Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 2, 9 January 1869 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Jayden Galamgam
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE KUOKA, HONOLULU, IANUARI 9, 1869

 

English Column.

 

FOREIGN NEWS.

 

            By the American clippership "Windward" we have later foreign news up to the 12 of December.

American.

            The United States Congress met December 7, for its winter session.

            The Presidents Message had been received. The Message covers the following points and conclusions therein; First that the Southern States remain prostrate; their industry and resources cut off; a goodly portion of their population disfranchised; their constitutional privilege of representation still denied through Congressional enactment; most of them under military rule.

            The Message represents the foreign relations of the country to be in a favorable condition.

            The arbitration between Paraguay and Brazil has been declined.

            The affairs with Mexico are satisfactory. Arrangements for a mixed commission to settle the claims of the United States against that country are in progress.

            The official facts show enormous frands in the revenue, which must be crushed, or the revenue will fail and the nation become @ in ruin.

            The new President elect, Gen. Grant, had been visiting in the Eastern Cities Boston, Lowell and Providence-and was received with the greatest enthusiasin and respect by all classes.

            @ steamboat collision occurred on the Ohio River near midnight on the night of December 4th. The Streamer America was ascending the river and struck the Steamer United States, which was descending, cutting into her side and sinking the United States in two minutes. The collision is said to have occurred from a mistake in the signal.

            The United States had a quantity of petroleum oil on board which took fire, and in thirty seconds the boat was a mass of flames. The America was also entirely consumed, having taken fire while endeavoring to rescue the passengers of the United Stated. Both boats were the finest and largest on the Ohio-and together cost $470,000. Both Steamers were completely burned in less than five minutes-about 75 passengers were aboard the United States, more than half of whom were lost. There were several bridal parties aboard the America, and she had 35 lady passengers in all. The scene at Warsaw Ky., beggars description-@ hunting each other, the wounded screaming with pain, and people who at home were blessed with wealth, bemoaning their sad plight.

            WEST INDIAS-A pitched battle was fought on the Island of Cuba, December 7, between the regular troops and the rebels, near Proto Principe. Each side lost about 500 killed, both parties claim the victory.

            A battle has also been fought at Maran, in which the Spaniards lost 100 killed and the rebels 70. The latest news is favorable to the hopes of the loyalists.

European.

The following appointments are officially announced as among the new Gladstone Cabinet: Right Hon. Geo. Goschen, President of the Poor Law Board; Right Hon. Marquis Hartinton, Post Master General; Austin Henry Layard President of the Board of Trade. Right Hon. Henry A. Bruce has accepted the appointment of Secretary of State for the Home Department.

            George Penbody has made another donation of £100,000 for the poor in London.

            The Streamer Hibernia foundered off the British coast. The steamship sailed from New York, November 14th for Glasglow, and sunk November 25th, 700 miles west ward of the Irish coast.The passengers and crew all took to the Boasts, live in number; two of these boats have been picked up, and one is known to be capsized and all on board lost. It is now certain that fifty two persons, including the Captain of the Hibernia, are saved: the first mate was drowned. Intelligence from the missing boats it looked for with great anxiety.

            The ship John Duncan, from St. John's for Liverpool, was capsized in the middle of the Atlantic. The Captain, his wife, and @ of the crew were drowned.

            The editor and publisher of the Revue Politique, Paris, have been fined a thousand francs each for publishing articles encouraging subscriptions to the Baudin monument; each printer in the office is fined five hundred francs.

            A Madrid newspaper urges the concession of every liberal reform to Cuba, and a speedy settlement of the question of slavery but says @ honor demands the suppression of the insurrection which it declares was incited and kept alive by American filibusters.

            The Republicans paraded the streets of Cadiz, December 7, with arms in their bands, and made other demonstrations threatning the public peace. Troops were called out and dispersed the processionists and prevented further proceedings. Similar demonstrations have been made by the Republicans at several points.

            Dispatches from Constantinople state that the Sublime Porte, at the solicitation of Russia, continues diplomatic relations with Greece, but has sent the Greek Government an ultimatum which is supported by the Great Power.

 

 

NU HOU KUWAHO.

 

            Ma ke ku ana mai nei o ka moku kalepa @ @ Makani ma Honolulu nei, iloko o @ a he 22 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou na mea hou a hiki i ka la 12 o Dekemaba. Eia iho malalo nei na wahi mea hou ano nui a makou i lawe mai ai.

 

No Amerika.

