ninau a kana kumu ia m. 44 AIoha nnei oe ia lesu," ♦♦Ae," wahi a ka mai. Ninau hoi kona makua, "makemake anei oe e hele pu me i& r "Ae," wahi 0 k# mea e aneane ana e make, a moe tku I» kon. mau m«k« i ka hiamoe loihi. Ma * ,hl po « , '«l>i «e, ui akoakoa ae kona mau hoa kula. a me na ho. kuU S.bati ooa mawaho o kona holowaa lepo, « h.ipule» a l«we» aleo I. maluna o ke Kihuea, e hoihoi 1 koo. a.n« hanao. Ua waiho iho i ke ka. nik.o, ke kaumaha * me ke kumakena m». luna o kona makuwahine i aloha nu, 10, koo. makuakane, kona mau muli eh., « koo» m»u kini be nui. ūa hoi . ktt B , mt . ka» me I» luuluu . h»hi aku ik« l.i, E bo «k« e hooinahai» l.ua e k, Mea lun. iho, a e k,uo pu ia , Mkou kou ma īa ano kaumaha.

%~T Ke h*naia nei he ina)uro;i! u h uy " ka Hale Dote ma Ainnhou, * c oly an , ha i ke ani a ka makani. ' pAKELK IB OLA 1 KA ONA RAMA —1 |f, J\ n 'lima ae nti U2 o Okatoba. PakeU 0 ko makou hapauea, G. B. Ukekp , nmi. ,4 Ua noho ae nei hoi «r»hi ana,« kanikoo, akahi no a ike ta i ka a*nae>)kt. a pa» ke nho, e ole ka Makai * h ki aka, pakele ana ia w*hi ana/* Me k« n , ka ia i ke Au ik Kiomi, he wa \\ o k,i 0 , )f s imoa no hoi o na'lii, ame ka po* ok e kn' ,Unakauhale o HonoUlu, aole nae i a ī kaia io io eWa poe ona nun, akahi wn] e no . \ keia. Oka inoa o kem mea ona r artlt ' Pikai, no Kahuku, ma Hnuula n t j hana ana. He pono U hoi ka ka on* ratna hilahiU ole maoli keia kanaka kmo » ; ka hoopilikia i ke ola o ka hapnueo. ; Make i Alohaia.—Ua make iho nei ( > ; Miss. K. Kaopuu-liilii, he haum&na oia ro ke KuU Kaikomahine o Waialua,o«hu. M t ka hale o komi mau makua ma Laie. Wn i,, Ipooka U 26 o Sepatemaba. Oka hi n 0 4 0 na la o kona k&awale nna mai ke a!o •o na knmu oia KuU. Oka mai i makem |he e-ha maloko o ka puu, n palnpu, j Veo nole Womo oka ai. He eiua ona mak ~ Jhiki iloko oke KuU nui. Hanania oia i. t makahiki 1853, o ka 15 keia o ni nnknh;;, jon«. Eia knna kauoha hope. K hai ik» i laloln i na Kumu a*u. a ine nn hoa kula i ! p!»u o'u. Ke hoi aku nei nu ika poii okv i makun. "Owaa no hoi knhi i ninau i\ Ino kona manno i ka mnke, Pane n>m o , oole ona maknn i kn mnke; Eia k»u m,, ! wnwae malunn o ka pohnku." Noi ka< | mai oia e pule au i kc Akua, hooko nku n, ; , ! kei! iu noi. He inon mnnao nui in imua . lehovn kn inake ana okn poe hnipuU. Hn lelu 116: 15. H. K Maui. Kauka Li.—Un holo nku o Kauk» Li • Waikolu, Molokai i ka Poakahi iho noi.. ;nann i nt\ mni pake » pau mnhiU ral,n ; a e hoi niai ana i kein U. | C7* Ke mulamaia nei ka eknh\sia oKa ; luaahaina Molokai, e na Luna ckalesia. « l> ihalnwni mnu tiei Inkou e li«e mo \v,\ »,«i■mnu, oiai ko lakou knhu opio e noho ana. i | £7" Ke palnpnln hon mai m»i <» G. M. K< lone in mukou no ka nhaain.i luln tii|\ . , lOlownlu, ina kn In 19 o kn mnlninn i nu \\m Ile ka la. Oka nui o \v\ polohuku i lona im liu la, he 5163 37j|. He poe law(» nupo, \ iole pah;i ko Olowalu, a malia nae piha o !, !we, a lohe pinepine i na inea liou. | Ke palnpaU mai nei ko L<iliainnltni , poe, he mea hou kn palainnia onn o na kofhoonnill Hna O la l/inuhale («mU\ l§fyw U mun OL Sepjit»fnaba, # be panoa U noho ana o Lahainaluna, a ma ka |j iJ4 o ia mnlama. hnule mni In na pnka un a h <ui. luia na lau uliuli o ke kuln. ' KuLAHAOLE MA KAANAPALI.