Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 6, 6 February 1869 — Page 3
This text was transcribed by: | Makanakamaha'oakeakua Kame'enui-becker |
This work is dedicated to: | I dedicate this page to the two boys who taug |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NU HOU KULOKO
Oahu.
@@@ I ka waa ka huakai k@@ wai e pii
@@@ ma ke alanui Papu, ua loheia kekahi
@@@@@@@@@@ i pae mai. "O ka Ole no ka'u."
-------------
K@m@@@@ Hana @@@@.---Ua lohe mai ma-
kou. ma @@ @@ mua o Maraki e hiki mai ana,
@ komo mai a@ o Rev. B. W. Pareka makua,
@ lawelawe ma ka ohana kumu kula no na
k@k@ o Keo@@@la e hoopaaia nei.
---------------
@@ I na ka mua i keia h@bedoma, ua pa
mai ke kulu Akau mai, e
@@@@ mai ana i na puahiohio a me na kuehu
@@a a ka lepo@ e like me ko Honolulu mau i
@@@@@@ mau la o na wa i hala.
--------------
@@@ Ua lohe mai make, us paniia ka
H@e K@@@pa o J. C. Kini, o Kaleponi. Ua
@@@p@@@ keia. Oia nei no kekahi i pili
@@@ @ k@ k@lepa ana i ka pulu me koonei
H@@ Hana Pulu.
-----------------
@@ Ua i@he @@@ makou, nole e huli hoi
@@@ moi ana ka n@okuahi Monatana, i ke
awa o Honouu nei, mahope o kana huakai
hope i hou aku nai. Ma ka loheia, no ka
hiki @@@ ke pan@@@ kona mau lilo e na loaa.
O ka mokuahi Idaho wale no ko kakou.
-----------------
@@@ Elua la i kudala ia ai na waiwai o
Welekahauiki. i kela pule aku nei, oia hoi
no lole o kela ano keia ano mai Enelani mai
a me na mea e ae i komo ma ka laina o ka
p@@ kalepa. Ua nui no ka poe i hele aku e
nana i ke kudala ana.
----------------
@@@ He mai kakahiaka anuanu a mau
ahiahi huihui keia. no ka pa pono mai paha
o ua wahi makani ekepue nei, eia la ke ko-
lo mai nei "na kui houhou a ke anu." Olu-
olu kupono no nae kekahi poe, a hukiki no
hoi k@kula poe.
------------------
@@@ I ka Poaha o ka pule i hala, ua holo
aku ka moku Monticello i ke o hulu, ke ae
ia mai @@@ hoi e na Mana Nui mana e ma-
lama la ia ohana piepiele. Ina aole e aeia
Iulai. a@@@@. e holo aku ana paha oia i ka pe-
paha @ @@ @@ nui o ka moana, oia ke kohala.
-------------------
@@@ I keia la, e hoi hou aku ni ka "Idaho"
@ Kapal@kiko. me na ukana, a me na ohua
mai keia awa kai. Ua lohe mai hoi makou
e hoi ana ka haole i haiolelo iho nei ma na
aianui o kakou, nona ka inoa E. C. Bona,
maluna ona. -----------------
Moku R@kini.---Ma ke ahiahi Poalua iho
ne@. ua ho@ aku la i Cronstad, kekahi o na
@@ianakouhale o Rukini, o ka moku kalepa
Rukini i ku iho nei ma ko kakou wahi awa
no kekahi mau pule. Ua ahai kau ka ma-
k@@@ maikai iaia, a me he mea la nae paha,
e hikiwawe aku ana no oia ma kahi ana e
hiki @ku.------------
Ka LOAA A KA LUU.---I kekahi la o ka he-
@edoma i hala, i kekahi kanaka Hawaii e
@@u ana maloko o ke awa o Honolulu nei,
makai iho o ka uapo e pili ai ka mokuahi,
ua loaa aku iaia ke kaulahao loihi e moe
ana. I kona huki ana ae iluna, aia hoi, he
kanakolu paha kapuai ka loa. Ua waiho
loihi loa paha keia kaulahao malaila, a aka-
k@ no ka loaa. -------------
@@@ Ma Honolulu nei i ka po polua i
hala, e hele ana ke wahine maloko o keia
kulanakauhale, a komo aku la hoi ma ka
hale inu ki e pa kiaha kope ai, aka i kona
hoi ana a moe aku la ma kona home, ua
loaa ia ia ke moe ano e, nana i hoopilikia i
kona oia. I kekahi la awa, ua lawe kohanaia
aku ka kona ola, a huiia aku la me ka poe
make. ------------------
NA MEA ONO KIHIKIHI.--------Mawaena o na
mea hoola ai a na kamalii o Honolulu
nei. ua ice iho makou o na mea ono kihikihi
o ke kau o ka makahiki 1857, oia ka lakou
mau p@ni o keia mau la. Ua pau pu aku
kahu põe kanaka makua ma ia mea, nana
aku ukele lua. I kela mau la aku nei hoi,
o ka põe Rukini o kela wahi ka makou i ike
aku ni e nuu mai ana ma na ipuka aniani.
