Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 44, 31 October 1868 — Page 3

Page PDF (1.80 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, OKATOBA 31, 1868.

                Ua pau ka hana o na kiule haole a Hawaii o kakou ma ke kau hookolokolo o Okatoba nei. Elua wale no wahi hana i hana iho nei, oia ka haole kahi umiumi i hoopaiia iho nei, a me ka hoopii a Mr. Mauna ia Ailuene, no ka hoeha. Ma keia hiki hope, ua komo eono kiu re haole, a eono kiure Hawaii, a i ko lakou kukakuka ana, ua hookuuia ka mea i hoopiiia.
                KA HAOLE KAHI UMIUMI. - I kela Poaha aku nei i hala, ua haiia ka olelo hooholo no keia hihia pepehi wahine ma Pauoa, oia hoi kela haole kahi umiumi. Ua hoopaiia oia, he ekolu malama ma ka hana oolea, a me akahi haneri dala maoli, nolaila, ua hahai ka hua o kaua hana mainoino maluna o kona kino, e hooluhiia me ka hana oolea, ana i lua ole ai e lawelawe.
                Ua lohe mai makou, malalo o ka lepo ula o Ewa ka Luna Alanui, i kela Poalua aka nei o ka pule i hala, i hele aku nei
e nana i ka hana ana o ke alanui. O na alanui e holo nei mai Honolulu aku a i Waialua, ua maikai maoli. Ke hoopihapiha nei na wahi alualua, a ke hoolaumania ia la na wahi apuupuu, ma ke kuhikuhi ana i o Natanaela Kaiaikawaha. Ua makaala no ka Luna Alanui o Oahu nei ma kana hana.
                AOHE I KAHEAIA KA PUALI HULUMANU.---Iloko o keia wa pilikia a haunaele, aole makou i ikea i lohe hoi i ke kaheaia ana o ka Puali Hulumahu, Kapena J. M. Kapena, e like me na puali e ae o keia kulanakauhale. Ina pela, heaha ka pala a ko kakou mau; dala auhau e hookuu wale nei ia lakou, aole e auhauia? Oi loa aku ka pono e auhauia ko lakou mau auhau, oiai, he puali hoopalaleha loa keia, mai na alii mai, a hala loa i na kanaka koa. Makehewa na haawina no lakou, pela ka makou ike.
                KE KU ANA MAI O "PRINCE"A ME "KAMAILE."- I ke kakahiaka nui Poaono aku nei i hala, ua komo mai keia mau kuna ma Honolulu nei, me na ukana a me na ohua o ke Kilauea, a ua holo aku ke Kilauea e kiai ia ke kai malino o Kona no ka haunaele a J. Kaona. Hapa ka haunaele i ka wa ia Kaomi, oi aku ia Kaona. O ka mea hou mai maluna ona, i ka hoomaka hou ana i ka hakaka ma ka Poalua ae, oia ka lua. Ua make paha ekolu o ka aoao kipi, a elua o
ka aoao kipi ole. O kekahi lohe, ua kipu no ka Luna Makai Nevela mamua o kona make ana, a pela io paha.
                KA MOKUAHI "MONTANA." - Ma ke ahiahi Poaono iho nei, ua haalele iho keia mokuahi i kona uapo, a ua holo aku ma kana huakai Kapalakiko me ka piha i na ukana o Hawaii nei. Ua kau aku maluna ona, na eemoku e holo ana i Kapalakiko, a i ka hikina hoi. Ua ike makou maluna ona he pipi wahine waiu no kekahi e ku ana maluna ona, no ka poe ee ohua paha a pau, e pa-i-pa-i iho ai me kahi wai liiliii. I keia moku e holo ai i ka moana, e holo mai ana hoi kela Mokuahi Idaho.
                NELE IO PAHA AUANEI I KE "KILAUEA.- Ma ka Nupepa haole makou i ike ai, ua hoolaha ae ka Luna Kudala C. S. Bato, ma ka Poakolu, la 2 o Dekemaba e hiki mai ana, ia wa e kuai kudalaia aku ai ko kakou Mokuahi Kilauea i ka poe mea dala, no ka mea, ia manawa ka pau ana o kona kokuaia ana mai e ke Aupuni maloko o ka palapala ae like. Ia manawa e hamama ka puka no, kekahi hui e aku e hookomo mai ai, i mokuahi holoholo pili aina ma keia mau kai. Ina pela, e hele ana paha auanei i na kai e, a haalele ia kakou. Me he mea la pela.
                KE KII O KE KULANAKAUHALE O HILO. - Ua ike maka makou i ke kii pena nani o ke kulanakauhale ua Kanilehua o Hilo, maloko o ka Hale kuai laau lapaau o G. P. Kauka ma Honolulu nei. O ua kii la, na kekahi keiki Hawaii, o Iosepa K. Nawahi kona inoa, nana i pena, a i hoomakilikili i kana hulu pena, ma na wahi pohihihi a pau o ua kii la. I ka ike aku a ka maka, ua nani loa ole, a ua komo mai iloko o na puuwai a pau i ike, ka mahalo i ka mea pena kii Hawaii. Aole keia keiki i ao nuiia ma na kula pena kii kiekie, aka, ia ia ma ke kula o Lahainaluna, ua hoomaamaa oia ma ia hana, he kakau, a he pena kii, a akahi no hoi a akaka loa ae la kona loea loa ana aku ma ia hana hihiu a ka haole. E kaulana
ana no ka inoa ma ia hana.
                HE O LIMA MA HONOLULU NEI. - I ka Poakahi iho nei, hakimua lua na kane, wahine, a me na kamalii i ka pau i ka hele i ka o lima ma kahi o na Hale Kauka o Honolulu nei. No ka loheia, he uku hoopai ke o oleia, a no ka mea hoi, ke lohe waleia nei ka nui o na mai puupuu liilii ma Kapalakiko, nolaila, ua pau na mea a pau o ko kakou ano ka hele i ka o. Mai ke nui a ka liilii, mai ke kiekie a i ka haahaa. Eia na hale kauka i ae ia e o, Kauka Hopemana, Makalu, G. P. Kauka, Bufama, Hilipalani a me Abale haole Farani. Ma ka Poakahi e hiki mai ana, e hoomaka hou ana ka o ana, ma na wahi a pau i ikeia e na kanaka, he wahi o. Ua kauoha pu ia hoi ka poe mua i o mua ia hele ae, e hoike i ka maikai a me ka ole o ko lakou mau o i ka pule i hala iho, oia hoi ehiku la ke kaawale. Mai hoopalaleha oukou, keia mea he o, e pau mai oukou a pau loa e o ia e pono ai.

