Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 7, 13 February 1869 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KA NUPEPA KUOKOA

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00

No na mahina he umikumamalua

$1.00 no na mahina eono

ME KA HOOKAA MUA MAI.

@

"KA NUPEPA KUOKOA."

@ published ia Honolulu

EVERY SATURDAY.

$2.00 per a@m.  or $1.00 per six

months in advance

@

L H. GULICK.

For the Publishers

@ @ I, II and III of the KOOKOA, bound for  @le,

@

@ hav@e complete @ of the above, ca@ have

@ by @ $2.00 each.

Ka Nupepa Kuokoa.

He Palapala Hoike hana mawaena

O NA PAKE MA KA MOKUPUNI

o Hawaiia na S.P. Ahiona.

NO HILO A ME KE AKUA HANA

MALAILA.

Nov 4.- Kokua hou mai o Mr. Koana ia'u'i ona lio. nolaila, holo aku au i

Onomea, oia hoi ka Mahiko o Mr. Auki-

na.  I'a launa oluolu au me Mr. Kolaka,

ka luna nui malaila, a ua hookipa loko-

maikai mai oia ia'u, me ka aua mai e no-

ho pu me lakou i kekahi maulo.  Mo ke

ahia@ aua iho, launa pu me ko laila poe

pake.  He kamhiku a oi ka @ui o na pa

ke molaila.  Ua akoakua like mai lakou

@na kekahi kahua manienie mawaho iho

o ko lakou mau hale.  Ua haiolelo aku mu @ o lakou me ke ao aku ia lakou

i na mea e pili ana i ko pomaikai o ka

Uhane a me ke kino pu kekahi.

Nov 5.- Malaila no, ua paipai aku au

i na puke e ao i na mea helu a me ka pi

arpa, alaila, ahomai aku mahope i ku he-

luhelu @uke a ke Akua.  Kakaikahi oia

põe e makemake ana, @ o ka hapa @ni,

ua haole mai no, no ke kaumaha ku i ka

hana a ka haole! Ae p@h@.

Nov 6.- @lele iho la ia Onomea, o

holo aku la ma Kaupakuea, kekahi o na

hale @iko ma Hilo.  He @hiku a oi

na pake @ malaila.  O Mr. Turker

ko laila luna nui.  O Mr. Zeonsheng ka

laua nui no na pake.  Ua launa oluolu

au me Mr. Turker, a ua hookipa mai no

o Mr Zeon@nen@ in'u, e noho au me ko-

na ohana, ma kona home oluolu.

I ke ahiahi ana iho, iho pu au me Mr.

Zeonshe@ (Ahana) a me kaua lede, ma

ka hale o na puke.  Ua hoakoakoaia la-

kou ma ka hale hookahi.  Ua haiolelo

aku au imua o lakou, ma na mea a pau

e pili ana i ko ke Akua makemake.  he poe oluolu keia ma ka lohe ana i kuu

manao paipai; a me he mea la, ua komo hou kekahi man@o iloko o kekahi poe o

lakou.

Nov 7.- Makaukau au e hoi mai ma

Oaoinea, kauoha aku nu i na pake a pau

ma Kapukuea, e pii nui ae i ka pule, ma

ka luakini o Onomea, i ka la apopo.  Ua

haalele iho au i ko Kaupakuea poe, @ hoi

aku la @a Onomea, a luna hou me na

pake i keia ahiahi.

Nov 8- Sabati ma Onomea. Mamuli

o ke noi ana mai e Rev. Mr. Pahio, ke Ka-

hu Ekalesia o ia Apana, nolaila, ua ma-

lama au i ka haluwai pule kanaka o keia

kakahiaka.  Ua piha loa ka luakini i na

haole, na pake a me na kanaka a hu iwa-

ho, no ka piha loa o ka hale.

