Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 4, 23 January 1869 — Kaapuni ia Hawaii ma ka Hele MALIHINI ANA. [ARTICLE]

Kaapuni ia Hawaii ma ka Hele MALIHINI ANA.

La Li.hu ! Okaiol»» 19. Ho la C9ina no ka mak»j f.ui o Konn Nevcia £>q.. e helo nna ma k;ihi o Kauna kaula o Kninaliu, " kaula mana w». ua poho la hni ka \vvia, no ka uui o ka ht), ftia ka i Kawa kahi i nahaha ni. M He ujr*a o ka nui o na lio i kau ia e na kanaka. L'a hnuluulain mawnho o ka pa hale 0 liniin. Oiv«o no kekahi u me ko'u mau hoa lawe» hana Kev. Kupahu a me H. Aen a me na kanaka o ke aiii, mai Kona Akau a Kona Hema ; nana nku i knhi haole o Hoaeae e hkt wale mai ana no, c olelo ana kekahi poe «na ka poe kipi i ke pio, no ka mea, innkona ua nui o na kanaka malunao kalio. I*;» welieia na laina elua ina ka hai ana mai o ko L. K. apana o Kau J. VV. Kupakee ma ka hele ana e hoopuni i na laina viua npuni nn hale o Kaona, aluila, hele ka Luna mnkai e kamaiiio ma kana oihana, u i haunaele, e hopu aku n hoopaa ka poe hauiiaele. Kahea ?'.ku ka huna lepo o ke alii, ke koejn a na puna o Knuni. Ein knhi ninnu. Pe* hea la īna e hele kakou a okalakala nuii me na pohaku ? 1 mai ka Lunukanawai o Kau (• h:Miu ;ikll. V* . K hopu aku no makou i na alopeke, i na lulu. ua mea i ino ni na mnlawaina; IV la no ko ke'lii manaoo Ueiaela. A piu kii hoomaikai ana n 11. Aea i ke Akua, o ka hele no ia o ka hunkai, mn Kona Akau kekahi laina, a ma ka aoao o Kona kfkahi laina, 1 kn h»V ana a hiki lua ka noao pono o k.i l:\u n o !»:i ji;u'c pule o Kaoua ma, o ka pMii ii » va o k,\ pohaku a \v\ Lutu\ Mnkni N;ji ,\« \HI a mr kona mau hope, a iue iiii'.n .'V o Napoopoo. a pakele nmi i.;i niea a j ;ai, o ka Makui Nui no kai make 1 ta. I i iii.iinin.! iio i iohei.i ai kn make ana o .Nvvr-a K-'{. l'uehu lulii na laina a hoi hope. l'» l.nom maoui ka iiana n ka poe kahiko. no »o i ke koa, ao no i ka holo. noke mai ana nn kanakn o ke'lii i ke pwiii i kau hale i ahi, aia ma na pakeke (• lui kanakn ka nui o ke aht e puhi aoa, o laaki.u w;»ie no koe 11. Aea a me Kev. Kupaiiu. ;ioie he nhi koe ma ka pakeke ona !oi«' \v;t\nie n me kekahi poe e ae paha. l'a ike inakou ho wuiiine e holo mai aua iiuumko mai o ka hale, ua a iu ma ke kala • < ka hale ke aln, ua komo maun me keknhi kanaka o K«m:i o Kamai, e huki nna e lawe i waho, aia puka mai ka mai \wtoo wiwi io o.e \ waiio, o kn hiki mni no ia oknnakn me ki kaula paniolo maluna o ka lio huiu ulauU, a hooin i mni. hnla wale ne no. ia roa<iawv ike aku au i ko'n inau hoa, nia i kni iLu o LMii o Kaona ina e hopuhopu nna i ka wahme. o:a o H. Aea a me Poheepnli. l a pomaikai ke knmika he iwi ka nui v i'ini p.tu i kt> ahi, m mau po no ka make ana o ke Luiaka ma\ potoo ma ia mnhele. K" makou holo no la a hiki i Waikiki, o ka vu wale no la i ke ahunwa a ku ka puolo. AoU i hopuhopu aku i ka enemi. Auna Ahiahi. No ka nui o ka uwe o nn knnnkn i ka LuMak«\, kii hou \\o mnkou i ke kupapau o Npu-Li e lawe mai, aole no i loaa, mo> kr hou no kekahi o makou o Kamai ina ka *!!»« aimhi. Ma ka hookipa ninikai n ko'u hoa imi naMnkiike, ma kona hale no au i noiio ai a ike i na hnna a kn poe kipi, i ka pomaikai o na moopuna a Kamehameha !, e u 'a nri e ka poe kmaaina hilahila ole. £ «»tu waif no oukou i kuu pouo a aole e pau « k» L«ni m»a ituua o Kaikioewa. Ua k:p; i« iio« Kikunokalaoī ina Kuamoo aole r *' ' hiolo ka |kmiou Kamahaiueha I. . L"a kipua no e Kiannakani ma Kauai aole »»o he lanakil». »E hiolo anei ke aupuni »P*!a o ka Moi Kamehameha iU, ia ookou e ua kuaaiua ? q ' 11 * 1 ° b hiolo anei ka oiaio o ke >f4kua i U lalnvu hoomaioka * Kcapbbi. Mabff* ka noho ana o ke Kumu mnkua Li. I'ama He vahi ui.ikai, oluolu i

