Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 10, 6 March 1869 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

|No KA EKALEāiA KeK!>TU\O JU HiWAIINEI. lUa hiki mai keia Ekalesia nui omio raa Ha w:\ii nei, ina ka aialauia o Maraki, 1820, { iua na kapakai o K*ilua, Hawaii kahi i pae (uua mai ai, a maiaila no kahi i hoolaha |mua ai« a i kuhikuhiia ai, ka oielo kuapapa oui ia oe e Hanmii, me ke kuhikuhi pa aoa i loaa ai ka pomaikai laoi uo oa uhane hele hevra he nui o keia lahai; a maiaila ae, heie lau laha ]oa ae )a ka olelo a lehora nie kn ianakila oui t a me ke keakea oleia mai a puni keia Pae Aiiuu No ka mea boi, o ka oielo a lehora, he uiaiui ia, he oia mau, h« hiki ole ke kioniia. Na keia olela i kai i ko kakoa lahui roai ka lauakila a i ka lanakila, mai ka hoopiii* wale a i ka noho kuokoa, a mai ka noho'na oaaupo a i ka noho aoa naauao ; a ua ulu, a ua hua oa auoaoo i kaooia iroko o ka naau o na ili übola f a ua makepono ka luhi o na makua imsiouari o kakou; ua make kekalli

p>e o hkeu me k i ike i ka hui; i no ka inea hoi «ahi a - £ iike ine ka oa . a m« ka hau i iho ma», nm ka iani msi, Ao - e hoi ak». hoomau mai no i ka honua. A b.oobua īho la la. a hoo;:iuo m> hoi. I I haawī mai īa i ka. hui na ka, mea luia h'J3, A ' hoī i;o ka n:ea ai a:ia. Pela aoanei ka a o?e!o. ka m*?a puk&'ku | mai ko'a waha nku. : Aoie ioa ia ē hoi nele mai la'u. : Aka, e hana no ui ka mea a'u i tnakemake aj, \ A e ianakila no ia r»a ka ;nea a'u 1 hoouj naakuai.*' | La hoinoia no keia Ekale?ta eka Eka'?> Sīa Pope, mai ka wa kahiko «nai a hiki i ke»a ■: wa ; a ke noho nei no ;a me ka . uukunuku mai i kou Ekalesia : aka. aoi* j nae i emi ka pono, ua uiu a ua !tvha ioa no. <a ke ohi nei, ke amo nei kakou i na pomaikai he nui. i ioaa mai noioko mai o ka iuhi i nui o na makua m«s:onari o kakou. No'aili, |aohe «nea a kakou e i ae ai. "he Ekaies:a j oiaio oie keia." A i mea e nkaka ai ka oia;io o ka Ekalesia a kakou e hilinai nei. a e I makee nei, no ua pono mii o kakou a mo na j pono uhane o kakou, ke noi aku ooi au unua o oukou e ahonui mai no keia Haawina ano. 1. Aa hoi\ e e 'ikaka ai k j iiai > o ktia Ekalni'i. He mea nui ka iun ana i na mea e akaka ai ka oiaio o keia Ekaiesia i kukuiu ia e i lesu, no ka mea, ke ku mai nei ka ,4 Anikristo, ke keiki o ka make, ka mea uio e ku ana ma kani hoano," wahi a Kohehama imua o Heneri V., oia hoi ka Ekalesia Pope, ka ha hoi |o na holohoiona a Danieia i ike ai ma kahihio, noua na niiio iiao uui, a me na pepeiao hao iie umi. Danieia 7: 7. A ke hoole mai nei i ka oiaio oie o keia o Ekaiesia, me ka oielo ana: 14 O Kaiawina ke poo o; keia Ekaiesia," a ke kueka pu mai nei no hoi i ka Eka lesia puni <iaia, wahahee, a me ; ka oieio hooiloiio pu mai maloko o ka lakou wahi Nupopa huli kole, e i ana : " Ina e ; naauao loa