Mahope o ka pau ana o ke anaioa pu-

le nui o ke kakahiaka, ua malama koke

au i ka helawai pule pake.  He kanaiwa

paha ka nui o na pake i hiki mai ma ia hulawai.  Ua mahalo nui no hoi au i ko

Kaupakuea põe pake, i ko lakou mama i

ka pii wawae ana mai, oiai 4 mile ka loa

o ke ala, a he inoino no hoi. Ma ia ha-

lawai pake, ua hui pu mai no kekahi mau

 

 

hao'e a me na kanaka maoli he nui wa-

ie, e makaikai mai ana no ka'u hana iwa-

ena o na kanaka o kuu lahui, a ua piha

pono no ka hale.

Nov 9, to.- Ma ke kaona no o Hilo.

e launa mau ana me na pake malaila.

Nov11.- Pii au e laina pu how me

na pake ma Puueo a me Amauulu.

Nove 12-14.- Ma keia mau la, launa

mau no au me na pake ma ke kaona, e

ao pinepine ana, a o paipai mau no hoi

ia lakou ma ka olelo a ke Akua.

Nov 15.- Sabati no ma ke kaona.

Ua haawiia mai no ia'u ka haiolelo o ke-

ia kakahiaka, maloko o ka luakini o Ha-

ili. He oia nihu no ka piha o ia luukini.

A ma ke ahiahi, ua malama hou no nu i

ka halawai pule pake, maloko o ka lua-

kinu o ua haole. Ua kokua mau mai no

na haole malaila i ka'u hana, ma ka hi-

meni a me ka hookipa ana i na pake a

me ka põe makaikai, ma kahi kupono e

noho ai. Ua kokua mai no hoi o Mr Ko-

ana ia'u i ka pule hookuu ma ka oelo

Hawaii, no ka mea, ua piha loa ka hapa

nui o ka hale i @a kanaka Hawaii.

Nov 16.- Ua hele aku au e launa pu

hou me na makemake haole a pake @o

hoi ma keai kulanakauhale hanohano, e

paipai nui ana ia lakou e hoomau i ka

hele ma ka pule i Haili, oiai, e hapele

ana au ia Hilo nei ma ka la apopo, nola-

ila kuu paipai ikaika ia laou, e malama

i @ hana maikai u ke Akua.

Ma ke ahiahi no o keia la, ua hele au

e makaikai i ke kula hoal no na pake

ma keia kaona. O ka po keia i hoom-

ka ai keia kaona. O ka po keia i hooma-

ha ai keia kula. O Mr. Z@ng ke kumu.

He 7 pake ka nui o na haumana ma ia

kula. Na'u no a me Mr. Koana, i hoo-

ikaika i keia kula, a ua ko ia @i'u ma-

nao ana. Ua ike maka au i ka lakou

hona.

Nov 17.- Ma ke kakahiaka o keia la,

hele hou aku e launa hou me na pake a

na haole hoi o ua kaona la, me ka haawi

aku i ko'u aloha hope ia lakou, oiai hoi,

e kaawale ana au i keia la mai keia kao-

na aku.

Ma ka lokomaikai o T. Koana, ua ko-

kua mai oia i lio no'u, a i lio no hoi no

kuu hoa hele. Mahope o ka pau ana o

ko makou pale ohana, ua lulu lima alo-

ha pu me Rev. T. Coan a me kona oha-

na. Kau ma ke kua o ka lio, a o ka na-

ue hele aku la no ia.

Eia au ke hele nei ma ka aoao Komo-

hana Akau o keia mokupuni, a ke haa-

elle nei i na nani o Re kaona haaheo o

ka ua Kanilehua o Hilo; aka, nole nae i

pau ka iiui o kuu naau i ke aloha ia Hi-

lo, oiai na makamaka haole, pake a me

na kanaka Hawaii, e hoike mai ana i ko

lakou mau hiohiona aloha, ma ka lakou

mau hana maikai a me na hookipa olu-

olu ana.