Ina makani inai uka mai o k3 nah»l?h€le i (f«eehu namai i na n<ak3oi ro.it nka mai o te vao). Ua kupuia e «\sho eoa 'aao hao(e a puni k% pa hale. e kuhi ana eu he mau Wurau koa.iau kani, eva ka he msu laau no ka : aina e. Kkalia. Okatchi 20. Haa'ek ia Kuapehu a ; ma Kealia. ma!a;!a Jkekahi eka!esia o ke Kahn makua o Kona Hema. ma ka hook.pa aoa ; o 1). H. Nahinu ma kona hale. Ua hoomaka |ia ka halawn; ma kakahiaka, he nai no ka j poe i heie raai i ka halawai me ka maoao ' maikai, me na maka oiuoiu, a hiki mai ka pau ana o ka haiawai. Kapal:lc,*. , A pau ka halawai ma Keaim heie no aa rna Kapaliloa ma kn Sa 22 o Okatol<i. Aole he kihu aia no ma Napoopoo, uo ka niiikia !o na keiki ika mai. Ua hookipa mai kekahi hoahana'i J. W. Kunimoku nia kona hale ' me ka malu inaik u. M.a ka PoaiiiiM ae Okaioln 23. Heie nui ! ua kanaka o Kapaiiiua me J. H. Koni ma ke | kaua kipia J, Kaona ma Koii.i Akau. Ua noho au a Poakolu, hele ma k«: kaapuni maiihini, no ka mea, ua loaa ka lio. Ma ke Sahati 25 Okatol»a. He!e mai ka aoao ma : Kona Akau o Kapa'.iiua i ka puie, a o ka ao|ao hern aole au i ike i ka heie nui nna mai ! i ka pule, ina ua heie mai a makapo au no kuu ike oie »a oukou. Ua piha no ka haie ma ka puie kakahiaka, aka, he loihi ka heie ana mai a na kanaka, a ioihi no hoi kahi i ku ai ka haie puie. I kuu heieana ma ka Poaknhi 26 Okatoba, a komo i ka maia ohia iehua, aole he ike ia aku o ke kai, loloa ka ohia lehua, nani i I mea laau hale kun no Fatuhiva. Ina hoi iiaila pono loa, he ole Joa no. nole lehua ioloa. i Pau ka mahalo ana ia luna, i hnli iho ia j lalo, makena ua awa inu, he mau inain nui j e kupu ana, oia ka rnea nui o lalo e kupu •ana ma ka lepo. Ina e pau ika inu ia, ma- | kole loa na maka, nakaka ka ili. aole? loa iho !a. No Kau. Aia a hala kn okana on« Kona, nlaila. hatipu ae au i kona mau pohaku peie, a me kojna mau pohaku pahoehoe pele, mai Kona Akau a Kona Hema, he nui loa mai o a o. Alanui hou o Kao*. 0 ka hoomaka nnn e kaawaie o Kona me | Knu, he pohaku pele kn mea nui mnwaena, • a hele aku ma ke alnnui hou o Kau he poloj lei maoii, mamuli o ka hooponopouo ana a i ka Luna alanui Mr. Toma. A no ka pololei lon n me ka maikai o ke j nlanui i uhiia me ka lepo a nalo ke a pele, ' he hikiwawe ka holo nna a ka iio, me ka I hopohopo ole o ka manao o eha ka wawae o | na lio. ; E hoio aua oe a iiiki ma ke oioiua, naiui :aku no oe o keia oioina, a pela mau <«ku ka j pololei me he rula In na kekamann. 41 E poJ no no e mahnloia ka iuna aianui o Kau." A e hoohniike kekahi poe Lunn hana alanui e ; like me ko Kau, i makepono \»a eiala o ke j aupuni. Oka inoa o ja—a, aka peie nona j keia alanui poioiei Papaleokamaewa. ; Kahckm:. ISo Kau no ia he nhupuua, aia maiaila knhi i pau i ka pele i ka malama o Apenla ! 