Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 6, 6 February 1869 — Na Hana Misionari ma Tahiti. [ARTICLE]

Na Hana Misionari ma Tahiti.

Na Hana Misionari ma Tahiti,

He hapa keneturia makahiki aku nei i ha- ; )a mamua o keia nianawa, ua hoouna aku ka Ahahui Misronan Hooiepope o L&iiana i kekahi mau Mtsionari i na Pae Ama o TaI hiti t e hoike i ka Eurcnelio maikai a ke Akua ; a hala na makahiki he umikiunamaha o ko lakou hooikaika ana me ka hoomanaw»aui, akahi ao lakou a hoohauoliia na manao, i ka iohe ana aku i ka hanu mua o ke oia r i puka ae, mailoko o na lehulehu o kekab> kanakaoia lahui. Ua ioheia keia leo puie i ka \va e hohola ana ke kaua maiuna 0 ia aina. Ua lilo hoi keia i inea e hauoii, mau ai na hoahanau a me na kokua i ka ha-; na mnu ana a hiki mai i ke>a la. Ua hoho-i la ae na kukuna malamaiama o ka ia inaluoa o ka nuiona mokupuni liilii o ia Pae Aina, 1 noho iloko o ka pouli mamua. Ke hauoli nei lukou i ka lanakiia a me ka heie akea ; ana o ka ke Akua Euveneiio; a maiioko mai oiaila, i hemo ae ai iakou, inailoko ae o na kaulahao a ke kuapupanui a ka hewa a me ka pouli. Ua puipui a ua ikaika ka puaii kuua o ka Haku ; ke komo mai nei ka nui o na kanaka o na mokupuni nui iloko o ka huakai imi i ka Haku, i keia a me keia ia. 1 Mamua iho nei, o na h;ma a ka Ahahui ' Misionari Hoolepoj>e o La<Una ma kela mau mokupuni, ua kapae ioa īa, mamuli o ka : opukekeue o na Mana aupuni Farani maiai-i ia. Noiaiia, ua haaleie iho na Misionari i; ko iakou mau kihapai.a ua hoi aku i Enela- j ni. No ka ike ana o na kanukn, ua hoonek* j ia iakou i ka poe ole nana e kuhikuhi i ke; kuamoo e hiki aku ai i ke aupuni uhane, n i mea hoi e haaiele ole aku ui i ka manaoio i iona ia iakou. nolaiia, ua koho iakou i keka-1 hi poe o iakou iho i mau Kahu, a ua hoapo-i no pu ia mai hoi e ke aupuiu Farani. He | oiaio no paha, o kekahi o keia inau kahu, he | mau pomaikai iHiku ka i ioaa ia iakou, aka : he opiopio nae kahi naauao amekaponol Karistiano. Mahope iho o ka hooponopiAie j ia ana o na makaainana malalo o na Mana | 0 ke aupuni Farani, ua ae hou ia o Mr. Ho-i \ve a me kekahi mau Misionari e ae e hoi mai i Tahiti. Aka aohe i emo iho, ioiiioii hou no, u haaiele mai ia, koe no nae o Mr. Howe. Mahope iho, ua iiio ka maiaina rnai-| kai ana maialo o kana hana. Ua ioaa mai iaia ke aioha ja e na Luna Fantni i noho malaila, a me ko lakou nhonui, ua lii mai kekahi mau poaiaikai. 0 na pomaikai nae i ioaa mai, ua oi aku ka maikai ole inamua o' ka maikai io, a he mea oie waie no la i na i kamaaina, aka o ka nui n ko iakou mau he« j wa i hooponoponoia, a o ko iakou mau nnau | mae wale, ua hoohauoliia me na oleio maikai a mahaio mai ko lakou mau kokua mai, me he mau kulu wai la e kulu ana iioko o ka uhane inaiohaha a e iike hoi me ka mea aia ia iloko o ka uhaue haukae. E hoomanaoia, me ka Hae Farani e malama una la« Tahiti i kukuluia ui ka ekaiesia Katolika Koma ma ke kulana paakiki, me keomoana! 