Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 1, 2 January 1869 — Page 1

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Nainoa
This work is dedicated to:  Bernice Pauahi Bishop

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA KUOKOA,

 I kela poaono keia Poaono. 

$2.00

Nu ua @@@@ he Umikumamalua! 

@@@@ ua mahina eono,

 ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

            @@@@@@@@@@ @@@@@@@@ @@@@@@ lu@mu@@ @@@@@@  @@@@@@@@@ @@ @@@@@@@ @@@@ @@@@@@@ @@@@@ @@ @@@@@ @ @@@@@@ ka @@@@ @@@@@ @@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@ ia kauka kaika. Na @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @@@@@ @@@@@ @@@@@ a @@ @@@@@@ manii paha. ua lana @@@@@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ ua ka inoa o @@@@@@@@ @@@@@@@@ @ @@@@@@ @@ ka @ua. he emai o@ ka auimuu@@ @@@@.

            Aia@@ @@@@@@@ @@ Kuoa @@@@@@ ke kiui hema o ka  @@@@ ki@@@@@@@@@@@@@@22. O na luna Lana. @@@@@@@@@@@@ @@@@ @@@@@@ lua o ke ahiahi.

L.H. KULIKA, (Luna hoopuoni)

 

"KA NUPEPA KUOKOA." 

In published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$20 per annum, or $1.00 per six

moths, in advance. 

 

A@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ lulu@@@@@@@@@@@@@@@ $1.00 @@@@$2.00 for@@@@@ @@@@@@@ @@@ @@@@@ @@ @@@@@@@@ Apelila loin kuuou, or may @@@@@@@@@ muli l@@ PREPAID. No urines, either e @@@@@@@@@ @p@@@@@@@@ willestered ou the subscription @@@@ @@@ @@@@@@@@ .  This rule uiusehe@@@@@ @nuheral u@ @@@@@@@ohe of the low @@@@@@@@@ in the South corner of the Sailors @@@@@@@ omea hours @@@@@ 9 A.M. to 4 P.M.

L. H. GULICK.

For the Publishers.

@@@@@ , and III of the KUOKOA, hood.nnfor sale @@@met..  Ur@ Volume  having completed nets of the above, cu@ have ua hospitality paying $2.00 cacb.

 

Ka Nupepa Kuakoa.

 

KA MOOLELO O HAWAII.

 

NAS. M. Kamakae.

HELU 97

.

  No ka noho Alii ANAo KAUIKEAOULI

  MALUNA O KE AUPUNI, A UA KAPAIAO KAMEHAMEHA III.

 

No ka hiki ana mai o Hoomana Katolika Roma, i ka A. D. 1827.

            I ka malama o Sepatemba, i ka A. D. 1836.  Ua hiki mai kehahi kahuna kalolika Roma o Rev. Areannianao R. Walsh, ha kanaka no ke aupuni o Beritania oia e aole oia i kipuku in, aka,umpapia oia e na Lii, nole pono ia ke hoohaumana aku i na kanaka Hawaii.  Aka, hele no ia e hoopaapaa me kekahi poe Kahuna Hoole Pepe.  Ua inoohaumana aku no i na kanaka Hawaii, a Babesito malu no i kekahi poe me ka ike ole ia.

            I ka malama o Aperila 17, 1837.  Uahoi hou ma ua kahuna katohika Roma i kipaku mua ia e kaahumanue hoi kaleponi, o Rev. Bakelo, a me Rev. short, no ko laua lohe ana uahooholoiakekuikahi mawaena o ke Aupuni o Hawaii, a me ke aupuni o Berilani.  lohe laua i ka moku o Kalamakini ; a ua eo mai laua maluna o ia moku, a hoi hou mai la i Hawaii nei. ma Honolulu a lele mauka, a noho ma ko lakou pa hale i kuai lilo ia e lakou, a noho iho la me ka oluolu i na la he kanakolu kumamakolu.

