Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 4, 23 January 1869 — Ka Nupepa Kuokoa. He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona.

H 'ī.MAhA MA Ko\\ HaWMI. **k vr —Honi 9 kakahiuka, liula-w.-n ma ka lunkim r> 1 ]elaui, i Kaiiaimi ii«» ii;i kanaka u be uiau pake eiua 3n i umikluwui. lii ritii no nu mea i hiki uiai t- ixioloiic i ka (»l(;lo a ke Akua. Uu I%okua iuai o ifcrv. 8. li. Kupahu in'u. A t ka |>nu ann o kii halnwai, o ko makouj hoi aku lu n<» ia n iiiki i ko mnua hale i Ihh.K :|.;i;;i iu, a o ka lioomnknuknu no ia | iKi k<> paum nwakea. Lauua pu iho la j limi Hir ka ni<*H i Mahnloia G. J. Hoa-; pili. Luuaknnawai Apnuu o Kona Hemu. Ma ko'u ioikil») aiiN i kona inau ouli, he «n.'iii h<'h iit'lf{ta nloiiu kona i ke kanakn 0 ke AUna i iioenohoia malaila. M;i!k»|»c hoi o k i pnu nnn o ka makoti paina awnl<cn. hanwi i ke nloha i kn j iiu ;t iiuua kn hnle. n i kuu li<»n nlnhn no fioi Mr. Kupahu, Mr. Hnapili n uie kahij piikr iit>iio hnie kuai iunlul.i. H.i.iloi' 11>• • l.i muun i» wnhi, :< hele nku l.i iiie ka uinnuo v hoi lou a hiki nui | knhi j» Im-v. .1. |>. Pan.N'.-i ina Kuapeiiu.' Aka. ia inaua une i lnki aku ui uiu knhi| kuai o keknlii pnke iiiauka o Kniua j liii. I««h<! (!«• In au i kekuhi knuaka e oh> ; t«* aua nialiili, V, hv In nhaaiua uui u\ u<>| Kaou.i ktr knuln nli;»<ne koun hu-! jia ina Lehuula, utakni puiun o kn lunki J iii o Ijn<rtkil.t. Aia hoi mulaila o Kaki*| <ih n iih' kana wahiui'. ua koiuo Inua ilo-1 ko <i la iioouiuuu luluu u Kaoua i ulukaij liewa ni. I Kupu imj la hoi ku'u iiianno uo Knki- j na a uh' kaua waluue, ihi ku uu-a hoi, lu'| m »u uiakauiaka uo luua no'u. i kn wa in makou e uolio aua i ka mnlu ulu o Lele; a o kuun wniiine lioi. Ik* honhnnau uo ko: iiittk<»u cKttlesin o Lahninn. A ii«* kuu uiuuno uui imi e ike ia Kn-i <»»»« h iiie kona II»»ii knnnka kekuhi, no-! Koln. ua paa kuu inniiau v. iho uku e ike. <a lakou. O ko maii » ilio nku la no iu. 1 A oo ko uiaua ike ole i ke nlmiui e hiki aku ni ilniln. nolmlu, un nonoi uku maun 1 ka lokoinaiKai « keknlii kunnka e hele ;iun ma ia alanni» e «lakui nku ia maun i ma kahi o Knona. I.a ae mai no ua kn-' imka la. | O ko makou iho aku la no ia a hiki | mn kahi o uu hov»innnn nei. a lie mea j liou iio in i ka ike ana aku ia lakon, ko iakou kahua n me ko lakou uahu. Ekolu 1 pahn kauiahao ke kauwale, mai ko maun wahi e ku aun a hiki aku ma ka lanai haiiiu. ma ka aoao hikiua, oiai e knu ana • no maiia inaluua o ko maua mau lio. lke ako no maua i tm kane a iue nn wnhme a me na keiki, v hele mai aua i o maua| la uiai o kolakou lonai me ka aa- ( hu keokeo niai luua a hiki ilalo. Ua hele nui mai lakou a ku ma kuu! aoao. Ua aloha mai no kekahi ia maua,j mahope o ko inaua aloha nna aku ia la-l kou ; aka, o ka nu» o lakou, he nana wa- 1

