Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 4, 23 January 1869 — Page 1

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Brandi Onzuka
This work is dedicated to:  To my supporting parents Jessie and Randal On

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

He Palapala Hoike hana mawaena

ONA PAKE MA KA MOKUPUNI

o Hawaii na S. P. Ahiona.

 

HOOMAKA MA KONA HAWAII.

 

            9—Hora 9 kakahiaka, halawai pule ma ka luakini o Helani, i Kahaluu no na kauaka a he mau pake elua ma ia halawai. He nui no na mea i hiki mai e hoolohe i ka olelo a ke Akua. Ua kokua mai o Rev. S. D. Kupahu ia’u. A i ka pau ana o ka halawai, o ko makou hoi aku la no ia a hiki I ko mana hale i hookipaa ai, a o ka hoomakaukau no ia no ke paua awakea. Launa pu iho la bui me ka mea I Mahaloia G. J. Hoapili. Lunakanawai Apana o Kona Hema. Ma ko’u hakilo ana I kona mau ouli, he mau helehelena aloha kona i ke kanaka o ke Akua I hoenohoia malaila.

            Mahope hoi o ki pau ana o ka makou paua awakea haawi i ke aloha I ka mea nona ka hale, a i kou aloha no hoi Mr. Kupahu, Mr. Hoapili a me kahi pake noho hale kuai malaila.

            Haaleia iho la maoa in wahi, a hele aku la me ka manao e hoi loa a hiki ma kahi o Rev. J. D. Parisa ma Kuapehu. Aka, ia maua me i hiki aku ai ma kahi hale kuau o kekahi pake mauka o Kaina he lohe iho la au i kekahi kanaka e olelo ana malaila “he la ahaaina nui ia no Kaina ke kaula wahahee.” Me kona hana ma Lehaula makai ponoi o ka laakiu o Lahaula. Aia hoi malaila o Kakina a me kana wahine ua kmo laua iloko o ia hoomana lalau a Kaona I alakai hewa ai.

            Kupu ae la hoi ko’u manao no Kakina a me kaua wahine. no ka mean hoi, he mau makamaka no laua no’u. I ka wa ia makou e noho ana I ka malu ulu o Lele; a o kana wahine hoi. He hoahanau no ko makou ekalesia o Lahina.

            A na kuu manao nui hoi e ike ia Kaona a me kona mau kanaka ke kahi. Nohala, ua paa kuu manao e iho aku e ike ia lakou. O ko mana iho aka la no ia. A no ko maua ike ole I ke alanui e hiki aku ai ilaila, nolaila, na nonoi aku maua I ka lokomaikai o kekahi kanaka e hele ana ma ia alanui, e alakai aku ia maua ma kahi o Kaono. Ua ae mai no ua kanaka la.

            O ko makou iho aku la no ia a hiki ma kahi o ua hoomana nei, a he mea hou no ia I ka ike ana aku ia lakou, ko lakou kahua a me ko lakou aahu. Ekolu paha kaulahao ke kauwale, mai ko maua wahi e ku ana a hiki aku ma ka lanai haaiu, ma ka aoao hikina, oiai e kau ana no maua maluna o ko maua mau lio. Ike aka no maua I na kane a me na wahine a me na keiki, e hele mai ana I o maua la mailoko mai o ko lakou lanai me ka aahu keokeo mai luna a hiki ilalo.

            Ua hele nui mai lakou a ku ma kuu aoao. Ua aloha mai no kekahi ia maua, mahope o ko maua aloha ana aku ia lakou; aka, o ka nui o lakou, h nana wale mai no ia maua me ke aloha ole mai.

            Ma kuu makikai ana I na haunona o ko lakou wahi. e ku ana no ka pahu hae, a e welo ana no ka hae. Me na hua ulaula I kuaua ma ka inoa IEHOVA ma ka aono Hikina a ka aoao Hema. He mau hale pili e ku ana, ua 20 a oi ae ka nui o na hale; he mau hal hilii uo, a he mala uala e waiho ana ma kai aku a o ka nui, he nahelehele wale no, a he ano kuouoono ole no hoi.

