Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 1, 2 January 1869 — KA MOOLELO NO KA MAKAIKAI ANA A PUNI KA HONUA. I KAKAUIA E WILLIAM HOAPILI KAAUWAI. [ARTICLE]

KA MOOLELO NO KA MAKAIKAI ANA A PUNI KA HONUA.

I KAKAUIA E WILLIAM HOAPILI KAAUWAI.

: H.ELI" 17. \Ka hiki ana i/oko o ke Kulanakauēule r \ni Kaulana o Beritania. Ka iio- ' ho ana malaila a me ka ike ana i ka Moiwahine Victoria. ; I keia mau la aku. uohemau mea e ae i i hainia, koe wale n<» na ahaaina a keka- ; hi poe i haawi ai nn ke'Lii t oia hoi o ka Bihopa o Ladana ; o ke kamaaina kane-, make.no hoi o makou a me kekahi mau; makanHika hanohauo e iho uo Qna, oia o Mr. Disona a me ka hele aua no o.ke' Alii i keknhi o ka'u muu wahi i hahai ; mua ae nei i makaikai mua ai, a me ke-! i kahi mau wahi e ae no hoi i ike mua olej ia e kekahi o niakou, oia hoi o ka Bane- : ko o Knelani, o ka Akeniani (Dockesj o ■ I Inia Hikina a me luia Komohana. A i| •kekahi la, holo ana niakou ma ke kaaahi! e nana i ka Hekinama Kakeia (Hedding- , ham Cast!e), a e launa no hoi me ko Ini- : ia niau kamaaina. A oiai ko makou mau jia o ka noho aua malailn ; a i ke Alii a me ka u wahine i heie ai me na kamaai- ; na i ka makaikai a me ke paina liilii ma ! ka haie o kekahi alii, oia hoi o Haku Ra- ! lei (Lo*>d Ra!eigh), o ko'u hoi hookahi ; mai ih> ia iioku o Ladana, no ka maopo po ole o ka hana a na kamanina ; a na . ka Hope no o ka Bihopa o Honoiulu i; malama ia'u a liiki walei ka hoi ana fatti I o ke Aiii me na kaniuaina o makou. A | oiai ke anu a me ke kunukunu i loohia! , mai ia ? u ia mau la, a me ka hopohopo ana mai a na kamaaina ine ua Kauka. o , . ka hoomakaukau koke ia no ia o ko'u , hele e hooiuolo ma kahi anomehana iki.l , oia no kaiii mokupuni«» WWikip a'« hoil V; *" ** . ; i

i houkaka ai n»a ilu Helu mua aku neu He uuu i.i o ko'u tio!»o nn* nu»hiita. h»>i liou uui la ii«.»ko o lj««i «n#* Ma keiu heie hooUua ana o"u. ua Uxta iki mai ka oluoiu o ke kunu, a ua noo īkaiku mi hoi ke kim*. Mahcp«. nae o ke kaapum makaikai ana i ua wahi uiokijjgijni la, a o ko'o n»:iu kaii»-»aina ma ia heie una. oia no oMr. Rev. K«ke ame kana wai iue. Ka,he mau mea I»»komaika» I.«y iauu ; he pnkeia tnoarnoa. ( kana wahim t> ku malama aua m*u. A iioko liae «/u iho, iie miikuahii e i«» i«si oia no'u no ia aina maiihinu Aioha no lauu. O iaua a elua kekah» <> ka poe n.a Beritania Nui a T u i oiel*» ai ma na Heiu inua loa. A«iiie o fak<»u poe e like ui, o kakou «ule no kn haiau a u.e ka m<xtna 0 ka lokomaikai. 1 ke ekolu o ua la mahope iho o ko u iioi ana uiai, oiui ke Ahi a me maua e noho an& ma ka haie o kekahi t»»au makumaka o im kaniauma <*.mukou. oia uo| iioi o Mr. Bekimana iim, Haeie ana no iioi makou mamuli o ke a Kuneia Wihhehama, e nnnō i kap iikau ana a kekahi o i»u puii koa lio e noho nn » ma na hule koi i kukuluui ma «\lakoka, 1 hiki aku i ka 900 ka uui o un kor. lio i puka ina ke kahua paikiiu i uu la la, oui hoi ekoiu puah okuii, a he JiOO ih» ka puali hookuhi. Ko iakou mau nann aua u pau ia la, he wehiwehi i une me ka tieiiiwelii pu. Ao ku lakou muu paiknu ana, aoie no ia he n»au mea auo hou. aka, o ka i<»iie o na lio i ka ieo o ka ole, lie mea hou loa ia i ko'u u au maku. A i ka iiana uua mai h ua )io i ko lakou ike. e like hoi me ka lakou e lohe ai e iohe ai i ke kahea aua aku n ka <»ie, iie meu kamahao loa ia i ka mmi iina'ku, oiai iie meu maopopo loa no i ku noono iiio, he mea pulupaiu wale no ka lioon.uamua ana iho i ka iio i ku iu/le imuu a me ke emi an.a i iiope. uka, o ka nee aua i ka akuu a uie ka hema me ka poiolei loa a kekee ole •» ka iuin;i, l»e mea paakiki lon ka hoomaopopo aua. A oia iho la uo | ka mea nui hou loa a ko'u ike iu la, oiai ike ike nei no au i kein muu ia, e ioa ; i poiolei iki ka malama ia ihiu o ka iaina e kekaiii o ko kakou mau puaii k<>u kai naka o keui m«u lā. Ina e nee t<na io u • ia uei, me ka lohe jt<mo no nae i na mea a»piUka k<> liikoii mau uiii e honkaka akn ai mainua o ke kaliea nna. no ka mea, h<; poe kunaka iakou. iu; mea ohane nooUoo. aka, o ka ike nna i ka lio u liuua ! , *. fl<in i keia mea puakiki i ko kukou mau puaii kiiuak;», oiui lie hoiohohuia wale ' ilio" uo lukou. he mea kahahu no ia ia'u, I akn, ua ninauinau nui no nu no kem mau meu, uiui mukou mulaihi ; u un iioomaopopo pono loa ia r»o hoi e n'u nu iioakaka ia nna mai n pnu. £ia nae, e iike no ; me ka mea o ko'u hoOm i oj»c»j)o ia nnu 1 mai, peia uo ka uuiana ae o k«»'u malinr • lo ana i ke ukamai o ka lio ke imia i ka 'oihann koa.