1£(38. ika nana aku i kahi i puka mai ai jka pe(e, he uuku ke kumu, he paiahalaha 1 loa ka puka ana i kai, ua hele kekahi pele ! ma kahi kanaka oie, a ua heie kekahi ma kahi o knnaka, ua poaiia keknhi hnie a puni e 1 ka pele, aole i n mni i ka liaie a pakeie pu ; ka liaie a me ke kanaka, pein no ka hale puie o Knhuku ua puni no ika peie. J£ hoomaikaiia ke Akua ma nu mea a pau ana i ! hana ai. ! He ama momona o Knhuku »we nn \va'hi a pau o Kau, he mea ole i ko ke Akua mmi'.io, e iike me kana haua ia JSodoma a mu Gou>ora. , Waioiiinu. ; Molniln kahi i noimni oKev. J. F. Pogue, ;a hiki mai keia oiai nui ma Kau, alaiia, ua . ikeia ka hana a ke Akua maiaiia, ua pau ku Hnle puie i ka hiolo, un hioio pu hoi me na haie noho. aka, o na hale pohaku ka hioio ; nui a me na pa pohaku, he wahi poino uuku | no na hnie laau a me na hnle pili, ma kn pa • hnieo J. F. Pogue mn he momona i na nianui, {he uiiuli ina mauu nuo iike, me ka wai e , kaiie ana mai luua mai, ; Hookahi no auo nui ona oielo a kanaka !no ke oiai. Aole e hiki pono ike kanaka ke ; ku, ke hele, he luii wale uo ine he kanakn e hele aua ma ka moku, a lm»i, pela no keolai j ka iuai. Uum'Kn o Waiohim-. Okatoba 29. He Poaha ia. Ua Inunn mai na kanaka maiaio «> ke>n ulukukui a malamaia ka hnlawai me ka mnlu mnikai a hiki , i ka pau aua, aoie no he mau paka-ua mai luna mai. ! la manawa no lohe aku au ike Komile i Mr. Tonu\ e kii koke na hoahanau i ka papa |o ka halepuie e houiuuiu n Inwe mai i ukn, | no ka mea, aia ho ma kahakai ka waiho lii- ■ lii ana. Ua ae kela mea k«ia mea o lakou me : ka oluolu, I Ma ke nwikea o keia la, haaieie au ika 1 hale o Mr. Toma kuu wahi i hoekipa kino i im ai ina la eloa, me liona haawi pu niai i ' j hoki e hele ai a hiki i Puna. , Nani ka maikai ame ka oluoiu. O ka noho iokahi pu aua ona hoahanau. Honuaw, Ni.nole, Punaluu. Ma keia mau ahupuaa, he kakaikahi na kaoaka i koe ma kai, ua pao ka nui i ka holo a noho mauka. No ka mea, ua pau ka nui o lakou i ka inake i ke kui mimiki i ka. malaina o Aper*la i hah «ku. 1 mai na kamaaina. he mea weliweli ka hikt ana mai o oa hana a ke Akua iuaiuna oiw kanaka keia mau moa e kau ae nei maluna.

1i A L.-. S" Al oAiA. l*.i kukuiu ko Honaapo, he ha!e kuai i*- , ka, nv,» ke daia l<wa n.ai ;a iakou nia k% In- » ksi, 1 i*s akaik; ko likou, no ka mea, he r«Ui \ ka ;tvai e 'oaa mrti j Ma kem mau ama no. ua hoomaiii no lakou mamea aku e hoowahawaha 1 na haoa a k<* Akua e holo ai kona aupuni. Ua knupaona in e ke Ak*ia ko iakou waīwai ino. a hooieiia maloko 0 ke kai mimiki a pau no < ; ka minule Lookahi ko hikou hale kuai baka he 30 kanaka i make pu. Mahlna Hor. 3I& keia mau aina ekolu, a o ko Hoouapo paha. A»a a he pule mahma hou aole e heie i ka pule, 0 li!o ke dala 1 ka mahina hou. Peia lakou e minamina ai a hiki mai ke ohi ja ine ke kai mimiki a pau koke ua dala he |-SSO.OO kekahi. 8100.00 kekaui, §200.00 | kekahi a peia ako. Oke dala aka poe haa|wi pinepine i ka inahina hou, ke waiho U 1 110 me ka islo ok\ i v , . ; 1. mai pi. mai ke, mai au\\aeot>, mai | lae w. inai lae paa, mai i«e ula, mai ihu pi. mai ;nu nana, mai puhaiauoo. mai puikaika. ir»ai ooien. mai paakiki. mai ike ole, mai nana maka, mai a-oa. inai opu keemoa, mai opu iua, n»ai opu heha. mai namunamu, mai namu, 11.ai nawa. mai huii paia, niai ououkuono, mai ku wale. inai hele wale, mai mee waie, o moe ioa ke kane, o uana waie ka wahine, 0 moe loa ke kane, 