Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 11, 13 March 1869 — Ka Nupepa Kuokoa. He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Hawaii na S. P. Ahiona.

II aa i.ki.i: ia llawaii. l«iii au kc liunh k' iu:i i ka (iHikupnui :sui o liuwaii o Kenwo, a ke hui uci inu-i-i;,,» •> ku liiukll klllK) i M A ( I M*l rt K A 51 \I.A.M \ W A LU, . k.t ii.ie. e inuu aiia ih) kmi hooinniiao no La ke Akua haiia tto tiu kupa llawaii a me na pake mu keui moku. Mui Kailun m.i Kona Akuu. kuu lioouiaka ana i kn tuu ua uiea pili uliaue iwauna o m knnaka n m<. , im jHike. Puln mnu no k i'u haua aua a pau o Konn Akuu, ko--1))" i Kona ilein.), o liula iu, hiki i Kau, .1 ..;ki ma Oiaa i i'iina, komo i Uilo, liaiii.iKua, \V .nmea, Kohala a nie Kawuih;u , iioko o nn mnlainn eluu. Kr in ilsalo ue» nu i ka maikni o na iiiakiui a nie n;i halehulawni o lehovn, iiawau u pum. He innu luakiui hnleln:iu u-lo n»t ka nui, ine kn hale beie lioi <• kukilaki'n nnn, a uio un heie i hooknni iu»uel»<Mic, ia, a k<»e wale no o Knu, oiai u.i hiniaheuia kn iwahi i ka hnlepulo 010, iio ka hooluoioin nna e ke o)ui, ka pele a :uv kv kai uiiiuiki, inn ka innloinn o Apeiiu i kaa hope nku nei, akn, un Inna no k.i i.Ki;;au, e pnn koke nna uo na iunkiui tu*u a uinikni, e panihnkahnku ai nia knhi o ua iuaKim i hoohioloia. O ua hoa paahnua o ko Akua Kiekie Loa a me tm houhaunu iiuko o ka ilaku, a l»cia no hoi na mukamaka piii kino ma Hawaii aei, iie oluoiu wale no inkou uin ka launa ana nie keia wuhi mnlihini; ua kokua nui mui Inkou ia'u ma kuu hele kaapum ana ; uo lakou mni rtn iio r kn ai, ka la a me'knhi e noho ai. Nani wale ka maiaum lokomnikai una mai keia wahi kauwu iiaiao a ke Akua, i hoounaiu nku ai imun o iakou. K.a iiini malalo iho ka nui o na pake i loaa in u ma ka inokupuni o Uawoii a me ko lakou inau mokuaina i nolio ni. MoklAhNA. KA.NK. WAiIINK. KEIKI. Ma na Kona, 23 Kau. 6 Puna. 1 • Hilo. 205 10 3 Hamakua, 5 Waunea. Koh. 9 1 Koh&la, 9 1 Kawaihae, Koh. 2 Huiua pau ioa. 273 0 keia inau pake he lehulehu waie, ua halawai kiuo au me lakou a pau loa, koe uae kekahi mau pake eha mauka ioa o Waimei, uo ka haia ioa o ko iakou wahi i uoho ai i ke kuahiwi. 1 ka haaieie ana o makou iu Kawaihae, ua iua ae kekahi hapakoiu o ka pea o ko makou moku. Mauiua mni o ka napoo una o ka la, loaa ia makou ka muknni imii ka iliknia Akau mai.n o ka paio kokf>ke aku la no la o %i Marilda n ine ua ale nui o ke kat lipolipo. He keMi no ka ikaika o kn mukani ina keia po a'u i ike 3i. kupikipikio luu, aka, un mau no uae ka holo uuu iuiua o ko mukou iio la-

n») holo moana. Pela mau «o aao ana • kei.i po. J)ek 4.