            Ma ka la 6 o Dekemaba, ua halawai ka Ahaolelo Nui o Amerika Huipuia. Ua loaa mai ka Haiolelo a ka Peresidena loanekana. O kana haiolelo, ua uhi mai ia i keia mau kumu malalo iho; a penei ka hoopau ana: AKAHI-Ke hoomau pu waleia nei na Mokuaina Hema; ko lakou mau hana kuloko a me na kumu loaa, ua okiia; o ka lehulehu o ko lakou lahui, aohe i aeia ko lakou mau pono e ke aupuni ma ke ano kupa; o ko lakou pomaikai Kumukanawai no ka hoonoho ana i na Lunamakaainana ma ka Ahaolelo, ke hoole mau ia nei no, no ka hooholo ana a ka Ahaolelo i kekahi Kanawai; a o ka nui o lakou, aia malalo o ka hoomalu ana a ka Mana Koa.

            Ua hoike pu mai hoi kana haiolelo no ka holo pono o ka hooponopono ana o Amerika Huipuia me na aupuni e.

            O ka manao kuikahi o Amerika Huipuia i mea e hookuikahi ai iwaena o Paregue a me ke aupuni Berazila, ua hooleia.

            No na mea e pili ana me Mesiko, ua holo pono no ia. O ke kukakuka ana no na Komisina Hui e hooponopono no na hoopii a Amerika Huipuia ia Mesiko, e holo mua ana no.

            Ma ka hoike a na Luna Aupuni no na loan Aupuni, ua nui ka hewa hoopunipuni; a in a aole e hoopau ia, alaila, ua nele ka loan o ke aupuni, a e lilo ka lahui iloko o ke poho a me ka pilikia.

            Aole i hookipa maikai ia keia haiolelo a ka Peresidena e ka Ahaolelo Nui, no ka mea, i ka wa e heluheluia ana ua haiolelo nei, ua ku mai kekahi Lala o ka Hale, a pane mai, aohe ona makemake e heluhelu hou ia aku kela haiolelo. Hoopaapaa nui ia ma ka la mua a hoopaneeia.

            O Generala U.S. Kalani, ka Peresidena hou i kohoia mai nei, ua hala aku la ia i ka maikaikai ma na kulanakauhale o ka Hikina, oia o Bosetona, Lowella a me Perovidena, a ua hookipa ia oia me ka hanohano nui loa, a ua mahaloia e na papa kanaka a pau.

            He hookui moku weliweli nui mawaena o ka mokuahi Amerika a me Amerika Huipuia, ma ka muliwai Ohio, ma ke aumoe o ka po o ka la 4 o Dekemaba. E holo ana iuka ka mokuahi Amerika, a o ka Amerika Huipuia hoi, e holo mai ana i kai; a i ka hookui ana, ku mai la mawaena o ka Amerika Huipuia, a poholo iho la ia iloko o ka muliwai iloko o na minute pokole elua. O ke kumu o keia hookui ana, he kuhihewa maoli no na hoailona. Aia maluna o ka mokuahi Amerika Huipuia he ukana nui, he aila honua. Iloko o ke kanakolu sekona, ua lilo kela mokuahi nui i lehu na ka ula ahi. Ua pau pu no hoi ka mokuahi Amerika i ke ahi iaia e hoao ana e hoopakele i na ohua o ka Amerika Huipuia. O keia mau mokuahi a i elua, o laua no na mokuahi nani a nunui e holoholo ana maluna o ka iliwai o ka muliwai Ohio; a o ko laua mau kumukuahi, he $470,000. Ua pau keia mau moku i ka a ia e ke ahi iloko o na minute elima. He 75 paha na ohua maluna o ka Amerika Huipuia; kokoke nae, o ka hapalua o lakou ka i pau aku i ka make. Maluna hoi o ka mokuahi Amerika, he nui no o lakou, he poe nae akahi no a mare, a e holo makaikai ana, o ka @ e no ia i ka poino. He 35 mau ohua, he mau @ (wahine) wale no. O kahi kulanakauhale o Kauaike, ma kahi i hookui ai na moku, malaila i lawe ia aku ai ka poe eha, a malaila no hoi e huli ana na makamaka o kela a me keia mea; a o ka poe hoi i eha, e uwe ku o ana me ka ehaeha; a o ka poe ma na home i hoopomaikaiia me na waiwai he nui, e uew kanikau ana lakou me ke kaumaha. O keia wahi kulanakauhale, ua hookipa maikai aku i ka poe i eha a me na malihini i hele mai ilaila.

 

No Inia Komohana.

            He kaua maoli kai hooukuia ma ka mokupuni o Cuba, ma ka la 7 o Dekemaba, ma waena o na koa aupuni a me na kipi, e kokoke ana i Porto Principe. Ua make ma kela a me keia aoao, he 500 paha. Ke olelo nei no na aoao elua, na kekahi a me kekahi ka make. Ua hoouka hou ia he kaua ma Marana, a ua make he 100 poe Paniolo, he 70 poe kipi. O ka lohe hope, he manaolana wale no, no ka lokahi.