Maui.

                OIAIO PAHA AOLE PAHA. - Ma ka la 11 o keia malama, ua kakau palapala mai o P. K. Naueliilii, o Wailuku ia makou, e hai mai ana, ma ka la 16 o keia malama, ua lohe mai oia, ua okipuu kekahi kanaka malaila. No kona hai ole mai i ka inoa o ka mea i naauauwa iaia iho, noloila, ke kunana nei makou, he oiaio paha aole paha. Aka, ina no hoi he oiaio, Auwe ! Manomano no hoi ka naaupo mau la e Hawaii.
                HUAKAI HELE.- Ua poloai palapala mai o Kauahoehaili o Keanae ia makou, no kona hele ana mai Nawai-eha aku, a e loiloi mai ana i ke ino o ke alanui o Oopuola, a ke hoahewa mai nei i ka hemahema o na Luna Alanui. Ke hahai mai nei no hoi i na kula Aupuni malalo o Mrs. Kamakahiki a me T. Hoomaha, a e akena ana i ko laua makaala ma ke ao ana. Ke mahalo mai nei no hoi i ka uliuli o na aina o Hamakuapoko a me Hamakualoa. Ke haawi nei i kona anoi no ka holo papa lawe ko o Maliko, a makou i ike ai. He wahi mea hou ia no kuaaina.
                NA MEA HOU O KA LAI O LELE. - Ke palapala mai nei o Kulailua ia makou o kela wahi maluna ae, e hahai mai ana i na mea hou malaila. Eia iho malalo nei na mea a makou i wae mai ai mai kana leta loihi mai: - Ke hoomauia nei he kula paio maanei e na keiki uapo ; elua no nae po e paio ai iloko o ka hebedoma, oia hoi ka po Poalua a me ka po Poalima. Ua hooholo hou no hoi lakou, i elua mau po e hoomaamaa ai ia lakou ma ka haiolelo. Ke mahalo mai nei no hoi ua o ia nei i ka maikai o ka hana a na keiki uapo, aka, ke kali nei makou o ka hua mai.
 -Ke pii loa ae nei a hiki i ka huina kiekie loa ka nui o na haumana ma ko laila Kula Sabati. Ma ke Sabati o ka hebedoma elua
o keia malama, ua hiki aku ka huina o na haumana Kula Sabati ma ka luakini o Wainee, i ka 406 ; a o ka nui o na pauku paanaau i hoopaaia mai loko mai o ka Baibala, he 600. Ma ka la Sabati, o ka la 18, he 443 hoi ka nui o na haumana Kula Sabati i akoakoa ae, a o ka nui o na pauku Baibala i hoopaanaauia, he 3,490. Huliamahi io aku la ka hoi ua Lahaina la. Aia malalo o ke Kahu hou ka holo o keia mau hana a pau. -Mamuli o ka paipai a me ka lulu dala ana o na wahine o keia Kaona, ua loaa ia lakou he puu dala nui, i hiki aku ka huina i ka hookahi haneri me kanawalu dala. A o ia mau dala e hoahuia ana ma kahi malu, a loaa hou aku he mau dala nui e lawa ai ke kumukuai o ka ogana, alaila, o ka wa iho la no ia e hoehuia aku ai ia mau dala. Ikaika maoli no na hapauea wahine o laila. Holo ka oukou hana ma na mea maikai.
 -He ao-kui maluna o na aina o Puunoa, Kuhua a me Moalii. O ka makou no ia e papa aku nei, mai hoomahui e Kanui, Punakahuluhulu, Kaililolea, Kahananui a me Ehuwahine ma ia hana hoopaukoalaala a na kupuna o kakou i hala e aku, aka, he hana hope ole nae. He nui no ka poe i hoomakaulii ma ia hana, aohe nae he pomaikai i loa mai.
 - Ke hoomaka nei kahi wiliko uuku e hoomaka i kana hana o ka wilinau i na ko o Lahaina nei. Ua makaukau pono, a o ka nome wale no koe. Ua hoomoeia he paipu loihi mai ka hale wiliko aku a i ka Halemahu "Kuekaieki." Heaha ka hana a ia paipu ?
Aohe makou i ike.
—Ke olelo hou mai nei no oia nei, i ka malama ua nui i hala aku nei, na lilo kekahi uapo i ka wai, a ua motio loa ia a hala i ka moana lewa. Malia paha he wahi uapo uuku no hoi, keikei hoi keia e poiheke ai. O ka uapo hea la kai lilo ? -Ua pau ka papaaia o ua Kaona nei i keia manawa, a ua haule kuhohonu iho na paka ua koikoi i kela mau la, a ua hoeueuia mai na lau uliuli o ka nahelehele e puka mai, mai ko lakou wahi moe mai, a e hoohauoli mai i ka aina a ka la i pa panoa ai.