)».. Miai no lā niau.i ine Ke aluha ole n»a:. M«i kuu n».'jkaisai nna i na h;<»iH«'»fi;t o ko lctkou Wuin. e k(i ftfia no ku panu h.ie, a e wtlo aiiM no ka iine. me na hua niaula i kui.iia mn kn inoa lEHOVA ma ka aono Hikina aka aoao Hema. He mmi /mle pih e ku ana, ua 20 a 01 ae ka nui 0 11;» haie ; he inau hole liilii 110, a he inala ual;i e waiho nna ina kai ak««. n n ka nni. he nahe)ehe)e wa)e no, ahe ano kuonoono ole 110 lioi. I ka hii o u e makaikni ana i na hioluona o ia wahi. aole n»» i loaa in'u o Kakiua u nie knna wnhine, ka'u inuu mea hoi i manao nui aku ni. nolaila, hooili a;\ii lrt au i kn'u olelo kena uialunn o kekuhi kunnku opiopio, o Kaimiki ka inoa, ;ma Lahainalunn no oia mamua iloko o ;kekahi inau makahiki, a ua hookuke ia :e na kumu, no kekoiii uinu hewa una i 1 hana ai. a *;ia no ka ua koino no oia i ka ; lioomnna n Kaona. L kuu ike ana iain, I i nku ia au, -Eia ka o oe no kekahi nmnj nei Aloha ino !' Aoiie no onn leo » ; pane mai ia'u, aka, me he mea la nae ua lulahila paiia oia. Ninau hoti aku )a uo , iioi nu. *Aia la hoi imihea o Kakina a me I Kaloke Kakina ?' 1 inni la kein, " Ain no )aua ma ka Innai." 1 aku la nu. l E 'oluolu palia oe e kii aku ia laua. ;t e hai aku, ua uuikemake nu e hainwni ine )aun 1 keia v\a.' Oke kii nku ia no in oua Kaimiki ia Kakina a iimi Kaloke kana wnhine. īa'u nae hni e kakuli nna no ko Kakina ma hiki mni. un hoohaili kamailio aku nu ine na kanakn e ku |)aa}»n mni ;wm, me kun ninaninau nku hoi in lakou, 'Aia i hea o Kaona ?' fiai mai la iakou, '•Aia no iloko oka hale." Ninuu hou no au ia Inkou, 4 Heaha ke kumii o ko oukou hahni ana ia Kaon», mamuli o ka-

• na nlakai hewa ana 1' ; Ma keia ninnu ann a'u peln. pii ne la | ka uln o keknhi poe, a aiio okalnknln mai j la. A ike alni la nn i keiiahi kannka e j pna ann i kn huke ]$aibnlo t e hooia mai |nna, no ko lakou hahni ka ia Kaona, ku | mea i pannaau ai ka buke okoa o Halelu | wnhi ana. lu'u e paio ana me lokou, aia ka ! aole he hoi hou mni o ua Knimiki la, a'u hoi i hoounn nkn ni e kii ia Kakina ma : aia hoi, holo mai In kekahi wahi keiki mni ka lanni mai, a hi«i enai ana ia*u, ,l l inai nei o Kakina, aole e hiki mni, no ka pilikia." In inannwn no, uinau hou aku la au i kekuhi poe mai ka lanai mai, no ko Knkina <na pilikin in in mnnawa. Hai ia mai nnu, "e ai ana." i\o ia meii, maopopo iho In no in'u, no kn hilahiln, ke kumu onn i hele ole mai ai n me knnn ivnhiue e ike ia'u. () ka pau ne lu i)o ia o k»u manno nn Inua. Huli ae la uu, a pnio nku In i kn pne o ka aoao o Kaouu, oiui lakou e mumulu mni ana a nui lon. Iu wn, okalakala koke mai la no kekahi o lakou, n e <ilt; e papaia ae e keknhi o Inkou, i kn i unn'e, u Mni huhu aku oukou i ka pake mulihini." E ole in wahi leo i pu-a ne, pau ni ka huhu o Inkou, ina paha un oknikai loa ; aka, owau hoi n me kuu wahi hoa hele, ua kupaa ioa no maua ma ke kahua o ka lannkila, a lanakila io no. He hora a oi ae ko maua paio ana me iakou, oiui ua ahiahi no, noiaila, hnawi aku la mnua i ko inaua aloha hope ia lakou, me kuu kauoha aku ia lakou, e mihi koke lakou i ko lakou hewa imua o ke Akua, i pakele ai i ka hoopai weliweli i ka la mahope, a o ko maua hoi aku Ia | no ia ma ko Mr. Parisa home. Okat. 10.—Ma ko f u manao maoli ih> j e haalele ona ia Kanwnlon, o keia la Sa- ! bnti ma Kenhn, Kona llema, aka ua aua ' o Mr. Parisa in'u e noho a noa ke Sabnti ma Kaanaioa, alaila hele. Nolaila, ua heie hou au e launa me na pake o ia wahi, me kmi paipai ia lakou e heie i ka pule i ke ahiahi o kn la apopo. ma ka !ua- i kini o Naawaawa. Okat. ll.—Ma ke kakahiaka Snbati. ; iho pu maua me Mr. Parisa i ka halawai | haipule ina ka luakini o Napoopoo. He luukini nui no ia a maikai hoi. He anaina nui no hoi kni akoakoa mai i ka pule ' kakahiakn. Ua haawi moi no o Mr Parisa ia'u ka haiolelo. Ua haiolelo au ma | ka olelo Hawaii. A pau ka pule kaka- ; hinkn ma Napoopoo, ua hele pu no ma- < ua me Mr. Parisa e inalaum i ka pule ! ahialii ma Naawaawa. ile auaina umī ! no mal&ila, me na pake eha. Ua haiole- I lo au ina im olelo elua. Hoomaka ma ; ka olelo Hawaii. a mahope ma ka olelo I Pake, a pela aku e kike ai. He pokole ■ ■ »-■ ,

in» ka u;.-: r,., vn <> Kvka..i a triv.' kekuhl. a hik» i ka iionkuuHi eiuu u kv anaiua. itit' ka u kn uaau. Okat. ) J—Maiiope o ka pau ana <i ki» rii;tk<M[ puie («iiana kakaiiiaka, haawi aku ia au i kuu aloha Rev. J. D. Parisi a (ne kona ohaua. no lakou hoo-kip-j oiuohi ana i i maua. He aloha ka maua i haawi uku ia lakou. a o ko maua iiaele aku la ma ke alanui e heie ana i Kau, niai ua kokua lokoinaikai mni no o Mr. Parisa in'u i kekahi hoki, a he ho no hoi ka i kuu wahi hoa he!t\ a o ko maua haeie aku ia ih» iu ; o ka ihu no o ua ho- . loholona ke Pailala. Ma ke alanui no inauka ka mnua haele ana. Piim pono no k.i inaka o kahi malihim j ka nani, ke lalawa ae ma o a maanei. ! He loa keia hele ai»a. a mo ka hora 4 ,'paha o ke ahiahi. hiki ana maua i Aiika, ; ina Knpalilua, Knna Henui. A no kuu l | lohe aiia he pake mea hale kuni malaiia, | luili ana maua a loaa ka haie, o ko maua ■ hookipuia tu» ia. 1 ko maua hiki aua aku nae. ua hala ka pake i kai o ka moku. O I Aioua ka iuoa o ua pake uei. O kn wa•j i)ine wuie no a me n» makn;t <* ka wahi- ! ue ke noiio ana. Aioha inai la ka wahinn ia maua me ke auo oluolu, a kaohi nf» • hoi lii inaua e noiio a iioi mai ke ki»m;, a