na Hawaii, alaila, e ike no i ka hewa o ka Ekalesia Kaiawina, a huli mai Ima ka hoomana Kaloiika Koma." Nolaila, ; eia na hoike e akaka ai: (a.) O Kristo ac po o l\cia Ehalcsia, aole o loane Kalamhm. He oiaio no, ua kauiana, a ua iauiaha ka iono ma kela wain keia wahi o ko kakou Pae Aina nei, e hoike ana ; " He Ekaiesia Kaiawina! He Ekalesia Kalawina !! A nolaila paha i oielo ai na Kutoiika o Kaiawina ke poo o keia Ekalesia. Aole peia ko'u manao. i\o ka mea, o loane Kniawina, he kanaka naauao ioa ia ma Farani, aua oieio ia nona: u1 ka makahiki 24 o kona oia ana, aohe kanaka naauao e ma Europa e like me ia. " He Katorika oiaio ioa hoi oia no ka Ekaiesia Koma no n:\ tr.ak:iitiki ho 24 paha, a mamuli o ka ike i io.ia i<« ia nia kona huii ana, imi nui ana ma ka Baibala, ua haaiele aku oia i ka E(;aiesia ana i hiipoi mua ai, no ka mea, ua loaa ia ia na mea e akaka ai ka haumia, a me ke kue o ka Ekalesia Po-1 pe ika oleio ake Akua. Ano ka ioaa ana ' ia ia o ia nno hou, ua hele oia a hooliio ia ia i Kahunapule ikaika ma ka hoomaemae ; ana ika Ekalesia oka Haku. A mamuii o kona hai ana i ka olelo a ka Haku a kamailio pu ana me na kanaka a me ke kukulu nui ana i ka Ekalesia o ka Haku, nolaiia, ! ua nui ka poe i hahai ia ia, a ua kapaia ia-; | kou, he poe Kalawina. | A inai iaiia mai paha ka pili ana o keia | inoa Kaiawina i ko kakou Ekaiesia a hiki i I keia wa. Aka, aole i maopopo ia'u ka mea nana i hooiaha mua mai keia inoa ma Hawaii nei, oiai ua 00 makahiki a oo ka noiio ' ana o ka pono rna Hawaii nei, inamua o ko u hanau uua. Na na makua misionari paha ' o kakou, na ka Ekaiesia Pope paha.* Aka. o kuu hiiinai iho o Kalawina ke poo, aoie ioa peia. No ka mea, he kahunapuie waie no oia, e iiKe me na Kahunapuie o kakou ma Hawaii nei, e ao in u nei, a eia nae, noIe i iiio iakou i mau poo no ka ekaicsia e iike me ke kapaia ana o Kalavina ite poo. Noiaiia, noie he puo o KaLwma no keia ekaiesia, no ka uk i, «.a iike i,o iukou kei kuiana me ;.<? nui no hoi na kana*, ka naauao e ae iu.:t:ka iua ma ka hoomaemne ekaiesia ana, aoie i:ae iakou i kapia he mau poo no ka ekak^ia. Aka, ua akaki ka oinio o keia ckaiesia, no ka mea, o Kri*to kona Poo, aole o Kaiavina, aoie hoi o Petero. Ke hooiaio mai nei

. ka "Moooielo £kaiebia, M he ekoiu mau mea ; aui knna i hana ai i kona wa i noho pu ai | me ua kanaka. | 1. O kona hoakaka ana i ka makemake o | kona Alakua. li. U koua hooliio ana ia ia iiho ma ke kea i Kalahnlo oo ko ke ao nei.: 13. O kona hookumu aoa ī ka Eka!esia Kelristiano. Ua kukalu maopopoia no ka Eka-, i lesia Heheia i ka wa o Mosc, aka, i ka hiki aoa o ke poo o ia ekalesia ma ka honua nei,; hoopauia aku la ta mau oihana kahiko, a. haawi mai la i kekahi mau mea hou, oU na ' sakecam«oeka {oihaoa ekalesia) eloa, O ka ; hapeioo (baptism) a me ka '-ahaaina