Hawaii.

                NA PANIOLO HOOHEI BIPI O WAIMEA. - Ua lohe mai makou, i ka lohe ana o na paniolo hoohei bipi o ka aina mauna o Waimea, i ka haunaele kuloko ma Kona, ua hoeu ae lakou a pau maluna o ko lakou mau lio, me na kipuka ili pakahi a pau ma na lima, e hele ana e malama i ka maluhia o ko kakou aupuni, mai ka hoohaunaele hookalakupua mai a Kaona, ka mea i kapa inoa ia, "Ke Kaula Wahahee o keia mau la." Ua hui pu aku no hoi ma ia huakai, he poe makaainana e ae o ua aina mauna la. O ko lakou ake hookahi no ka malama i ka maluhia o ke aupuni nei. Aole nae i loheia no lakou.
                HE PALAPALA HOAA.- Ua hoounaia mai he le ta i keia Keena, mai a Siliona Kaonehu mai, o Waiakea, Hilo, e noi mai ana, e hoolaha aku hoi ma ke akea i ka palapala a i Kauanoano e noho mai la maluna o ka mokuahi Panama, ma na kapakai o Panama, i kana palapala aloha i kana wahine e noho ana ma Puna a me kona mau keiki. Ke manao nei nae makou, ua hili loa keia hoouna ana mai i Honolulu nei, no ka mea, ua loaa aku ka palapala i kakaulimaia ma Hilo, a heaha no la ka hoi ka mea i hoouna koke ole ia aku ai i kana wahine, oiai no hoi oia e noho hoekepue koke wai ana i ka aina paia ala i ka hala. Aohe o makou ka poe mua e ike ia palapala, aka, o kana wahine no a me kana mau keiki, ina lakou a pau ke ola mai nei. Malia no hoi paha, aohe i ae mai ua wahine la e hoolaha, hoouna e ia mai keia ianei. Ke hoihoi hou aku nei no makou i ua leta la au i hoouna mai nei, a nau no ia e hoouna aku i ua wahine la.
                ENAENA KILAUEA. - Ua hoouna mai nei ko makou makamaka S. K. Low, ma ka lua o Pele o Kilauea i kana palapala malalo iho, i kakauia ma ka la 16 o keia malama; a penei no ia : Ma ka Poakolu, la 14 o keia malama, a oia ia po iho, ua ikeia aku no ka enaena o ka lua o Pele. Ua hoopihaia hoi o lalo o ka lua i ka pele, e haki kaikoo ana, aohe i kaua mai. Ua like me ka halulu ana o na nalu o kahakai i ka wa kaikoo, aka, o ka poe e nana aku ana, aole no e makau, no ka mea, ua kiekie ko lakou wahi e nana 'ku
ana. Ua maikai loa ka lua i ka nana aku i keia wa. O kekahi mea maikai, o ka pohaku pele, ua lawe mai ko'u mau keiki, a elua pahu i piha i na pohaku maikai maoli. Aole i ike ia ka maikai o na pohaku i ka wa mamua e like la me keia wa. O ka uwahi ka mea nui i na la i kaahope ae; ua uhi paapu ia ka aina o Puna a me Kau, a ua uhi paapuia ua kuahiwi, a i ka hoea ana ae o ka pele, akahi no a pau ka pouli ana. O ka poe makemake e ike i ka ai ana o ka wahine o Kalua, ke olelo mai nei oia, o ka wa ka keia e ike maka ai.
                LUNA ALANUI O KOHALA HEMA. - He elua
mau palapala i hiki mai i ko makou Keena nei, mai na mea mai nona na inoa, oia hoi o Ikemaka a me J. A. Kamakini, no Kawaihae no laua a elua. Ke olelo nei laua, ke hoomaka houia la ka hana ana o ke alanui e moe la mai kai o Kawaihae a hiki iuka o Waimea. Aka nae, i ka hoomaka ana o kanaka e hana, elua wale no la hana o kekahi poe, alaila, lawa iho la no na la hana i eono o ke alanui. O kekahi poe hoi, ekolu wale no la hana, a o ka pau ae la no ia, haawi no ka Palapala Hookau Auhau Alanui. Ke olelo mai nei no hoi kekahi, ekolu wale no ka hora hana o ka la, a o ka pau ae la no ia o na la hana eono. Nolaila hoi, ke ninau nei makou, a ke noi aku nei hoi i na kanaka maikai a pau o kela wahi, e hoouna mai a e hoomaopopo lea mai hoi i ke ano o keia hana alanui ana, anoai he imihala wale mai no hoi paha kekahi na keia mau wahi mea kakau mai, a i ole he ike maka io no hoi paha. Ia makou ma ka huakai makaikai ma ia apana, me he mea io la no, ua kapulu wale ia no ka hana ana, a nolaila, ke noi nei makou, e hoonoho ia i kanaka kupono ma ia oihana, i hooko pono ia ai ke Kanawai no ia hana, i ole ai e hana kapulu wale ia. O ka Luna nae e hana mau ana i ma keia ano manuahi, he Luna makemake loa ia iho la ia e na kanaka o ia apana.