Keku kuhikuhinia no i ka ai iho, ka makou
kiko wale ana iho no.
-------------------
@@@ Ua hooholoia e like me ke kau ana
a ke kanawai maluna o na pake nana i pe-
pehi mainoino iho i kekahi mau koko Ha-
waii maluna o na kahua momona o Maui
ka olelo hoopai, he make. Ma ka Poalima la
9 o Aperila e hiki mai ana, maloko o ka pa o
ka Hale Paahao ma Kawa, mawaena o na
hora o ke kakahiaka a me ke awakea, eliia
ai ko lakou mau puu eha, i mau hoopai ku-
pono no ku lakou pepehi kanaka.
-----------------
HAALELE KAHI POE I NA NOHO.-----I ke ka-
kahiaka Sabati iho nei, i ka wa e malama ia
ana ka pule kakahiaka ma Kawaihao a i ka
wa no i pau ae ai ka himeni mua, o ke kaka-
he iho ia no ia o kekahi poe o ka paia o hope
i waho, a i lohe mai ka hana, ipuka nui ku e
hele e lohe i ka ogana o Kaukeano i ke kani
honehone mai. Auhea hoi, ua ano like no
hoi me Paukeunu, ka inoa o ka ogana o Ka-
waihao. -------------------
HOI MAI KA MOI.-------I ka wa a ka la e ko-
koke aku ana e napoo, ma ka Poakolu iho
nei, komo mai la ka Moi iloko nei o ke ku-
lanakauhele, maluna o ke kaa. Mamua loa
o ka huakai ka His Ex. J. O. Dominis Kia-
aiha o Oahu a me kana wahine ; a mahope
iho o laua, o Col. F. S. Pratt a me kana wa-
hiue, maluna o na kaa elua lakou ; mahope
iho ke kaa holoholo lealea me ke kahu lio o
ka Moi ; mahope iho ke kaa nui akea, a ma-
hope aku ka huakai lio. Oia holo pololei
no o ka huakai lio. Oia holo pololei
no o ka huakai a komo aku la iloko a ka Pa
Hale Alii, e ku ukali mai ana na koa i ke
komo ana aku o ka huaka, ua hele wale a
makaukau.
Ua haawai makana ia aku ia Jno. A.
Hassinger. kokua Luna Hoohana Elua o ka
Oihana Kinai Ahi o Honolulu. he Ole Dala,
mai ka Puali Kinai Ahi Elu 3 mai, he ho-
ailona no ko lakou aloha i kela kokua Hoo-
hana. Ua ka@@haia aku keia Ole i Nu lo-
ka, a mailaila mai kona lawe hele ia ana
mai nei. --------------------
WEHE HOUIA KAHI HALE TELA.------I ka Poa-
ahi iho nei, ua ike aku makou ia Mr. Cam-
bell, e lawelawe n@ai ana i na mea paahana
o kahi hale humuhumu lole a kahi haole
Farani i kukulu iho nei a haalele, makai
ho o ko makou Keena Hana. He oiaio. e
lawelawe bou ana oia nei maluna ae. i kana
oihana humuhumu lole. I ka nana aku, ao-
le no paha e nele ana ka hele ana mai o ka
põe paha e nele ana ka ele ana mai o ka
põe i ike mua i ka maiau o kana mau hana.
-------------------
MAKE I ALOHAIA.------Ma ka la 29 o Ianuari
iho nei, ma Auwaiolimu, Pauoa, make iho
la o Koi. (w.). He biva kona mai i make ai.
He hoahanau oia no ka ekalesia ma Kawai-
ahao. He kanakolu a oi kona mau makhi-
ki iloko o ka ekalesia, me ka hooikaika nui
ana mamuli o na hana pono, a hiki wale i
kona haalele ana mai nei i ka hopena o keia
ola ana, iloko o ke kanaono kumaha o
kona mau makahiki ma keia honua. Ua
haalele iho oia i kana kane e noho u me ke
kaumaha, a e kaikau aku hoi ma keia kae
o ka luakupapau. A. B. KAAUKUU.
----------------.
MAKEMAKEIA E HOOPAU.------Ua waiho mei o
W. Kauanonoula, o Honolulu nei, he pala-
pala, a e hai ana maloko o ia palapala, i ka
hopuia ana o kekahi mai haole manuwa. no
ka holo nui maloko nei o ke kulanakauhale,
a laweia aku la i ka Halewai. Ua hele aku
nae ka Mea Hanohano e ninau i na makai
nana i hopu, a ua haiia mai. Ua kauoha
ia aku nae e hoopau i kela mau makai. Ao-
le makou i lohe pono mai no ka hoopau io ia ana, no ia maopopo ole no hoi, nolaila, ua
waiho pu ale iho no makou.