            I ka la 20 o Mei; ua kii mai la ke ahi kiaaina o M. kekuanaoa me Kalaaulana,a me kakahi poe e ae; a uahopu ia iho la ua mau kahunakatolika Roma la, a ua kauo huluhulu ia manawa ma waena o na haole a me ka poe e kauo huluhulu nei iluna o ka moku; o ka huki ia iho la uo ia o ka hao o ka moku.

            He hae Beritania ko ua moku kialua nei o Kalamakini, a ua haalele na kanaka o ua moku nei ma ke  kapena, a ua lawo ia ka ka have Beritania  o ke kanikela Beritania, a ua pupuhiia ia i ke ahi ma ke alo o ka pa o Mr. Lanai (Roiala Hotele,) me ka manao homhiai ke aupuni Hawaii.  Ua noho mehameha ua mau kaunopulo nei iluna o ka moku, o kolaua hale paahau no ia.

            Iloko o ia mau la haunaele, a me na nana, a i kumu@o nanae ao i ke keiki olelo hooweliweli a ke kanikele Beritania, a e pilikia ana ke aupuni Hawaii.Nolaila, hoouna aku la ke Kuhina Nui o losebeta Kinnu, a me ka Hope kiaaina i na olelo i ka moi, ain no oia ma Lahaina i Maui.. Olelo @@@ la ka Moi i kana mau i kekahi inoa ona,o Laahine ka inoa.olelo Elike no me ke kipaku ana a kuu a kahu a kauhumana,pela na au Eoe koke aku malu na o ka moku a laua i@@@@ ai, a malaila no e holo koke aku ai."

            Aia no na pio maluna o kamoku,o kolauahalepaahaono ia, a hikii ka malaino o lulai; ua hikiwai kekahimau moku manawa elun, hoikahino ke aupuni

 

           

            O Bertania. a hookahi no ke aupuni o Farani. a he mau kamadoa na Kapena o luna o ia mau moku. Ua kii koke ia ka Moi ina Maui e holo mai. Ua hoopono pono kokeia ka pilikia o na mau Kahuna katoka Roma nei ; no ka mea, no ke aupuni o Rev. Short o Beritania, o Rev. Bakelo no ke aupuni o Farani. Ua ae na Lii i ka manao o na kamadoa, e hoohuu i ua mau kahuna pio nei. e hoi ma uka a loaa ko laua moku e holo aku ai i ka aina e. Ua hoi hou laua mauka, a ua hemo ko laua paahaao ma ka moku ; ua koe ko laua paahao ma ka aina. I kekahi wa mahope iho. ua holo aku kekahi pio ma Valeparaiso ma Kili na aina Paniolo. Ua noho o Rev. Bakalo ke kahuna Farani me ka mai. a no ka oluhua loa o na'Lii i ka loihi loa. Ua kuai o Rev. Bakalo i kekahi kuna o Honolulu ka inoa (Missionary Packet.) Oia lona moku i holo ai me ka mai a make i ka moana ; a ua kokua o Rev. Lui Maigret ia ia He paahao no hoi oi@@naluna o ka moku me ka pili ole iho o kona kapuai i ka lepono ke aupuni Hawaii.

            I ke au o ka noho alii Kuhina Nui ana o ke Alii Wahine Iosebeta Kinau@ he alii wahine naau koa loa keia, aole oia e wiwo i ka olelo hooweliweli a na'lii o ka manuwa o Beritania a me Farani, ke hele uka la ka puupuu a na maka aole oia e wiwo mai ; ua kupaa loa oia ma kana mea i manao ai he pono. Ua koi ia mai ke alii wahine Iosebeta Kinau e na manuwa Beritania, oia ka mea nana e paipai i ka manao huhu iloko o ka naau o na kapena manuwa. me ka helo mai unua o ke alii wahine Kuhina nui ; me ka wiliwili mai i ka nahikana i na maka me ke koi mai i ko lakou makemake e hooko aku. Aku ua kupaa keia alii wahine ma kana pono iho. he naau kane ko keia alii wahine. Ina ka ! i hanau ia keia alii wahine i keikikane ; in a ka ! ua hueu e like me Kamehameha I, no ke ku i kona heluhena. Nawai la ka ai ?