—Mamun mni o k;i ainaawaken. ia makou e n<H>pii ana mawaena o ke kov%a o Kahoolawe me Honuaula, no ka ikaika loa o ki makani mamun pono mai o ka nniku, iia haehaeia ko uiakou - pen waenn, noiaila, ua koe wale no ka }m:;i hope a me kahi pea ihu, e lawe lai : ana i ka moku iloko o ke kai nakuh» la- j una ole. A ina ke ahiahi ana iho, kale- . tva ann ua wahi Mankla nei mawolio o j Lahaina, n na ka wanpa o ka uapo au i j kii ae. Un pae ola aku au a me kuu hoa i hele ma Ua aina. | | Ma ka hora G o keia ahiahi, ua hooki;pa oluoiu ia aku mn ka home o kuu ma- • kamaka oloha Mr. .Acheong, ka pake kalepa ma keia Kaona. Ke hoomnikai nku ne» au i kuu Haku ma ka lani, ka mea nana i maiama mai i kuu mau la, mat ka holo ana aku i llatvuii, a hiki i ka hoi ana mai iloko o ka wa moikai a mt> ka wa ino. Nani maoli kona kokua niuikai ana mni i ka hana n kana wahi kauwa nawaliwali. Laiiaiiui, s.—Ma keia knkahiaka, ua iini mai o }ler. i. Moku ia'u, a loaa no au ma ka haie o kuu hoa o ka uiiiu, ka meu hoi uona ka hookipa maikai anu ia'u. Ua lauuu pu maua me ke aloha {pumehana loa kekuhi i kekahi, no keia j kaawale loilii ana o maua. Ua pii aku no au meia e ike i kona ohana me ka )u--lu limu pakahi; pela 110 hoi i ko'u mau hoahanau o ka ekalesia hookahi a me na makamaka no hoi ma ke kino mnluila. Ua hoihoi loa ko lakou mau maka i ka ike (ina mai i ko iakou hoa inea no keia nalowale loihi punna leo like mai lakou, he ''aWna," he "how do you do" a he u Konihi" me ka helehelenago pihoihoi ka hoike ia ana uiai ; no hea ole t)0 hoi ke aloiia. Ma kuu manao mnoli no, e hoi ma I Hamakualoa i keia In, e ike i ko'u oha;na, no ka mea, ua hiki ae ka iono ma i Hawaii, he tnai pilikiu ko ke kupunawahine o kuu waiiine, a he omaimai no hoi k:> ka'u mau keiki, uolaila, ua kau nui loa ko'u mnnao e ike koke ia lukou, ftka, ua uua o Mr. Moku ia'u e noho a noa ke Sabati, no kona makemuke e lilo ia'u ka haiolelo inaloko o ka luakini i ka la apopo, no na mea e pili ana no ka'u hule kaapuni ana, aka, he mea inuikai no i kuu manao, no konakaohi aua mui iu'u e noho e malama i ka hana a ka liaku, noluila, ua aku au e like me kana noi. Dek 6.—Sabali nia Lahainu. Ua kuuoha mui no o Mr. Moku, ia'u ka hana i na pule elua, ma ke kakahiaka a me ke ahiahi. Mahope iho o ke kani ana o ka bele mua, nuue ae la au a komo i ka j»a lunkiui o VV r ainee, a i nlawa aku ka hana, ua ano hou kahi pa, ua pau na nuhelehele i ka uhukiia, a ua kanuia i na ano pua he uui wale, me na kumu laou manngo a me na laau inia he lehulehu wale. Maemne maoli no hoi i ka nana aku, nolaila, ua mahalo loa au i ko laila poe makaala ma ia auo hann. 1 ke Kula Snbnti maloko o ia luakini, ua ano hou no, oiai 9 apana kn'u i ike mamua ma ka mahele ana o keia kihapai, iaka, i keia la a'u i ike hou iho nei, aia | k?» he 12 apana, ua pakui hou ia mai na apunu ekolu. Oka nui ona haumana ina ia kula, he 43*7, u o n» pauku i hoopuananuia, he 3,712. Aole no pela inamuu iu'u maanei. O ke anaina pule hoi, he nui no, oiai ua huli nui mai na mea iou bia, inu awa, | a he poe hoomana ia Mana a me na ano ! hewa e ae. ua lioi mai lakou a ke noho |maluhia nei ma kn poii oka Haku. Ua ' aneane paa loa na noho maialo o ka luajkini, a pela no hoi ma ka pule ahiahi, ;uka» ina nae e like ku nui me ko Hilo ! i poe hele pule, ina ua nani loa, aka, ma- j | hope nae paha like. i Ma ka pau ana oka pule kakahiaka | |no na kanaka, ma kuu hoike ana aku la j lakou, no na ano nui o ka ke Aktia hsna ; |ma Maui Hikina, a ma ka mokupuni ho- | !lookoa o Hawaii. Ua hauoli nui ke ana- \ 'ina, no ka lohe ana i na mea hou no ka ? ihanaaka Haku. j ! O Hev. M. Kuae, kekahi ona kumu i | o ko Kul&uui o Lahainaluna, ua pt>h>aiia } | oia e Mr. Moku, e noho mai ma keiu ha- ! i lawai» no ke ake patm e loho i oa inea i j ikoe e pili ana no ka hana a ke Akua ma j ! na wahi a'u i kaapuni aku nei. j i Ika pnu ana o ka*u liaiolelo no na fea- j I nuku, ua hupui koke uu i ka haiawai pu-1 i »

■h nn nm pake. trta o.elo o kuu aina ha:c»;iu. {le ron<» wale r."» {»ake i hiki inai, «i o ka hnpa nui o lakou, he poe mea hale ku;ii; ao ka poe piahana hoi, aole no i hiki mai, no ko lakou pilikia i ka noho e kue na nn haole. A pau ka ? u haiolelo !pake ana, ua hookuuia ke anaina, me ka pule ia ana e Mr. Moku nia ka oleio Ha- ; waii. j Ma ka hora <1 oke ahiahi, ua halawai :pule hou no na kanaka, a ua lilo hou no | ia'u ka hana, no na koena olelo o ke kaIkahiaka e pili ana no ka'u hele kaapuni. iUa olioli nui no ka naau o ka poe i lohe, |l ka pau ana o ka hana, ua hookuuia kela a nie keia me ka maluhia. 2 ke ahiahi ana iho, ua hookipa iokomaikai nku o Mr. Moku a me kana \vahine ia'u, e moe ma ko laua hoine oluolu. Ua hooko aku no au iko laua leo. Pela no hoi ia Mr. M. Kuaea a me kona ohan«, a u;i noho pu makou i keia po (iia ka h.-ile hookahi. Laukanuka (naoli no hoi ko makou kamailio ana ina na mea i ka makou oihana. Dek 7.—Ua kokunia mai e ka inakamaka ma ke kino, i lio no'u e hiki ai ma Ilamakualoa, kahi o ko'u ohana i noho ai, nolaihi, o ke aloiia no ka'u i waiho aku ia Mr. Moku a me kona ohana, a ia Mr. Acl»eotig hoi a <tie kona ohana, na mea nana i hookipa oluolu ia'u i keia mau la, a o ka hookuu no ia. Ke Alanni o Aaluloloa. Ue keu ke ino luuna ole o keia alanui i keia inanawa. I kuu noho ana tna keia mokupuni 0 Maui nei, iloko o na makahiki he 10 a oi, me kuu hele pinepine no hoi ma keia alanui. aka, akahT~*uale no ko'u ike ana Ike ino launa ole. Ao ke kumu o keia ino ann, ua ike no au, no ka hawawa o ka Luna Alanui o kela mau niakahiki i hala aku nei, oiai i ka vva i hanaiaai mahope iho nei, ua hoonohoia na pohaku mnwuena konu o ke alanni. a uhiia aku la kn lepo nialuna ; aka, ina ka haule ana mai o ke kuauu niua, ua lilo aku kekahi hapa o na wahi lepo ; a i ka lua hoi o ke kuaua, ua pau loa nkujaua wahi lepo i ke kaheia e ka wai, a koe wale iho no na pohaku i hoonohouohoia e ka Luna Alunui puni aa, a o ka lilo no ia o ke alanui lepo apaapaa mua i aa wale no ; a me he mea la ua kahe ia e ka Inai pele malaila. E nana mai kakou ika hawawa o keia hana ana, a poho wale ia man tausani elala o ke Aupuni, i hoolilo ia ai no ia hana. lie ahona iki no nae ka poe waiwai, e holo aaa lakou maluna o na lio maikai ikaika, me ka pua o na kapuui i kaniaa hao, aka, o na wahine a me na elemakule, ke ike nei uu, e alakai ana i ko lakou mau lio, me ka hoomanawanui hoi i ku hele ana nialuna o ke aa. Aloha ino! 0 ka iho ana nne ma ka aoao Hikina, he ahona iki ia no ke aa ole, aka, ua ino no, no ka hana ole ia iloko o na makahiki lehulehu, nolaila, aole o kana mai ka nui o ka pilikia o ka poe e hele ana ma ia alanui pali. Aka, ua manao no au, ua lohe mahui no ke Aupuni, no ke ino loa o ke alanui pali o Aalaloloa, nolaila, ke lana nei kuu inanao, e hnna hou ia ana no paha. Ina pela, e aho e haawiia ia hana ma ka lima oka mea noiau a akamai no ia hana. i poho ole ai ke dala o ke aupuni e like me mamua. 