------------------
HEI NUI KA I-A.--------I kekahi mau la aku nei
o ka pule i hala, ma ka lawaia ana o na ka-
naka lawaia o ka Moi, ua puni ia lakou ka
i-a i kapaia he akule ma Waialua. Ua nui
ka ia i hei mai, aka, ua hokai mai na mano
he nui mawaho o ka upena, e hana mai ana
i lakou mea e ale ai ; a he oiaio, ua moku
aku kekahi wahi o ka upena, a ua pau aku
hoi kekahi mau ia i ka muka ia e kona waha
nui palaualelo, aka, o ka nui, ua hei mai no
i ka upena. Mai ke ahiahi mai a ao ka po
o ka lawaia ana. -----------------
Maluna mai o "Idaho," ua hoi mai o
Mrs. H.M. Wini o keia kulanakauhale, aka
aia i hoao ai e lele mai iuka nei, ua papia
ia oia e ka Papa Ola e like me na rula i hai-
haiia e kekahi poe o ua moku la. O kona ake
ana e ike i kana wahi milinili mauka nei, ua
laweia aku a pili ma ka aoao, a hoohoniia
aku la i kona makuahine, i hookahi mana-
wa, o ka hoihoi hou ia mai no ia iuka nei.
I kakahiaka Poaha iho nei ua hookuuia mai
na ohua a pau o ua o Kumuhea.
------------------
KA MAHIKO O WAIHEE.----Ma ka Poaha iho
nei, ua kuai kudalaia ae ka mahiko maluna,
e Adamu a me Waila, mamuli o ke kauoha
a na Lunahooponopono waiwai o C. H. Lui.
I ke kudalaia ana, ua lilo ia C. C. Hailaki a
me H. A. Wilimana no na dala ekolu tausa-
ni mamua ae o na moraki a pau, oia hoi, ua
hoopaa mua ia keia mahiko no na moraki i
hiki aku i ke kanaiwa k@@namakolu tausani
dala. E uku ia ana kela mau tausani dala
moraki a pau a me ka uku ho@ aku i ekolu
tausani dala, hui kanaiwa kumakolu tau-
sani dalla, ke kumukuai o eia mahiko.
-----------------
OGANA O KAUKEANA.----Ma ke anaina pule
o ke kakahiaka Sabati i hala aku nei, hora
11 paha, imua o kela anaina ilikeokeo, ua
hookani mua ia kela Ogana ma ka manawa
mua i Honolulu nei. Ua kani no, a lean no
hoi kona leo e like me ke ano mau o na oga-
no maikai loa. O ka nui o na dala i kuai
ia aku ai a loaa mai, he $1,700.00. O na
lilo e ae hoi no kona wahi e ku ai, a me na
hemahema e ae, he $1,300.00 paha.
---------------
LOAA HOU KA IDAHO I KA HEBERA.----I ka
hoi ana aku nei o ka Idaho, ma kana huakai
i hoi hope aku nei, ua loaa hou ae kekahi o
na kanaka o ia moku i ka mai puupuu he-
bera. I kona hiki ana in a Kapalakiko, ua
hoomaluia oia ma kahi e aku no kekahi mau
la. Ua oi loa aku ka ikaika loa o k@ laila
mau kanawai hoomalu moku mamua o ko
kakou mau wahi Rula hooponopono hou loa
iho nei a ka Papa Ola. Ina no paha o keia
poe o ka Papa Ola malaila, in a no ua ma-
kau wale, a hana no la paha lakou e like me
ko lakou manao, ma ka hoomalimali ana'ku
i oluolu ka poe kalepa.
----------------
PAAPU UA HAE.-----I ka Poalima i hala, ua
kahiko iho ka moku kalepa Beritania Irazu
i na hae, mai ka laau-ihu a hala ae i ka hu-
ini o kona mau kia, a hiki aku ka welo ana
i ka paepae o ka pea hope. Na@a aku no
hoi, me hel kula lehua la i haiamu ia e na
manu. I ka ninau ana aku nae i ke kumu
o kela kahikoia ana, ua haiia mai, he hoo-
manao ana i ka la hanau o ka on a nona ia
moku, e noho la ma na kaiaulu o ka ulu we-
hiwehi o Enelani.--------
J. B. MAHU---O kekahi o ko kakou kana-
ka naauao no hoi ma ka nanaina, ka mea
nona ka inoa maluna, ua lawelawe oia ma
kekahi karaima nui, oia hoi ka imi loaa ana
ma ka hoopunipuni, ua hopu ia iho nei, a ua
hoopaaia ma kawa, no ke kali i ke kau hoo-
kolokolo Kiure e biki mai ana. Ua imi oia
i ke dala loaa koke, aka, ua lilo nae kona ki-
no i luahi no kana mau hana eepa. He ka-
maaina mua no oia no Kawa. a hoi hou aku
la no ilaila. Aloha wale no hoi. Ua waihoia
i ke kau kiure.
LA NUI O NA PANE.----O keia Poaha @e nei
e hiki mai ana. la 11 o keia makama oia ka
la makahiki hou no na Pake. i kapaia hoi e
lakou. he ia "Ko-@@hi." E pa@i ia ana na
puka o ko lakou mau hale hana ma ia la.