 

No Europa.

            Eia malalo iho nei kekahi hapa o ko Pohakuhauoli mau Kuhina ma Enelani, oiai ua haalele mai na Kuhina mua malalo o Disraeli, Right Hon. Geo. Goschen Peresidena o ka Papa Kanawai o ka poe Ilihune; a o Right Hon. Marquisa Laynard Perediean o ka Papa Kalepa; Right Hon. Hanale A. Bruce, ua ae i Kakauolelo no na hana Kuloko a me na mea Kuwaho; Right Hon. Marquis Hartinton, Luna Leta nui.

            Ua poho ka mokuahi Hibania ma na kapakai o Beritania. UA holo aku keia mokuahi ma Nu loka aku, ma ka la 14 o Novemaba, e holo ana Glasglow, a ua poho nae ma ka la 24 o ia malama nu; he 700 mile paha ma ke komohana aku o na kapakai o Irelani. O na ohua a me na kanaka o ka moku, ua kau no maluna o na waapa elima. Elua o keia mau waapa i loaa ae, hookai i ike ia aku ua kahuli, a ua pau na mea a pau i ka make. Ua maopopo loa, he 52 ka poe i ola, ke huipuia me ke Kapena; a o ka malauamoku, ua palemo aku iloko o ka opu o ka moana. Ke kaliia nei ka lono no na waapa i koe elua me ke kaumaha.

            O kekahi moku o @ @ kona inoa, mai Sana loane aku, ma ka akau ae o Maine, e holo ana i Livapolo, ua holihia pu iawenakonu o ka Moana Atelanika, @ in a kona ala moana. O ke Kapena, kana wahine a me na luina eiwa, ua pau aka lakou a pau i ka make me ka ahailono ole. Aloha ino lakou a pau.

 

No Farani.

            Ua hoopaiia ka Lunahooponopono o kekahi nupepa ma Parisa imua o ka Aha Lunakanawai, he hookahi tausani hapaha dala Farani, no kona hoeueu apa e hoala i puu dala no ke kukulu ana i Kia Hoomanao no Baudina. O kela a me keia poe hoonoho hua kepau, he hookahi haneri hapaha dala Farani.

 

No Sepania.

            Ua hoopuka ae kekahi nupepa o Madarida, e paipai ana, e ae aku i na hooponopono ana ia Cuba, a e hooponopono wikiwiki no ka hookauwa kuapaa. Aka, ke noi nei ka hanohano o Sepania, e hoopau koke i keia haunaele ma Cuba, me ka manao ole i ka @ o na lilo o ke aupuni no keia poe hoohaunaele kipi; a i haiia mai hoi, ua paipai a ua malama ole ia e na haole Amerika paipai kipi.

            Ma ka la 7 o Dekemaba, ua puka ae kekahi huakai Ripubalika ma ke kulanakauhale o Cadiza, me na mea kaua i na lima, a hoohaunaele ma na alanui, me ke kue i ka maluhia o ka lehulehu. Ua kahea koke ia na koa aupuni e kinai i keia hana, mamua o ka hanaino hou ana aku a nui. O keia hana hookahi no i hoeueuia ma na wahi e ae o Sepania.

 

No Tureke.

            Ua hiki mai na lono mai Konatinopela mai, ke mau nei no ka noho pilipili makamaka ana o ke aupuni o Tureke me Helenema ke koi ana a Rusia, ua hoouna aku nae o Rusia i kona manao hope loa ia Helene, a ua kokua ia e na Mana Nui.

 

 

HUNAHUNA HUIKAU.

 

            HE HAAWINA I KA ILIHUNE.-O kekahi o na kanaka waiwai o Beritania, o Geoti Pibode (Peabody) kona inoa, ua haawi makana ae oia, he hookahi haneri tausani pauna kala Enelani (£100,000) no ka poe ilihune o Ladana e noho ana me ka hoomanawanui i ka nele i na mea a pau.

            LA HOALOHALOHA I KE AKUA.-O ka la a ka Peresidena o ke aupuni Ripubalika nui o Amerika Huipuia i hookaawale ai i la hoalohaloha i ke Akua, ua malama pu ia ma kela kulanakauhale nui o Balina ma Europa i ke kakahiaka o ka la, maloko o ka Halepule Amerika. I ke auina la iho, ua haawi ae, ke Kuhina Noho o Amerika Huipuia i ahaaina nui. He anaina nui kai akoakoa ae ma ia ahaaina, me ka hele pu ana mai o na Kuhina.