 

Ua ka hookahua ana o ka Ekalesia Roma

mailoko mai o na popilikia ma

Hawaii nei.

 

            Ua like ole ke aupuni o ke Akua me na aupuni alii o ke ao nei, Aole he pono i kekahi aupuni alii ke lawe wale aku i kana hoomana i make @@ ke ai e hoopihkia wale aku i kekahi Lahui nawaliwali me ka hookoikoi puahi ole aku. "Aole no keia ko'u Aupuni." Ua pili ka hoomalu aupuni o ke ao nei i na kino me na waiwai, a me na pono kino a pau i pili i kona Lahui iho, n e hoomalu kona aupuni ia iho ma ia mau mea. Aole hoi e pili ka pono aupuni uhane o ke Akua i na pono aupuni o ka Honua. Aole hoi i ka i na kanawai gula o ke Akua. ka hookapu ana o kela, a o keia aupuni honua i ko lakou mau Lahui ; a o na kanaka paha i manao i ka lakou mau Hoomana Karistiano i manaoio ai e hiki ana ko lakou mau uhane i ke aupuni hemolele o ke Akua.

            O ka hiki ana ma o na kahuna katolika Roma ma ka Pae aina o Hawaii nei i ka A. D. 1827. ua lohe maopopoia ke kumu nana i hookonokono e holo mai na kahuna katolika Roma. He haole Farani i @oho kamaaina me na'Lii o ke Aupuni Hawaii, o Ioane Rive ka inoa.

            HE WAHI MOOLELONO IOANE RIVE. I na makahiki e noho ana o Kamehameha ana Oahu, mahope mai o ka holo ana mai i ka Peleleu nei. Ua hiki mai kekahi moku kalepo ma na awa o Paniolo, a ma Noweke ma ka Akau, a ua ku ma ke awa o Kou ma Honolulu, aia kekahi keiki opiopi he kaene no luna o ua moku la. He haole oia no ke Aupuni o Farani, a ua akamai ma ka olelo Beritania. O Ioane Rive ka inoa. O ke Keiki Alii opiopio ka hooilina Aupuni, ua makemake loa oia e lilo o Ioane Rive i aikane nana, a i kumu@o nana e ao i ke Keiki Alii ma ka olelo Beritania, a ua ae mai ke Kapena o ka moku.

            I ka lilo ana o Ioane Rive i aikane na ke Keiki Hooilina o ke Aupuni o Haku Liholiho I. Ua kapa aku Kaahumanu i kekahi inoa on a, o Laahine ka inoa. Ua hoolaa ke alii i ke kapu maluna o ua wahi haole nei, a ua noho kapu me he alii la, me ke ku o na puloulou. Ua hoopunahela ke alii me ka haawai ana'ku i mau aina ma Oahu. ma Molokai, ma Maui, a ma Hawaii.

            Ua ao ua wahi haole nei i ke Keiki Alii Liholiho ma ka olelo Beritania ma ka palapala.

 

           

            I ke au a o Kamehameha, ua loaa kekahi mau keiki a Mr. Ieane River: a i ke au o ka Moi Liholiho Kamehameha II, ua hanau hou kakahi mau keiki.

            I ka holo ana o ka Moi Liholiho i Beritania,  o Ieane Rive kekahi i holo pu me ka huakana ke Ahi, oia ka ka Mahele olelo; a i ko lakou hiki ana wa Ladana ma Beritania me ka Moi o ke Aupuni Hawaii.

            Ua holo loa o Ioane Rive i ka aupuni o Farani; na hoike o Mr. Ioane Rive, ua holo pu aku oia me ka Moi o ke Aupuni Hawaii. He punahele oia i ka Moi, a ua ae ka Moi ia ia e holo i Farani i Kahunapule Kakenta Roma. He punahele oia i ke Alii u me na 'Lii, a he uni kona mau aina ma ke Aupuni Hawaii. ( He pololei no keia mau olelo o Luahine, in a paha e hoi ola mai ka Moi, no ka mea. he nui no kona mau aina mai na'Luaku.) Me kana olelo ana, o ka Lahuikauaka Hawaii. He lahui oluolu, mai na'Lii a na makaainana, aole paha lahui o ke ao nei i oi kona oluolu mamua o ka Lahui Hawaii. O ka oluolu e loaa i na Lahui o ka honua, ma ka piepiele ke aloha, aole e loaa kahi apana berena maloo me ka piepie ole.