--------------
HOOPANEEIA.----Ua hoopaneeia ka holo ana
o ke kialua Hokuao i na mokupuni o Fatuhi-
va, a i ka la 4 o Maraki e kiki mai ana. la
wa e haalele iho ai. a e hele aku n@a kana
huakai. Ua kauohaia na mea a pau e ma-
nao ana e palapala i na makamaka malaila,
e hooili mai ia makou, a na makou ia e hoo-
una aku. ---------------
PUALI KINAI AHI HELU 4.----Ma ka hala-
wai makahiki o keia Puali i ka po Poalua i
hala, ua koho hou ia na Luna o ia puali ; a
penei ka hoonoonohoia ana :
E.H. Boyd, (Ailuene) i Luna Hoohana.
D. Kalakaua i Hope Luna Hoohana mua.
S. P. Nohea, i Hope Luna Hoohana elua.
W. P. Wood, (Pinehasa) i Puuku.
A. Halulu i Kakauolelo.
-----------------
MANAO PAIPAI.----Ua kupu mai kuu manao
e paipai i ko'u lahui ihulaula. a me ka lahui
ilikeokeo me ko'u hai aku i ko'u aloha ia
oukou a pau, ke kuu kahea aku ia oukou e
hoomanao mai i ka lawe ana in a opala ino,
a me na mea ino wale, e hoopilikia ana i ho
kakou ola, oiai ke noho mai nei ka Papa
Ola me ka mana kanawai, i like me ka Pau-
ku 2S6 o ke Kanawai Kivila, a me ka Pau-
ku 2S7, no laila e makaala mai kakou i ole e
plilkia, i na kakauha a ke kanawai, aole no
i poho ka lilo i ke kaa nana e lawe i ko ou-
kou opala me ka hoomaemae mau i kela la i
keia la. NA H. O. U. KAIKIOHUA.
---------------------
HOOLEWA RUKINI.-----Ma ka Poaono aku
nei i ala, ua mako kekahi wahi keiki uuku
o ka moku Rukini i ku iho nei ma ke awa.
Ma ka auina la ae, ua hoopae ia mai kona
kino kupapau ma ka-honua nei, a ua laweia
aku i ka pa kanu kupapau ma Maemae. Ua
hookomoia ke Kino iloko o ka pahu kupapau
aole i paniia ka pahu, lawe hamama ia no a
hiki i ka lua kupapau. He okoa ka poe ha-
pai pahu, okoa na mea nana e hapai ke pani
a hele wale no ke kaa kupapau me ka uka-
na ole maluna. Mahope iho o ke kaa, ke
Kahunapule me ka mea ala, na poe himeni
iho a me ka poe hapai pahu iho. He hele
aluka ka hele ana. O kahi mea mainoino
paha, ka waiho mai o ke kino make i ka
wa e hoolewa ia ana.
---------------
MAU KUIKUI MALAMALA HOU.------Ua ike iho
makou i keia mau po iho nei, ua hoomahua-
hua hou ia aku na kuikui malamalama o na
alanui o honolulu nei. Aia ke ku nei he
kia me ka ipu ku@kui ma ka huina o na Ala-
nui Maunakea a me Beritania, ma Kauma-
kapili ; a ma ka huina hoi o ke Alanui Be-
retani a me Papu, ma Kaukeano ; a ma ka
huina hoi o ke Alanui Nuuanu a me Chap-
lain. E hoolawaia aku ana no ma kekahi
mau huina e ae i manaoia ai ke kupono. A,
mai loko ae hoi o ia mau ipukukui, e hoo-
malamalamia ai kekahi wahi uuku o ke ko-
lo ana aku o kona malamalama, mai kahi
aku o ka ipukukui e kau ana. Ke manao
nei nae makou, in a e hoolawa pono ia ana
na huina alanui a pau me na ipukukui wa-
le no, alai, me he mea la, e aneane ana no
e hui na malamalama, mai kekahi huina a i
kekahi. Nani maoli i na pela !
--------------
MAUI.
Ua lohe mai makou, ua lulu wahi
puu dala iho ka ekalasia o Lahaina, i mea e
kuai aku ai i wahi no ke Kahu e noho ai.
Kupono no ia manao ana pela.
----------------
PIHE UWE MA KAHULUI.-----Ua lohe mai ma-
kou me ke aloha, ma ka la 29 iho nei o ka
malama i hala, ua lohe ia aku kekahi leo pi-
he uwe aloha ma kapakai o Kahului, e uwe
ana i na makamaka i loohia i na mai lepera,
e laweia ana ma Molokai ia la.
--------------
MAHI PULUPULU MA LAHAINA.----Ua lohe
mai makou, ua kukulu kekahi poe ma ka
Ulu o Lelei Ahahui Mahi Pulupulu. Ua loka-
hi lakou e hapai ia hana, a ke hoomaka lii-
lii nei e kanu kekahi poe. E wae ana @ae
paha lakou i kekahi aina maikai ma ka hiki-
na o ua mokupuni la, i wahi e kanu ai i ke-
ia mea ulu, a hua keokeo mai mahope.
---------------
MAI LAHAINA MAI.----Ua loaa mai kekahi
leta ia makou mai kela wahi mai, e hai ana,
ua hoala ae kekahi mau keiki eono oia kao-
na i wahi ahaaina hoohainu ti, a o ka puu
dala i loaa mai ia manawa, ua hoahuia aku
no ke kulukulu ana i Hale Halawai no ka
Apana akahi. Pela mai o J. Kaohukoloiuka.