            KANIKELA IAPANA NO HONOLULU.-Ma ka H.M. Wini palapala i kona nupepa ma Honolulu nei, ua ike iho makou, ua ku ae ma Kapalakiko, kekahi haole Iapana, e holo loa mai ana i Hawaii nei, e nana i ka pono o kona lahui. Na ke aupuni Iapana oia i hoouna mai. Penei ka olelo a kekahi nupepa o Kapalakiko no ua Kanikela la: "Mawaena o na ohua i ku mai nei maluna o ka mokuahi Kina, he Kanikela i hoounaia mai e ke aupuni Iapana e holo i na Pae Aina Hawaii, e nana i na pono o na Iapana e noho la malaila. He kanaka opio oia nona paha na makahiki he 21. Ua mahaloia kona naauao, a no ka ohana kaulana mai hoi. Ke manaoio nei makou, o ka mua keia o na Iapana i hoounaia i na aina e, e hapai i ka oihana noho ana Kanikela, a e hai ae i ka holo ana o ka hana ma kela aina hui. E hoike ana keia a e imi ana hoi i ka pono o kona mau makaainnana iho e noho laula ana ma kela a me keia wahi." I hoounaia mai keia Kanikela e nana i na kanaka Iapana paahana maanei, a hoike aku i ke aupuni.

            AOHE LIKE ME HAWAII.-Eia mai ka olelo aloha a kekahi keiki haole i hanauia ma Hawaii nei, a noho hoi maanei mai kona wa i hanau mai ai e imi i kona ola iho, aka i keia manawa, ua holo aku oia me kana wahine ma ka aina Ripubalika o Amerika Huipuia, ka aina o na makua ma ke kulanakauhale o Kapalakiko: "O Kapalakiko, aohe ia he wahi kanalua no ka imi dala ana-e hikiwawe ana ka loaa mai a me ka lilo aku, mamua o na wahi e ae o ka honua nei-aka, no ka maluhia a me ka malu o na oihana a me ka noho ana oluolu ma na home me ka maikai, aohe mea maanei, e hoohalike aku ai me ko kakou mau wahi mokupuni i aloha nui ia." Hele wale aku la no ke keiki o na mokupuni uliuli, a huli hoi mai la no ke aloha i ka aina hanau.

            MOKUAHI HOU.-Ua kuai hou ae ka Hui Hooholo Mokuahi o Kaleponi, Orgona a me Mekiko i ka mokuahi Pelican nona na tona he 445. He moku mama keia, a he hiki ia ia ke lawe he 500 tona ukana me na ohua, ma ka eiwa kapuai kona hohonu iloko o ke kai. O kona loihi, he 189 kapuai; laula he 24 kapuai, a o kona hohonu, he 13 kapuai; Ua kapiliia oia me ka hao kila, a he hiki loa iaia ke holo, he 12 mile iloko o ka hora hookahi, in a e hoaia ana he 12 tona lanahu i ka la. Wahi a Wini, he kupono loa keia moku no ka holoholo mawaena o Honolulu a me Hilo, me ka hoi mai iloko o ka hebedoma hookahi, malalo o ke kanawai hou o Hawaii nei, aka, eia wale no paha kahi hemahema, aole paha e ae mai ana kela hui i ka puu dala i hookaawaleia. Ua kapiliia keia moku ma Enelani, me ka manao e holoholo mawaena o Dubalina a me Livapula, aka loaa koke nae oia, e holoholo ana malalo o na hoomauna ana a na kipi o ka Hema, nolaila ua kailua @ e ke aupuni, a ua hoka na mea moku.

            NA OIAI NA KAPALAKIKO.-Ua ike iho makou ma ka Wini paiapala maloko o kana nupepa o ka pule i haia, ua hoohakui iho ke oiai ma Kapalakiko ma na @ i ku aku ai, oia hoi ka la 29 o Novemaba, ka la ana i ike maopopo loa ai. O na hale i poino i ke oiai mua. ke waiho paee nei lakou. mai ko lakou mau kahua ae, a e wikiwikiia ana paha lakou e kapili hou i keia mau malama aku.

            AHAOLELO PANIOLO.-Ma ka la 15 o Ianuari o keia makahiki, e halawai ai ka Ahaolelo o Sepania malalo o ka hooponopono ana a na Luna Aupuni Ku i ka wa. O ka la 15 o Dekemaba i hala iho nei, oia ka la i hooholoia, e koho na makaainana oia aupuni i na Luna Ahaolelo a lakou i anao ai e hoouna mai i ka Hale Ahaolelo.

