Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 9, 27 February 1869 — Ka Nupepa Kuokoa. He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona.

\<» MII > \ MI: KA KI: AKV* iiana MAI.MI.A.

i kuu Inki ;mi;i iii.i Laupuliouhm:, ua lauiia «« iih; A{»«», Ua pake im>it:i ku hnlu kuHi n»a(?iila. (;i hio inia Ka hooki/m Hiiii t»r« nn kn ;iuk» alualii, mo ka }>Ufnt'hana <* Iw ul««lia ih» kt» inaua iialuwui pu hou ana. 1 ka ulii :ui;i uuii o nu i'lieu 0 Uu po, sia lioi. <»a hnokipaia ak» )u hu e ītev. J. Hanaloa. v ut<'o ma ka hnle lauu maikui vt Mr. S|»«-uet;r, uu* ka oluoiu u maluhia no hoi. Ma Ueia niuahi, ua luuiia uuii no o Mr A}u>, niiiioko o ka hale i hooki|».ia aku mau c iiku'. l/ > kamailio.iiui uku un ia i t ;;o ua mea v pili aiin i ka poinuikui o k« uham . I• a nluolu oui e hoolohe niai. \rv *Jl.—M<i k« kakaiiiaka o keia la, kam mni la ka pu uo kn halawai pule lua ka Luakii'.i <» "lrru>aU'um IIou" ma I,auI :ii)«»i'h«»,'. I a akoakoa mui no nn kaue, u nn' nu keiki, ka poe hoi a pau <• akoukoa nn i mn ia waiii. La iauna pu nni i«o iioi o Apo iloko o keia uuaiua. \ ,i iiaioh lo au iiu in o la unaina uia ka «»U !•» I lav\ai A pau ka hnlawai, ua hookiMHa k<- anami! me ke nlohu. Mn ka lokoinaikai no o Apo, ua hook;; .i iion aku om ia'u no ka painn knkal.iaka. l'a paipai nui au iaia, e nialamn i na ii;mh ouuo a ke Akun, nmmun o kuu liaalele aua i keui wahi. Malio; v o ka hora 9 kakahinku, ho«imakaukau ati uo ka hele ana a hiki ina iJ.<i/K)Kua. l a kokua lokomnikai mai kahi hoaiiauau, u Keluaukai kona inon, a nie kekalu keiki opiopio, o Maele k<ina iißva. no Laupnhoehoe no, i k<» laua inau ho, iio'u a me kuu honhele. no ka hele .ina aku a hiki i llamakua. A o Mnele Jk»i. ua hlo oim i alakai. a hiki aku ina ifautakmi iiikiua, mauiuli o ke knuoha a Mr lianaloa. wule ka lokom:okai o keia muu keiki opiopio, i ke kokua ana mai i ko laua mau lio no maua, i hiki ui keiu inalihim hemahema,, ke hooneenee aku mai kekahi wahi a hiki aku i kekuhi wahi. Omi ia'fl e hoaa ana i kela mauawa uo ka lio ok. e (nki ai ke iawe aku ia u a lue kuu knnaka a hiki aku i Hamakua, no ka mea, o ko maua inau ho i haawi ?a mai ai mai Onomea uiai, ua olelo •a, ata no a hiki ma Laupahoehoe, alaila, tiv?hot aku tm ho o Mr. Kalaka. No ia n»ca, ua kokua iiini la keia mau makamoka opiopio iko laua niau ho. Ua waiho iho au i na iio o Mr. Kalaka ma ka iima o Mr. Hanaloa, a uana uo e hoihoi aku i Onomea. Haawi iho la au ike aloha ia Mr. Pohano, Mr. lianaloa, Mr. Apo a me na makamuka kamaaina n pnu mn ia wah» T a o ka hualele ilio la lio ia ia Luupah<»ch<»e, inamuli o ke alakai aua a Ma*:\r ; o Hamakua ka iiiu o komakou mnu 'io kolii naue aku la no ia.

