Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 44, 31 October 1868 — KA MOOLELO NO KA MAKAI ANA A PUNI KA HONUA. I KAKAUIA E WILLIAM HOAPILI KAAUWAI. [ARTICLE]

KA MOOLELO NO KA MAKAI ANA A PUNI KA HONUA.

I KAKAUIA E WILLIAM HOAPILI KAAUWAI.

! ĪIELU 11. ! # | Ka Holo ana mai Kana-Kamaki aku, 0 ku » ma Kauhamekona, a mai laila aku | a hiki i ke kulanakauhale nui | o Ladana i Beritania. j Aole e hiki pono iki ia mnkou ke hooj mnopopo ponopku i ke ano o keia msu ( wnhi Mokupuni, no ka paa loa i ka noe, | a me ka ehu kai, i k;i wa maamaamn. { Aka i ke ahiahi loa ana, ua nne moakaJ ka iki ae, eiu nae hoi. ua poeleele koke ! no. A nolailn, o na kukui wnapa no ka | mea ike ia aku ma kekahi mau wahi ano kiekie, a no nn Hale-kukui no hoi kekahi, (lighthouseg.), A hu knnaha paha hora n oi oku a emi iki mni paha; mahope iho o ka nalowule ana o ua mau wahi moku Pokukala nei, hoomnka mai i ana ka wai o Kupalnin e hana i kana hana; a pela iho la no ka pii mau ana o k» inen ana a hiki wale i ka palena oluolu o ko Pelekane poe, wahi a lakou, he oluolu loa io iho no hoi paha ina o kn- , kou, kau n mea o ka pukui louna ole. | Aka i inanao hooni ae oe, e "pa mni auaI nei me he nehu la ka noe o Alakai." Aka, i ke ahiahi, mamua o ko makou ike ; ana aku i ka aina o Beritanin nui, ua ! hoomaka e mai no ke kaf>a anhu mau o ; ia nina, i ka hohola i kona mau nu-a, n o ! ka hu-a kai halii inai ma ka makou wa- ! hi e holo nku nna. I hoonanea iho ka i hana ia po, aohe knpeke e hakukoi ai a | koe i ka ua mea o ka nnapnu o ua Moku | nei o innkou, i ka noke kupinai mai n na ! nle paio lua, a me na au miinilo kuwili j o un kai Pelekane nei, u me ia mau o-o---j loku no i kakuhiaka nui ana'e, aia ia inai j ana ka aina; i hoomaopopo aku ka hana, ; hohola iho la no ka ohu kamaaina, a o ke I aka wale no ke ike ia aku, a pela wale > iho la no ka apaapn nna, oia no 00 Me he ua la i ke kula o Kamaomao, ■ He wai-li-u-ia he a-pa-a-pa kanaka, Ka a-pa wale iho no īluna 0 ka ilima, i Me he Kupa kukulu hale la nolaila, A ke kiii-<vopu i ako ai a paa, Pumehana ka noho'na i ka in-iki—e— hoea mai ana ke Pailaka, holo-holo-ke i niai ana na ohua, i hoomaopopo iho ka ; hana, eia no ka i ka moana loa. O ko'u akaaka malu iho la no ia, me ka olelo ! iho, kupannha no hoi! i ka moana loa : nei no ka, hiki e no ke Pailaka. Aohe • no hoi he wa, ua halawai ae nei me mi* | kou iwaena moana, akaka lo«f la hoi ke | Mele kaena a kakou e olioli mau nei; "na Beritania e hoomaiu i na ale;" oa j hahai ia a loaa iloko o ka hapalua o Male- . ka. Oiai keia mau manao e hakukoi ana, o ka nee mai hoi a ka ua ooe, me he ii awa la o ka maona, aohe lali a koe ako, o na wahi waiho wale o ka moku, aohe pohioa a koe aku, me he mea la na ka oho i na kahawai; a he roao hora paha o ka makou holo ana ine ia pohina launa ole, a me he |*ou!i uiaoli la tio ; huolana