            (He mea minamina keia a ka Lahui Hawaii i ka nalowale.)

            I ka lohe ana o At Bihopa nui o Parisa nona olelo hoolaha a Ioane Rive. Ua haawi ia ka lohe i ka Pope e noho ana ma Roma o Leo XII. Ua haawaiia mai ka ae e holo mai na Kahunapule no ka hoohiki o ka Puuwai Hemolele, oia o Bakalo ma.

            I ka hoihoi ana mai o na kpapau o ka Moi Liholiho Kamehameha II, me ko ka Moi Wahine o Kamehamalu Kapuaiwai i Hawaii. Alohe na'Lii, ua holo aku o Luahine i Farani i mau Kahuna Katorika Roma. O ka lawe no ia o Kaahumanu i na aina o Luahine, a pau i ka haawai ia no ka poe e.

            I ka lohe ana o Ioane Rive Luahine, uole e ae aua o Kaahumanu ke Kuhina nui o ke Aupuni o Hawaii i kona hoi ana mai i ka Pae Ainā o Hawaii ; nolaila, ua holo aku la oia ma Mesiko, malaila oia i noho ai a make, aole i ike kana wahine a me na keiki ia ia. A o ka moku me na Kahunapule. a me ka poe paaha na, a me na lako o lakou, a me na lako oihana pule o ko lakou aoao. ua hiki mai i ka A. D. 1827.

 

No ka hiki ana mai o ka Manuwa

Aritemese no Farani.

 

            Ia ka A.D. 1839, i ka la 4 o Maraki,  ua make Kuhina Nui o Ioseneta K. Kaahumanu II, a ua lilo ka noho Kuhina nui o ke Aupuni Hawaii ia Miriama Kekauluohi ; i kona noho Kuhina nui ana no ke Aupuni. ua hiki mai ka pilikia pilikia i loaa mai ai i ke Aupuni ; o ka hoomaau ia o ka Hoomana Katorika Roma. a ua huipu na'Lii. a ua komo iloko o ke aupuni ka hihia o ka Hoomana ana, no ka mea, ua pilipu ka hoomana ana i ke Akua me ko ke Aupuni. Aole e like meko keia wa ke ku kaawale o ka Hoomana, a ku kaawale ke Aupuni. O na hihia e loaa i na Hoomana, maluna iho no ia hihia o na Hoomana. me ka hoohihihia ole aku i ke Aupuni, a o na hana hoawaawa iwaena o na Hoomana Akua ana: no lakou no ia. He hana hoonaauaoia a ke Aupuni.

            I ka malama o Iulai, la 9, i ka A. D. 1839, ua ka mai ka moku manuwa no ke Aupuni o Farani, mai na Mokupuni mai o Tahiki. a ku moku mawaho o Malama, o Aritemese ka inoa o ka moku, a o Lapelate ka Kapena. A ku ka moku ma ka Nuku o ke Awa o Honolulu, a hoouna mai la o Kapena Lapalate i kona elele e hai mai i na'Lii o ke Aupuni i kana mau mea i hoouna ia mai ai e kona Aupuni, a me kona Moi. ke Ahi o ke Aupuni o Farani. Eia kana mau olelo i pane mua mai ; O ka hoopau i ka hoomaau ana i ka Ekalesia Katorika Roma e noho ana ma Hawaii nei : a o ka hoopai ana i keia Lahuikanaka, no ko lakou  hoino wale ana i ke Alii nui o Farani. Kuhikuhi mai la o Kapena Lapelate i Kekahi mau mea e pau ai keia mau hihia, a e oluolu ai ka mauau o kona Moi. Penei na mea i kuhikuhi ia.