            ANAINA NUI NONA KUHINA ENELANI.-Ma ke kulanakauhale o Livapula, ua Eneiani, ua akoakoa ae kekahi anaina nui, me kekahi mau hana e ae, no ka hoohanohano ana i na Kuhina o Beritania, i hoopauia iho nei. Oia hoi ka aoao Kuhina o Disraeli ma i haalele honua iho nei, no ka ike ana, ua oi loa aku ka poe kuokoa iloko o ka Hale makaainana mamua o ka lakou mea i manaolana ai.

            KE AUPUNI FARANI A ME NA NUPEPA.-Ke hoomau nei ke aupuni Farani i ka hoomaau ana i kekahi mau nupepa o kona aupuni iho. Ua kauohaia kekahi mau Lunahooponopono nupea elima ma ka palapala kena, e hele mai imua o kekahi Aha Kivila i ka Poalua, la 2 o Novemaba. Ina pela ka hana mau ana a kela aupuni, alaila, o kona makemake no ka uumi ana i na manao kuokoa o kela a me keia makaainana Farani. Malia no paha, oia no kekahi kumu e nune mai nei ia aupuni.

            E hoalaia ana kekahi kuakuka ana ma Sepania e hoopau loa i ka hoohakaka pipi kea ana ma kela aupuni. Pela no hoi pahaka pono, e ao-kanaka ae. O ka puni no ia a na kanaka Paniolo o ka hoohakaka holoholona. Pela no hoi i ikeia ma Honolulu nei, o ka hoohakaka moa. He puni hemo ole paha ia mai ko lakou mau kupuna mai. E pau ana nae i ka wa o ke ao-kanaka ae.

            Ma ka hoike ana a ka papa helu moku o Beritania nui, no na aumoku kaua, he 735 mau mokuahi, a he 181 mau moku pea.

            O ke Kamalei Alii o Perusia, ke kaikamahina mua loa a ka Moiwahine Victoria, ua hanauia nana eono mau keiki. O ka muli loa o kana mau keiki, he eono wale no malama, a o kona mua ae, he 18 malama. I ka makahiki 1857 iho nei no kona mare ana, aka emoole no uae ka hanau ana mai, e hoopuipui loa ae i  na Keiki Alii o ka aina. Pela no hoi paha ka noho ana maluhia, a loaa ae no ke kane o ka hoohuaia mai la no ia.

            I ka hiki ana o Generala Kalani ma Bosetona, a huli hoi mai, ua holo aku oia i kekahi kulanakauhale o Rodilana maluna o kekahi kaa lio, i hoohamamaia, i ike mai ai na kanaka a pau iaia. Ua hele loa aku oia a hiki i kahi o ke kinaaina o Rodilana, oia o Generala Burnside.

 

KA LUNA HOOPONOPONO, - - L.H.KULIKA. KA HOPE LUNA HOOPONOPONO, J. KAWAINUI.

            POE HAKU MANAO NO KE KUOKOA.

Rev.L.Laiana (Lyons) S.M. Kamakau, Rev. M. Kuaea. Rev. C.B. Anelu. D. Malo, (Lokoino.) (Andrews.)

 

 

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU, IANUARI 9, 1869

 

Olelo Pane a ke Kubiua Kalaiaina i ke Komite Makaainana ma ke kauoha a ka Moi.

 

E NA KEONIMANA:

            Ua kauohaia mai au e ke Alii, ka Moi, e hai aku, o ka oukou palapala hoopii o ka la 28 o Dekemaba, ua waihuia aku mua on a i a maloko olaila i waiho mai ai oukou, he Komite oukou no kekahi Halawai a ka Lehulehu i hiu ai ma ka la 26 ma Honolulu nei; a ma ka manao ana o ka halawai, nona na Komite o oukou, o ka hana a ka Papa Ola, ma ka hookuu ana aku i ka mokumahu Idaho, e komo mai iloko nei o ke awa, me ka mai puupuu liilii maluna on a, i hoike mua ia mai i ka Papa Ola, ua noonoo nuiia, he mea e hoopoino ai i ke ola o ka lahui, a pela aku, a ma ia mea, malalo o na kauoha a ia halawai, ua noi mai e hoopauia na hoa o ua Papa Ola nei mai ko lakou kulana mai.

            Ua kauoha mai ke Lii, ka Moi ia'u, e hai aku o ke ola o kona lahui, he mea mau kana noonoo nui ana no ia mea; a ua oluolu no hoi oia i ike ana, ua hoalaia ka noonoo ana o ka lehulehu ma na mea e hiki ai ke pale aku i ka laulaha ana o ka mai puupuu liilii; a ua ike no hoi ia, ua hapai ka Papa Ola i kekahi mau kumu e pale aku ai i ke komo ana mai a me ka laulaha ana o keia mai, a ke manaolana nei hoi e kokua mai ana ka Lehulehu i ka lakou mau hooikaika ana ma ka o pono ia ana, no kela a me keia mea ponoi iho, kona ohana, na makamaka me na hoalauna.