ia ana ua mt>lu nti; Oia mta lulumi okot •ku no hoi ī« » na ohua, me na olelo he lehulehu loa i puka «e iloko o » nianawa pokole, nwi ka wabi o kela mea keui mw; mena maka ano pihoihoi maoh no ko kekahi poe, a he he>ehelena ano mino iki hm ko kekahl poe; haowawa aku haawawa mai. I hoolai iho ka hana, eia ka* uanei na ke Patl«ka i olelo, e kakali iki iilaila a malie paha o malie iki ae ka po. ihina loa o ka noe» alaila ike pono ia aku f kahi puu i kukuUia'i ka Hale kukui, t aknkn ai ka hooknmi> ana aku iloko o ke kowi; mawaena o ka Mokupuni o Eneilani, a me kahi Mokupuni uuku, i kspaia ka Mokupuni o Waika, a i ole o Kanaiia (Ule of wigbt.) oiai aīa ma ka lae kokoke i ke Komohana Heina/o ia wahi M«»ku : ipuni uuku kekahi mau Wahi puu liilii iekolu, hookahi hoi i emi jki ihoke kiokie, . a hookahi ino he wahi pukoa la no. A ua kukulu ia ka Uale kukui iluna o ka puu kiekie loa. A no ko lnko« ano po- | lolei, nio-nkilo t me he kia pohaku la i , hahan maoli ia, (l me k& lehulehu o na iMoolelo kaliiko, e pili ana i u* mau wahi puu nei; ua kapnia ko lakou mau inoa, o J 4< na Puu kuikele," (thenecdlea.) A he manawa loihi loa no ka hoolana ona o makou ilaila, honmakn hoa makou i ko holo. A i ka moaknka fea ana ae o ka aaki a ka noe i ka ilio ke koi, oili ana ua mau wahi puu nei, me ho mnu wahi kii la ilojko o ka pohma. A eia no ka ua kokoke |lon no makou i ka nuku; nolaila, o kti ! hookuu pau hou ia ne In no ii\ o na ka- | malii hahao nnnahu, hookomo ana ma* i kou. ! wa, kahea mai ana keknhi leo, mai ko alanui o ko Kaluoa inai, e pii ai <lurm, ;oiai makou, a me ka hnpa nui o na ohua |o nonoho nna i na pnpa-ainn, n o keknhi ipoe no hoi, ilunn no kahi i noke ui i ka ' makaikni; A no ko lukou piha i nn manno n pau, i hiki ole ia'u me ko'u ano mnlihini ke hoomaopnpo aku, ua poinu iki ia lakou ka munao ana i ka paii\* in mnnawa. in mnkou a pnu loa o« nau-nuu nnn, pn-e ana ua leo nei; E lnkou nei! Eia na kuikele, (Haln! therc herc nre thc nee lles ). Nnna aku kupaj nnha maoli kn puiwa like o na men n ipnu, i ka wn i lohe ai i kein mnu huaolelo. Aole loa kekahi mea liookahi a'u i !ike aku e noho ana īlalo ia wn, oini nn kane, wahine, keiki, a me na Kueno e naholo like ana, io a ia nei, me ka hooho nnn, na Kuikele! na Kuikele!! na I Kuikele!!! n pela 'ku. O ko*u mau ko-ko-o-kolu no hoi, ke holo pu nei mo la; a oiai no hoi, ownu no kekahi i puiwa pu, a ku iluno; aka no ko'u ike t onu'ku, ua ano pihoihoi loa na mea a pau, ir.e ke nkaka pono ole ia'u o ke kurnu; hooinanao koke ae la 110 au, he 01 loa'ku ka pono o ka nana aknhele aku, ,I me kn noonoo i ka mea kupono e hana'i, Jina he pilikia, momua o ka huikau nni ( jaku, me keia lulumi launn ole. Nolailu, jo ko'u pii ne ln no ia iluno o ko'u noho. t |a ku molie ilunn o laila, me ka naua pono iloa i ka noholo nnn o na inea a pau, tne ( ka huikau. A no ke kiekie o ko'u nulu e ku anu, mapopo loa ia*u ka hookui an*i , o na mea a pau, ma ke nlapii e pii ai , ilunn me ka hookeko loa. A oiai kein I poe a pau e uluaoa ana pela, ike aku ana . au i ke Kuene ntii © hilinni ann ma ka j puka o kn Rumi Kuene, me ka nkaakn launa ole i ka haualaoa a keia poe. O | ko'u kahea aku la no ia, i loa no i ko m t la nlnwa ana mai, a ike ia'u; o ka hr!c mai la no in, me ka okaoka pu mai no, a olelo mai ana, heaha kou mea e pii ole nei me kela poe? ao!e au i ekemu aku i |kana ninau, akii, olelo koke aku h no au |ia io, me ke ano hoo-ku-o-o. Ua pihkia |auanei ka moku ? hoole mai la kela me >|nn iima, me ka noke niai no i kaakaaka; t !o ka pau loa ae la no ia o ko'u mau mai 'nao hikilele; a hoi hou iho la e noho ilu ► na o ko'u noho. Akahi oo kela a oielo i maoli mai, penei; ina oe e kiei ae ma ka i puka aniani nei i na Kuikele, me ka ho- . lo pihoihoi ole iluna, e like o»e kela poe. i 1 kiei io aku ka hana, t ku mai ana ua ; mau wahi Kuikele nei, wahi a lakou. i Kahea hou mai la au i kekahi poe; aole i . liulio, paa pono loa na puka aniani a pau jinaohua. Aka, ua paa no kahi poe ilu- , na, a mai luna ka bOi hou ana mai e hoot maooa pono. A i waena o keia mau , huikau ana a pau loa; ua nui ioa no na i kane, a me kekahi mau wahine a'u i ike i ako, ua hiolo mai na waimaka, me ka hiki ole ke huna'e i na liainaka. O kekahi o ka makou papa aiua kekalii i ka-