lle kanaku in;tkh|K» acto kupannf»a iioi ka u i a» ti»u ka upaiia») Laupaho* l htH* , nei. He luiuhanau oia, o Tifnoter» Kalil'lp kona inoa. Ua huh'n mzi no oia io | (nakou mni Paiohe mai. I kun iiHlawai ana ma k;i iuakini o Hauoli. malaila ora, ua hiim in pti me ka poe himeni. me ke fti>o makaukau no. Ua hahai mai oia ia makou a luki ira L<iupahoehoe, aua moe ma kekain hnle kiimaaiua malaila. A ma ' keia kak'iiii.'ik;», la makou e hoomakau- ■| k»»u ana i ua lio, ua hana koke no oia i kon i lio. n o ka hahai hon no ia ia u»a--i > kou : a («lopili niai In i koua )io me ko r u, 1 a lilo iho la au i alakai nona. Ninau aku | nae nu iaia. E Timoteo. henha ke kumu 0 kou hnhai loihi ana ia makou ? I mai lu nae oiu, -'He ouu au i kau olelo no ka hana a ke Akun, nolaila au i makemake ai e hahai loihi ia oe, a hiki ma kahi au e halawai hou ai." Nani kamanaoinai--1 kai o keia makapo, 110 ka ono i ka olelo ake Akua. Pehea la hoi na maka kaaikaa a rne na maka hulali e noho nei me ka hoowahawuha i na hana a ke Akua, ; me ka hoomauuea i ka olelo o ke ola a ; mu ka hoohenehene i n;i Kahunapule, ka . poe nana e hni nmi i ka olelom.iikai a ka ' Kaku. K ! uuliea oukou eka poe maka ,ike i haua pela. e pumaikiii loa ana hoi mO 'rimoteo Kahele ka mukapo, uie ka ono 1 ka oh'lo a ke Akua. a e poino ana oe e ka mea mnka kankaa ine ka ike oie i ka linnu maikai a ko kaknu Akua. He la ua nui loa keiii a makou e ln-le uei, ua pulu loa makou a pau. O kuu ti)t»u lole komo a me na buke nuiloko o ka p-.iiki ih. ua pulu pau loa. 1 ahona i iki nae au 110 ka pililakeke, aole pulu loa ko'u kino, aka, o T Kahele. lMaele a me kuu kanaka, ua hele a opili loa i ka nui 'liiiKia <»le oua mea he ua. Iloko nae o Ueia pilikiu no ka ua, ua hoomnu mai uo ua Kahele nei ma ka hnhai ana, aole he kanalua a knihe, aka. ua hoomanawanui ! no. Oko makou pailala i»oi, ua hina pu joia me kona lio, no ka pakika launa ole jo ke alanui. Nani ko laua ahonui ika hele pu ana ine keia malihini iioko o ka |lu ino, me ke kupu oie ae o ka manao e | hoi hope a e hookipa paha ma kauhale jkamaaina. Aioha wale. i Aka, ine he enea ia nae palia, ekolu niile i koe, a hiki nku ma ka hale o Ilev S. Kameiameia, aia hoi, iiuii aku la kuu | maka i hope, aia ka ! aoie ua Tiniotc'o nei. [ ninau aku ka /lana, hni mai auu o Maeie, "ua piuia (nawaiiwii) kona iio, nolaila, ua kipa aku oia ma kauhaie kaniaaina." Aloiia ino ia Timoteo, no ko maua kaawale ana. No Uam\kua a me na hana malaila. Maimpe iiio o ka hora 2 o ka auina ia, hiki makou ma ka hale o Rev. S. Km»elamela, ma Hamakua Hikiua. Ua launa koke me ia a me kona ohaua, ma ka luiu I lima ana me ke alolu». Ua hookipa oluoiu mai oia e noho u liiki i ka la apopo, noiaiia, ua kaulai ia aku na ukana pulu !i ku ua. O Mnele hoi, ua iiooikaikn noi oia i ke koi e hoi koke aku i hoe me kona kino i opili i ka ua. I a aua aku au iaia e noho iki, aka, ua i mai nae oia, t4 aohe pono, ik» ka mea. e i»ui»ewa auanei o Timoteo i ke alakai ole. i\o kona huli hoi aua, no ka mea, ke kukaii . mai ia oia ia'u a iioi pu." No keia men, ua apono au i kona hoi koke anu me na lio. Ua haawi aku au i ko'u aloha iaia. no kona hoomanawanui nia ka heie pu ana mamuii o ka\i huakai. Ua maiama pono mai no in'u kuu hoa hookauwa iloko o ka Haku. ma na mea »c pili ann i ka pono o ke kino, a ua moe iho au a me kuu hoa hele, maloko o ka maiu o kona haie. Nov 25.—Mu keia kakahiaka hoi. ua akoakoa mai na kamanina e kokoke mai ana maloko o ka halenoho o Mr. Kameiamela. Ua noi mai lakou e hapai ika halawai pule, a ua hooko koke no wau i jkolak ou makemake. Mahope oka pau ana o ka'u oleiopaipai, ua kokua koke mai kuu kaikuaana Mr. Kamelamela, ma ka hooikaika ana i nu manao paipai imua o ke anainn. » ua hookuu ia lakou nie ka hauoi i. Mahope o ka pau ana o ka aiua kakahiaka, ua hoomakaukau koke mai la ke kamaaina i mau lio iio maua, a nona no hoi kekahi, oiai e lawe ana oia ia maua a hiki ina Waipio. A maknukau no ka hele, haawi aku la au i ko'u aloha nui ia Mrs. Kamelamela a ine ko laua ohana, a i kau ae la maiuna o na lio, a hookuu aku la ia lokou ka hana. He la malie loa no keia, a ua oluolu luu ka hele ana.