            Ua kauoha pu mai ke Lii, ka Moi ia'u e hai aku, no na mea e pili ana i ka mai maluna o ka Idaho, i hoikeia mai ma ko oukou palapala hoopii, ua ike oia i ke kumu, ua hana ka Papa Ola me ke akahele nui ma ka ike maikai loa i loaa ia lakou a me ka hana nui i ili mai maluna o lakou e pili ana i ka lehulehu. Ua ike pu no hoi ia, ua makaala na hoa o ka Papa, ma ka lakou lawelawe ana i ka lakou mau hana i waihoia aku ai. Ma ke Kanawai, he Peresidena ke Kuhina Kalaiaina no ka Papa, a ua waeia mai no hoi kekahi mau hoa e iho, mai na kana noonoo a malama pono o ke anaina, a ua hana me ka uku ole a ma kona manao, ua malama pono ia ka lehulehu e lakou; a ma ka heluhelu akahele ana no hoi i ka oukou palapala hoopii, aole ia i ike i kekahi kumu i @ mai, a aole no hoi i loaa ia ia, no ke noi ana mai e hoopauia ua poe Keonimana la. Ka oukou Kauwa Hoolohe.

FRED W. HUTCHISON,

Kuhina Kalaiaina.

            L. R. G. Davis. J. O. Carter. C. J. Lyons, J. W. Keawehunahala, A.M. Kahalewai. Keena Kalaina. Honolulu. Ian. 4, 1869.

            KE hoolaha nei makou i ka pane a ke Kuhina Kalaiaina ma ke kauoha a ka Moi, i ke noi a ke Komite e hoopauia ka Papa Ola.

            Ua akaka lea ke hopohopo like nei ko kaou Moi me kakou, i ua mai iho nei i pae mai ma Hawaii nei. Aka, ke kaumaha nei makou no kona manao, aole i hewa ua Papa Ola la ma ka ae ana e pili mai ka mokumahu Idaho i ka uwapo ma Honolulu nei, me ka hoolele ana mai i na eepakeke o hope o ka moku, oiai ua hoopaa ia na eepakeke o waena o ka moku.

            E na kana mai Hawaii a Kauai, eia kakou iloko o ka wa pioloke no ka mai i loko, "Puupuu @." O ka halawai a na makaainana o ke kulanakauhale o Honolulu nei, a me ka hoopii a ke Komite kauohaia e kela Halawai Makaainana e noi i ka Moi e hoopau i na Lala o ka Papa Ola, ua lilo i mea heneheneia e na nupepa aupuni. Ua hoolaha makou maluna ae i ka Palapala Pune a ka Peresidena o ka Papa Ola i na Komite, a maloko o laila e ike ai kakou na makaainana, aohe i noonoo nui ia ka kakou mea i noi ai. Ua waiho palaleha ia ko kakou mau manao, a ua hilinai lakou maluna o ko lakou akamai iho me ka noonoo ole mai i ka kaou. Makehewa ua hoopii a na makaainana ma keia hope. Ua ahona ko kakau noho u ana a haulea aku.

            Ma ka pauku hope o  ka palapala pane a ke Kuhina Kalaiina i ko kakou Komite e ike ai kakou, penei kana olelo: "Ua hana ka Papa Ola me ke akahele nui ma ka ike maikai loa i loaa ia lakou a me ka hana nui i ili mai maluna o lakou e pili ana i ka lehulehu." O ka ike ana anei a ka Papa Ola, he mai puupuu hebera maluna o ka mokuahi Idaho, a ae aku ia moku e holo mai a pili ma ka uapo o Ainahou, a hoolele i na ukana a me na ohua o hope i uka nei, oia anei ko lakou noonoo akahele? Aole loa makou e ae aku ia manao, a pela no ka lehulehu a puni ke aupuni.

            He noonoo akahele anei ia no kela Papa Ola, ka ike maka aku no, he mai luku weliweli maluna o kela moku, a hookomo mai no me ka manao ole i ke ola o ka lehulehu? Ua noonoo nuiia aenei a ua malamaia anei ke ola o ka lehulehu kanaka HAwaii ma ia mea? Aole, aole loa!