-----------------
NO NA WAI EHA.-----Ua poloai mai o Davi-
da Kauwa o Waihee ia makou, e hai ana,
ua hoomahui iho no keiki o Waiehu a me
Waihee e kukulu i Kula Paio. Ua kapaia
ka inoa o ua kula paio la, "Ahahui Kula
Paio Hooulu Pono o na Waielua. O na da-
la e loaa mai ana mai loko mai o ka lakou
hoaku ana e haawiia aku no ia no ke kuku-
lu ana i Betela hou malaila.
Ianei iho nei o Davida Kalakaua kahi i
makaikai ai i koonei mau kaiaulu a me na
hiohiona, a me na kaielulu puuone, a na ku-
puna on a i noho ai i ka luna i Kauahia.
Ke holapu mai nei na makai i ka imi mai
@ ka põe i loohia i ka mai lepera. He pono
loa ia hana ana pela, i hookaawaleia aku la-
kou mai waena aku o ka poe ola.
Hookahi no hele ana mai o Kauka Lee i
Waihee nei, ohe i hele hou mai. Aohe i
o ia ka poe makua a me ka poe nunui, o ka-
malii ka nui i o ia. Eia kahi mea haohao
iki, i ka Poaono la 23 o Ianuari, aohe i hele
mai ua Kauka nei. aka, he wahi keiki uapo ka
mea i boounaia mai e hele e o. Kupono pa-
ha keia wahi hoe hoe waapa, aole paha. He
pulehele boti hui kana i ike.
AHA HOOKOLOKO O MA@@.-----Ua loia@ ka ma-
lamaia ana o keia A@na Hookolo kolo ma La-
haina. Ua wehe mua ia keia Aha i Deke-
ma@a, aka ua hoopaneeia a hiki i ka la 20
iho nei o Ianuari. O ka hihia nui no i la-
weia mai. imua o ia Ana o na pake pepehi i
na kanaka o Hanakuapoko i ka makahiki
1S67 i hala. He ewalu na la o ka noho ana
o na kiure iloko o ke keena no ka noonoo
ana i keia hihia. a i ka pau ana oia mana-
wa ua puka mai lakou, e hoahewa ana i na
pake a peu, e kauia na hoopai ana a ke ka-
nawai maluna o lakou.
----------------
Hawaii.
MAHI PULUPULU MA HAMAKUA.----Ua lohe
mai makou mai ka moku mai o Keawe, a no
Hamakua nae ka pololei loa, e lawelawe ana
kekahi põe makaainana o ka Moi e noho ana
ma ia pea o ka aina e kanu i ka pulupulu,
a e hooulu nui mai i kona hua maikai he
pulupulu. -------------------
HOOHALAHALA AUHAU.----Ua hoouna mai
kekahi mau kanaka i pakeuia ko lakou mau
auhau e ka Luna Auhau o Kona Hema i ke-
kahi palapala loihi, e hoopukaia ma ke "Kuo-
koa," aka, no ka nui o na haukae a ka lehu-
lehu o na Luna Helu a me kekahi mau Lu-
na Auhau i hana ai, a ua hoolaha nui ia e
kakou ma ke akea, nolaila, ua manao ma-
kou o ke kanawai wale no ka mea pono na-
na e hooponopono ma na aoao elua, no na
hihia o kela ano ke hiki mai imua o oukou
e ka lehulehu. ----------------------
HUI PUHI OHE KELEAWE O HILO.----Ua
poloai ia makou e kekahi mea kakou mai i
keia nupepa mai Hilo mai, na ka mea nona ka
inoa L. Kaikemaka, a o ke poo o kana pala-
pala, "Hana ku ole i ka maikai." Maloko
olaila i ike iho ai makou, ua hele aku kela
Hui Puhi ohe o ka ua Kanilehua ma ka Ma-
hiko o Kaupakuea, a ua hoonanea i ka la-
kou mau mele malaila. Ua makana ia mai
he $25.00. I ka hoi ana mai a Onomea,
puhi hou malaila, a ua haawiia mai be $40.-
00 paha ke huiia me kela mamua. I keka-
hi po ma ka luakini o Haili, ua loaa he $50.-
00, a ua hooliloia aku keia mau dala no na
kumukuai oia mau ohe. Koe ke koena, ao-
le paha i maheleia mawaena o na waha luhi.
------------------
Kauai.
PUNI KE AKULE MA HANAAULU.-----Ma ka
W. D. Golia o kela wahi maluna ar palapa-
la ia makou o ka la 26 o Ianuari, ua ike iho
makou i kana mau olelo malalo nei: "I ka
la 23 o Ianuari, ua hoopuniia na ia he aku-
le he nui. Ua like a nui me elima lau, ua
like ia me 2.000 ma ka helu haole. Maloko
o ke awa o Hanamaulu mei kahi i hoopuniia
ai. Ua hele a piha u i na kanaka ke one,
me ka piha o na eke i ka ia. Kani ka aka
a ka põe upena ole." E ole io e puni, ola ka
makapehu ia o ia wahi. He pomaikai nui
keia o oukou. -----------------
MAKE EMOOLE.-----Ma ka la 7 o Ianuari, ma
ka Hale Wiliko o Hanalei, ua make emoole
loa o D. Poo. Ma ka la i olelo ia maluna,
ua hele aku oia i ka Hale Mikina e paina
ko ai, aka, ia wa koke no, ua kailiia aku ko-
na hanu ola, a ua hoopulou ia iho oia i ke
kihei o ka weliweli. Ua waiho iho ma keia
ao, he mau makuakane, makuahine a kai-
kuahine e noho e la ma ka moku o Niiahu.