inHe m«i na waimak*. Eia kl nw ulohim o ka inaonoo «n« nk«», » la »kc n>an« |H»po k» i ke kamu o kew flio waimaka. Ma k®'o koho tmlc hku no, h« olioli )«aht i ka ikt lioii «ku i ko Ukou aini, ka mo* > pm wi •> m wiilif»lit» » ko hk'Mi mau m»k». Ak», e>a ka mea kaunhao, ti kuu ike »n*'ku, he uiau wahme Mait:ka f a l*aniolo keknhi, » V n,al ii««rai nao ake kehiu." A*a, iloko no «» i« n«aof>*»po ikhK) *j|e w-m «> kf* ui«a kuhiu i '♦•immiiioni ii, nie l>e ti IMI um W' ko'*» pika k* oo hoi i ki hoomanao me ke iloha i ko lakou nei n»ntt fiahi aina, o ko'u hnkukoi pu mai la n*t la. Ano ka hilnlnla o ikf* ia inai, o lo'u k«eī aku U ot« »a m*' kekahi |<nk» amam. nana »ku U ikolaih knhdkfli, me me mkt,o ke aloha m«i h f»o »a i ka aiiia, ine he mea I» e kahea mai ai» ka «nanio i»'u, iuai ka ili mai o ke kni, me ka olelo mai Ai« Pon» ua bui ia me ke onaonn. Ua aoao maua i ka nsb#le o Malio, 1 k»t aku ai maua i Moeawakea. He nani Heeia he puloku na ka A waawa, I ka noe-uu ia e ke Kuahiue, Me he kapn ipnna la kai d Malama, Ka Uula maikai o ka pahoehoe, E hiki aku ai a Aalamaoo—e— Ia uiau opn no maknu kabi i lohi ai, houwawa mai nna o Uina, i pii aku kn han« e makaikai, e h«H>pili hou mai nnn no kekahi Pailaka. O ko'u nalu iho h iw» la mr ka «lel» »ho; m»«-nu-ii-nu no ka hoi un loea he Pailnka? elo» hou aku iio Im*i i kr»e, pau kHiinn? nohe manao «iihV lie wahi pukon k«»e e kuia ai o kn li<Mikf>uio hna akn <• kn nnnni no i;i a noho ana i keawa. Knni no ke oli, he Knpeiia nkmnai ka olelo, Eia nne huf, i naua'ku ka Imua, e hoi ami ke Pailaka mua. a o ke Pailaka hou mai hoi, hoolili umi ana ilunn o kn (Bridge) haka holoh'»|') ola Mokunhi. Akalii no au a liuli t>e i ko'u innu wahi hon oliua, e hiuna oluohi mauai, ine ka mnnu hoohiuihualau hku, o hilahila loa hoi auanei ke ninau A ma ka lauu mau olelo uu i lohe iiini ai, he Pniluka okoa no ka ko ke (CiifiiHit*l) Kowj f a kui Pelekaue paha, hhr okoa uo hoi ko nn nniliwai. Ai ua Luna aku hoi o nn (l)ocks) pa knpilinioku, pih loa ika aiua. E i.hn la hoi, whhi a'u iloko o'u iho. O kuu olelo ana iho nei uo la lu, inu elu.i hou nku onn iot«u P.iilaku i koe, pnu knuua? Eia kn ananei e knuna nnu A, knnlele inai kn Pnli. (Aole i pmi.)