0 kie wale ka wahine, 0 moe ioa ke kane, o pupuu wale ka wahine, 0 moe ioa ke kane, o hapuku waie ka wahine. E aia ena makamaka i koe ! E hoomaimo i ka hapaumi 0 ko waiwai, a haawi no ke aupuni o ke Akua. | Ke.uwa, Kapaluuka. Okatoba JO, Aia a kukahiuka o keia la i ike pono ia kaaina, he maikai, palahaiaha ; kupono no ke nana aku, aia mauka, he ka- : kai lapa e moe loihi «na. 0 ka mea kupanaha a'u i ike ai, 0 na ha,na weliweli a ke Akua ma keia wani, ua ; uliiia e ka lepo maiuna 0 ka aina, ua oleiu ; mai na kanaka e noho nei i ku poe i make ;til, he 13 kane, 1S wahine. 1 mai na kannka, i ka hoonaue ana a na oiai i ka aina i na la ekolu, ua ike no iakou ; he ano lahilahi ka nina e holu wale ana me jhe pili holu la Ika makani. Ika naha ana ) mai 0 ka iepo mai luna mai o kahi kiekie, o Ika lele mai ia no ka ia me manu la a loihi loa, haule iike mnluna 0 nn hale a pau na kanaka ika make i haiia maluna. Ua like ' paha me 3 mile ka loihi. mai kahi i puka ai ; a hiki ika pau ana. Apenla 2. 1568. { He lepo wale no mamua. aia auala e ka !ua pau ka lepo koe ka pohaku nui, alaila, ! hoi ikeia n;t kumu ohia lehua me ke kumu !pu mai no. Ke kahe nei ka wai ma keia i wahi i puka mni ai ko lakou hoomainoino, iaoie i ikeia na kupapau 0 ka poe make. ( Ehiku, ewalu, kapuai ke kiekie oka iepo ma kekahi waki, a he emi mai ma kekahi, eono a eiima kapuai ke kiekie ma kekahi Malamaia kk Sabati. t Novemaba 1. Ua hele nui mai ko kai poe a me ko uka iho i ka pule Babati ma Keaiwa. Ua piha pono ka iuakini, aole no i pau lou mai 110 ka mai kunu, ua ike hoi au ia inkou vv.\ makaala pono, nona hana o ka po; ;u me ka puka ana mai o kakahiaka ma nu 'aina Pegona. Ua haawi mai lakou he mau dala ekolu a me akolu hapaha 53.75. Ma ko'u mau la ekolu ina keia kihapai e (luonaue ana no ke olai, ina ka hale 110 au u kuu hoa lawehana ka noho Kev. J. Kauha- , «e, m.t ka malama ana S. Kawaa k»kahi Ihoahanau a me kona mau m.ikua, A ia Kev. J. K. ma Kona Hema 110 ka mai 0 kana ke- ; iki ko laua noho maiaiia. Ka ll a o Pklk. ' Nov. 2. Mont(le. Haaieie au la Keaiwa Kapaliiuka a hele aku ma kahi i kapaia ka iua o Peie ; a ma ke awakea htki malaiia. Ma ka lawe poloiei a kekahi mau hoahanau ua pupu, lakohi, Knonohi ame Aun. Ua hiki pono makou uuiiuna 0 Uekahuna, oia kahi kiekie e ku ai a nana ia laio oka i lua ponoi 0 Pele. I ka nana pouo ana me ka ike maka, ua i hoopiha pono ia ka lua a piha e ka Pele, ma : ka pali 0 Kamohoalii a ku pono ilalo, ua koe | ia wahi aoie i piha i ka Pele, aia ma ka aoao makai kahi e a nei ke ahi a ka faafio tatiu 0 te ua, (lunhine kahiko 0 ka lua.) Halk 0 Mk. Kalna. iMalaila ko mukou hookipaia e moe. Aia • mauka o ka lua o Peie ka hale, he mile pu'ha ka loihi mai ka lua uku. iMa ka hom ieono 0 ko nhinhi, 0 ko mnua iho no ia ma :ka lua ponoi me Mr. Kuina e nnna i ka a |ana oke ahi. E hele aku ana muua, e puI nohu nna kona uahi ula loa maluna ae 0 Ue« | kahuna, a hiki pono maua i ke kaeo ka lus, ' inakena ke ahi e pii ana iluna, e kokolo ana i ina na aoao e haki nua mai ana me he nalu ia o kai o Makaiwn. Aiwaiwa ka halulu 0 Islo, k*a hakui lua, ka nakeke, ka nakolo ©e he pu kuniahi la e j nakoio ana i na pali o Makana. He makana no ka'u mailaila mai. he po-| haku pele a me kona hana lepo. eia ma kuu i P®keke. A'Jc i pou. ;