            I ka wa o’u e makikai ana I na hiohiona o ia wahi, aole no I loaa ia’u o Kakina a me kana wahine. Ka’u mau mea hoi I manao nui aku ai, nolaila, hooili aku la au I ka’u olelo kena maluna o kekahi kanaka opiopio, o Kaimiki ka inoa, m Lahinaluna no oia mamua iloko o kekahi mau makahiki, a ua hookuke ia e na kumu, no kekahi mau hewa ana I hana ai, a eia no ka ua komo no oia I ka hoomana a Kaona. I kuu ike ana iaia, I aku la au, ‘eia ka o oe no kehahi maanei? Aloha ino!’ Aohe no ona leo I pane mai ia’u, aka, me he mea la nae ua hilahila paha oia. Ninau hou aku la no hoi au. ‘Aia la hoi mahea o Kakina a me Kaloke Kakina?’ I mai la kela, “Aia no laua ma ka lanai.” I aku la au. ‘E oluolu paha oe e kii aku ia laua, a e laua I keia wa.’ O ke kii aku la no ia o ua Kaimiki ia Kakina a me Kaloke kaua wahine. Ia’u nae hoi e kakali ana no ko Kakina ma kiki mai, ua hoohaili kamailio aku ao me na kanaka e ku paapu mai ana, me kuu ninaninau aku hoi ia lakou, ‘Aia I hea o Kaona?’ Hai mai la lakou, “Aia no iloko o ka hale.”  Ninau hou no au ia lakou. ‘Heahe ke kumu o ko oukou hahai ana ia Kaona, mamuli o kana alakai hewa ana?’

            Ma keia ninau ana a’u pela, pili ae la ka ula o kekahi poe, a ano okalakala mai la. A ike aku la au I ke kahi kanaka e paa ana I ka buke Baibala, e hooia mai ana, no ko lakou hahai ka ia Kaona, ka mea I paanaa ai ka buke okoa o Kalelu wahi ana.

            Ia’u e paio ana me lakou, aia ka! Aole he hoi hou mai o ua Kaimiki la, a’u hoi I hoouna aku ai e kii ia Kakina ma; aia hoi, holo mai la kekahi wahi keiki mai ka lanai mai, a hai mai ana ia’u, “I mai nei o Kakina, aole e hiki mai, no ka pilikia.” Ia Manawa no, uinau hou aku la au I kekahi poe mai ka lani mai, no ko Kakina ma pilikia ia ia Manawa. Hai ia mai ana, “e ai ana.” No ia mea, maopopo iho la no ia’u, no ka hilahila, ke kumu ona I hele ole mai ai a me kana wahine e ike ia’u. O ka pau ae la no ia o kuu manao no laua.

            Huli ae la au, a paio aku la I ka poe o ka aoao o Kaona, oiai lakou e mumulu mai ana a nui loa. Ia waa, okalakala koke mai la no kekahi o lakou, a e ole e papeia ae e kekahi o lakou. I ka I ana’e, “Mai huhu aku oukou I ka pake malihini.” E ole ia wahi leo I pu-a ae, pau ai ka huhu o lakoa, ina paha ua okaikai loa; aka, awau hoi a me kuu wahi hoa hele, ua kupaa loa no maua ma ke kahua o ka lanakila, a lanakila io no.

            He hora a oi ae ko maua paio ana me lakou, oiai ua ahiahi no. nolaila, haawi aku la maua I ko maua aloha hope ia lakou, me kuu kauoha aku ia lakou, e mihi koke lakou I ko lakou hewa imua o ke Akua, I pakele ai I ka hoopai weliweli I ka la mahope, a o ko maua hoi aku la no ia ma ko Mr. Parisa home.

            OKAT. 10- Ma ko’u manao maoli no e haalele ana ia Kaawaloa, o keia la Sabati me Kealia. Kona Hema, aka ua aua o Mr. Parisa ia’u e noho a noa ke Sabati ma Kaawaloa, alaila hele. Nolaila, ua hele hou au e launa me na pake o ia wahi, me kuu paipai ia lakou e hele I ka pule I ke ahiahi o ka la apopo, ma ka luakini o Naawaawa.