            Penei e maopopo ai, aohe i malamaia ko kakou ola ko ka lehulehu. I ka ae ia ana o ka mokuahi Idaho e komo mai iloko o ke awa o Honolulu nei, ua holo mai no ia a pili i ka uapo, a hoolele @ i kona mau ukana a me na ohua o hope, me ka hoomalu ole i ka moku, a hookaawale ole aku hoi ma kahi mamao, aka o ka mea i loohia wale no i ka mai kai hoomaluia a me na ohua o waena o ka moku, ka poe i pili launa ole aku.

            A eia ka mea kupaianaha, aole i launa ke kanaka mai maluna o ka Idaho me na ohua o waena i ka wa i puka ai ka mai, me na ohua o hope wale no kona launa ana. Eia nae, ua hookuuia lakou o hope, a ua hoopaa ia ko waena.

            I ko makou noonoo kupono, me ke akahele ua haumia @ kanaka a pau maluna o ua moku la no keia mai. No ka mea, o kela moku ko lakou home iloko o kela mau la popilikia. O ka hoomalu hapa ana a ka Papa Ola i na ohua o hope o lakou wale no, aohe mea nana e hoapono aku.

            Ma ka nupepa haole aupuni, he palapala mai kekahi kanaka o Enelani i hoopaaia, e hoopii ana i kona Kanikela no ua kumu la i olelo ia maluna. A ua pane ke Kuhina Kalaiaina. I kona pane ana nae, ua uhi wale ia ka launa nui ana o ke kanaka i mai me na eepakeke o hope a hiki i ka manawa i pala mai ai ka mai ma ka ili o ka mai. No ke kokoke ana o ke keena kahi i hoopaaia ai ka mai i na la hope o kona mai ana ma ke keena o na ehua o waena, nolaila ka ka hoopaa ana o lakou.

            A pehea hoi na ohua o hope ana i noho pu ai a hiki i ka la i akaka ai he mai puupuu liilii keia, a hookaawale ia ma kekahi keena o mua loa? Ina paha he kuke paina ko ke kanaka, alaila hookuu waleia; a in a he ahinahina, oia ka mea e hoopaa ia ai. Kapakahi no!

            Ke hai aku nei makou i na kana a pau me ke kanalua ole, ua laha aenei ka Mai Puupuu Hepena ma Honolulu nei. O kekahi o na ohua o ka Idaho, o Waka ka inoa, aohe i hoomaluia i kona lele ana mai iuka nei, ua loohia oia i ka mai Puupuu Hebera i keia manawa; alaa ka hauhili o ua Papa Ola nei a kakou la. Mailoko mai o ka poe a lakou i ae wale aku ai e lele mai iuka nei, e loaa mai ai ia kakou ka anoano ino o kela mai hepera loko. Ina e loaa ana keia, alaila me he mea la, e loaa hou mai ana kekahi oia poe. Ma keia mau la iho nei, ua hookahinu ae ua haole nei maloko o ke kulanakauhale nei me kona mai. He mea maopopo e kawowo mai ana ka anoano a ka Papa Ola i kanu iho nei. Heaha ka hopena?

 

No Sepania.

            HE nui na mea hou e lohe ia nei no Sepania. Ke puka mai nei kela aina i hoopaa loihi loa ia iloko o ka poeleele o ka Hooinana hoonaaupo a ke Katolika, iloko o ka malamalama o keia kau kupanaha o kakou.

            Iloko o keia mau hebedoma pokole iho nei, ua noi aku ka Ahahui Hoolaha Baibala o Enelani ia @ @ @ @, e ae i ka hookomo ana i na Baibala ma kela aina. A ua ae koke kela, @ ka nonoi ana hoi i ua Ahahui ia, e hoolaha ana mai i na Baibala.

            Ua @ ka Baibala ma Sepania. A ua hoouna koke ia he 89 paha Baibala me na Kauoha Hou mai Enelani ae; a @ paha ua na mau pahu ia ma @ ke Kapitala o Sepania i keia manawa. E hoonani kakou i ke Akua no keia @ @ ana!

            Aka, mai kuhihewa kakou e ae wale ana na Kahunapule Pope i keia @ ana ko lakou @. He paha nui ko lakou @ keia hoomalamalama ana o Sepania. Ua hoolaha ia mai nei e ka Waea @, he $4000000 ke poho o ka @ ma @ keia kipakuia ana o ka Moiwahine @ o Sepania. Aole no paha @ a hooala ia ke kaua e ke @, i mea e lanakila hou ai na Kahunapule Pope @ @ aina. A e kahe nui @ ke koko. O ka hana mau no ia o kela aoao mai kahiko mai.

            Aka, e pule nui kakou i ke Akua i hoomau ia ka noa ana o na hoomana a pau a me ka noa ana hoi e ka ke Akua Olelo Hemolele ma Sepania.