a ka ; ka Haku." Noiaila, he mea akaka ua U(o, Oia i poo no keia ekalesia, no ka mea ma ( ona wale la oo ka mana t hoopauia aku U ia j mau oihaoa kahiko. £ like me ke poo o t kekahi haoa, la ia unale oo ka maoa e hoo- j loh, a e hoopou ī kekahi hana, aoie i ka mea: e ae, pela oo ke», ui Kristo waie oo ka ma* > na e hooliio ia mao mea» aoie ia K*larina, i aole loa oo hoi ia Petero, oo ka mea, aole J Uua he mau poo no ka ekaleaia. Ke hooia | pu mai oei no hoi o Paulo i ko Krtsto poo; aoa do ka Ekalesm ma £pe*o 1: "A ua ] hoolilo iho la oia i na mea a pao malalo iho j o kona mao wawae, ua hoonoho hoi u* m i poo maluna o oa mea a pau no ka ekaiesia. n j Aia la, o Kmio 10 no ke poo o ka ekaiesia ;

ku tr.iu. ao • »- . Wuv;a. ho hoike k-ia he ouio keu, n» ks iik: me ki Pau ot i nm m-i- Ke «ou tiul i\<\ 4;.;a tr. \ Ko.C,M 1: Is 1 11: Ncjr.'>A. ua )}j ku!nt.paewa c;e i\ keia , k?- : H< i\V i'^ taa a tnt• 'i,< <c a. I a līina oi ta:siunan o ke;a eka»e>ia e <;ke me ka pe-. ; niao',:. r.-■> on-a. ke kauoha mai ne» oKr sfo ma I*u«e «>. 39. '* E Uu.s oukeiu i wa Hemoieie;"' a ke nooko nei na makua o k«kou. ke heoiahaia oei vs.\ kei.t xruh! ke:a wahi. 0:t «o kekahi kumu r.ui o ko Uko J haa.e;e aoa « ko Ukou ene hanau. a ke hooikmka oei t ioJia ki naauao Baii>a;a t ka lahu* okea. a i hookoia mai a» ka oieio a i>a:a ma ka 36: E imi oukou m\ ki paiapaīa a iehova. a e heiuhelu no i»oi." NoUūa, aohe mea a keia Aha e i ae ai, '• he Ekauv?:a huna Baib*ia keia." No ka mea. ke hoomaopopo pa nei kakou. ke iaha net ka naauao i>a;txvia, a me na Inike hoon.ttuso e ae ma ko kakou lahui ( nei, ke iini nvi na makua o kakou e pii kiekte knkou t!cko o nuuu ka-o-ka-o oka ike hohonu i ka HaiKiia a me na huke e a®. Aka. aia a hu'i aku kakou e nana ma ka Mooie'o Ekalt?ia, e tke auanei kakou. ua mainoino ka poe i huli nui ma ka Baihala, , no ka mea. o ka iini o ka Ekaiesia Kalolika : (wahapaa.) e huna it,vHia ka ike RaiKsl.\, no ka mea, ua maopopo ta lakou. o ka ike ana o na knnaka i ka l>aihala, ou ka mea e ahu waie ioa ai na pnu a me i n ket o ko i.ikou ekalesia paewa. no ka mea, no ka ike l>aiiMia no ka .Mart;n l.utera mea i haaleioni la a iilo i n:ea ikaika ma k.i hoomaemio ekali*sia ana. Aka, o k:\ Po}H\ ua ikaika luu ma ke kiuai ana i ka l»aiUtla iloko o 1 ka w.\ kahiko. A ma k;i hui aua o ko lakou Ahao|Vlo :na TerenetJ, A. D. I,")IG, ua neia, o ka Vuiegate wa!e no ka mea p<mo ke h» iuhelu, oi:\ hoi ka Hailula Latma, a ua hooieia hui ke i knnaka ke uoonoo i ke ano o ka liaiimi.i, a : nulaiia e iim ika oiaio. \V;ihi a ia Eka- , lcsia. " Pouo e manao like me ka MkaU m.