            OKAT. 11.- Ma ke kakahiaka Sabati, iho pu maua me Mr. Parisa I ka halawai haipule ma ka luakina o Napoopoo. He luakini nui no ia a maikai hoi. He anaina nui no hoi kai akoakoa mai I ka pule kakahiaka. Ua haawi mai no o Mr. Parisa ia’u ka haiolelo. Ua haiolelo au ma ka olelo Hawaii. A pau ka pule kakahiaka ma Napoopoo, ua hele pu no maua me Mr. Parisa e mala I ke pule ahiahi ma Naawaawa. He anainanui no malaila, me na pake eha. Ua haiolelo au ma na olelo elua. Hoomaka ma ka olelo Hawaii, a mahope ma ke olelo Pake, a pela aku e kike ai. He pokole no ka mana wa o kekahi a me kekahi a hiki wahi a ka hookauia ana o ke anina, me ka ololi o ka naau.

            OKAT. 12- Mahope o ka pau ana o ka makou pule ohana kakahiaka, haawi aku la au I kuu aloha ia Rev. J . D. Parisa a me kona ohana, no ko lokou hookipa oluolu ana ia maua. He aloha ka maua I haawi uku ia lakou, a o ko maua haele aku la ma ke alanui e hele ana I Kau.  Oiai ua kokua lokomaikai mai no o Mr. Parisa ia’u I kekahi hoki, a he ho no loi ka I kuu wahi hoa hele, a o ko maua haele aku la no ia I o ka ihu no o na holoholona ke Pailata. Ma ke alanui no mauka ka maua haele ana. Phia pono no ka maka o kahi malihini I ka nana, ke alawa ae ma o a maanei.

            He loa keia hele ana, a ma ka hora 4 paha o ke ahiahi, hiki ana maua I Alika, ma Kapalilua, Kona Hema. A no kuu lohe ana ke pake mea hale kaui malaila, huli ana maua a loaa ke hale, o ko maua hookipaia no ia. I ko maua hiki ana aku nae. Ua hala ka pake I kai o ka moku. OAiona ka inoa o na nake nei. O ka wahine wale no a me na makua o ka wahine ke nono ana. Aloha mai la ka wahine ia maua me ka ano oluolu, a kaohi no hoi ia maua e noho a hoi mai ke kane, a hele aku la kela e hoomakaukau I ai na maua. Ma kuu i9ke ana, he wahine I ku I ka poe e oleloia ana ke “lokomaikai.” Aole no I liuliu loa iho, hoi mai ana ka pake, a o ko’u hele koke no ia e halawai pu me ia me ka aloha. He pake malihini no ia a’u I ike ole ai mamua, aka, ua oluolu nae oia e hookipa ia maua e moe ma kona wahi ia po. Me ka haawi mai ia maua I na mea pili I ke oia o ke kino.

            No keia hookipa maikai ana o keia pake ia maua, nolaila, ua loaa ka Manawa kupono e kamailio pu ai me ia no na mea pili I ko ka uhane. Aka, me kuu hookaka ana nae e kamailio aku iaiai, ua hoopukoke mai kela me ka I mai, “he Palani au a me ko’u ohoana a pau.” No kei mea, ua hoakaka au iaiai I ke kuhihewa o na Palani e hoomana nei, me kuu manao e alakai iaia ma kuu aoao, oia ka aoao hole pope. Aka, I mai la nae kela ia’u, “he pono wale uo ia’u na aoao a pau. Aole no au I hoomaopopo I kea no o ka hoomana pope, aka, no ka hele o ka’u wahine a me kuu mau makuahunowai ma ia hoomana ke kumu o ko’u hele ana.” Me he mea la pele io no I ka nana aku, oiaia aole io no paha oia I manao nui ma ia hoomana, a me he mea la o ka hoomana no o kona aina kana e hoomana nei. Ua nui ka’u kau aiho pu ana me ia ko ia ano. Aka, ua waiho pu wale mai no kela me ka hoomaopopo ole. Haule iho la makou a hiamoe.