1 ka hapa nui o ka ioaa makahiki o kela au-! puni. He 815,000 i haawiia aku e ke au-ī puni no ke kukulu anu i Hnlepule KatolikaJ aka no na makahiki lo»hi he umikumamaiua i o ka hana ana, he umi waie no kapuai ke I kiekie o na aoao o ka Haie, u ano ua ikeia j aohe i paa pono kona kahua, a ke kanaiuaia J nei, e hanwi hou ia ana paha he makana no j ke kukulu hou ana ī Hale hou o ia ano, ina j kekahi wahi e ae. Me ka hoomaopopo oie ana i ka emi nui o ko ] ke aupuni mau haawina i na makahiki 15661 a uie 1667 i hala, ua olelo ia, ua moni aku I ka Misiona Katolika Koma i ka makahi«i i. hala } Da dala, he unukumamakoio tausani; mai ka waihona aku o ke aupuoi, a he hoo-| kahi tausani eha haoen (lala waie no i iiaa-! wiia aku i ke kokuaana i ka Misionari iepope. Mai kekahi luau lono inai i ioaa i ka ■ mea nana i kakau t keia, ua hoomaka mua j ia ka ekaiesia Katoiika Koma inalaiia no ka j wa ioihi, ine ka mooi mau ana i na daia au-! | puni o ka iehulehu o na Hooiepope, i boo- j ' kupu aku ai i ke aupuni, aka, he 500 walej no wahi hoahaaau Pope maiioko raaio 6,000! a 8,000 «na Tahiti. He hooiaio keia, aohe \ ke hoomana kuiike i ka manao o kaoaka ka! hoomana Pope, a nole e hiki ke oieioia, " be I hoomana uo na kauaka." j Eiima paha makahiki i hala aku, ua hoomaka ka Ahahui Misionari Hoolepope o Fa- 1 ris< e hoouna i mau misionari i Tabiti i hoo-! koia ai ke noi a kekahi poe i noi aku ai.! Ua boounaia be kahonapuie Farani hooiepope, a nana i *»ebe mua. Ua mahaiomai ka | Abahui o Ladana i keia hana, tne ka manao! awi, o ka hookomo aoa aku a na kahuoapu- I ie Hooiepope o Farani, uialaio o kahi e maiamaia ana e ka maiu o Faraoi, be mea la e puipui ai a ikaika ka pooo. Maho|ie koke ibo uo, ua hooiauUha loa ia ae keia oihaua Misionari mamuii o ka hiki hou ana mai o kekahi mau kahu a kumu hoo. Aka o ka poe i hiki mai, aohe ia i lawa e Hke ine ku makemake. Kc tuakviuake oni loa nei na i

-ir kaaaka iku hooiui.iu »«> me >»• u> .i».i .» M!STomri o Kur-p. i, Ona mrt Taivt! \ w--a w\. r.t heOIUIīA iho ! kl -0; .'I 0 k.l h?;*» rnf> .. .. 1 ko'i, ko noho»-* «>t \e na k.»h-i •« -..n > u' v .\ 1 0 hk»>U, OTSI h'»: 0 llkC WC ko k\hu ew.iWu e !H>hi) «um. M<* »>■*<» t> \ kupono lakou no k\ hirir * » k* L'a kaui.i hoi mst Tahif ke« k.-i?; m -. oiuo'u a kupoiK» !o;i i'.Mwimi o »t Ka*>M*-» awp na Hoolepope. Aole e a*> *a kfW.ur. knhunapuie Hoolepop*» a Pope hoi. kr kou.u aku iloko oko k:hapu o k*k.thi, k** ok - noia n»*i oia e ko;no aku nia kn .ipar.;\ o, r ka me* e noho k.ihu aim u apana. Ao o hoi e »ie »a kekahī kahunapule a kumu {v\h i, ke kukuiu » wahi hooinana a ha!e kul.i jvi! .i ke kono oie la inai e m io«.w\ aupuiu ma is apana. Nolaila, ua hiki ole i «v\ Knioiika, ' ke kukuiu ia lakou tbo ina Moorca a i-.ie ko kahi mau mokupuiu e ae e uoiio ih ; i uul.\ v» 0 ka Hae Famni. Ke hauoli ne» kakou : keia m.nu bniwii oluolu i krtu ui a hooponopono inaikni ut. \ kupeno loa i ko kakou niakt tn.ikt\ a iio eu-1 hoi e hoohaik'i mai ai i ke komo «\na nuu o ka Pope e holoiiloli, Aoie no hoi au e poma ī ka ha> aku i k< w.t - hi mau nu*a e pili ani u Ukou i hoikt\.i mai ta'u. Iko u \va e nn:k,ukAiaua ma krkahi o keia mau mokupum, ici oluolu , lakou ika hi»nki|>a ana uku ia'u. l'a koi mai iakou ia'u e hele hou aku e ike u iakou; ;a ma kekahi mnu wahi, ua koi loa mai ia'u e noho paa aku me lakou. 1 Ika)a a makou i haaleieai i.n T;ihiti. a , hoi aku i Knelani, he kanawAiu o n\ hoahanau o ka ekmiesia o l'npieie i UeH m.u me na makana, oia hoi n x ai k»iu;.i.iin.\ t ; lakou, ka niu, ipu haoie, maia, nu»a, pu»t»i a me na mea iike ; a noi ikaika uiai i.i ui in.u ' kou e Inwe mai i keia uiau mea ai, iwa kt ano hoailona o ko lakou y,loha ».t uuUuu . .t hoike pu mai hoi i ko laliou aloh.i no im n-.