••' • . i He nui uo ua kuUtittkaul»aU» hilu «iawniio ae o L»<iana. i hele ia e mak<»u e niakaikai, oiai ia nian ln o ko makou noho nna iloKo o Laikna. Ua kipuia m» hoi e makou ua hnle o kekahi ,\iau ulii o iailn, a me mi hale o kekahi p<»e haimhano, a me keknhi poe wai»ai lr»a no hoi. Ua makuikuuu ua wahi knulana, na liale pule kuliiko n me ua uea auo imu uo a pau ioa. Ua inakaikni pu ia no fi"i kekaiii rn«u awa ku i|oku mnikai 'ieii a lakou, a me kekahi nmu kapoknhakai hnnohano launu ole tku uaup nku. v A oiai makou e heie aku nna. a e hoi mai ana uo iioi - ii«»ko j| Ledana, me na kanahi i kekaiu manawa, a me na kaa lio no hoi i kekahi manawa. Mai kekahi o keia mau huakai mai, hiki mai ana ka palapaia a ka Moi Wahine o Beritania, i ke'Lii W r ahine Kanemake o Hawaii a me kona niau ukali. e iiele aku i ke Kakeie Winikoa, Ca«tie) kona Haleaiii e noho mao uei. A i ka la i haiia niai ai e hele aku, mahope iiio o t»a liuliu loihi ana no k« hoomaopopo i ke ano oko makmi he)e una aku. Ilooiaie ia ana na kaa iio nana e iawe aku ia makou mai ki haie aku a makou i noho ai a i ka hale kaa ahi i kapaiaoPakiuikoua (Paddington Sl%tion) a mai laila aku hoi n»a ke kaa ahi a hiki ike kuUnakauhale mawaho ae oka pa o ua Kakeia Alii nei o Winikoa, inaiaila e kau hoU aku ai ma na kaa ho n Inki iloko oka Haieali* a ka Moi Wahiue noho nei.