HUNAHUNA HUIKAU.

                Ua uku aku o Aikuwini Bu, kekahi haole, he hookahi haneri me iwakalua kumamalima dala no hookahi iwilei lole no kona kapa komo. He kapa aahu maikai loa aku la no ka paha keia, ke hele la a kau iluna ke kumukuai.
                Ma ke kulanakauhale o Kanasa, aole i emi iho malalo o umikumamalima haneri mau hale i kukuluia i keia makahiki. Nui aku la no hoi ka poe noho malaila ke hele uluulu la ke kapili ana.
                He iwakalua mau tausani poe keiki liilii i hoohanaia ma Parisa i kela a me keia makahiki. He ekolu hapaha o lakou i pau i ka make i ka makahiki mua. He hoohana inoino loa ia aku la no ka paha.
                O ka waea olelo moe kai ma ke kai kuono o Peresia, e wahiia ana me ke keleawe, i malama ponoia ai ka holo ana a ka uila nana e lawe hikiwawe aku i ka lono ma kela a me keia wahi.
                Ke haawi nei a ke hoolilo nei ke kulanakauhale o Nu Ioka, he ekolu miliona dala (3,000,000.) no ka hoonaauao ana i ka lehulehu. Pehea aku la hoi ma Sepania ? Ua haule ino i hope ma ka naauao, a he poe hoaa ma ka naauao ka nui o lakou.
                He umikumalima mau haole eli dala o Ohio, i hele hou aku i ka eli dala, mahope iho o ko lakou eli mua ana i na mala eha i hala a hoonele loa ia, aka aole nae i ike ia nele la, a hooko mai, imi no i kahi o ka loaa. Maikai wale ai no hoi ha ko lakou la noho ana, i ka ka mea maoli no o ka ikaika i ka imi i keia mea he dala.
                Ma ka mokuaina o Peniselavenia, he eha mau alahaka nui, i hoolana pu ia e ka wai halana nui maia wahi, a ua hoopohoia kela mau uapo me ka lilo nui.
                Ua hoike kekahi haole Farani naauao loa, ua anapu mai kekahi uila, a he akahi hapamiliona wale no o ke sekona ka loihi o ka manawa o kona anapu ana.
                Ua haawi aku ke aupuni o Farani, he elua mau moku hao kaua i ke aupuni o Tureke, a ua hoouna pu ia aku hoi he alii moku nana e hoaoao i na haole Tureke i ke ki pu ana, ka hookele ana a me kela mea keia mea e pili ana ia mau moku. Kokua nui ka paha auanei o Farani ia Tureke, aia la ke ikea wale ia ae la no ka noa. Pehea la auanei ke keiki Perusia, mahope la o ke aupuni oia e ku kokua mai ai.
                Ua hooia ka Moiwahine o ka mokupuni o Madegaseka iloko o kekahi pahu kupapau dala, nona ke kumukuai i hiki aku i ka hookahi haneri kanaha kumamalima tausani dala maoli. O kona mau mea gula, kala, na momi makamae a me na mea nani a pau o kona noho Moiwahine ana, ua hooia iloko o kekahi pahu nui, i hiki i na kanaka he umikumamalima ke kaikai, a ua hoolewa pu ia me kona pahu kupapau me kona kino make, a hoahuia aku la na ka popo a me ka mu e anoi mai kana mau mea nani a pau i loaa iloko o kona wa hanohano ma keia ola ana. Ua waiho iho la i ka lepo kona kino lepo me ka mamina ole mai i kana mau momi makamae loa.
                O kela aina maikai o Suekena, he eiwa hapa haneri wale no i pau i ka mahiia, a o ka nui o ka aina ua paa i ka nahelehele. O ka nahelehele opiopio nae ka nui, a nolaila, ke kuaiia nei na laau loloa a kahiko hoi.
                Ke kukuluia nei ma ka mokuaina o Peniselavenia kekahi hale mai pupule nui a loihi, nona oa kapuai he akahi tausani hookahi haneri kanaha kumamalua, a e hoolakoia ana me na mea hou a poe o keia wa.
                Ua ae kekahi haole ma ke kulanakauhale o Alahani iloko iho ona, e hele mai ke kulanakauhale aku o Alabani ma Nu Ioka a i Ilinoi, no na mile he kanawalu kumamahiku, ke loheia ka Peresidena o Amerika Huipuia e puka ai i keia kau koho balota ae. Ina e puka ana o Simoa, alaila loaa kana wahi pala, a ina e puka o Kalani, alaila nele kona hele ana e hoomaloeloe ai.
                No keia haunaele kuloko mai nei ma Sepania nolaila, me he mea la, e waiho aku ana ke Kuhina Kaua Suwada imua o ka Hale Ahaolelo nui, no ke kuai ana i ka mokupuni o Cuba mai ke aupuni Sepania mai. Pela paha aole paha.
                Ua pau i ke ahi he umikumalua mau kaa ahi, ma kekahi alahao kaa ahi kaulana o Amerika Huipuia, a ua kau ihona mimihi ana o ke poho maluna oia Hui alahao, aka, ua kuonoono no nae paha a me he mea la
e hapai hou ia ana.
                Ua hiki aku ma ke kulanakauhale nui o Ladana o Hon. Mr. Burlingame, ke Kuhina Elele o ke Aupuni o Kina, a ua hookipaia aku ia ma kekahi hotele nui oia kulanakauhale.
                Ua olelo ka nupepa Manawa o Ladana, ua manao nui ia ka hoohuiia ana o Mekiko ia Amerika Huipuia, aka aole nae e ko koke ana i keia wa, me ka uuku o na dala e lilo a me ke kahe ana o na koko.
                Ua lohe wale ia ae, ua hoouna aku ko aupuni o Peru i Europa i mau Elele e hana i Kuikahi e noho maluhia ai me ke aupuni o Sepania.
                Ua hooholo kekahi Ahahui ma ke kulanakauhale o Duberina, Irelani, no ka aui ana ae o na haunaele a me na hoopilikia a ka poe Feniana, nolaila, he pono e hookuuia mai ka noho ana hoopaahao ka poe i hoopaaia no ke kuhiia he poe Feniana.
                Ma ka la 30 o Sepatemaba, ua make maloko o ke kulanakauhale o Madarida, Sepania, kekahi alii, a Marquis Novalicheg kona inoa. O ke kumu o kona make ana, no kona eha i ku ai i ka poka a ka poe kipi.
                O kekahi Alihikaua o Sepania, o Gen. Colong kona inoa, iaia e hoomakaukau ana e holo i Farani, hopu lima ia mai la oia, a haawiia aku la i na lima o ka poe kipi.
                Ua akoakoa na alakai o ka poe kipi o Sepania ma kahi hookahi, a ke houluulu mau nei lakou.
                O ka waea moe moana, mawaena o Alexanaderia a me Malata, ua holo pono loa, a ma ka Poaono, la 3 o Okatoba, ua hiki pono mai kekahi aoao a i kekahi aoao.
                I ke kohoia ana aku o kekahi kanaka nui
o Sepania, o Alagi kona inoa, e noho ma ka Oihana Kuhina no ko na aina e, ua hoole koke mai oia. Makau paha o lilo koke oia i pio na na kipi.
                He nui ka hoomakaukau o na aoao elua ma Amerika Huipuia, no ke koho balota ana no na Peresidena i manao ia e koho. Ke haiolelo nei na kanaka akamai i ka haiolelo ma na aoao elua, a ke hoomalimaliia nei na haole a me na nika e ka lakou mau olelo pahee a akamai.
                Ua hoalohalohaia aku o Generala Makalelana ma ke ahiahi o ka la 3 o Okatoba, iaia e noho ana maloko o kekahi hotele hanohano o ke kulanakauhale o Nu Ioka. O na legiona malalo ona, ua hiki aku ka heluna i ka eono a ewalu tausani paha e paa hele ana me ko lakou mau hae, na mea kani a me na ihoiho e hele aku ana i ka hotele.
                Ua haalele iho ka wahine a ka Peresidena Maikai Aberahama Linekona ia Baratimoa, a ua holo aku i Europa, e hoomaha ae ai i ka noho ana kaumaha no ke aloha i kana kane Haku i laweia aku e na lima menemene ole o ka powa Bu.
                Ua powa maluia ka Luna Nui o ka Oihana hoomoe alanui hao o Panama e kekahi haole hana malalo ona. Ua ki pu no ka mea nana i powa aku iaia iho, a e make ana paha.
                Ke waiho nei na mea pili aupuni o Panama me ka hooponopono ole ia. Laulaha loa malaila no ke kaua kuloko. He nui ka poe i hopuia a hoopaaia malaila.
                Ua hoahu ae na kamaaina o Valaparaiko he $40,000 no ka poe i hoopoinoia e ua olai. Ua hookaawale hoi ka Ahaolelo o Kile i $50,000 no ia hana aloha.