            OKAT. 13.- Mahope iho hoi o ka aina kakahiaka. Haawi au I kuu mahalo ia Mr. Aiona pake me kana wahine, no ka lokomaikai o ka lauau hookipa ana ia’u, me ke uu waiho aku I mau huaolelo paipai no na mea I pili I ko lauau uhane, a o ko maua haalele noia ia Aieka, Kona Hema. A ma Kau no ka ihu o ko maua mau holoholona, he pono hele wale no ka maua me ka alakai ole. He aian momoua no a Aieka, he ulu laau. A he makelehele uliuli no, ua kupono ke kanu I na mea he nui, me ka ulu maikai no, pele no kuu ike ana kau, aka. Ma kuu makaikai ana I kela aoao a me keia aoao a kapa alanui, oiai. Ia’u e naue malie ana, o ka awa wale no ka nui o ka mea I kanu ia ai, oia ka ko’u maau I kahaha nui ai, no ka mea, e haalele ana ka I na mea e pomaikai ai o ka lehulehu. A kanu nui I na mea e poino ai o kaie lahui holookoa, oia hoi ka awa, nolaila ea. E na makamaka o’u ma Aleka, Kona Heme, he maikai no ke kanu a nui I ke ko, maia, kope, alani, a lea na mea like he nui wale, aka, o ka awa ea. Mai noho a kanu iki ia mea, I mahuna ole ka ili, makole ole ka maka, a I inoino ole ai ke kino o na kanaka o kei Pae Aina o Hawaii nei.

            Hookahi mile a oi paha o ko maua hele ana, halawai makou me Rev. J F. Pogue a me Rev. L. H. Kulika mai Waiohinu, Kau mai laua, e holo ana I Kona Akau no ka halawai lunakahiko; ua lulu lima makou me ka naau hauoli, a ua kukuku akou no kekahi mau minute pokole ma ke alanui no ka uinaninau mai o laua I ke kekahi mau mea e pili ana I kuu hana; I ka pau ana o ko makou kamailio ana, aloha aku a aloha mai, o ke kaawaie hou no ia. A ma ka aoao akau ko laua alo. A ma ka aoao hema ko maua, a komo no maua iloko o ka aina o Kau.

            He aia aa-pele waie no ka hapa nui o Kau. Ma ka aoao e pili ana I Kona he ino maoli no. a o ka aoao e pili ana ma Waiohinu he maikai iki no. no ka mea, ua hana hou ia ke alanui, aka nae. He ino no ka hele aoa no ke aa-pele; maanei no kahi i hele wawae ai o kuu kanaka no ka eha o ka wawae o kona lio no ke aa. he he’e malie wale no ka maua, no ka maa ole o ko maua mau holoholona i ke aa. a pela no maua a hiki ma kahi e hoomaha ai I ko maua kokoke ana aku ma Kahuku. “Kela wahi i kahe hou ai ka pele i ka malama o aperila aku nei,” halawai me Rev. Kauhane a me kona ohana a pau, a me Mr. Kupakea. mai Waiohinu mai lakou i keia la. a e holo nui ana i Kona, a ua aloha aku au ia lakou a pau, he mau minute wale no o ko makou kamakamaiho ana, a o ka hookaawale no ia.

            Hiki aka maua ma Kahuku, ma kuu makaikai ana i ka pahoehoe hou, a me ka aa pele hou no ka malama o Aperila aku nei, maanei no ka mahalo nui o kuu naau i ko ke Akua hana i na mea e weliweli ai ke kanaka iaia. nolaila, hiki auanei i ke kanaka ke makau ole i ke Akua? O ka makau ia Iehova he punawai ola ia. He mea ia e haalele ai na pahele o ka make, Sol. 14:27.

            No ke ino o ke alanui a me ka eha o ka wawae o kahi lio o kuu kanaka, nolaila. ua poeleele no maua i ke alanui a hiki aku ma Waiohinu, Kau.

            Ia’u i hiki ai malaiia. ua maua au a loaa ka hale o Mr. W. T. Martin. a ua hookipa oluolu oia ia’u me kuu kanaka e noho ma kona hale a hiki i ka wa e hele hou aku ai. ua malama mai i no mea pili ola kino. a ua oluolu no ko maua launa pu ana.