Pela mai o J. W. G. Kaia o Hanalei ia ma-
kou. -----------------
PALAPALA HOINOINO.-----Ua loaa mai ia ma-
kou kekahi palapala mai Kauai mai, i kakau
ia e kekahi ohua i holo mai maluna o ka
moku kuna "Neti Mele," aka, ua kakiia ko-
na mau wahi opeope a pau e ka malamamo-
ku. Mai na wahi opeope kupono a kupono
ole; a mahope o ka ninau ana i ke Kapena
moku, nolaila, ua hooluoluia ka uku ukana,
a nolaila, ua mau no ka inaikai o ka moku, a
o na hana kue wahi a keia mea kakau mai,
aia no maluna o ka kea hookahi nana i hoo-
kau mai i ka uku kaumaha.
------------------------------
He mau kumu no ka hoole i ka aoao
Pope.
-----------
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:
E oluolu paha oe a me kou Luna Hoopo-
nopono e hookomo iho i keia mau wahi mea
iki, no na mea e pili ana i kela mau hua e
kau kehakeha ae la maluna.
1. Ke pule nei lakou i na anela a me na
thane o na mea make; aole pela ke kauoha
a Kristo, eia kana, penei oukou e pule aku
ai: "e ko makou Makua iloko o ka lani."
E nana ma Mat. 6:7. Eia hoi ua olelo ia
in a Kolosa 2:18, "Mai hoonele wale mai ke-
kahi ia oukou i ko oukou uku ma ka hoo-
haahaa wale ana a me na hoomana ana i na
anela, e maoi wale ana iloko o na mea ana i
ike ole ai, e hookano wale ana i kona mau
kanaka." No ka pili ana o keia i ka aoao
Pope, nolaila, ke olelo nei au oia kekahi ku-
mu e hoole aku ai i ka aoao Pope.
2. He poe hoomanakii lakou; mapopo lea
keia ma na wahi a pau. Aia hiki i kekahi
ke hoole mai aole he hoomanakii o Hawaii
nei i ka wa kahiko, alaila paha, ua hiki ke
hoole mai, aole he hoomanakii o ka Pope.
Aohe mea kow malaila, aka, aole nae pela,
ke hoomanakii no o Hawaii nei mamua. Ina
pela, alaila, ua mapopo no he hoomanakii
maoli no ka Pope; eia kekahi wahi e mao-
popo ai, ua waiho loa lakou i ke Kanawai
wlua, o ka pono maoli, oia hoi keia, "Mai
hana oe i ke kii kalai ia nou, aole me ka li-
ke ana o kekahi mea i na lani iluna, a pela
aku."
3. Ke hoolilo nei lakou ia Maria i Akua,
i ko lakou pule ana aku iaia peui: "Ekau-
oha aku oe i kau Keiki ia Iesu Kristo, ma
ka mana o kou makuahine ana." I ka na-
na ana i keia, me he mea la ua lilo o Maria
i mea mana maluna o Iesu Kristo ke Akua.
Penei ka Iesu olelo: "ua haawiia @@i ia'u
ka mana a pau ma ka lani a ma ka honua."
Mat. 2S:1S. Aole he mana o Mana. aole
loa no; o keia hana. aole ia i kauoha ia ma
ka Baibala. aole loa he pauku e kauoha mai
ana e pule i kekahi kanaka. Ina pe'a ua
pono @nei ke pule? Aole.
4. Ke hoo@@lo nei lakou i ka Pope i Akua.
no ka mea, ua kapaia aku ka Pope o ke
Akua ia, no ka mea, ua olelo kekahi poe o
ke Akua ia o ka honua nei. a ke olelo nei la-
kou. o ke poo ia o ka Ekalesia, aka, ua olelo
ia ma ka Palapala Hemolele o Iesu Kristo
ke poo o ka Ekalesia. Epeso 5:23. Ina he
oiaio ko lakou. alaiia, oia hookahi no ke ano
o ka Pope me Iesu Kristo ke Akua. Aka.
aole nae he oiaio o ko lakou, mamuli o ke
ano hookiekie, nolaila, ke olelo maopopo nei
au, oia kekahi kumu e hoole aku ai i ka ao-
ao Pope.
5. Ke hoolilo nei lakou i ko lakou mau
kahuna me he mau akua la, no ka mea, ke
olelo nei lakou, he mana ko na kahuna e ka-
la aku ai i na hala o kanaka, aka, ke olelo
nei ka Baibala. "I ka Haku ko makou Akua
ke aloha. a me ke kala ana i na hala.," Da-
niela 9:9. Ina he oiaio ko ka Pope. alaila,
ua like pu ko lakou mau kahuna me ke Akua.