Olelo Hooholo a ke Komi te no ka
noonoo ana no na Luakini pilikia o Kau Hawaii.

                O makou o na Komi te i kohoia e ka Aha Euanelio o Hawaii, no ka noonoo ana no na luakini pilikia o Hawaii, e pili ana i ua Ahahui la, nolaila, ua noonoo ua Komite la me ke akahele no ka pono e hoala hou i na Luakini i nalowale; a ua apono ua Komite nei, e hoala hou ia ia mau Luakini. A ua noonoo pu no hoi no ka nui kupono o kela hale keia hale, a me ka nui o na dala.
                Eia ka nui o na dala i manaoia ai no keia mau luakini : No Punaluu $1,000 ; no Waiohinu $2,000; no Kahuku $1,000. A ua ike no ua Komite nei, ua hooikaika nui na hoahanau nona ua mau luakini pilikia, a ua ane lawa ka Elua Tautani Dala: a o ka $2,000 i koe, na oukou e na makamaka e noho ana ma na ekalesia, mai Hawaii a Niihau.
                A ke hoouna aku nei makou ia W. Toma Martina, ko makou hoa Komite, i mea nana e hoiliilii mai i ka oukou mau apana Dala, e ko makou mau makamaka, e noho ana ma na ekalesia mai Hawaii a Niihau. Nolaila, e hoomanao oukou, e haawi mai i ko oukou aloha ma kona lima i kona wa e hiki aku ai, a i ole ma kana kauoha.
                O makou no o na Komite i kohoia no ka noonoo ana no na Luakini pilikia o Kau.
W. THOMAS MARTIN,
J. KAUHALE.
F. S. LYMAN.