 

Ua ku i ka Poka!

            KE walaau wale mai nei @ @ Aupuni, no na mea i @ ma ke @ a me ka nupepa a Wini, no ka hookani pu ana i ke aumoe o ka la 25 o Dekemaba. O ka laua mau pane, he makana wale no, e @ ai ia makou e pale aku. Ua ku laua na poka! A ke @ laua nei makou he mau makahiki pokole wale no, a e hoopau ia keia hana @, o ka @ pu ana i ka la Karisimasa. Aole e @ loa, a e hoolohe ia ana ka leo o na makaainana ma keia mau hana, a me kekahi mau hana pono ole e @.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

            Ua hana ia iho nei i @ hou mahope o ka luakini o @, i wahi @ e hoopunana ai i ka ogana nui o ia luakini.

 

            KUDALA MAKAHIKI HOPE.-Ma ka po I'oaha o kela pule ke kudala hope ana, no ka makahiki i hala, o na lole, ua mea makana, ua mea aniani, a me kela mea keia mea, maloko o ka hale kudala o C.S. Bato.

 

            I keia la e hoolako ana ke Kula Sabati o Kawaiahao ia ia iho, me kekahi mau buke mele kula, a kauoha hou. E kukulu ia ana he wahi waihona buke no ia Kula Sabati ma keia hope iho.

 

            HALE KUAI LOLE.-Ua wehe ae nei o @ i kona Hale Kuai lole ma @, ua ke kuai ana aku me ka makepono loa i ka poe kipa aku e kuai. E nana i kana olelo hoolaha ma ka pepa o keia la, a e hele malaila e hooma-oe ai, a e ike hoi i na mea kuai.

 

            Ma ka hoopanee ana o ka Aha Hookolokolo Kaapuni o ka mokupuni o Maui, ua ike iho makou, e kukuluia ana he Aha Hookolokolo hou ma ia mokupuni, ke hiki aku i ka la 20 o keia malama. Ia manawa e hookolokoloia ai ua pake pepehi kanaka.

 

            Ua hoolaha ae ka Papa Ola, he kupono no i na Luna Mahiko, na Kahunapule a me ka poe kupono e ae, e noho ana ma kela a me keia apana o na mokupuni o Hawaii nei, ke O i ko lakou mau ohana iho e like me ka mea hiki ia lakou.

 

            KA POE OHUA I HOONAUIA.-Ma ka Poakahi iho nei, la 4 o keia malama, ua hookuu ia mai na ohua 14 o mua o ka mokuahi Idaho, i hoomaluia ai makai o ka moku pili mamuli o ke kauoha o ke kanawai. He mau pake, mau haole, a he kanaka Wahii.

 

            KAI HOEE MA UAPOU.-Ma ka la 11 aku nei o Augate, ua holapu me ke kai hoee nui ma ia mokupuni, ma ka pae aina o @. Ua lawe aku i ka waapa i ka moana lewa, a ua komo mai kela Kiapa Hawaii, me ka ukana nui maluna @ he papa, no Kimo Pelekane ma paha. Mahuahua loa na papa o ko kaou nei kulanakauhale i keia manawa. He mau moku papa no kekahi a hoea hou mai ma ko kakou nei awa.

 

            HULI HOI AKU KA "IDAHO."-Ma ke ahiahi Poaono, Dek. 26, ua huli hoi aku ka mokuahi Idaho i Kapalakiko @ na waiwai o Hawaii aku nei. I kona wa e makaukau ana e holo, ua huli aku a hele mai na ohua e aloha. Ua hoi hoi aku la ia me kona have olenalena, aka, ua waiho iho nae i na anoano e kanu maanei.

 

            HE KULA HOONAAUAO HOU.-Ua loaa iho iho nei ia Mr. Huggins a me kana wahine, he mau haumana uuku, ma ko laua kula ma kahi o Kapena Kano ma o iho, aka, ke makemake nei nae laua e loaa hou on a mau keiki. Ke hoomaka nei laua e ao i keia mau la, ma na lala o ka ike, a ma ka hookani pila ana.

            @ HONOLULU.-Ua pale ka uluaoa ana o Honolulu, ua lele aku ke kikina maluna o ua eneu o ke kai, a aia na aumoku okohola ke @ ia la e na ale kawahawaha o ka moana. Ua hoi hou ke awa o Honolulu a e like me kona kulana mau, o @ malie. He @ paha auanei ka @ Kilauea Pele a me ka Ossipee i ke kiai mai i na wahi uapo o kakou. O na moku @ holoholo pili aina no hoi kekahi ke hoi mai, a @ aku ma ka lakou mau huakai mau.