E hia la Akua o lakou? E auhea oukou e
ka poe i komo ma ka aoao Pope, e nana nui
oukou i keia mau mea a'u e hoike nei, in a
ua kauoha ia keia ma ka Baibala, alaila ua
pono, a i ole ea mai hele hou.
6. Ke papa nei lakou i na Kahunapule
aole pono ke mare wahine lakou. Pela ka
Baibala; eia kaoa, "Eia ka pono no ke Ka-
kunapule, he hala ole. e kane ana ia na ka
wahine hookahi," 1 Timoteo 3:2, a peha ke-
ia poe e papa ana i ka mare? E nana ma
1 Timoteo 4:1-3, "Ke olelo peka mai nei
ka uhane, a i ka manawa mahope, e haale-
le kekahi poe i ka manaoio, e malama ana i
na uhane hoopunipuni, a me ke ao ana a na
daimonio; e wahahee ana me ka hookama-
ni, a e hoa oia me ka hao wela; e papa ana i
ka mare u me kekahi mau mea i a ke Akua
i hana ai, e ai ia me ke aloha e ka poe ma-
naoio me ka ike i ka olelo oiaio." Me he
mea la ua ike maka o Paulo ma ka uhane i
ka hana a ka poe Pope i keia manawa ma-
hope mai nei, nolaila, ma keia mau pauku
ekolu, na mapopop ke kauoha ia ana mai o
na Kahunapule he mea pono ke mare, aole
pono ke noho wale. Oia kekahi kumu ku-
pono e hoole aku ai i ka aoao Pope.
7. O ko lakou hookui ana mai i kekahi
mau buke hou me ka Baibala, a ua kapaia
ka inoa o keia mau buke na "Buke Apokeru-
pa." Pehea ka Baibala no keia mea? Ua pa-
pa mai ka Baibala, "Ina i hookui mai keka-
hi i ka mea hou me keia mau olelo, na ke
Akua no e hookui mai me ia kanaka i na
mea ino i palapala ia maloko o keia Buke."
Ke ike mai la no kakou i ka uku o ka mea
nana i hana i keia hana la. Enana ma Hoi-
keana 22:18. Ke ike pu ae la kakou i ka
uku o ka poe hoo kui i kekahi mau mea hou
me ka olelo a ke Akua.
S. O ko lakou mahele ana i ke Kanawai
umi i pani hakahaka no ke Kanawai a lakou
i lawe aku ai. Ua kauoha mai anei ke Akua
i na kanaka ma ka honua e lawe wale i ko-
na kanawai a kiola, i ka hoike lea ana mai i
ka hana a kekahi poe i kae i ua Kanawai
elua nei? Aole. Pehea ka Baibala i keia?
Ua kue mai no ka Baibala. Eia kana, "A
in a i lawe aku kekahi i kekahi olelo o ka
buke o keia wanana, ua ke Akua no e lawe
aku i kona lihi mai loko aku o ke ola, a mai
waena aku o na mea ino i palapala ia iloku
o keia Buke." Pehea la ka poe Pope ke hoo-
pili ia aku keia olelo ia lakou? Ua hoole
paha ke Akua ia lakou.
9. Ke papa nei lakou i ka Baibala, aole e
heluhelu na kanaka i keia buke. Eia ka
Baibala, "E huli oukou i ka Palapala Hemo-
lele, a e manao oukou he ola mau loa ko ou-
kou malaila, oia ka mea i hoike no'u," Ioane
5:39.
10. in a keneturia mamu, ua pephi no
lakou i na Karistiano no ka inoa o ka Haku.
Eia ka Iesu olelo no ia mea, "E hiki mai
no ka manawa e manao ia ka mea pephi ia
oukou, ua hoomaikai aku ia i ke Akua, a e
hana lakou i keia mau @nea, no ka mea, ao-
le lakou i ike i ka Makua, aole hoi ia'u,"
Ioane 16:2,3. E na makamaka e, o ka ha-
pa uuku loa keia o na hana kue o ka poe
Pope i ke Akua, ua mapopo ua hoole lakou
i ka ke Akua, a ua hoole ke Akua i ka la-
kou. I ko oukou ike no e na makamaka i
keia mau hana uso ole a ka Pope la hele aku
ana no, me ka biki no ia oukou ke nana, a
kiei, a halo, a huli aku hoi i nei mea he
Baibala, hele no nae oukou i laila. Ke pai-
pai aku nei au ia oukou e o'u meu makama-
ka, e nana e huli iho kakou i ke aniani ki-
lohi e pau pono ai o ko kakou ano. Aole ia
i hoike i na e oluolu ai wale no, aka, in a
mea kekahi e papa mai ana i ka hewa au e
hana ai. Oia kekahi mea ana i kue ai.
Me ke aloha i ka Nupepa "Kuokoa" a me
ka Luna Hooponopono, a me na keiki Iwa-
kiani o ka Hale Pai o ke "Kuokoa." Owau
no o J. M. KALIMAHAUNA.