            1. O ka ae ia'ku o ka poe pule mahope o ka Ekalesia Kalolika Roma. e hoomana ana ma na aina a pau malalo iho e

 

ka Moi o Hawaii. e like me ka poe Perotesetane.

            2. O ka haawai ana'ku no ko Farani poe i holo pinepine mai i Honolulu, i hoomanaia i ke Akua iloko o laila e na Kahuna o ka Ekalesia Katorika Roma@

            3. O ka hookuu kokee ia'ku o ka poe makaaioana e hoomana ma keia aoao, ka poe i hoopaa ia, mai ka wa i hoomau ia na Misianari o Farani.

            4. O ka waiho ana o ke Alii nui o Hawaii nei iloko o ka lima o ke Kapena o Aritemese i na dale he iwakalua tausani ($20,000) i mea e inaopopo ai kana mau hana i ko Farani mahope iho.

            Olelo mai o Kapeha Lapelate ; "E hoihoi ia'ka no ua mau tausani nei. ke ike maopopo ia, ua malama pono ia ka Olelo Kuikahi." O ka lawe ia'ku o ka Olelo Kuikahi e kekahi Alu, a me na tausani dala maluna o ka moku o Aritemese, ke kakau ia ka inoa o ka Moi ma ua Olelo Kuikahi la. Oia ka mea e hoolaulea ai ka Moi o Hawaii i ke Alii o Farani.

            I mai o Keapena Lapalate. Ua lana kuu manao ; Aia a ike maopopo ka Moi i keia mau Olelo Kuikahi, a hooko oia ma ka pololei : oia ka mea e maluhia ai kona Aupuni, a e mau ai kona noho Moi ana, a e noho kuikahi oia me ko ke ao nei a pau loa ; Ae wikiwiki oia i kona kakou lima ana ma ka Palapala Kuikahi a'u i kakou ai ; a pela e hahai mamuli o ka ke Alii Wahine o Tahiti, i kona ne ana i ko ka poe Katorika Roma hoomana ana ma kona Aupuni. Aka, i hana like ole pela, a i hoole mai ka Moi nui o Hawaii nei, a me na'Lii e ae, aole e kakau i ka inoa ma na Olelo Kuikahi nai. Alaila, o ke kaua koke ia ; a o na luku ana a pau, a me na mea e poino ai, e pili ana i ke kaua, no lakou wale no ia mau hewa, a na lakou no e aku i na haole e noho ana maanei ke poho ko lakou waiwai.

            I ka loaa ana o na olelo a Kapena Lapalate i ke Alii Kiaaina M. Kekuanaoa, a me he Alii Kuhina Nui Miriama Kekauluohi, a me na'Lii a pau e noho ana ma Honolulu, a ua pioo ae la na'Lii me na makaainana, a o na haole pu kekahi. Ua kuka olelo koke ne la na'Lii me ke kakali ole i na olelo a ka Moi, aia no oia ma Lahaina i Maui. Ua holo ka olelo kuka a na'Lii. O ke Kuhina Nui Miriama Kekauluohi, a me Rev. William Rekeke na'Lii nana i lawe i ke dala iluna o ka moku o Aritemese no Farani.

(Aole i pau.)

 

KA MOOLELO

NO KA

MAKAIKAI ANA A PUNI KA HONUA.

 

I KAKUAIA E

WILLIAM HOAPILI KAAUWAI.

HELU 17.

 

Ka hiki ana iloko o ke Kulana kaupule

Nui Kaulana o Beritania. Ka noho

ana malaila a ma ka ike ana

ika Moiioahine Victoria.