            Oct. 14 ma Waiohinu no, mahope iho o ka aina kakahiaka. ua hele au e launa i na pake malaila, he elimaa ka nui o no pake. 3 pake halekuai, 1 pake hale inuki, a he pake paahana kekahi, ua launa pakahi aku au me lakou ma ko lakou wahi; a ua oluolu no lakou i ka lohe ana i na mea a’u i ao aku ai i ka olelo a ke Akua.

            Ma ka hora 4 o ke ahiahi o ia la. ua launa mai eha mau pake. a ua haawi aku au ia lakou i na buke Baibala Pake; a ua hapai au i ka halawai pule pake me ka haiolelo. A mahope o ka pau ana o kuu haiao. ua hoike mai lakou i ka hauoli. no ka lohe ana i na mea hou a lakou i ike oie ai mamua.

(Aole i pau.

 

 

No ke aloha.

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:

            E oluolu oe e hookomo iho i keia mau huaolelo e kau hoolai mai la maluna ma kou kowa kaawale, oia keia, “O ke aloha.” Ua haawi mai ke akua i ke aloha i na mea a pau, a malaila kakou e hahai aku ai.

            O keia no ka huaolelo i kulike hookahi ma ko ke ao nei a puni. a oia no ka huaolelo i kamailio nui ia no hoi ma ka Palapala Hemolele. a he wai wai nui no hoi i oi ae ka mea, ke i mau nei o Iesa ma kaua olelo i kakama e Mataio, a penei no i palapala ia: “O ke aloha ko’u makemake, aole ka mohai.”

            E maopopo auanei ia kakou ke Iesu manao ma keia huaolelo, a o keia no hoi kana i manao nui ai. nolaila, ua hoole mai oia i ka poe a pau e mohai aku ana iaia ma na mea a pau a ke kanaka e makan aku ai. me ka manao iho, e loaa mai ana he mau pomaikai ma ia mea, aka, ke papa mai nei o Iesu. me he mea la, aole ona makemake i na mea e ae, o ke aloha wale no, a pela io no.

            Ke i hou mai nei ka Palapala Hemolele. “E aloha aku oe i koa makuakane a me kou makuahine. i loihi ai kou mau la maluna o ka aina a Iehove kou Akua i haawi mai ai ia oe.” Eia no hoi, “E aloha aku oe ia Iehova kou Akua me kou naau a pau, a me kou ikaika a pau. a me kou uhane a pau.” A he mea paa loa no hoi ke aloha a hiki i ka lua kupapau wahi a Solomona.

            O Paulo no hoi kekahi i kuhikuhi nui mai uo keia huaolelo, no ka mea. wahi ana e olelo ana ma 1Korineto 13:13; a penei noi palapala ia, “Ke mau nei keia mau mea ekolu, o ka manaoio, o ka manaolana a me ke aloha; a o ka aloha nae ka oi ae no keia mau mea.” Pela no hoi, ke manao nei ka mea nana i kakau i keia kumumanao, ua piho pono ka loa a me ka laula o ka Baibala no keia huaolelo.

            Maanei e wehewehe iki au i ke ano o ke aloha i pili ia kakou hookanaka, penei ka mua:

1. He mea lili ke aloha. O ka noho aloha ana o ke kane me kana wahine, a lohe hoi kekahi o laua he mea e kue ana iwaena o ke laua noho ana, ua ike ia paha e kekahi poe, a i ole he manao wale no. a nolaila, puk iwaena o laua keia mea he lili, a o ka laua hana mau wale no ia i kela la keia la, a pela no i ka po, a he mea pono ole no hoi ka ike ana aku o kekahi o laua no ka mea ana i lili ai, a paweo koke kooa maka.

2. He mea pepehi kanaka ke aloha. Ua maopopo no ia kakou, a he nui loa ka poe i li ia ma keia ano, no ka mea, o ke aloha e ke kane i ka wahine e, a oi kona mea e pepehi ai i kana wahine ponoi, a i ole i kana punalua paha. (kane hou a ka wahine.)