iiele aku ia kela e hoomakuukau i ai ua uwiua. Ma kuu ike ana, iie wahme i ku i ka poe e oleloia iiu.i iie "loKomaikai." Aole no i liuiiu loa iiio, Imi mai »na ka jpake, a o ko'u hele koke no ia e halawai ; f»n ine ia me ke aloha. He pake maliliini no la a'n I ike ole ai mamua, aka, j ua oiuolu nae oia c hnokipa ia maua e jmoe ma kona wahi ia po. me ka lia;iwi mni ia maua i na mea pih i !.e oia o ke ikino. i I No keiii liookipa maikai ana o keia : pake ia mauH, nolaila, ua loaa ka inana- ! wa kupoin» e kamaiiu» pu hī rne ia no na j mea piii i ko k;i uhane. Aka, ma kuu ( hoomaka ana nae e kamnilio aku iaia,; ! uu hoopukoke mai kela me ka i mai, "i»e | {Palani au a me ko'u ohana a pau." No| keia niea, ua iioakaka au iaia i ke kuhi-. I hewa o na Paiani e hooinana nei, me j 1 kuu manao e aiakai iaia ma kuu aoao, oia i ' ka aoao hoole pope. Aka, i inai ia nae ! ; kelu io'u, "iie pono waie uo ia'u n» ao-i ao a piiu. Aole uo au i hoomaopopo ij ke ano o ka hoomaua pope, aka. no ka • hele o ka'u wnhine a me kuu inan ma- j ; kuahunowai ma ia Imomana ke ku.im o| ; ko'u iiele ana." Me he mea la pela io ! 'no i ka uaua akn, oiai aole io no paha| nia i inanao uui ma ia hoomana, a me he i l inea la o ka hoomana no o kona aina ka-1 ! ua e hoomauu uei. Ua nui ka'u kuu a-| . ilio pu iina me ia ko ia ano. aka, ua wai-1 ho pu waio mai im kela ine ka hoouiim- j | popo oie. Haule iho la mnkou a hinuioe,' ; Okatoba iM.—Mahupe iho hoi o ka aina I kaknhiaka, iiaawi au i kim mahaio la Mr. |Aiona p;\ke nie kana wahine, no ka loko- J . maikiū o ko laua hookipa ana ia'u, nie kuu ; •waiiio aku i innu huaoielo p:iipai no na mea : 'i pili i ko !aua uhane, a o ko inaua haaiele | ! noia in Aieka, Koua Heuia, a ina Kau no ka j : ihu o ko niaua in»u ho!ohoiona, he pono he-1 le wale no ka m oia nie ke alakai oie. He j iiina inomoua no o Aieka, he ulu laau, a he nahelehele uiiuii no. ua kupono ke kanu i i na mea he nui, me ka ulu maikai no, pela ! no kuu ike ano aku, aka. ma kuu makaikai |ana i kela aoao a me keia aoao o kapa aia'nui, oiai. ia'u e naue inalie ana, o ka awa) | wale no ka nui o ka mea i kanu ia ai, oia j j ka ko'u naau i kahaha nui ai, no ka n»ea, e) Ihaalele ona ka i ua mea e poinaikai ai o ka j ilehulehu, a kanu nui i na mea e poino ai o i ike'ia lahui hoiookoa, oia hoi ka awa, nolaiia | jea, e na niakamaka o'u ma Aleka, Kona He- j ma, he mnikai no ke kanu a nui i ke ko, i maia, kope, alani, a pela na mea iike he nui j wale, aka, o ka awa ea, mai noho a kanu iki j ia niea, i mahuna oie ka i(i. inakole oie ka j maka, a i inoīno ole ai ke kino o na kanaka o keia Pae Alna o Hawaii nei. | Hookahi mile a oi paha o ko maua hele \ ana, halawai makou me Kev. J. F. Pogue