Ua aneane mahina okua kuu noho ana

ma keia kaona, ma ka hale o kuu maka-

maka oiaio iloko o ka Haku. Malaila no

au e moe ai @ e paina ai hoi. Ua hoo-

kipa oluolu loa oia ia'u noho pu me ko-

na ohana, e like me ka nui o ko'u mau

la i noho ai malaila. Pela no kuna wa-

hine a me ka laua kaikamahine, uama-

lama pono mai no ia'u me he mea la no

owau kekahi o ko lakou ohana ponoi.

Nani maoli ka lokomaikai o keia ohana.

Eia kekahi; o na haole maka hanoha-

no a pau, a me na pake waiwai hoi o ke-

ia kaona, ua apo nui mai ia'u i hoa aloha

no lakou. Ua kauoha pinepine mai ia'u,

e hele mau aku ma ko lakou mau home

e launa ai. Ua hookipa mai no ia'u,e

pains pu me lakou i kekahi manawa; a

pela no hoi na makamaka kanaka Hawa-

ii, ua oluolu ko lakou launa ana mai me

ka @au hauoli.

O na pake a pau o keia kaona, he poe

oluolu a hoolohe; aohe hoom@auea, aohe

hoomaniha, aka, me he mea la nae, ua

komohia e ka naau hou kekahi poe o la-

kou, i ka makemake i ka olelo maikai a

ke Akua. Nolaila, e na haipule a pau

mai Hawaii a Niihau, e pule ikaika ka-

kou i ke Akua, e iho nui mai kona Uha-

ne Hemolele, maluna o na pake a pau

ma Hilo, i lilo keia lulu hua ana a'u ma-

laila, i mea o ulu nui ai.

(Aole i pau.)

Puu ko lae kahi ka pohne.

LA OE E J.M. KEKAHILI; Aloha wale oe.

Ua halawai mai au me kau mau olelo

pane hakahaka wale, i puka ae nei ma ke

Kuokoa, o ka la 23 o Ianuari, Helu 4 o

keia makahiki.

I ka ike ana @o ia oe e ke hoa kalai

manao iloko o ka nupepa, oia he mea la,

ua loaa paha oe i ke anu, ke haukeke

mai nei oe, a ke onioni ae nei i kahi e

loan kahi e mehana ai.

Me he mea la no hui, ua ku oe i na

"kui houhou a ke anae," ke wili iho nei

kahi huelo, me he lio kuapuka la, ke kau

ia iho e ke kanaka ka wili ino o ka hue-

lo, i ka ua mea he eha o ke kua.

"Ua eha oe ia oe iho." Ma kau olelo

pane muaia'u, ua hoolei mai oe i kekahi

pohaku maluna iho o'u, oia keia, "ua

hemahema ka ko'u kukulu manao ana,"

a pela aku.

Ua manao iho paha oe, he pohaku ia

no'u e eha ai, aole ka auanei; eia no ka

o ko lae no ke poohu ana ia pohaku au i

ehi mai nei ia'u. Aloha wale no hoi oe

e ua hoa nei. Ua pana mai nei oe i ka

paua ana.

Ke manao iho nei au, he mamo paha

oe no ka hanauna o Hamana, ka mea i

hana i olokea (amona) no Moredekai, eia

ka o koua kuni ai no ke puali ana malu-

na o ia amana. Pela no oe e ua hoa nei.

ua like oe me ia. Aloha ino!

Ma keia pane hou mai nei au, ua ae

mai oe, me ka hooia pu mai hoi imua o

na tausani lihilihi onaona e @a mai nei

i ka kaua paio manao, i kou haule ino

ana. Ea, mai hoohilhila hou oe ia oe

iho imua o ke akea. Ua oi kou pono ke

noho malie iho, mamua o ka hoolo hou

ana mai, i wahi e nal ai keia hoka ou.

Aohe e nalo, he imu kauwew ole!