— Ke palapill mai nei o W. K. Kaualililehua no konn mi'lnnmina i ke kumukula haole maluila, no ko» ; na mnnno e haalele ia wahi, ae imiaku :;ni i wahi e, » pehea iho In auanei na wahi hua- | olelo namu n nn keikia oukou e Kaannpali J kai no oka aua iho, noo mai a makauknu ' na wohi pulapula a oukou, malia hoi, o Inaa ka lokou mahope nku. ! I Luna alanui kapulu. —Un palnpala mi s kekahi o Koolau ia mnkou no ka hanaia ann jo ke alanui naai Heleleikeoho a hiki i Oopujola. Ua haua kapuluia t keia luna ahmui. I Uhi wale no keia i ka lepo me ke kipnpa a jole iho. Hok> nne paha kana hana. E kah |a hiki mai na kuaua o ka malaumo I>inunri, i hao aku ke koolau pau loa na lepo, ikeU ho ; na iwi o Hua i ka la. Ko Molokai mea hou.—Ke palapnlu imi nei oZ. K. Pali « Kaunakakai, penei: liia ma Molokai Nui a Hina nei, ma keahupiaa , o Kaunakakni, he punawai na Kamehīim' - ha V. He punawai huila makani. 0 kona j kaawale aku mai kahi o ka pa alii aku, eko,lu paha mile, a ke moe nei elima piula mni , ua huila wuimai la e kahe pololei ona i kahi i« nohoia nei. u Eia kekahi, ua kepa iho nei no oia i kona man kanaka ponoi o kona wahi panalaau nei i ku makahiki, mai ka umi d«la o ka m ihina ai ka uu.ikuinamnlua. Oia kahi hou o kunaina." . j Ua AME KA WAI k'AUE MA LaMAINA.—M» ! ka la 24 o Sept., ua hoopouli ia inai ka l«*wa 'jlani, a haule mai U na paka ua e hoom»u iana i na lepo puehu wnle o ua knona la. iMa ke ahiahi o ka la 25 oe, kahe mai la ka | wai ma ke aUnui e pili nna ma ka aooo okau I o M. Kaniau, e holo pololeiana i ke kai. Ca IhooUnaia keknhi mau halee keia wai. Mai , j ke kahawai niai o Kauaela keia wai i nui ai ike kahe ana mai. Ua pakele kekahi keiki Jma Lahaineluna i keia la i wai-kahe ai ma Lahainalalo. Pakele wale ue no ke ola. 0 ka inoa oua keiki la o Kaniulalahu. Peia niai o M. K. Kuluwairose o Lahaina. i Nn hoo !ku H»u !!—KepaUpaU mai nei i oG. M. Keone o Wailoku, no kekahi mea hou ana i ike ai, oia ka hiki ana aku a kei kahi haumana a Auberate malaila e inii haui | mana kula ai, me kona lei e kaawe ana i ko- ' I na pu#i, me kona kii e lewalewa ana. 0 . | kana buke e ku!a ai i kana mau haumana, ' j 1 ® UUkoa i unuhiia mai ka olelo e r m«», oia paha tm buke a Apodelupe. Apu- ► | him nlfu e ia poe o Ukou ka makemake. »Wiwiki keU e pane mni e hele i Lahaina ! lk€ ia °lelo hou. Mali.i paha no kou nele l ka olelo Hawnii eao uiai ni kela i kena | olelo UUkou. Hu hoi ike oe.