 

            I keia mau la aku. nohe mau mea e ae i hanaia, koe wale no na ahaaina a kekahi poe i haawi ai na ke'Lii, oia hoi o ka Bisopa o Ladana ; o ke kamaaina kanemake no hoi o makou a mee kakahi mau makamaka hanohano e iho no on a, oia o Mr. Disona a me ka hele ana no o ke Alii i kekahi o ka'u mau wahi i hahai mua ae nei i makaikai mua ai, a me kekahi mau wahi e ae no hoi i ike mua ole ia e kekahi o makou, oia hoi o ka Baneko o Enelani, o ka Akeniani (Dockes) o Ioia Hikina a me Ioia Komohana. A i kekahi la, holo ana makou ma ke kaaahi e nana i ka Hekinama Kakela (Heddingham Castle), a e Iauna no hoi me ko laila mau kamanina. A oiai ko makou mau la o ka noho ana malaila ; a i ke Alii a me ka'u wahine i hele ai me na kamaaina i ka makikai a me ke paina liilii ma ka hale o kekahi all, oia hoi o Haku Ralei (Lo@d Raleigh), o ko'u hoi hookahi mai no ia iloko o Ladana, no ka maopopo ole o ka hana a na kamaaina ; a na ka Hope no o ka Bihopa o Honolulu i malama ia'u a liiki wale i ka hoi ana mai o ke Alii me na kamaaina o makou. A oiai ke anu a me ke kunukunu i loohia mai ia'u ia mau la, a me ka hopohopo ana mai a na kamaaina me ua Kuaka, o ka hoomakaukau koke ia no ia o ko'u hele e hooluolu ma kahi anomehana iki. oia no kahi mokupuni o Waika a'u hoi

 

i hoakaka ai ma na Helu mua aku nei. He ana ia a iloko o Lad@@

            Ma keia hele hoolana ana o'u. ua loaa iki mai ka oluolu o ke kunu, a ua ana ikaika maikai no hoi ke kino. Mahope nae o ke kaapuni makaikai ana i ua nahi mokupuni la, a o ko'u mau kamaaina ma ia hele ana. oia no o Mr. Rev. Kake a me kana wahine. F@. he mau mea lokomaikai loa laua : he pakela moamoa, kana wahine o ka malama ana ia'o. A iloko have oia iho, he makuahine io loa oia no'u no ia aina malihini. Aloha ka laua. O lana a elua kekahi o ka poe nia Beritania Nui a'u i olelo ai ma na Helu mua loa. Aole o lakou poe e like @@, o kakou wale no ka halau a me ka moana  o ka lokomaikai.

             I ke ekolu o na la mahope iho o ko'u hoi ana mai, oiai ke Alii a ma maua e noho ana ma ka haie o kekahi mau makaniaka o na kamaaina o makou. oia no hoi o Mr. Bekimana ma, Haele ana no hoi makou mamali o ke alakai ana a Kanela Wihbehama,   e nana i ka paikau ana a kekahi o na puli koa lio e noho ana ma na hale koa i kukulia ma Alakoka, i hiki aku i ka 900 ka nui o na koa ho i puka ma ke kahua paikau i na la la, ma hoi ekolu puali okoa, a he 300 no ka puali hookahi. Ko lakou mau nana ana a pau ia la, he wehiwehi i ane me ka nehiwehi pu. A o ka lakou mau paikau ana, aole no ia he mau mea ano hou. aka, o ka lohe o na lio i ka leo o ka ole, he mea hou loa ia i ko'u mau maka.  A i ka hana ana mai o na lia i ko lakou ike, e like hoi me ka lakou e lohe ai e lohe ai i ke kahea ana aku a ka ole, he mea kamahao loa ia i ka nan ana'ku, oiai he mea maopopo loa no i ka noono iho, he mea palupalu wale no ka hoon@aainaa anaiho i ka lio i ka hele imua a me ke emi ana i hope, aka, o ka nee ana i ka akau a me ka hema me ka pololei loa a kekee ole o ka laina, he mea paakiki loa ka hoomaopopo ana. A oia iho la no ka mea nui hou loa a ko'u ike ia la, oiai ke ike nei no nu i keia mau la, aole loa i pololei iki ka malama ia ana o ka lama e kekahi o ko kakou mau puali koa kanaka o keia mau la. Ina e nee ana i o a ia nei, me ka lohe pono no nae i na mea a pau a ko lakou mau alii e hoakaka aku ai mamua o ke kahea ana. no ka mea, he poe kanaka lakou, mea ohane noonoo, aka, o ka ike ana i ka lio e hana ana i keia mea paakiki i ko kakou mau puali kanaka, oiai he holoholona wale iho no lakou, he mea kahaha no ia ia'u, aka, ua ninaninau nui au no keia mau mea, oiai makou melaiala ; u ua hoomaopopo pono loa ia hoi e a'u na hoakaka ia ana mai a pau. Eia nae, e like no me ka mea o Ko'u hoomaopopo ia ana, mai, pela no ka nui ana ae o ko'u mahalo ana i ke akamai o ka lio ke aoia i ka oihana koa.