 

Mai makau i ke ea maikai o ka lani.

                E o'u mau makamaka heluhelu Kuokoa, mai pale aku kakou i ke ea maikai o ka lani uliuli a ke Akua i hana ai. I kuu makaikai ana iwaena o na hale noho o kamaaina, ua ike au, he nui ke kuhihewa iwaena o kakou. He hemahema ke kukulu ia ana o ka hapa nui o na hale o Hawaii nei. E ae mai ana paha kekahi, me ka olelo. He hemahema no paha, aole nui kahi dala." Aole na ema laila ka nui o ka hemahema. No ka mea, ua ike no au i kekahi mau hale o na kanaka waiwai, ua hemahema i ke komo pono ole o ka makani maikai mai waho mai. O kekahi poe no hoi ua hoohamama i na puka makani, a me na puka komo i ke ao, aka ua pani a paa i ka po. He hemahema keia, no ka mea, o ke ea maikai, he mea hoomaemae koko ia; he mea ia e oluolu pono ai ka noho ana o ke kanaka.
                I ke ao a me ka po, i ea maikai ka pono. I ka wa ikaika a i ka wa nawaliwali, i ka wa oluolu a me ka wa mai, i ea maikai ka pono. Ina paa loa ka hale, paa na puka makani a me na puka komo, i ole e komo mai ke ea maikai, a i paa ke ea ino o loko, he mea no ia e nawaliwali ai ke kanaka.
                I ka wa mai o ke kanaka e malama pono loa i komo pono ke ea maikai; no ka mea oia kekahi mea e kokua ai i ke ola o ke kanaka.
Ina ikiiki a wela ka hale no ka nui na kanaka iloko, a no ka puka makani ole, he mea pono ole ia. He pono ke hana ia i puka ma ka paia o ka hale i komo pono ka makani maikai.
                He mea maopopo loa keia iwaena o na mea naauao ma ia mea. Nolaila e na hoa,
i ko oukou wa e kukulu ai i hale, e hana i mau puka makani, mai poina.
                Ekolu kauka maikai, a eha paha; oia hoi: KE EA MAIKAI.
                KA MALAMALAMA O KA LA.
                KA AI KUPONO.
                KA HOOHANA PONO ANA I KE KINO.
                Ua oi aku ka waiwai o keia mau mea ke malama ia me ke akamai, mamua o na laau
a pau a na kauka a pau ma ke ao nei. Ina i hooneleia ke kanaka i keia mau mea, aole no e pakele a Kauka "Minuteole." Aka ina i maemae ka noho ana, a malama pono ia na kanawai e pili ana i ua mau mea la nele na kauka, koe mai ko kakou mau dala.
S. N. E.

MA RE.

Sept. 13, malaila no, mare ia o Kaiapa me Kanoena,
Oka. 11 malaila no, mare ia o Muolo me Makalohe. Na Rev E. Kekoa lakou i mare.
Oka. 7, ma Wailawe, mare ia o John Kumalaawa me Ilina
Oka. 11, ma Waialae, mare ia o Kaheana me Puamana. Na Rev. S. N. Holokahiki lakou i mare.

HANAU.

Oka. 7, ma Puuohala, hanau o Kamakauahoa k, na Waikiki me Kaakau.
Oka. 7 malaila no hanau o Inoaole k, na Kiha me Kalua.
Sept. 10, ma Kawaihae, Hawaii, hanu o Emelia Pa w, na Pa me Emelia; malaila no, hanau o Paneku k, na Palama me Makaiwi; malaila no, hanau o Kamaipelekane k, na Kaili.

MAKE.

Oka. 25, ma Puukaeo, Kailua, Koolauloa, Oahu, make o Nakaikunane w.
Iulai 22, ma Kahana, Koolauloa,
Oahu, make o Maulua k.
Oka. 6, ma ia wahi no, make o Kahu w.
Sept. 1, ma Laie, Wailuku, Maui, make o Keanu k.
Sept. ma Ihuena, Wailuku, make o Lauaole w.
Oka. ma Laie, Wailuku, Maui, make o Kuapuu w.
Oka. 6, ma Paukukalo, make o Ioane k.
Oka. 12, ma Mokuhau, make o Haao k.
Ma Niuhelewai, Kapalama, make o J. W. P. Keolanui k. "uwai la ka mahina i make ai?"
Aug. 18, ma Papaka, make o Kaawa w.
Sept. 11, ma Keoneoio, make o Kalawaia w.
Oka. 1, ma Papaka, make o Makolekane w.
Iune 8, ma Kawaihae, Hawaii, make o Kanamu k.
Iulai 10, malaila no, make o Haulelawaiaka w.
Sept. 10, malaila no, make o Kalehua w.
Malaila no make o Laakapu opio k.
Oka. 7, ma Keahia, make o Kaopala w.

MAKEMAKE I KEIKI HANA.

UA MAKEMAKEIA KEKAHI KEIKI HAWAII, NONA na makahiki he umikumamalima, e ao i ka hana humuhumu pea, nolaila o ke keiki e ake ana ka manao e ike ia hana, e hono e hele i ka Hale Humuhumu Pua o W. G. WOOLSEY.
Honolulu Ma Alanui Moiwahine, ma ka
Oct. 31, 1868. 361- 1t Hale mua o Walker Allen. Co.