Napalihulaana.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA.
--------
KAPU LOA NA KAO ʻ KAPU LOA NA KAOʻ
KE HOOKAPU. A KE PAPA LOA AKU
Dri as i na kanaka a @@@ @@ @@ Kahikina: mokupuni
o Maui, mai @@@ @@@ a hoa, a hopuhopu ma ke @@@ ko-
lohe, a kuai aku paha i kekahi kao a mau kao, a kuai holo-
@@@@ paha @ k@@
PU@A KAO 200 A I KA 300 KA NUI.
E bebe wale la ma Pena@@kaha, i Loahilea, ma Kahikina
@@@ @@@ @@@ @@@@paa. i oki pahapaia @@ pepeiao. O na ba-
@@@ ana mahope mai, @@ ok@@ @@ @@@@ @ @@ kekahi pepeiao.
A o ka @ai o na @@@ a p@@ @@@ ma ka pea, aohe i @@@@@@@@@@ mai
k o lakou hanau ana mai a hiki i keia manawa. @@ @@@ me @@
makahiki eiwa. A ke papa pa ka aka nei ka poe mea i@@ @
malama pono. Ina e ikeia ana kekahi kanaka a mau kanaka
p@ha a me @@ilio, e @@@ wale ana i na @@@, a @@@ a pepehi a
kanai aku i ka kao ma keia pa-a a kuai bob@@k@a paha i ka
PU@A KAO. e h@@@@il @@@@ @@ @@ ma ke Kanawai @@ ka aihue.
A. o na ka @@@@ @@@ wale a @@@@ a pepehi i kekahi @@@ a @@@@
kao puka @@@ @ @@@@@@ @@@@ @@@@@
hoopiia no ka aihue a me ke pubo, ke loaa ne @@@@ i ke @@@@.
Na OPIO. MEA Ka@@@.
375-@@
L@@kailua. Kahikinai, Ianuari 29, 1863
C. N. SPENCER M.A
NA KOMISINA KALEPA.
-----------
E LOAA MALANA @@@@ MALUNA MEA
@ @@@@@@ @ @@@@ @@ @@@@ M@@@ @@ @@@@@ @@@ @@@@@@@@.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@
-
OLELO HOOLALEA.
-------------
O KE KULEANA @@@@@@: KANKAI@@@@ @@@ @@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
OLELO HOOLAHA
---------------
O NANAIEA KII KANE MARA@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
OLELO HOOLAHA
------------------------------
KE PAPA AKU NEI AU I NA KANAKA A PAU LOA.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
MAKANA NUI 8 20 00.
----------------
MAKEKAKAHIAKA POALUA IHO NEI.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HALE HUMUHUMU LOLE !!
KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA.
------------
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HOONANI HALE.
--------
@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ILI KAO! ILI KAO !!
UA MAKAUKAU AU E KUAI I KA ILI.
@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
OLEO HOOLAHA.
------------
NO KA MAKE@@@@@@@@ O J. H. MARSHALL KA LUNA-
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
OLEO HOOLAHA.
------------
NO KA MEA UA HOONOHO AKI AUKA.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
H. K. KAPAKAKUHAILI.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
HALE MU!
-------------
HALE KUAI MEA AI !
HE OLUOLU LOA KEKI AI ANAONA.
mea ai mua keia hale @@@@@@@ oukou @@@@@@@ @@@@@@@@@@@ Ha-
waii a pau.
RAIKI NO WAIMEA, KAUAI MAI.
PALAOA MAIKAI LOA.
KAMANO I@ ULA NO KEAMOLEWA MAI,
BIPI UAHI NO KALEPONI MAI.
KOPA keakea-KOPA ulaual.
AILA Honua @ AILA Kohala.
KOPE-PAAKAI.
AI no na Liu m@ na Moe
Nu mea ono he nui wale o kela ano keia ano.
PIA NO HAWAII MAI.
PIA AI-
A he nui loa no na mea ai maikai e ae.
No laila la ea, e @a makamaka @ hale mai no ma kahi @@@
e ike maka no @@@@ i keia mau mea i @@@@ @@ la maluna.
@@ @@@ @@@@@@
L. BATALETA.
319-3@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
OLELO HOOLAHA!
-----------
KE HOIKE AKU NEI KEIA I NA KANA-
Ka a pau @@@@ @@ Ua @@@ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@ @ kapaia.
"KE KEIKI PAIONIA.
………OR………..
THE POINEER BOY.
I unuhiia a i kakauia ma ka Olelo Hauau e
SAMUEL C. ANDREWS. LAHAINALUNA."
@@@@@@@@@@@@@@@@@
O kelia boke @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
POOKAHI BUKE…..$1.30 UMI BUKE……..$12.30
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
ILI KAO ! ILI KAO !!
E KUAI MAKEPONA AKU ANA O
C. BURUA MA
I KA ILI KAO, MA KE
KANAHA KUMAHA KENETA NO
KA ILI HOOKAHI.
MA KA HALE MAKEKE KAHIKO.
@@@ @@@
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
NU HOU!
-------------
UA HOEM@@A KEKUMUKU@LONA KUI
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@ @@@@@@@@@