O na hiohiuua uae mai Hamakua Hiku»» i.e» •» i.iki ma ke kaha«ai o \\ aipio, he ama uiiuh » na «;»ea uiu. a he palahalaha maikai »ka nana aku. Ua maikm ke aianui, a ua hiki no i ka iio ke lioio a maioeioe. me ka loaa ole i ka pil»kia no ka pali a me na kahawai paha. e iike la me ka apana o Hilo. Ma ka hora 2 paha o ke aiuahi, hiki aku la nihkou ma Eleio. a kipa ae ia mu ka Hnlekuui o kekahi mau pake elua, a ;he pake kumeka kekahi ma la wahi ko- : koke no. Ua hoomaha iho ia makou, me kuu hoelauun nku in lakou e kuka pu no !na mea e piii ana i ka pono no ka uha- ; ne. Ona pake nona ka ha!e kuai, he , oiuolu loa laua ma ka iohe ana i ka ke Akua oieio, me ka hookipa ana aku hoi ia makou e paina awakea pu me iaua. Ua hnla paha eiua i\ora a oi uku kuu hooluana ana me un pake nona ka hale ! kuai, a o ko makou iho aku la no ia i ka |aina awawa o Waipio, e ike ia Rev. J. 1 13tkane"le. ke Kahu Ekalesia o ia kihapai, |Ua loaa aku oia ia makou maloko o ka iuakini, oiai ko lakou haiawai Poakolu. ' O makou kekaiii i huipu aku iioko oia lannina. A pau na hana. ua iauna uini o , Rev. J. J3ikanele ia makou, me na heleheiena hauoli, a hookipa aku la ia makou u»a kona home, a iauna oiuoiu me ke aiolia. Aole i iiuliu iiio. nonoi mai ia o Mr. Kameiameia, e iiookuu uku iaia e hoi ma kona home, nolaila. ua hooko ia kana in>i, aua hookuuia makou me ka ! iuiu iima pakaiii.

Mnanei ke hnnwi ae nei au i kuu maiiait» ia Mr. Kiimeiamela, m» koua kokuu iokomuikai uuu mui 1 mau iio m» maua, u ! peiu m» koua iiookipa oiuoiu unu u me I ke uiakui nhouui anu niai a inki ma Waipio nei ; a ke hoi nei oia me nu iio, oia | konu mau hou iieie oke alanui. Ua uuu j aku uu iaia e nolio, o poeleeie auanei, > aka, ho mea oie nae iu ieo aua nku, no iku mea, ua inau oia i ka iieie ana mu ia uianui. Ua iiookipa iho o Mr. 13ikanele i.i'u e paina ahiuhi pu melaiin. A no ka uuku j o kona waiii liaie noho, ua kuhikuhi oia ' ia'u e iho ma kai, ma ka liaie o G. W. | D. Ilalemanu e moe ai. j O Mr. Haiemanu, he Luna Kkaiesiu j oia no Woipio nei, he kanaka naauao, a ! lie oluolu kona manao mu ku hookipa |ana ma ka maiu o kona hale. He hale ; (aau mnikai keia, a fie kohu hale ho\ no ! ha haoie iianoliano i ka nana aku, no ka ; maikai o na keeua u me na iako haie no lioi. Ua oluolu oia ame kana aiii wahine, ma ka iiookipa ana aku ia inaua e moe uiii ko iaua /uiie me ka maiuhia. He kahawai pnii nui o Wuipio nei, u me he mea la he boki ke nno, i hamo ia i ke pani maiuna, a i ku aoao makai, a koo lioi inuuka mai a me na uoao eluu. : Ke hoomanao au nei au 110 ko Bikanele hai ana mai iu'u. no ke kiekie o ka pali, he hookahi tau.sani kapuai. Ua piiku io ! no na aoao elua. aka, ua hnna ia nae iioi a maikai maoli ke aliinui ma ka aoao mni i ilamnkun' mai, e moe poioiei aua. He uui ioa na knuhaie ma keia awawa, a lie nui n<> iioi na ioi kaio. E moe ana hoi iie kaiiawai mu' uka mai a haia i kui. He ama momona maoii rio 1 ka : u nana aku, a oia uo hoi ke kumu o ke nioiia ana o ko (aiia poe kumuHina iu wahi. Nov 26.