"Ku kaliki o Nuuanu" nae oe i mea

mai nei ia'u i kuu hemahema; pa pono

iho la no n@ i ko poo, "puu ko lae, ka-

hi ka pohue." "Mai alaala paha auanei

i ka ua a Kawaahia."

"Ua halahu oe." Ma keia pane ho-

pe au ia'u, ke ike hou aku nei au ia oe,

ua halahu oe; ka i no pahe o kou pane

mua wale no la hoi ke halahu ana, eia

ka o key one hope au ke oki loa. A hea

lu pau kou halahu mau ana, in a nei mea

he kukulu manao ana.

Ke i mai nei nae oe, "Ina ua halahu

au, oki loa oe." E ke hoa e aole e

loaa ia mea ia oe maanei, malaila wale

no e luaa ai ia mea maikai, he "halahu,

he lalau, he kuhihewa, he lauwili a me

ka hemahema," a pela ako, no ka mea

o oe ka waihona paa o ia mau haawina.

Aka, o ka'u ma@ olelo i puka i ke akea,

aohe e lona ia oe ia mea.

Maanei, e wehewehe aku no au i kou

lalau hou ma keia ane hope au ia'u.

@ Ua hualele oe i ke kumu paio hoa.

Eia ka @inau ia oe, No ke aha la oe i

haalele ai i ko kaua kumu paio a ka-

ua, a ke lawe nei oe i kumu paio hoa.

Eia ka ninau ia oe, No ke aha la oe i

haalele ai ko kaua kumu paio mua, a

lave mai nei oe i kumu paio hou?

Ke pane iho nei au me ka wiwo ole,

no kou hoka ana ia;e ma ia kumu paio

mua: aohe au pono i koe iloko a laila,

a nolaila no kou haalele, a lulau wale ae

no i kumu paio hou. O ke kumu paio

mua a kaua, au i kue mai ai ia'u, eia no

ia wahi au. O kuu kapa ana aku i ke

kumu i emi aia keia lahui. "no ka hooku-

moa ana o na kaikamahine a me na kei-

kikane iloko o ke kula haole," &c.

oia no ke kumu paio mua au i kue

mai nei ia;u aka, i ko'u pane ana ia oe

ma ia mea, me ke aoi ana ia oe, e hoike

mai oe no loko oia mea a'u i olelo ai, in a

he oiaio ua oleleo au pela; aole nae oe i

hoike mai nei. No ke aha? No ka ole,

aole i olelo ia e a'u pela.

A no kou ike i kou nele ilaila, nolaila,

ke i mai nei oe ma kou pane hope, eia

ka wau ke hilinai nui nei i ke kumu i

emi ai keia lahui, "no ke ake loaa a me

ka puni hanohano." He mea kupanaha

kou lolelua ana. I mai oe ia'u ma kou

pane mua ua olelo iho au, i emi keia la-

hui, i "ke komo o na keiki i ke kula ha-

ole.' Ke i hou mai nei no hoi oe ma

keia pane au,eia a@ ke hilinai nei i ke

kumu i emi ai keia lahui, "no ke ake lo-

aa a me ka puni hanohano."

Ke ike lea nei au, aia oe maluna o ka

ole e kukulu mai nei i kou mau manao,

no ka mea ua hoolele oe i kou kumu

kue mua ia'u, no kou ike ana, ua oiaio

ole ia mea au i kapili mai ai; a ke kiko-

ha ae nei keia pane hope au, ma kekahi

kahua e, aole hoi ma ke kohua mua. No-

laila, ua pili pono no ko mele au i haku

mai nei ia oe iho. Oia mea nani maoli

aku no ia, o ka pili pono no o kau mea

 

i hoku ai ia oe iho.  Ha no hoi ka aka

ia oe e Mr. Kekahilinalo. ka i no paha

no hei aku kau mau mea make e hooma-

kaukau mai nei, eia ka nou iho no. Alo-

ha ino! Mai kaawe oe ia oe me ke kau-

la, aole hi ma kekahi ano e ae.