            He nui no na kulanakauhale liilu mawaho ae o Ladana. i hele ia e makou e makaikai, oiai mau la o ko makou noho ana iloko o Ladana. Ua kipaia no hoi e makou na hale o kekahi aina alii o laila, a me na hale o kekahi poe hanohano, a me kakahi poe waiwai loa no hoi. Ua makaikaia ua wahi kaulana. na hale pule kahiko a me na mea ano hou no a pau loa.

            Ua makaikai pu ia no hoi kakahi mau awa ku moku maikai @lea a lakou, a me kekahi o ko lakou mau kapokahakai hahohano launa ole i ka nana aku.

            A oiai makou e hele aku ana. a e hoi mai ana no hoi iloko o Ledana. me na kanahi i kekahi manawa, a me na kaa lio no hoi i kekahi manawa. Mai kekahi o keia mau huakai mai, hiki mai ana ka palapala a ka Moi Wahine o Beritania, i ke'Lii Wahine Kanemake o Hawaii a me kona mau okali. e hele aku i ke Kakele Winikoa, (Windsor Castle) kona Halealii e noho maa nei. A i ka la i haiia mai ai e hele aku, mahope iho o na liuliu loihi ana no ka hoomaopopo i ke ano o ko makou hele ana aku. Hooale ia ana nana e lawe aku iamakou mai ka hale aku a makou i noho ai a i ka hale kan ahi i kapaia o Pakiona (Paddington Station) a mai laila aku hoi ma ke kaa ahi hiki i ke kulanakauhale mawaho ae o ka pao ua Kakela Alii nei o Winikoa, malaila e kau hou aku ai na lio a liiki iloko o ka Halealii a ka Moi Wahine noho nei.

 

            I ka hiki @ , @@ @@ @@@ @@@ @@@@ ia, oia p@@@ @ ia @@@ ki kaaunu @@ @@ koa ma ua @ @@ @@ hoa h@l@ @@@ @@@ ahi nei a'u @amailio ae ia.

            O ke Alii Kane ka'u wahine, malama no laua o ke i ka ho a ka Moi Wahine i kauoha ai i kona @mu Kuhina. e haau mai no ke Ahu a hiki i kona @@@ @@@ mai ai. A malama pu no hoi @@ aole a makou me laua. A no ka la loa ana o ia kaa, ua hoolimalikmau. aai kaa lio hou e ae ko'u holo @@ @@@@@ au i holo ai awa@ wale no.

            I ka holo ana a biki i ka hale kaa @hi. ua makaukau loa no na mea a pau. A mahope iho o ka hooluolu iki ana iloko o kekahi r@@@ hookipu. o ka haele aku la no ia o makou a kau ana a@ ke kaa ahi a ka Moi Wahine i kan@ @@@

makaukau no ke Alii a me kona poe.

             He piha loa na wahi a pau i ka poe makaikai, mai ka wa a makou i puka aku aiaka, no ka hahi ia ana o ka akanei e hele aku ai @ @@@@@@ @@@@@ a@ ma ka moena weleweka pili @@@@ @@@@ @@@ moena hulu hipa paia, aka, i ka poe ka ole he Kapeka. (earpel) a me ka hoo@@alu pono ia no hoi e na Makai, nolaila i kaawale pono ai ke ala e hele ana ai a kakakau ana makou ma ke kaa ahi i hoomakaukau ia. ma hoi he k@a maikai hoi.i oi ae ma@@a o na kaa e nae. A i ka lo he ia mai no hoi, o ke kaa no ka ia a ua o Kahani Waiakua e holo ai.