            3. He mea kaawe ke aloha. O ke aloha ana o ke kane a o ka wahine paha i kekahi mea e, a i ole, o ka lilo ana paha o kaua mea i aloha ai me kekahi mea hou aku. nolaila, puka ae ia ka manao iloko ona e kaawe iaia iho, a o kona make no ia.

            4. He mea waiwai no ke aloha. No ke aloha o ko Amerika i ko Hawaii nei. ua hoouna mai ko laila poe aloha i ka malamalama i o kakou nei, a ua waiwaikokakou nohoana ilihune. ua kuhikuhi mai no hoi a ia ke Akua ma ka lani. ua ao nui ia kakou ma na mea e naauao ai kakou, mai ka poe kiekie a i ka poe haahea.

            5. He mea mai ke aloha. Ke i mai nei paha oukou. ua wahahee au ma keia mea. aole no na’u na ka Palapala Hemolele no i kuhikuhi mai. pela i olele ia ma ke Mele a Slomona 5: 9: a penei no i palapai ia. “Ua kauoha aku au ia okou e na kaikamahineo Ierusalema. i na e loaa ia oukou ka’u mea i aloha ai. e hai aku oukou iaia ua mai au i ke aloha.” Pele no hoi i olelo ia ma Samuela 13: 1-21 no Amenona a me Tamara kona kaikuahine, a pela no iwaena o ko ke ao nei a pau.

            6. He mea noho oluolu ke aloha. O ke aloha no ka mea nana e hoohui iwaena o ke kane me ka wahine, a me na keiki a laua. a o ka ohana paha. a ua ia aloha no e hookipa oluolu i ko laua mau makamaka.

            7. He mea hoohui ke aloha. O ke aloha ke mea nana e hoohui ka noho kaawale ana o kekahi me kekahi, i na ma Oahu kekahi a ma Kauai nei paha. a ka hele kino no ia, a i ole ia ma na leia e halawai ai ko laua aloha.

            8. Ke aloha o Kristo, aia no ia iloko o ka naau o ka poe makau i ke Akua, no ke mea. he mea nui no ia iloko o kona poe haipule mai ka wa kahiko mai a hiki i keia wa a kakou e noho nei. pela ka mea i olelo ia e na kanaka naauao o ke kau i hala, “Aole moku ke aloha i na waikahe he nui.” Pela ka Iesu i olelo ai ma Mareka 12: 30; 31, pela no ma Roma 13: 10, Iloane 2: 19, 2:10.

            He nui no ka mea i pili ao keia huaolelo “Ke aloha,” aia no i na holoholona keia mea he aloha, aka nae, ina ua hewa ka’u wehewehe ana no keia mau mahele o ke aloha, e kala mai ia’u. E hoi au.

JNO. A. N. KANOA

            Hanalei, Kauai, Sept 25, 1969

 

 

Olelo pane ia Aloha Lahui.

 

No Kuu ike ana iho i kou manao maloko o ka Helu 49, o ka la 29 o Novemaba. e kue mai ana ia’u, no ka pili ole o ke poo me ka wehewehe ana. Ina pela io ka manao o kuu hoa, ke hooia aku nei au. ua kue io au ma ia mea, ho ka mea, ua okoa io no ke poo, a okoa no hoi ka wehewehe ana. Aka, aole nae au e makau ana a wiwo iho hoi imua ou e ka hoa, oiai aole no hoi he mea nui ia kue ana i ko’u manao. Aole no hoi a kau kumu i kukehu ae nei imua o ka lehulehu holookoa o kauu, oia ka’u e hooiaio aku ai, o ke kume ia o ka lahui o kaua i emi ai. Nolaila, aole no na e kanalua i ka pane aku imua ou e ke hoa, no ka mea, e like me kau ike ana mai i ka hewa o ka’u mea i wehewehe aku ai, a kapa mai ai oe ua “halahu” au, a pela no hoi au i ike aku ai ia oe e ua hoa nei e halahu ana. oiai aole no hoi o kau kume e hilinai nui nei ka mea i emi ai ka lahui o kaua. Ina ua halahu au, oki loa aku hoi oe, nolaila, kupono loa ia oe keia mau lalani mele a ke poe kahiko i haku ai. penei ka haku ia ana:

                        “Hele kikahia ae la

                        Ka ua ma Hopukoa,

                        A Waialo- ha, e ia la- e.”