Ma na mea i pane mua ia e a'u ia oe,

aole loa au i ike i ka hiki ia oe ke hoo-

pakele ae. Ua haole ino loa oe ilaila.

Ke hooia mai nei oe, me ka i ana, "o

oo no kekahi aloha lahui." Pela ka pu-

ni aku ia oe. He aloha lahui ka auanei.

Aia oe ma ka heluna o ka poe puni ha-

nohano a ake loaa hoi, o kou makalua ia

e noho la. O kou olelo ae," o oe kahi

aloha lahui," he wahahee loa ia. E ho-

oiaio aku aa ma ia mea; Eia, ua ike ia

ma ka hoa o kou waha. Eia ka hua ino

i puka ae ma kou waha imua o ke akea,

"Ua ukupau ia ko kakou ola, a koe mai

i ka puka'ipu." O keia hua ino i puka

mai kou waha ae, ka mea mana i hooia

mai, aole oe he aloha lahui, aka, he mea

wahahee.

E hiki anei i ku mea aloha lahui ke

hoopla i huaolelo ano like me ia? Ao-

le loa. Aka, no kou aloha lahui ole, no-

laila, ua puka ia olelo ino ma kou waha.

Nolaila, ua oiaio ka olelo a Iesu, a ua pi-

li pono no hoi ia oe, e i ana. "Mako la-

kou hua e ike aku ai oukou ia lakou."

Ma keia mea, ua ike ia kou aloha lahui

ole, ma ka hua ino o kou waha, nolaila,

he makehewa oe ke huna i kou aloha lahui

ole, ma ka hua ino o kou waha, nolaila,

he makehewa oe ke huna i kou aloha la-

huí ole, no ka mea, he kina ualo ole ka

maka- helei ke huna ia e ka mea nona ia;

pela no kou kina, aole e nalo ke hooik-

ika oe e nalo. A no kou ne maoli ana

mai i kou lalau, no laila, ua lilo kau mau

olelo i mea ole, aohe ia, aohe waiwai. ao-

he waiwai. Ua kau ka hoopai maluna

ou, he "hoka!"             ALOHA LAHUI

No ka Oihana Mare

Helu 2.

KA HOOPALAU ANA

Ma ka helu mua, ua maopopo ka po-

no o ka oihana m@e. Na ke Akua i

haawi mai i mea e pono ai na kanaka.

He mea ia e paa loa ai: ua nakina na

mea m@e a paa loa, aole hemo wale, a

kaawale hou; nolaila e pono e hana ua-

auao na kane a me na wahine ma ka hoo-

palau ana, a hoopili koke aku me ka ike

ole o kekahi me kekalii

O ka noonoo mua ka pono. Aole po-

no e manao nui i ka maikai o ke kino a

me ka nui o ka waiwai. O ka maikai o

ka naau ka mea nui. A eia hoi kekahi

mea e manao ai:

I. E LIKE KE ALOHA O NA AOAO ELUA.

Ina i aloha ke kane i kekahi wahine

a makemake ia ia i wahine a makemake mai

iaia, aole pono ka ma@e. Pela no in a e

makemake ka wahine, aole makemake ke

kane aole no e pono ke ma@e. Ina aole

like ke aloha a me ka makemake aole e

oluolu ka noho pu aa; aole paha i hoo-

koia ka @erita ma@e. A ia a ae like ke

kane me ka wahine, a aloha like, a ma-

remake like, oia ku pono.

II. A LIKE NA MAKAHIKI.

Aole pno i ka elemakule e ma@e i ka

wahine opioopio, aole pono i ke kane

opiopio e ma@e i ka luahine. I kokoke

like na makahiki o na mea e ma@e ana

loa he mea hou kekahi, a he mea kahiko

kekahi aohea ka pono o ka male ana?