            O makou wale no ehania ko loko o ua kaa nei a makou i holo @@. mehoi o ke makou ulu nana ka huakai, o ka u wahine, a ou au iho no hoi. @ o Hapakini a me ke Kanikela Pelekane no @@@ a makou i holo pu aku ai (kapili mea iki wale). A o ka lalani kaa nai nana i lawe ia makou, he lalani ka i ka w, nolaila, he holo loa ko makou holo ana, oiai o ke ano mau no ka ia o ia mau lalani ka@ ahi. Aole makou i loihi loa ka hoio@ hihihihi ana makou i ka hale kaa @@@ kou i ka hale kaa ahi mawaho @@@@ @@@@ u Kakela Alii nei. I loa ao @@@@ ku ana iho a ke kau ahi o makou i holo aku ai. hoea mai ana ke a@u koa ponoi (@@iie @ in waiting) e ia manawa. oia noi o Kapena Kimoa, a o ka lawe aku ia no ia i ke Alii, a hahai pa aku la ko hoi ka u  wahine muhepe o ke Alii. a noho iho la no au me ke kakahi i ka mea a ua alii koa nei e olelo mai au.

            Lia nae, koi koke mai la @@ @@@ haole a makou @@@ @@@ e hahai aku makou i ke lii, aka, no ko'u ekema ole ana aku, o ko laua la miki aku la no ia A hela aku la laua la, hoea hou mai ana no ua o Kapena Kinoa, a ninau mai ana i ko'u inoa a me ko Hapakini. O ke alakai aka la  @o. ia ia'u iluna o ke kaa i lawwe ia mai ai no maua, a hele hou ana kela e huli ia Ilapakini, a e ole o Keoni o hai mai, ua haia no na mau haole nei maluna o ke kan o ke Alii. pau ai ka moaa noa a ua alii koa nei. O ko ia la kou ne la no ia ma ka lio on a i holo mai ai. a kanoha iho la i na kaha ho u ko'u kaa e wikiwiki aku a loaa ke kaa o ke Alii. o ka holo aku la  no ia. A i hoea aku ko'u hana, e lele iho ana lakou la mai luna iho o ko lakou kaa, a o ko'u lele iho la no hoi mai luna iho o ko'u kaa.

            I hoea aka aku nae ko makou hana i ka mai ana ke Alii Wahine ponui (L@@k waiting) o ia manawa no hoi. A o @@@ inoa. o ke Alii Wahine Wah@@ koua @@ mau alii kane a mau ahi wa@@ hoi ma ka makaukau e hook@@@@ makou Alii a me makou.

            A i ka makaukau ana, alaki ana no ua Alii Wahine Wahaekoaa nai ia inakou iluna. a hookomo iloko o ke @@@@@@ ini kaawale e hooiaolu ai. He@@@au ilinute pokole paha ia noho ana ilio, hoe@ hou mai ana kakahi a na kauwa kane. jaimai ana, ua makaukau ka Moi Wahine e ike i ka Ahi Wahine Kane @@ @@@@ Hawaii. O ke ku  ka nei, a@u @@ Alii Wahine Wiliku iaia, a o ka @@@ la i ke Alii e hale laua la no hoi a pule aku la no ia aku ana no ua mau ka aku, e mi@ kou me ka olelo @@ hoi haole nei a ai ha au ka. O ka puni a maua e @ o ka'u wahine, a haha. io aku la ai no ka hiki ole no hoi la a aku la. Miia Ioina o ko kukoa Haleke koopoi ia mai nei, a me na ia ana i na @ makua e pili @@@ @@ @@ lo a ko'u me@@ nei, Nolaila @@@ e hoi he poe Alii Eai ili ka'u (Aole i hea aku la no @@@ @@@ @@ @ mai @@@@@@@@@@@@@@@

 

 

tou no, aole