\ liomn." Aka, oko kakou ekak"si:\ nei, tta hahai lakou e like me ka ima i kauoha la mai i ke poo o ka Kkaiesia, a e like no hoi me ka k-sti e i mai uei. •• Eao aku ana ia , lakou e malama i ka mea a pau a'u o kauoha aku ai la oukou." Heaha la ia mau mea e kauohaia mai ? Ua kauoha »a :uat e iawe a e hoolaiia i kaua oleio i na lahui a pau. O ka lawe aua i ka lehova oielo, oia no ka iiuj na ole i ka Haihala e iike me ki EkakMii Roma huna limhaia. N'olaiia, iie hoike no • keia no ka oiaio o keia Ekulesia. | (i.) Ka wiieo ole oka pvc nana e kuknlu ; nei keia Ekalcsia, ume ka lanakila. Aia no ; i ka wa kahiko, he nui ka w jwo oie o ka poe ; nana i kukuiu keia ekaiesia ; ua hooweliweli i kekahi pue o lakou, a ua hoinoia, n un ptt- ' hiia i ke ahi e like me ka manao o ka Eka- ! lesia puni koko. Aka, aoie iakou i wiwo ; no ia mau mea, aoie no hoi i īe aku e hoole ; i ka }>ouo uui o ka Ekniesia a inkou i |>auiele ai. a hiki i ka wa e hoomainoiuoia ai iakou maiuna oka ianahu. No ka mea, ua hoike mai ko iakou Lunaikehala i ka oiaio : kumau o ka Ekalesia a iakou ī mnnno ai e , kukuiu. | Aole no hoi ia wa wale, ke iohe pono nei ' kakou i ka wiwo ole a me ka ianakila o ka poe nana e kukuiu nei ko Kristo ekaie.s»a ina na ain* moana e wniho mai nei. Ua kiia o Laioha i ka pu, eia nne uoie ja i ku, ; no ka mea, ua hoholo wale ka pauda a me ka poka i liookaukauia nona ma kona opu. A peia o Kanoa, aoie no ia i ku i ka poka. No ka mea, o ke Akua a lakou i honmaua ai, a i nonoi ai e kokua mai ma ke kukulu ana i kona ckalesia, he oiaio, he Akua oiaio no ia ; no ka men, ina aoie he mana o ka Mea a hkou i pauieie ai, ina ua make kahiko lakou, a no ka mea hoi. •• O ka pul»» iknika a ke kanaka hookahi, e innakiia nui no ia." iir oiaio maoii no ua ianakiia ka iakou pule. Nolaiia, he mea no keia e hooia niui ana, i ahu wale loa ai ka oiaio oni pna o ka ekale--sii ku mau o Kn:>to. { o. ) M* na yomaik-ii i ioa-i mai i keia lahui. mamuli o ke Aowo an/i mui o keia ekalcsia. He iahui ilihuue a neie ioi ko kakou i ka wa kahiko ; aka i keia wa, ua nui na pomaia kakou e iioomaunauna nei; ke pu nku nei o Hawau iiuna o na hehi na kiekie a ka hanohano a me ka waiwai. Aoie nae he , hiki ia kakou ke i ae, 4, ua pomaikai kakou , ma ke komo ana mai o ka Ekaiesia Kaloiika I Koma, a ekalesia e ae," no ka mea, o ka ekalessa no keia i komo mua mai ka ianaki-l la, a he miiii waie mai no ka Ekalesia Pope ' : o kona komo apuepue ana mai ma ka iinia o j i Suhoka. ; Ak«, hooknhi no pomaikai nui ioa i ]oea mai ia kakou nia ke komo ana mai o keia ekalesis, oia ka maluhia o ko kakoo Aupuni' oawaiiwaii. Ina aole keia ekaiesta i kukuluia ma Hawau nei, ina ua liio kahiko ko kakou Aupooi i ka lima o ka mea pakaha wale. Aka, ua onipaa ko kakoo ima raa . kuahine mamuli o kem ek&leaia hoopomaikai. O keia roau pomaikai be nai i waiho mokakiia mai 10 kakou nei. he mau mea ja , e akaka ai, he eka(esia oiaio loa keia, no ka mea. auhea la ka pomaikai ana cmi 0 Boiaboia e hke me Hawaii nei i Aole \m no. j Aokipau.