            E ke hoa, Le ike nei au, ke hele kikaha io nei oe. me ka hilinai nui ana, “O ke ake loa a me ka puni hanohano,” ke kumu o ka lahui o kaua.

            E ke hoa e, ina pela io kou manao. alaila, e wehewehe no au ia oe, i pau ai hoi ka hualu o ko maka, i hiki ai ia oe ke noonoo pono iho i ke kumu i emi ai a emi ole paha. ina o ke kumu io ia o ka emi ana o ka lahui, e like me kau e poiheke mai nei.

            E ke hoa e ku iki iho oe pela, a e wehewehe aku no au i ka waiwai ole o kau kahua e manao nei. oia iho la ka ke kumu o ka emi ana o ka lahui. Aole pela! No ka mea, ina e nana aku oe i ka moolelo o ka wa kahiko o kei lahui, e ike no auanei oe, ua hookaka ia no ke “ake loaa a me ka puni hanhano: i ka we kahiko. U a hoopalau no kekahi poe makua i ka lakou mau kaikamahine na ka poe hanohano. E i mai paha auanei oe e ua hoa nei, “He poe hanohano no ka ko ia manawa?” Ae! “Owai ia poe?” Oia no ka poe ai-aina, ai-kalana, ai-ahupuaa, ai=okana, a pela aku; o lakou no ka poe hanohano o ia manawa, aka, he nui loa ka ulu ana o ka lakou mau hua a me ka kekahi poe e ae, nolaila, piha loa ka aina i kanaka ia wa. A pehea la e oiaio ai kau mea e hilinai nui nei? A noloko mai la o hea keia kumu au o ka manao nui ana? Noloko mai no o ka ole.

            E ke hoa e, o keia kumu nui a kaua e lealea kalakalai nei la ea, he manumanu wale no ka loaa; aole no ia he mea e hauoli ai ka manao o ka lehulehu holookoa o kaua, uo ka mea, ua ike no lakou, aole ia o ka mea i emi ai o keia lahui. Nolaila, ke waiho wale ae la no keia mau lelani mele a ma kupuna a me na makua o kaua i haku ai, a penei no ua mele ia e ke hoa:

                        “Mama hili hewa ka ua,

                        Hana mai ke ala,

                        Hele haaheo ae la

                        Me ka wa elehei.”

            E ke hoa, e aho ko imi hou ae i aianui hou nou e hiki aku ai i ka oiaio, no ke mea, o keia alanui au e kuhikuhi nei i ka lehulehu la ea. he alanui nahelehele, nolaila ke huhewa nei kau mau kuhikuhi a me kau alakai aia i ka lehulehu.

            Eia no nae hoi kahi lea loa ia oe e ua hoa nei, o kapa mai ia’u i ka “wehehee a me ke epa,” no kuu olelo ana. owau kekahi minamina i ka lahui. Ke ae aku nei au me kuu kanalua ole imua ou, a imua hoi o ka lahui; a no ia minamina o’u. ke wiwo ole nei au i kau mau olelo pane e ke hoa. a he aneane aku koe e hoopukaku okoa aku au i ko’u manao minimina lahui. me ka poli ole aku i kau kumu lalau e hilinai naaupo nei. no ka emi ana o ka lahui. mamuli o ke ake loaa a me ka puu hanohano.

            Eia hoi kekahi; ke olelo hou mai nei no oe ia’u no kuu “makona.” no ka ukupau ana a koe mai ko kekeu ola i ka puka ihu. He olelo makona iho la ka ia wahi au e Kanaloa a me Keliilalau; me ko i mai, “aohe o’u manao nui i ke ola a me ka ulu hou ana o ka lahui.” Ma ke ano hea la oe i kapa mai ai ia’u pela! A o ke ano iho la ka ia o kau haina? Ike io no hoi oe: o ka ike ka ia ke hanini la ma ka aihomole. Auhea oe, eia mai no keia mele pili ia oe, hana ia a lei i ko a-i, o haule auanei.