1 ke awakea. kipa au ma Wailuku, no ka nawaliwali o kuu lio. ika liele ana mni ma kela ulanui mo. a no ka manao no hoi kekehi e kipa no malaila e hoomaha ai, aka, in'u no i hiki ai malaila, kuia koke ia mai la au i ka lono kaumaha, "ua make mai uei ke kupuna wahine o kuu wahine," noiaila, ua noi koke au i kuu makamaka oiaio, Mr. Akoloka pake, a kokua mai i kona lio uo'u, nolai)a, o kuu pii koke no ia i Hamakualon, jme ka manao no e iko aku i ke kino kujpapau o ko maua kupuna. I ka hikiana ma (ialiimaile, halawai mua iho ia au me Rev. C. B. Anaru o Lahainaluna, e hoi ana no oia ilaila. Lu(u lima pu maua me ke aloha, no ko maua kaawaleana no na liualanm loihi i kaahope aku nei. A mai lain mai no hoi ko } u lohe maopojx> ana |mai, ua make ua kupuna wahine nei o jmaua, rna ka la Poiiono, a ua nalo ma ka ila inohinei, noluila, pau loa ae Ia ko T u loianaolana e ike hou aku i konanuiu he- ! lehelena ma keia ao. | Haawi aku la au ike good bye ia Mr. j Anoru, ine ka hooili ma o na la i ke aloJha no kona ohana a pau, e noho ana tna Jkona homp lai ma Lahaiualiuin). | A kaawale aku la o Mr. Annru, iioo- \

nnu aku la no hoi au i ka pii ani a hiki' ma Kaupakulua, kahi o kuu ohnna e noho ana. Akahi no a hahwai h»«i makou ;no na malama elua. La hauoli no kuu | hui hou ana me ko'u kokoolua a me ka maua mau kamaiki, a me ke kupuna ka-j ;ne hoi o maua, ua na ke aloha i ka ike aua ia lakou, aka, ua uwe waimaka au i ke nloha no ke kupuna wahine o maua. ! |noka mea, ua hala aku ia i ka make. imamua o kuu hoi ana mai, mai ka hele kaapuni ana i ka mokupuni o Ilawaii, jaka, ke lana nei kuu manao, ehalawai; ;ana no makou me ia me ka hauoli nui ; jma kela ao. i Eia au ke noho mau ae nei ma ka ua lUkiukiu o Makawao nei, me ka hapaii |mau no i ka hana a kei Haku, no ka mea, jeia ke noho mai nei na pake ina Ilaiku,, Paholei a me na wahi e kokoke mai ana, . ! me ka maopopopo ole nae ia'u, ua ano| jhou lakou i keia manawa, oiai ua waele. Jau mamua i ko lakou mau naau, me ke| kanu pu no hoi i na hua anoano o ka' Uhane ; aka nae, ma keia kaawale loihii ana o'u mai kolakou aloae, ua makema-l ke loa au e launn hou me lakou, i mea e! maopopo ai, ua ua mai paha ka Uhane) liemolele mai luna mai, a ua ulu paha j na anoano a'u i kanu ai mamua,a i o!e hoi, ua mimino hoi a maloo paha na hua | i kanu ia ai mumua, no ka hai.i aun aku| 0 ka mea hookahekahe wai ma kuhi e, ai 1 ole hoi, ua aihueia paha ka hua maikai e ke Satana hoowalewale, a no ka nalowale ana no paha ke!;ahi o na helehelena oka Lunakiai. Penei nae ka Solomona, ,; E kuu keiki, ina e hoowalewale! mai ka poe hewa ia oe, mai ae aku oe. ,J | (Aole i pau.)