Aole pono aole pomaikai e aho no ka

noho male me ka mea kahiko no kona hano-

hano, a no kona waiwai paha. Aole e

loaa ka pomaikai ma ia mare aoa, e loaa

no ka pilikia a me ka pono ole.

III E LIKE KA NAAUAO

Aole pono i ka mea naauao e hoopili

ano e i ka mea naaupo. Pehea la e

kohl like ai ka malamalama me ka po

lei? Ina i like ke ano o ke kino wale

no, aloe i like ke ano o ka manao, aole e

pono. Aole lilo na mea male i hookahi

ma ke Kino wale no ma ka manao keka

hi. Okoa loa ka naauao a me ka naaupo

pehea la e hiki ai ke hele pu, noho pua, a

laina pu? ua like poha laua me ka aila

e me ka wai aole huipu a lilo i mea ho@

kahi, he naauao laua a elua alaila hiki@e

laina pu, a kamailio pu, a oluolu k@ no-

ho pua ana.

IV. E LIKE KA NOHO PONO ANA.

Aole pono i ka mea hewa. "Heaha ke kui-

kahi ana o ka pono me ka hawana?"

 

Ina he ano hewa ko kekahi kanaka.

aihue, he moekolohe. he pepehi kauaka

he hoomaloka maoli no, he noho wale.

aole pono ke male. O ka poino ka hope

ke male aku o ka hakaka ke kua ma

ka pilikia. "E hiki anei i na mea elua

ke hele pu. kekuikahi pu olé laua." Pe-

la mai ke kaula

V. E LIKE KA NOHO HAIPULE ANA.

I mai la o Paili. "Mai hoopili ano e

ia oukou me na hoomaloka. Heaha hoi

ka manao hookahi ana o Kristo me Beli-

ala? heaha ohi ke kuleana o ka mea ma

naoio me ka mea hoinaloka?" Ina make-

make kekahi, e oho haipule, a make-

make ole kekahi i ke Akua, a kue iaia,

a malama ole; oehea e lilo ai laua i hoo-

kahi? Aole malama laua i ka Haku hoo-

kaiu, aole pono ke haipu mai ko laua

ma@e ana. Aole paha e hoomaikai mai

ke Akua ai laua ke mareia, aole oluolu ka noho pu ana.

He mea ia e palaka ai ka mea mananio

he mea e hihia ai. A i like ka manaoio

a me ka haipule, alaila pono mare.

Auhea oukou, e na kane e imi i wahi-

ne, a me na wahine hoi e imi i kane ana,

e noonoo oukou i keia mau mea elima.

Mai wikiwiki ke noho ana, a hoopili ano

e kekahi i kekahi, e hana naauao i pono

ko oukou mare ana, a i pomaikai ko ou-

kou noho ana.

No ka noho mare ana.

Ina i ae ke kane a me ka whine i ka

berita mare, ua paa loa no laua, aole hiki

ke kemo kou ae. Molaila e moomoo ou-

kou e ka poe e mare ana, i ke ano o ka

berita mare, a e hoomaka pono i ka no-

ho mare ana. Una aloe hana oukou me

ka noonoo i ka inoa o ka noho pu ana, e

hiki koke mai paha ka like ole o ka ma-

nao, kue a pono ole. Pela no na mea ma-

re o Hawaii he nui loa. Aole liuliu a e

kua ka manao o kekahi i kekahi, aole e

oluolu, Hoole ka wahine i ka manao o

ke kane, a hoole hoi ke kane i ka manao

o ka wahine, a kue. Aole makau koke

laua, a hoomanao i ka hope, a hoopau

koke i ka huhu; nolaila, komo mai ka

enemi i ko laua hale, a o ka haunaele no

ia. Ina noho makaala laua mai ka moa

mai, kipaku koke i ka huhu, in a na pa-

kele laua i ka poino ma ia hope aku.