I W;i hik» i t .1 :rah' r t i- •«» IJ, Ol'i jMU-t ! <" f i > V .< I• I k«*>i U'>- »••'* >v *» il*» ii *<- ' 1 l ' •'• ' • ' ahi nr» «'«» »l:i 0 kf A'ti >«*|».e k* * u wahii »\ no inui «» kt- i J[a im a k » M<>i WmMi.i» » kauoiia ai i kona »i»au K*»hur.>, v Uv,jw. tn»i no k.- Ali» n lnk» » korm i * > » mui «{. A u uul ipu nu t»«>» i^v, a niikou im' lvUir t . A «»«» k*t li 1•• ola kua, u:i hooliiii.iiima».» ' .»ai n-.i.• li«» *h<»u t' t»c <i»»'u v * • .««.i.uii.k ;iu » hoio ai t>w;<u waU' m>. 1 krt hoio u»»a u hiki i k* li.Je kn » nhi. u» iiwikiiukhu I»kj iiv» na in»'u u jmuv A «ual»o|»e ih«» u kn iki uim n<>k«> 0 ki'knhi rumi tuK>ki}»tt. »» ka hneii uku la no īh o makou « kuu «iim om k«* ahi u kn Moi Wnhme i pi uinknuknii uo kt Alii a mc kuiiu V»»v. Ile piii<t !oi ua uh!)I u {>uu i ka :m*« niuknikiii, m n ku v\u n inakun i j uka iimi —nka. [io k" hahi iu vH>a <» ke 4,Khiui « ■ hele uku »i m < uu; k i uiueuu wele«ek« |»*i U ••'. '4cT * " niueiiii hulu hi)>u paii-i. iiki». t't» {* t- i<n ole he Ka|»eku. (C.ir|>eh .» im* ki h«»tit(Mlu pouo la iio hv»i e ux Makni, nolailu t kaawul* [»»»no ui k** e h»*!e um. «n .» kakaknu an.i in.ikou tn<: ke kau uiu i )»onin ikaukau la. oia iioi h< k •.» M.aiKai I<m, 1 01 uc ili uniia <> na i.'ia e «u A i k.i lt>lie la luui n»t Ihii, <» ke kuu iki ka ia a uu u Ka ! ani W aiaKua e h»ilo ui. O makou uale no t imw. ko l<»kti o i.a kau nei ti mak»>u i h«»U» iu. «mh u»>i »» kt» in.iK..u ain uaua ku nu.ikui. <i ku u ualnn»', u ouau th»i m> ii<M. r» n 11apakun a int ke Kanikt'iu Peiekune n<» Ik-i h mak»»u i holo (>u nktk ui ( k;ij'ili iih » iki '!<.•}. A o ki» iiiiuoi kaa m.i n.ti»a i i.tu« »ii inakou, he lalani ku i ka Wu, i.».inui. iiC liolo ioa ku inakou t»oi«» auu, laai o k<ano mnii in» ku ih »> ia iiiuU laUm nhi. A<iiie u»u.%ou i luiiu l»»a ku hi>i»>jf* hiinhihi ana inukwn iku h;.!ēki,.i *. I ."»« ĒL \ kou i ku hule kaa nhi ii»av\;ih>i '' 'Kuki'la Ahl nei. I <u«t m» f*wr7,i , j M' «ll'!| iho a ke kau uiu i» iuuk<»ti i h»»|.» nCn ~t. \ hoea niai hiih fce aiu k<»a |m «n*>i (i'lno r in waitin}i) <; ia o; i n»n <• K* ' peiiu Kiinou, uo ka luwe tku i«<» i.«*i ', kē Alu. a huimi j»»t n'\u I.» k<» h««i ka u uaiiiue muiiepo <• ke Atn. u aoln» iho ia 1 no iiu ii<« ke kiikui» i kii »t»t<\ u uu t»iu |kua nei e oh i<» lua; a'. »,ia n;»c, koi koke luni ia Im iui u niukou iH'iK' haiiai oku mnk<ui t ke'hi, «ka, no ko'u (ikeiiiu <»lo ann .tku, u kt» luua la m»lti aku la no m \ hah nkula inun h. hoen hou mni anu no ua o Ku; < na Kuno», a niuuu itmi uuu i ko'u in<. . a 1 nio ko Hapakmi. () ke ainkai .ik» k t>(l . ' iu »u'u iluiiu o ke kun i hiwe i» u»at ui n«» • uiuuii, & heio hou nno ke|« g iiuli la lla- ' pukiui , e oie o Keoni « hti inui, ua ha!,ia no iu mau liHuie nu m.iiuna <• k< kan ',o ke Ain, puu ni ka nin.i'i atm • na uh: 1 koa nn. O k<» ui h kou m- la uo la in.i

ku lio onii I iloin Ui ii ri(. ;i kauoiu ihn t !iu ka(ifl hti i» kn'u kriu t* wikiwiKi uLu 4 a |ob»i kc k»H o ke Ah», o kn lio!.> »*kti U 11(1 IM. A i l|Ot'»l uku ko'u 1! |f|r ilio ana lukou la u»oi lunu ilio o ko |;ikou kaa, a m ko'u leie i(io f«i ito Imm mi ( » hu .. tit<» o ko u kan. I h«K» nku ime k«» nmkmi imi». ♦ U m mai aim ke Al»i \\*ohitte f»m»«n waiting)o in mnimwu | M) t,,,| \,, iooi. «> kl' .Mii Wnluue , kr .ilii koa Kapoua Kiiuoa u ' ,W iiiau nlii kane a uiau alii w hoi me ka nuikaukuu e m> i ,?» mukou Alii h uii' uiakoii <% A i ka niakaoipu «na, tiUw;n ?in > i... ua Alii Wahīne W'iliiiek«»<i*t kou iluna. » honkomo iloko ♦» k. tnt kaawale e hooiuolu ai. 11> nuto pokole palia la noho nr#n ih», hi*-* hou mai ana keknhi o na ki'i*:i kun«_\jK' hai iiihi aiiii, ua niakauknu ka MOl »i uJ hiue e ike Iku Alu Wnhini' '■■■ I Uawaii. Oke ku * , Alii Wahiiie |aia u „ U . # 1 ia ike Alii e hah Ul||| u t|l> |, u i a |kl 1e aku la no ia. wk|| aim 110 u a mau | ka aku, e mc olrl«« »"•» h«» haole nei |, u a ku Ua. I >UIII a maua *• *j| W ahnu .h h *la. io nku In n«| ||0 y. n o \ c , t o Uoi U u akulft - Ual«ke hoopoi , b mi)i W» nul«« ( aln e lialii i n k„ a im- iijlf 111 aua i i..\ e i'oli ' * A| p n, V? ne ' . UlHi. I 6011 no, aole