Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 10, 6 March 1869 — Ke Kalo a me ka Laiki. [ARTICLE]

Ke Kalo a me ka Laiki.

Kia kekahi o na olelo kaulaiia a ke kanaka i kapaia ka makua o kona iahui, oia o Wasinetona :—" oka mainai. oia ka hana i 01 ka pomaikai, ka ikaika kino, a me ka hanohano io o ke kanaka."— Lohe piuepine makou i ka oielo o kekahi P°e. e i ana ao.'e i waiwai ke kanaka ma ka mahiai ana. He nui na mea e poino ai ka mahiai hana ; he peelua, he ponalo, he nau. nao, ahe ioie. Ua ike no makou ona mea no la e poino ai ka mea mahiai, aka ke hooie nei makou i ka manao o kekahi poe, be hana e waiwai oie ai ka mahiai.

He mau kanawai paa ka ke Akua i kau mai ai e hooponopono ana i ka haoa ana o ke kanaka, a ina e hoolohe ke kanaka ia mau kanawai, aole e ole k» puka pono o kaoa mau hana, ina ia he mahiai ka hana, a ina paha he hana e ae kana i hapai ai. He mau poino nui i haule mai mailana iho i kekahi manawa maluna o ke kanaka, ahe hiki ole ke pale ia aku m mau poin9 oui, e laa hei 0 ka wti.kabe, ka wela aoa i ke ahi, ke kui aua ibo o ka owila, a me ka hiki ana oiai oke olai. Aole he iima kana* ka i hiki e pale aku ia mau poino nui, aka he kakaikahi ka loaa ana iho. Oka rula mau. oia uo ka hoio pono ana no o ka hana o ka mea e malama aoa i na mla nui e pooo ai a e holo ai na hana.

Heaha la ia mau m| a e holo pooo ai na hana o keia ao. E,a :-Akahi; e «o pono oe i ke »no o ka hana au e hapoi la, e kuia aku ta oe iho a kamaaina oe ma na ioina o la hana, aole o ka hou poo w*tc aka m c ka ike ole i kau hana ;iu c hapai aiAlua ; e mahma pono iho oe i kau hana, aoie o ka holoholo mao a maanei e mahma ana i ka hai haua, e hoohana mau iho ia oe iho wa

kao haoa au e h-\po —E<co:a« mai <i " ,, itid un!e aku ikc ' r3a tnua ,nJ '

a'aiU hooiu rt>? k.i nooiw»o pono ; snai oohoa aie iki :,i hai. E holo ana na hana a ke kanaka e nwlama ana i kcta mso r»l»-

I ko mikou p«>a. u;\ 01 aku k* maopopo o ka puka pono o ka ka niahia» han.\ ma ke*,a aina. mamua o ka maopopo e puka pono ana k.\ hana eii nwi ka opu o fca honua. ma na aini euia. mamua hoi o ka maopopo o ka nuka peno o ka mea oWohoia, a me ka hana kaiepa ana. Aole makou e i e nut wate arv\ ka waiwai o fca poe e mah'ai ana, aka» «"ia ka makou olelo. Ina e imlama ia na ru!a hana i haiia ae la maiuna aole e o!e ka loaa ana i ka mnhiai. ke kuonoono, ka lako, a me ka ia*ra knpono e hoonaauao ai na makua ame na keiki. E loaa ana ika hale maikai, a me na kapa kupono, a me ka nupepa e heiuhelu ai, a me ke kula e hoonaauao ai i na keiki. Ke manao noi makou, mai ka w~a i ktj«kuia aku ai ko kakou mau kupuna mai fca mahinaai aku o Edeua. a hiki i keia wa, .10 le no paha i ioaa kekahī hua mea kanu, i hoohua nui mai ma ka hana uuku aku o ke kanaka, e iike me ke kaio, ka ai kaulana 0 ka lahui Hawaii. Mai ka \vu kahtko lo« mai aole i iohem he ponaio, t\ he moo e pili nna a e hoopoino ana i fce kalo ; Akahi wale no i keia kau. He \%*ahi uioo liiiii kai ikeia me he lanaiana makaiii ioa la, a me he uku U paha e pipti ana ina na huii kaio, 0 ka mae no ia a make ia huli kaio a popo koke mai no o lalo oke kalo. Ma Manoa paha ka hoomaka liiiii ana tnai 0 keia mai mniuna 0 ke kaio iloko 0 keia mau makahiki koke iho nei no, e hia ia ? a i keia manawa ua laha aku keia mai ponalo n hiki aku i Wnialua ame na aina kalo 0 Koolau. I ka