Aole pahu pela ka hana ana ma Ha-

waii nei, ke kaipaku koke aku i keia ene-

mi, nolaila, nui ke kue a me ka hakaka

iwaena o ka neho ana. Ina hele ke ka-

ne ma kahi e a hoi mai, o ka lili aku la

no ua o ka wahine i ke kane ma kahi e a hoi

ke kane i ka wahine. Lilo no hoi ka ai

a me ka ia i kumu hakaka no kekahi poe.

Hoahewa kekahi i kekahi, a huhu, paki-

ke; a malu oke ka hale, a oluolu ole ka

noho pu anal a i ka lilo koke ao ia o

keia kue ana, i kumu no ka moeholoae a

me na ino e ae e kue ana i ka noho ma-

luhia ana malalo o ka berita mare. Hi-

hia no kekahi põe ekalesia ma keia ana

E noonoo oukou e ka poe i mare na ka

ano o keia olelo; "E lilo laua elua i hoo-

kahi."

1. I hookahi ka hale e noho ai.

Aole pono e naho haawale ma na Laie

okua, e noho pu no i hookahi hale, hoo-

kahi keena moe, a i hookahi no hoi ke

paina ana. Aole pono e hele pinepine

ka wahine i kone hale iho, a imi hoi i na

mea oluolu ai ke kane; a pela no hoi ke

kane, e launa oluolu mau oia i kaua wa-

hine, aole pono ke hookaawale, me ka

heolako i na mea e pono ai.

2. I hookahi ka waiwai.

I ka mare ana, ua lilo no ke kane a me

ka wahine i hookahi, nolaila, e pono hoi

e hui pu ia ka waiwai, i waiwai like ai

laua elua, Aole e imi okoa ke kane i ka

waiwai nona wale iho, a dela hoi ka wa-

hine. E imi pu, a e ai pu i ka waiwai,

no ka mea, o ke kane no ka poo; aka, o

ka waiwai, oia ka mea e pono like ai ke

kane a me ka wahine a me na keiki.

3. I hookahi ka manao.

Eia ka mea nui, ka nea e oluolu pu

ai ka noho ana, a nolaila, e pono ke ae

oluolu aku ka wahine i ka manao o ke

kane, a pela no hoi ke kane i ka manao o

ka wahine, a o ka nojo oleole no ia. Ina

e komo mai ka manao kua o ke ka-

ae i ka pono o ke Akua, e pono no hoi i

ka wahine ke hookalike aku i kona ma-

 

ne i ko ka wahine. @ p@ @ @a manao.

a i aloha laua kekahi i kekahi @ai

laua i hookahi.

IV. I HOOKAHI KA PUNAIKAI@ IMI AI.

Lua e ma okoa ka wahine i kona po-

maikai, a @ okoa hoi ke kane i kuna

pomakai, aole pono, aohe e o'uolu ko

laua noho pu ana. Ina imi ke kane i ko-

na pomaikai ma ka uhauha. aole pono ka

wahine ke kokua aku laia. no ka mea, e

lilo ana ia pomaikai i mea e ilihune ai, a

o ka make ka hope. E pono e @ la@a

i ka pomaikai hookahi ma ka noho pono

ana. ma ka imi naauao ana. ma ka mala-

ma ana in a keiki. ma ka noho haipule

ana, alaila, oluolu ka noho pu ana. a luaa

mai ka pomaikai no.

Ina e lilo na mea male elua i hookahi

ma keia mau mea eha alaila e pomaika

no laua ma ka noko male ana; hio no

keia ohana a ke Akua, i mea e oluolu ai

a e pomaikai ai, E noonoo oukou e ka

põe iloko o aa Kulanui. ma Lahaanaluna

Waialua, Makawao, no keia mau nehe

wehe i haiia aku la. e hoopalau me ke

akahele a male hoi me ka naauao.

            S.P. KUPAU JR.

Wailuku, Maui. Ian.30.1869.

 

Ka Hookahunala ana o W. @ahoe-

kaumaha.