                        Koho ole ka ua i Hanehoi-la,

                        Kipa maila i Mokupapa- la,

                        He pana like ole ka ia la-la,

                        Inika kohu ole i ka pepa- la,

                        Palapala komo ole i ka leta- la,

                        Aohe huehela o waho- la,

            Ma keia mele, ke hai mai nei kona kaona ia’u, e hoole aku ia oe, aole oia ka haina pololei. Aole no au e hoole aku ana ia oe no kuu hilahila, aka, no ka oiaio no, aole oia ka pololei, no ka mea, aia a kuokoa aku au i ka’u kumu i ike ai i ke emi ana o ka lahui. alaila, e wehewehe aku no au i ke ano o keia mau niuau, i ike mai ai oe e ka muli mai o Waawaaikinanuao. e aho ka hoi ke keiki iluna ke alo, ai oe hoi e Aloha Lahui ole wale. Ka i noa no paha o Aloha Lahui io kou inoa, eia ka o

                        “Aloha wale ka pali o Koloa,

                        Ke one huli i Waihanau la e,

                        Aloha wale ke hoahanau,

                        Ka hoi nele i ke kaha loa- e”

J. M. KEKAHILL

 

 

No ka Oihana Mare.

HELU 1

 

Ia oukou e na makua mea keiki a me ka pue e mare ana, e pono e nana nui mai i keia wehewehe ana a ko oukou makamaka nei, no keia mea o ka “OIhana Mare.” i hio ia i kumu alakai no oukou ma keia mua aku.

KA PONO O KA OIHIANA MARE.

 

            No ke Akua mai keia oihana. I ke ke Akua hana mua ana i ke kanaka. “hana mai la ia i kane a i wahine.” I aku la ia, “E haalele aku ke kanaka i kona makuakane a me kona makuahine, a e hoopili aka ia i kana wahine; a e liio laua i io hookahi.” Kinohi 2: 24.

            Olelo mai la o Iesu: “Nolaila hoi, e haalele ai ke kanaka i kona makuakane a me kona makuahine, a e hoopili aku ia i hana wahine; a e lilo laua i io hookahi; no ia mea, aole elua hou aku laua, aka, hookaki wale no io. O ka mea a ke akua e hoopili mai ai, mai hoohemo ae ke kanaka.” Mareko 10: 7-9. I mai hoi o Paula, “E mahaloia ka mare no na mea a pau, a e hoopaumaele ole ia hoi kahi moe; no ka mea, e hoowahawaha mai ana ke Akua i ka poe hooipoipo a me ka poe moekalohe.” Hebera 13:4.

            Ma keia mau olelo, ua maopopo, na ke Akua mai keia oihana; noliala he oihana maikai, he mea ia e pono ai na kanaka. Eia kekahi mau mea e maopopo ai ka pono o keia oihana.

1. Hhe mea ia e mahuahua ai na kanaka.

Kauoha mai la ke akua ia Adamu ma, “”E hoohua ae olua e hoolaha hoi, e hoopiha i ka honua.” Aole i malama no kanaka i keia kauoha, he hoowahawaha lakou i ka oihana mare. Ma na aina i malama ia keia oihana, u mahubhua na kanaka, a paapu ka aina. O ka malama ole i keia oihana, a me ka moekolohe, oia ka mea e neoneo a i ka aina.

            II. O ka oihna mare, he mea ia e kokua nui i ka noha naauao ana o na kanaka.

No ka malama ana o na kanaka i keia oihana, nolaila, ua aloha ia na keiki e ko lakou makua, ua hooponopono ia, ua ao ia mai. A noho ohua na keiki malalo o ko lakou makua ponoi, oia ke mea e pono ai lakou. Ua launa pu na makua me na keiki, a ua imi pu i ka waiwai a me ke akamai i kela hana keia hana i naauao ai, i pono ai hoi noho ana. Ma na aina i mare ole ia. ua noho hopo na kanaka e like me na heloholona aole kupu mai ka naauao a me an mea e.