mnkou nana ana no nai\ nole e poino nui ana ke kalo i kein im\» knkani ina e piha iuau na loi ika wai. Ina he mnloo ka wni o kaupapaloi, aiaila hooholo loa ka hana o na moo hoopoino kaio. Ina e inalaiua ia ka wai he niau pue wale no paha kahi e pili ne, a ina e uhukiia ia mau pue, o ka pau no m o fca pilikia.

P«hea oukou na makumaka o Maui, Mo« lokai, Hawan a me Kauai, ua laha aku anei keia moo ni kalo ma kooukou mau loi kalo? O Oahu nei wale no anoi kai loaa i keia pilikia / Nohea mai keia panalo i laha mai i keia kau ; no na nina e mai anei ? Nohea ia ?

E mau anu no pnhn ka ai ana o keia lahui i ka poi kalo, a hala hou aku kekahi mau hanauna, no ka mea, aole paha e loaa hou ana kekahi hua mea kanu eaee hoohuanui mai ana e like me ke kalo. Aka e ano e ana no paha ka noho ana o keia iahui ma keia hope aku a e haalele ia ka ai ana i ke kalo, a ma ka In)ki. ke kuiina, a ine na ai hnole paha ka ai aua. ii imi ia ana na anomahi* ai 1 hiki i ka bipi me ka 00-palau e hooinaina i ka lnhi o ke kanaka muhiai.

Aka i keia wa e noho *>ei he o> aku kn poe kanaka o keia lahui, e waiwai ana ina ka mahi kalo ana mamua o na hana ene a pau i hanaia ma Hawaii nei. He oi na <)ala e loaa ana i na kanaka m.i ka mahi knlo ana mamua o na loaa ma na hana hoolimalima hana aku, a ma ka holo ana i na moku a me ka mahi ana i na niea e ae. O ka loaa no ke kalo oia no ka oi e noho nei.

O ka mahi ana i ka iaiki oia no keknhi hnna kupono ioa i ka iini loaa mn keia aina. O na kaupapaloi i waiho uaheleheie ia, ua ulu ke kohekehe, ke akakai a me ka pukamoie, oia no na wahi kupono e hoopiha aku me ka laiki. U*i hoomakaukau moa na ku* puna o keia lahui i na ioi he nui wa!e ; wa eiiia na auwai ua mau no na kuauna kahiko : o ka hana waie aku no o keia lahui la mau ioi i hooinakaukau mua ia koe, a e kauu aku ī ka laiki, a e ohi auanei i ke daia no ia mea. Ua ike no kakou a pau mai na kanaka Hawaii a i na pake, a me na haoie, i ka ono o ka ai ana o keia mea he laiki. H* waiwai pala ole keia—aoie he like me ke ka)o ;he hiki iio ke hooili aku i na aina e e kuai aku, iioiaiia uoie no e emi ino ana ke kumukuai 0 ka iaiki, e paa mau ana no kona kumukuai, a e hoi mau ana no ke poho o ka poe mah'. O ka iole no kn mea e poino nui ai ka poe mahi laiki, no ke komo aku i na loi laiki e nali ai i ke kuinu a hina aku ka laiki a poho waie. Aka he kau ne e iaha ai na iole, ahe kau laha ole mai ona iole : He kau no oa mea n pau. He hana kupono loa no keia no ka poe waiwai, a no ka poe ilihune o ka mahi aku ' Ika laiki. Ina he hookahi ou loi e waiho! naheieheie ana, he hiki ia oe e waele aka a j kanu ako i ka laiki, a ioaa mai ka hua ohi! mai ke da(a. | Ma ka hapai hana, ka hooikaika bam • \ me ka hoomau hana, e puka pono auanei, a - e waiwai auanei na inakamaka o kakou e mahi nei i ka iaiki ma Koolau o Oahu nei, a ma Kauai.