a I nie Kev. L. H. Kuiika mai Waiohinu, Kau , mai laua, e iiolo ana i Kona Akau no ka ha-; lawai lunakahiko; ua luiu iima makou mej ka naau hauoli, a ua kukuku makou no ke-< kahi mau minute pokole ma ke aianui no ka ninanioau inai o laua i kekahi mau raea e: pili ana i kuu hana; i ka pau ana o ko inakou kamaii.o ana, aloha aku n aloha mai, o ke k&awaie hou no ia, a ma ka aoao akau ' ko laua alo. a roa ka aoao hema ko maua, a | komo no inaua iloko o ka aiua o Kau. > i He aina aa*peie waie no kjv hapa nai o < Kau, ma ka aoao e piii ma i Kona he ino ' maoli no. a o kn aoao e piii aua ma Waio-: hinu he maikai iki i»o, no ka m«a, na hana hou ia ke aiamn, aka nae, he ino no ka hele i

aoa no ke aa-p*[e; nnanei no kani i beie %%-awae ai o kuu kanaka no ka eha o ka wawae o kona iio no ke aa, he he'e malie waie no ka maua, no ka maa o!e o ko maua mau hoioholona i ke aa. a pe'.a no maua a hiki ma kahi e hoomaha ai. 1 ko m*ua kokoke ana aku ma Kahuku. " Kela wnhiikahe hou ai ka peie i ka malama o Apehla aku nei,"| haiawai me Rev. Kauhane a me konaohana* a pau, ,i me Mr. Kupakea. mai Wniohinu inai iakou i keia ia, a e hoio nui ana i Kona, a ua aloha aku au ia lakou a pau, he inau minute waie no o ko makou kamaka-, ■ maiiio ana, a o ka hookaawaie no ia. | Hiki aku maua ma Kahuku, ma kuu ma- ' kaikai ana i ka pahoehoe hou, a me ke aa peie hou no ka maiama o Aperi}a aku nei, ; maanei no ka mahalo nui o kuu naau i ko ke Akua hana i ua mea e weiiweii ai ke ka» naka iaia, noiaila, hiki auanei i ke kauaka ke makau oie i ke Akuu? U ka makau ia lehova he punawai oia ia. He inea ia e hauieie ni i na paheie o ka make, Sol. 14:*27. No ke īno o ke alanui a me ka eba o ka ; wawne o kahi iio o kuu kauaka, uoiaiia. ua poeieeie no maua i ke alamn a hiki aku ma; Waiohinu, Kau. ia'u i hiki ai maiaiia. ua umau au a ioaa i j ka haie o Mr. W. T. Martin, a un huokipa I oiuolu oia ia'u ine kuu kanak.i e iu>ho ma | kona huie a hiki i ka wa e hele hou aku ai. j ua maiama luai i na mea pili ol;i kino, a uu ; i oiuoiu no ko maun iauna pu ann. ! I Oi-f. 14. ina Waiohmu no, nuiiiope iho o| : ka aina kakahiaka. ua heie aii e launa i na : puke malaiia, he elima ka nui o na pake. 3 i pake haiekuai, 1 pake haie inuki, a he pake' paahana kekahi, ua inuua pakahi oku au me iakou ma ko iakou wahi ; a ua oiuoiu no la-j kou i ka ioiie ana i na mea a'u i ao aku ai' i ka olelo a ke Akua. Ma ka hora 4 o ke ahiahi o ia ia, ua iau- ; na inai eha mnu pake, a ua haawi nku au m iakou i na buke Baibaia Pake; a ua ha. pai au i ka haiawai puiepake me ka haioie-. io. A maiiope o ka pau ana o kuu haiao. ua hoike mai lakou i ka hauoii, no ka iohe ana \ na mea hou a iakou i ike oie ai maniua. < (Aole i puu. i