AHAAINA MA WAIMALU, EWA, O.,

KE HOOLAHA AKU NEI MAUA NA MEA NONA NA inoa malalo iho i ka lehulehu. E haawi ana maua i kekahi Ahaaina hookunu ma Waimalu, Ewa, Oahu, i ka Poalua, la 17 o Novemaba, 1868. Nolaila, ke poloai aku nei maua i na makamaka, na hoalauna, na hoa'loha, a me na lehulehu a pau,0 e hele nui mai me kahi makana, ma ka maua Ahaaina. He nui wale na mea hou ma keia Ahaaina, nolaila, mai hoopalaleha oukou. JOHN SILVA.
Waimalu, Oct. 31, 1868. 361 - 1t* ANTONIO LOPES.

OLELO HOOLAHA.

                MA KA PO POAKOLU IHO NEI, OCT. 23, UA haalele mai ka'u wahine ma re ia'u o

ANAKATIA KAAE,

kona inoa, a ua hele aku mamuli o kona manao lalau Nolaila, ke papa aku nei au i na Pake, na Haole, na Pukiki na kanaka maoli a me ka poe waiwai a pau, mai hoaie mai oukou ia ia. Ina oukou e hoaie oiai ia la, maluna o oukou ko oukou poho. Aole au e hookaa ana i kona mau aie, mai kela la aku. KANAKANUI.
Honolulu, Oct. 31, 1868. 361-2ts*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, OWAU A ME NA makaainana o Maunalua, ka poe i Hui a hoolimalima i ke awawa o Hahaione Kaelekei a me ke kai lawaia e pili ana ma na palena o Moanalua, mai ka lae o Makapuu, Awawamalu, a hiki i ka lae o Kawaihoa, ke kai kohola o Koke a me Kaliawa a hiki mai i na pelena o Kulionoa koe aku o Hanauma. Ua hoolimalima aku makou me ka Makua Alii ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, a i kopeia ma ka Buke Aupuni. Nolaila, ke hai ia aku nei ka lohe. Ua kapu loa i na kanaka e ae a pau o kahi e, hele ana malaila e lawaia wale ai me ka hoonele i ko makou pono e pili ana ma ko ke konohiki mahele. A i na ua lawaia wale kekahi kanaka a mau kanaka paha mamua iho nei, e hiki no i luna a makou koho ai ke koi aku a ko, e ili auanei maluna o ia luna ke poho no ka hoomaanea ana. Aole nae i pili keia olelo papa i ka poe e lawaia ana me ka haawi ana i ko ke Konohiki kapa. J. H. KANEPUU.
Luna Hoolimalima no ka poe Hai. Moanalua, Oahu, Okt.29, 1868. 361-2ts*

OLELO HOOLAHA.

Ma ka Waiwai o KUMAIEW k. i make}
no Lahaina, Mokupuni o Maui. }
KE KAHEA IA AKU NEI NA MEA A PAU, HE MAU aie ko ka waiwai o KUMAIEWA i olelo ia maluna ia lakou, e hoouna mai i ka lakou poe Bila aie, me na Palapala hooiaio pu mai, iha ua l
ako ia mea, ina no ma ka Moraki ka aie ia ana. Aia no ko'u wahi ma ka aoao ma Ewa o ka Hale Kai Alii Wahine ma Honolulu, KAHALE w.
361—3ts. Luna Hooponopono o ka waiwai o Kumaiewa

HE AINA KULA LIO.

O ka mea nona ka inoa malalo iho, he aina kula i paa i ka pa nona na eka elua haneri paha, ua ae oia e hoolimalima me ka poe mea lio e hookomo mai ana, he $1.00 na ka malama. W. HILIPARANI.
Nuuanu-uka Honolulu, Oct 23,1868. 360 3ms

KUKUI! KUKUI!!

UA MAKEMAKE AU I NA HUA KUKUI i wela ia ka alualu oolea a o ka io wale no o loko, i umi tausani (10,000) paona. A o ka uku no ka paona hookahi, he elua keneta me ka hapa (2 1/2) ma Honolulu nei. E wiki mai! E wiki mai oukou: GEO. McLEAN (Keoki Bolabola).
250-3m

OLELO HOOLAHA.

MA KA WAIWAI O}
MAKUAKANE (K)}
No ka mea, ua noiia mai au e KAUHAI w, o Hilo, Hawaii, e hookohu i ia no ka hoolohe ana i ka Palapala Hoopii ana, no ke koho ana i Lunahooponopono Waiwai no Makuakane k, o Hilo, Hawaii i make kauoha ole. Nolaila, ma ka la 2 o Dekemaba A.D. 1868, i ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana i kela mea, me aa mea a pau i hoole ke pili.
                Hanaia ma kuu Keena ma Hilo i keia la 25 o Aug. 1868.
R.A. LYMAN.
353-3m Lunakanawai Kaapuni Apana 3.

E HOLO MAU ANA KE
"KILAUEA"
I keia hapaha Makahiki, e like me keia
malalo nei.