- , sioiian hoo!epoj>o mua i i;vtnai «ku \ \ i.nki»i 1 ka olelo o ke Ola ; n nu lakou k.i U.i U-hu- , iehulehu u ia (\te ama e kaii aku nvi o ka hiki mai o n;t kokua iiou, iwe ke nui ik.»ik,4 ' mai hoi la inakou, aohe nuike nolui i Lut ..i- -| ui, aka e hoi mai i 'i'ahili a nouo iiiaw.u u.i !o lakou, no ka im\.. ku noho nei lakou nu ; ka naaupo a ka makupo. ; Ma na waiii a jvui a'u i lieiu aki»;«>. uu | kamailio oluolu wale mai no ka poo a piu io'u i hnlawai nku ni. 1 ko'u makaik.u an.i ma Moorea, ua oluolu ioa au i ke kuiana »> jna halepule mniaila. O ka ikaika a me k t ; pololei o ke ao nna, me he nie ia, r i.tn ikii.t 'oe ana na ekalesia mai nn liew.i mai ho nui i e poai nei ina ekaiesia ?na Tahiti. 110 ma- ! naolana uui ko'u, ina he knnaka kupono keI kahi kumu Farani hooie'pope malaila, e pii ! auanei a ulu koke ka ek.ilesi,t ut.ti.uia. l\r | nohoia uei na ekalesi;t o Hnnpiii, Tr.»luioa Ja me Afereaitu e na kauaka opm ekoiu o ke ikuia Kahunapule i kukuima inalaila. La HOOKAHAKAIU 0 NA Kaa Wal»— MallO|pe ilio o ka hora 10 o ke kakaluaka i'oako* iii iho nei, ua puka ae ka Oihana Kinai Ah> Holookoa o Honolulu nei, me ko iakou mau aahu ame na Kaa Kinai Ala pukahi o mt Puali Kha a ine ke Kaa Aiapu. Ua houluuiu lakou mainua iho o ka Hale K<»a wai I Helu 2, nia Alanui Hoteie, malaio » ka h<><>- | ponopono ana a ka Luna Nut C. H. Willijamas a me kona mau Hope ,luo. A, li a>stngcrame E. V. HHrpor. Ua hnnnohma k.i huakai e like me na Holu ; a kainku la mm m alanui, a huli ma ke alanui Mnunakea, a huli ma ke aianui Moi, a iho ma ke aiauui Nuuanu, huli ma ke aianui Moiwahine, pū ma aianui Papu, naue pokol».' ma alanui Ka. iepa, a pii ma nlanui Het«*la, a huii ina ke alanui Moi, a huro mawaho o ka Pa Hnle j Aiii. Hoomau aku no ka huakai ikah. le |ana a hiki ma alanui Puowim, pii i„ ;i ! ai(;l |a hiki ma kain uapo i Mannnuina, alaila hu. ;ii ma aianui Beritania, a hiki mawuho iho jo ka pa oke Kmaina, huro malail». Nnoe ! hele aku la no a hiki ma alanui Aiak. ». ij m |a huli hope ina alanui iioieie.a ihoma alnuui | Kikeke, a mawaho iho o ka hale nuho o Jno. IA. Hassin£er, hoomaha. Hookuuia ne la ie komo maioko o ka pa, a pnma iho la ma|luna ona papakaukau i hooniakaukauia e |na Luna Nui Kmai Ahi. A pau k« paina ! an», kai hou ka huakoi, iho i kai, a huii n,a :ke Alaoui iloi; helo , huii ma Ahnui | Papa i pii loa i huli m» ke Alanui Ku. | kui, a hiki ina alanui Nuuanu, huli hoi j m«i la. Ika hoi anu nuii a hiki ma ka lln. |le Koa wai Helu 4, ua huro mai na ho«, a | hoi aku la na kaa e ma ko lakou mau Hale ! Kaa «rai iho. Hookuuia, n haule iho la la. I kou a pau e hoohialai inaluna o iia papakau- | kau i hoomakauknuia ma ko lakou muu Ha. :le iho. Ika hele ana, ua alakaiia ka hu«. I l«i e ka Poe Puhi Ohe o Honolulu fcei. .M». j waen« hoi ona kaa w.i, oka puali „* ui , ! ,fc,lk# [(U1 k « pak» »na. oka Helu 1 „„ j Ua hauoli no hoi na kii onohi i ka ske nn.i j aku i u« Kaa Wai Helu l U, », kah.kou i !na pua a me na lau naheleheie o ko kakou | mau kuahiwi, „, e ke k.imah,i.e a m c keikii kane i hoonohoi* maluna ihn P»u „„ ■ i ke Kaa Wai Helu i, « ahikaHelu 1. "okao.oioo.aoM.ai l' °t" K " W,i He, »4hoi. ua j uluwehiweh. oo in. tBO | e j 0„« |« u o , he . | lehele, oko kao.ka mau nohoiokoakea nuaoua ina 1«„ mhele. O kekihi mau k*a iho boi, he nmloohaha ioa. O kem i a » lakou i maUma iho la, oia im ka I. i hoo. kumuia ai ke kuLuluia « na oka Oihaiw Ki»"Ah, ma llonolulu n,,. i k. mukahik, Ua puipui Um ua Uihana »«i » ./ ikaika hoi, aohe mea hiki ke kinai E m«»i. keia Oihaoa, i roau \fZ lea maia .n. o ka w.iwai 0 k. lehulehu o keia kuUnakauhale, mai ka iuaina uiai o ka mea aoa ole he ahi. In< *