—Ua hookipa maikai mui 110 , 0 Mr. Halemauu no ka puina kakahiaka. A mahope iki iho o ka hora 9, kani inai lu ka beie mu ku luukini. e kaiiea unu i na houhanau u me ua kamaaina a pau muluilu, e akoukou mai ma ka huiepuie, no ka hooiohe ana i na oleio u ke Akua, i hoopukaia mn ka wahu o keia wahi malihini. Ua mahuahua no nu mea i hiki mai ma ia halawai. A pau ka'u haiolelo ana, ua hookuuia ka hainwai. A makaukau maua no ka hele, ua kokua mai o Mr Eikuneie i lio uo'u e pii j nku ai a hiki ma Eleio, a inalaiia i munao ai e loaa kekahi ho mai ka pake hale kuai mai, (Akau) e kokua ai ia'u a hiki ma Waiinea. Ua kokua pu mai 110 hoi i keiki nana e alakai ia maua a hiki ma ' Wainiea. O Pelero kona inoa. Ua kokua mai 110 hoi o Mr. Haiemanu i wahi lio 110 kuu wahi hoa hele. Ua haaieie ; iho ia Waipio, me ka waiho ana i ke aloi ha a me ka mahalo no ke Kahu a me ua ' hoahanau a pau ma ia ekaiesia. I He minamina ko'u naau, no kuu hala- | iawai pu ole aua me kekuhi pake hoahaf nau o ia ekalesia a u i lohe ai, o Lima ko■nn iooa. Wahi ana kamaama, ua haiia ■ mai. ua hala oia t Kawaihae.

I kuu h/ki hou ina n-a ka hal<- kua» «» na pake ma Eiejo l a l«.»iNipa hou no iaua e paina awakea u»c lat»«. L'a kamaiio hou au me laua no ua uiea e pono ai ko laua mau uhane, me kuu haawi aku ia laua i na buke pake no ka oielo maikai a ke Akua. Ua kokua mai o Akau i iio no'u e h*>io ai a hiki n»a Waimna. Nolaila. »ia haawi aku au i kuu aloha iu Jaua,me ka waiho aku i na olelo paipai hope loa. Haaieie ia Eleio. a huii poloiei aku la ke aio i Waimea, ma ke aiakni ana a Mr Petero. O keia ke alanui i kauiana uo ke poho, mai Waipio no a Waimea. aka, ua ane maioo u upaapa no. oia» he mau la malie no ia nialailH. « no ke ukamai no hoi kekaiii o ko kama;iina ma ke aiakai ana, noiaiia, ua pah kana i na ino he nui wale. Eha mile ka ioa o ia wahi mo, a hiki aku ma ka aoao o Waimea. aiail.i. hoea aku, he nani waie no ia a hiki ana i ka luakini »» ke Akua. He hapaiua i hala o ka hora I> »» ke ahiahi, hiki aku ia makou ma ka hale o Rev. L. Laiana. ka makua oka pono ma ka Ekales»ia o Waim» a. Ua iaunu koke me ia a n»e koua oiiaua lioiookoa. He mea e ko iakou hauoli n»a ku ike ana mai ia'u, a hookipiiia hku ia uie Ka maikui, a pela no hoi i kuu knnnlai. uu ma* lama pu ia no i na meu e ptmo ai ke kino. Ao ko niiuia p;nl.tt.i i»t»i. na nonoi mai no oia e liele aku mu koua hnle makamaka ponoi. a mniaiia e n<»ho ai a hiki ma ka la npopo. ni.iii.i, hoi aku i Waipio me na lio i kokua ia mai ai. ( Ao(t i }ntu.)