                E hoomaha ana i keia pule ae, Sept. 21, a e hoomaka ana ma kana huakai holoholo mau. E haalele ana ia Honolulu

Poakahi Sept. 28
Poakahi Okat. 5
Poakahi Okat. 12
Poakahi Okat. 19
Poakahi Nov. 2
Poakahi Nov. 9

Ma ka hora 4 1/2 ponoi o ke ahiahi, a e ku ana ma
LAHAINA,
KALEPOLEPO,
KEALAKEAKUA,
KAILUA,
KAWAIHAE,
a me MAHUKONA.
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA ma ke awakea Poakolu.
KAILUA, ma ke ahiahi Poakolu
KAWAIHAE & MAHUKONA, ahiahi Poaha.
Ku hou ma HONOLULU i ke kakahiaka Poaono.
E hoopae ia no na ohua o MAKENA..
WALKER & ALLEN
Honolulu, Sepa. 19, 1867. NA EGINI.
318-3m

No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Ballastier ke Kapena.

E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana a me na ohua e ninau ia HULIPAHU, (L.L. TORBERT).
318-tf

E KUAIIA AKU ANA
KA MOKU KUNA
"MERE HILO"

nona na tona 48 14-95, i kapili hou ia iho nei i ke kele awe, a hana hou ia iho nei na hemahema a pau, a hoolakoia he mau mea hou, a ke holoholo nei mawaena o Hilo a me Honolulu nei. E kuaiia aku no i ka poe e makemake mai ana. No na mea aku i koe, e ninau ia
L.L. TORBERT (Hulipahu)
ma Honolulu, a ia J.H. CONEY (Koni) ma Hilo. 338-tf

HOOPAU I KA HUI ANA.

O KA HUI MAMUA, MALALO O KA inoa

AHANA A ME APO,

ua hoopauia i keia la, ma ka ae like ana o na aoao elua. O na bila aie a pau a me na mea e pili ana, e ohiia e Abana ma ko ka inoa ponoi, ka mea e lawelawe aku ana i ka hana.
AHANA, APO. 360 3t
Honolulu, Oct 17, 1868. 360 3t

LOIO! LOIO!
LEO. WOLFF,
LAHAINA, MAUI.

342-6m

 

S. MEGNIN
MEA KUAI LOLE MAIKAI
—A ME-
NA ANO LOLE HOOHIE A KA MANAO,
Na Kamma, Buti, na Papale Kapu a me na ano Papale.

E hele mua maanei mamua o ka hele ana aku i na hale e, a e kuai makepono aku no waa. Aia makai iho o ka Roiala Hotele ku'u Halekuai Lole. E wehe ia ana ka puka i keia la.
Honolulu, Ian. 4, 1868. 345-4ts

KALE N. SPENCER HANALE MCFARLANE OPIO
C.N. SPENCER MA
NA KOMISINA KALEPA.

E LOAA MAI ANA NO IA MAUA NA MEA i hoounaia mai o na Mea Ulu o keia mau Mokupuni, e like me na Ili Bipi, Ili Kao, Kope, Pepeiao Laau, Pulu, Ko-paa a me na hua ai e ae, a e hooliloia no ke kumukuai pomaikai oa. E kuaiia na waiwai a hoounaia aku e like me ke kauoha.
344-1yr

HALE PAI KII!
AIA KO'U HALE PAI KII MA
MONIKAHAAE,

Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDOR ma ke Alanui Papu. He emi loa ke kumu kuai o na KII. H. L. KEIKI (CHASE.)

 318-ly Mea Pai Kii.

KE KAUNU A NA MAKAMAKA
HAWAII.
O NA ANO LOLE NU HOU MAKEPONO LOA!

UA LOAA MAI NEI IA'U KEKAHI mau Lole Hou Maikai Loa, a ua makaukau au e kuai aku i na Kaikamahine maka palupalu a me na Keonimana o ka "Mokupuni o Keawe nei," no ke kumukuai makepono loa. E naue mai no e na mea a pau, eia ko'u Hale Kuai ma ka aina nona ka olelo kaulana,

"E HOI KA OLU I WAIPIO."

E hele mai oukou e ike maka no oukou iho, o manao mai hoi auanei oukou he kalekale wale aku no.
D.W. STILES (KAILA).
Waipio, Hawaii, Oct. 10, 1868. 359-4ts

OLELO HOOLAHA!

NO KA MEA, UA HOONOHO AKU AU IA CHAS H. JUDD (Kale Kauka) Hope no'u. Nolaila, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, mai keia la aku, oia wale no ka mea mana e ohi ai ai i na uku hoolimalima a me na aie e ae. Aole loa e uku ia kekahi mau mea aku ma ku'u helu ke ao ole oia a kauoha ole mai paha.
H. K. KAPAKUHAILI.
Honolulu, Iulai 9, 1868. 245 5ms

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau:
RAIKI no Waimea. Kauai mai,
PALAOA maikai loa,
KAMANO io ula no Keamolewa mai,
BIPI uahi no Kaleponi mai,
KOPA keokeo - KOPA ulaula.
AILA Honua! AILA Kohola.
KOPE—PAAKAI,
AI no na Lio me na Moa,

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

PIA NO HAWAII MAI,
PIA AI—

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

                Nolaila ia ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e like maka no oukou i keia mau mea i laila ae la maluna.
Me ka mahalo.
I. BATALETA.
318-3m

OLELO HOOLAHA!

NO KA MEA, UA HOONOHO AKU AU IA CHAS. H. JUDD (Kale Kauka) i Hope no'u. Nolaila, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, mai keia la aku, oia wale no ka mea mana e ohi ai i na uku hoolimalima a me na aie e ae. Aole loa e uku ia kekahi mau bila aie ma ko'u helu ke ae ole oia a kauoha ole mai paha.
H. K. KAPAKUHAILI.
Honolulu, Iulai 9, 1868. 245-8m