Wawaii. IUuMAUHiNi ma Kohau —Ua hoouna irt.i uwi o j a makou no kona »na ma keia wahi mnluna ae (tka. i<o ke »00 n«i oJe <* k*n« mea i kamai. j !0 «i. o«»i ua hele waie no a mikahinu ia inau wahi i ka hoo!ahsii*, a no k\ pili |oa no hot i H'ona pomaikai wale iho no, oolaila va iapae niakou i kana. .NoKeaiwa mii.—He palapak rto keia vahi tnai ria ka mea nona ka nemo J. Hooj.jhi i kakau mai, ke r,.au !a no ka hoopouli o na aka aahi oka iua ni;iMln. Ke kau | a ,m ka v. eh mnluna 0 ko kiila mau wahi py. hp'j|a kanako ī kcre. Anea.ie piihouno pata aaaue'. ka ena o »a wahine nei. He wai Nt7i KA PūAifo.—'Ua palapala mai n D. P. Kpkaihawanawnna o Puako ia mak*cu. ma "kn U 25 o Sepntemoba, ua poipu rrai na paka ti:« 0 ka lewa lani. n ma ia po iho, 11 ;i h.ilulu ka wai i kai o Puako. Oke k-imu 0 !vei* wai i kahe mai ni. aia ma ka meie hikina 0 .Maunakea, maluna ne o kahi o J. P. Paka. Mailaila ki hoomaka ona mni o ke kahe maloko n ka ululaau, a hu ae ma Linue nahaha ko laila mau pa, a kahe inai ma na walii olapalnpa. Ke olelo nei koonei mau keiki kamaainn, aole i ikeia kekahi wai kahe nui m.imua e like me keia ka nui a ine U pahh-ilaha 0 kahiana i kahe mai ai. Pet,p:i la. ke kuhe hi no pnh», ua pio paha. M i'.no kekahi poe, he wai puiiani keia wai| Tj u i. Na mea hou 0 Kohala.— Ua pilapula mai 0 W. C. Punahoa 0 Kohala Akau i keia keeninonamea hou uu uina haaheo U % ou ku.i, ua anenne pna loa ka halepnle haole nnl 111 t. u«» paa i ke pili la»u o luna, a he ps&pi k» p\ ma na nono, o ka hale bele koe. ,Ma ka hora 9 o ka po 0 ka la 23 0 Sepat< mab.i, u.i hoonaueueia lukou e ke olp.i ku h'imid. Ika horu 4 wanaao hiki hou no ua 0! ii. E hooin-.ka .īna hekula himeni ma Koha--11 1 kela a me keia Poakolu malalo oke ali\kiian.i a D. liiluiiwina, Issq. Ma kn Poakulu hope iho m-i o ka malamu i hala ka hoomaka ana. j Kauai. Hele makaikai ma Waimea.—Ua hoouna mii o Mrs. R. K. Wahinehelelaomana, no kana huakai hele ma Kauai, a me kona ike nm i na wahi pana, aka 110 ke ku i kona pono hookuhi, nolaila, ua lawa iho la muanei ke ano nui 0 kana huakai. Nui KA ONA RAMA MA ANAHOLA.—Ke poloui mai nei 0 W. P. Kauakanilehua 0 Moloaa ia mukou, no ka nui loa 0 ka inu a ona r.una ma kela wahi. He wahi malihini heJe aku ia, aka i kona hiki muu ana malaila, ike oia i na kanaka a me na wahine e hihiflrt likn una mnIUHU unn lio. Mn ka hl Sabu(i kekahi la inu ona 0 lakou. Ke paipai nei makou i na Mnkai 0 kela nina hoopalaleha/e liuliu a e lawe i ka ni a Wahie, « e hopu i kn poe haihai i ko kanawni 0 ka MOl Kamehameha V. Menemene ole keia poe hehi ku ike Kanawai ona Alii. He ino no la hoi auanei kekahi e i ne e he nuiikai.