E KA NUPEPA KUOKA E; Alohe oe:

Ma ka la li iho nei o Ianuali. he ia

Sabti ia, akahi no a hookahuaia, e mo o

W. Kahookuumaha, i Kahunapule no ka

Ekalesia o Kaanapali nei. a ua hoolua

keia oihana nui pookela maluna on a,

alakai ana i na hipa au waha ma o Iesu

Kristo la.

Ma keia la no, ua akoakoa mai na Ko-

mite i hooholoia no keia haua. oia hoi o

Rev. S.E. Bihopa, Rev. J.H. Moku a

me Rev. M. Kuaeu. He nui no ka poe

i akoakoa mai e ike i ka poni ia ana o

ko makou Kahunapule hou. A no ka

nui loa o ka noe i akoakoa, ua piha pono

loa ka luakini ma Kahana a ho ia aho, ke

hele a leiwi Kohala aia i ka nuku na ka

naka wahi a ka olelo.

Ia Rev. J.H. Moku ka pule anaana

kakahiaka. Aia no kama Iwi Hano ma

I Timoteo 3:1 Ua pih wale no kana

wehewehe i keia puuku. no ka mea ku

pono e lawelawe i keia oihana me ka

hoomanawanui i na pilikia e loaa ana m-

ia ma kane hana. me ke akamai hoi ma

ke ao ana he akahai he oluolu he alo

ha a pela aku.

Mahope o ka pau ana o ka pule. ua li0

lo ia Rev. M. Koaea ka @ ana i

ke Kahu hou. A pau ia ua kau like na

lima o na Komite. Ia Rev.S.B. Biho-

pa ka pule hoolaa a me na o'elo na a ia

Rev. J.H. Moku  ha hoolauna ana i he

imua akau o ke aloha me na olelo houia

na iaia penei E nana oe ia Iesu hou

Alihikaua nui nana oe e hooianahiie ma

luna o na puuenu he lehulehu a he @

lo. Ia Rev. M. Kuaa ka olelo paipai i

ka ekalesia. Penei no ke ano nui o kana

ole: Mai hoopololei oukou i kona wa

hi uku ponoi e manuahi mawaho niai

kekahi aole ia he anela aka he kanaka

e like me ko kaki ano; e poloi on a la

e olohelohe ana e makewai ana no hoi,"

a pela aku.

I ka pule ahiahi ewalu poe hou i ko-

mo i ka ekalesia. A o kekahi me o ke

ia põe, no ka aoao Pope mai. O na hua

mua keia i loaa ma ko Rev. W. Kahoo

kaumaha hoomaka ana e lawelawe i keia

hana nui ma ka la i hio oi oia ma ke hoo

makua ana iaia no me hana hoano o ke

AKua Ihiihi Iehova Sabaoda

                        S. ANAPA.

O ka nui o na ohua i holo mai Honolulu

aku nei a i Kapelakiko i ka makahiki i ha

la. he eono hanli umikumamalima

Ua hiki mai oa lono. he nui wale pa ino

ko hao o ke aupuni Faranai i hoomakaukau

ia a ua makaukau lakou no ka hoolana ia

aku iloko o ke kai.

Walawala aku la ke kanaka hewa malu

na o ke aia e hiki ako ai i ka lani aka pi

nana ae la oia maluna o na puu e pahee aku

ai iloko o ka lua o ka hoopei nui.

Ua kukolu iho ka Haku o Wale i ka pe

haku kumu o ke kihi o kekahi haole boons

auao, ma ke kulanakauhale o Giasgow. O

ka ilo no ua hale hoonui ike la, ue kokoke

peha e biki aku i ka ekolu miliona @.

Ua haiia mai e na mana auponi o ka poe

hoohaunaele hope loa o ka mokupuni o Ka-

@ele ua haawi pio aku ia lakou iloko o ka

lima o ka Moi o Tuleke.