Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 13, 27 March 1869 — Page 1

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Sandy Wiemeyer
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE VIII. HELU 13.                                   HONOLULU. MARAKI 27, 1869.                                   NA HELU A PAU 832.

KA NUPEPA KUOKOA,

@ MA HONOLULU

@ Poaono keia Poaono.

$2.00

No @ mahina he Umikumamalua!

@1.00 no na mahina @ono,

MEKAHOOKAA MUA MAI.

@

@ $1.50 @

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@ Kauk@  Kulika

@

@

@

@

@

@

@ (Luna Hoopuka.)

"KA NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY

$2.00 per annum, or $1.00 per six

months, in advance.

@ for !1.00 @

@ ; all advertise

@

@ ,or 4 cts. a line.

@  supscriptions or Kanikaus,

@ the Kuaokoa, or may

@ Publisher.

@ No names, either @

@ on @ subscription

@This @ be strictly adhered to

@

@ the South corner of the Sailors'

@ A.M. to @ M.

L. H. Gulick

For @ Publishers

@ and III of the KUOKOA. @ , for sale, @

@ having complete @ of the above, can have @ $2.00 each.

Ka Nupepa Kuokoa.

He Inoa no Theresa. Owana Kaohe-

Lelani Rives.

1.  Auhea wale oe e ka nani la,   E ke kini paoa i ke ala la,  Owana ka mamo i oi ne la,  O ka hulu memele i ka nahele la,  I ka pali kapu o Keooa la,  Ke kupua i laha ai o ianei la,  Ka im@a haku a Hinai la,  Lo @a ai ka Haku o Waimea la, Mai Pua a kalah@kiola, Hiwahiwa nui a ka makua la,Kamalei o@ a @kou la,  Milimili a lakou nei la, E ola kuu pua kuu Lani la, a hiki i ke ao malama la, Hama ka l@oa i lono la.  E. Puohu.

2.  Auhea wale oe e ka nani la, E ke kini paoa i ke ala la,  Owana ka pua i oi ae la, Ka Kumi lai o ma@na Kea la, he Al@ no ma ka hikina la,  A loaa mai i ka la kau la, kau kuu pua i ka wekeu la, I ka lo kapu o Liloa la, I ka lula mau o na Lii la, He Alii nu na ke aloha la, Oia ka like me ka lele la, Me ka mea keidio o luna la, Haine ka Inoa i lono la, O Kaohelelani he inoa la.  V. Kahoa.

3.  Auhea wale oe e ka nani la, E ke kini paoa i ke ala la, Owana ka Pua i oi ae la, nana e hoolai ke kaona la, Ko Lio ka@napu ua lai la, Puk@ oe a hoolai la, N@au ke hoa e like ni la, A@ i ke kua Kaimana la, I ka hoa olelo o ka o@n la, I ka hilu i ka ia noenoe la, Pukupuku mai oe @nei la, I ka pono hoi a ia nei la, Ha@a ka moa i lono la, O kaohelelani he moa la. J. Hanuole.

4.  Auhea wale oe e ka nani la, E ke kini paoa i ke ala la, No Kilauea ka i@ni la, Kauaheahe i ka ili kai la, Ma ka moana Pakipika la, Luna leta oe no ka Ailana la, A heaha ka hana i Mamala la, O ka ui ne o ka ninau la, Maluna o na kaa ho la, I olu pono iho kaua la, Hoae kaua o ka naui la, Ka olu o Oiukeakalani la, Haina ka inoa i lono la, O Ka@kelelani he inoa la.  K. K. Napulahaokalani.

 

Palapala Hoike hana mawaena

ONAPAKEMA KA MOKUPUNI

o Maui. u@ S. P. Ahiona.

 

Ke Kaapuni hou ana i ka Mokupuni o

Maui a meka ke Akua

hana malaila.

            Ian 4. - kmakamailio hou me na paka ma keia mahinako.  Ua ao pinepine aku no ia lakou i ua mea e pono ai o ko lakou uhane. I ko lakou haku hana hoi, ua ike aku au o kona ano, he ake nue oia o hoolilo kona mau pake paahana i mau mea hoolohe i ka olelo a ke Akua, aka he mea hiki ole ke hookoia e ku manao o kanaka, aia na ke Akua mai oi@ mea.

            I ke ahiahi ih, makaikai hou aku i ko ke Kula o na pake, ewalu ka nui o na haumana o keia po, ma ka buke Baibala ko lakou haa@ina, mahope o ko lakou heluhelu una , hi@eui nui lakou.  Ua mahalo au @alaila, no ko lakou wiwa ole i ka himeni, a he ane makaukau no ke lohe aku.  Ke lana nei kuu manao, e akamai ana paha lakou ma ia oihana. Ke palaleha ole i ka imi ana.

            Ian 5. - A. M. Launa hou me na pake malaila, no kekahi mau olelo paipai hope ia lakou, no ka ea o ko'u la keia i mamo e haalele ia Ulupalakua, a p@la no hoi ua launa au me Mr. P. N Makee e kuka no kekahi mea i hili no ke kula o kona mau poke, i ka hor@ 10 paha, haaleie iho au ia Honuaula, a hoi ma ka ua Ukiukiu o Makawao.

            Ian 7. - Kukakuka pu me kekahi mau pake ma Makawao ma ko lakou wahi no ka pono o ko lakou mau uhane.

            Ian 8. - Iho aku e launa hou ai me ko Capt G. H. Hobrou mau pake ma Paholei, ninau @ku kahaha-ko lakou kula, aia ka, ua pau ae la i ka manaolana, no ka mea, he mau kumu i maopopo ai ia'u aole e hiki ana ke hoala hou keia hama makamae ma kei mahinako, ua paipai nui au ai lakou e hoomaopopo i ke Akua oi@io, a hoomana aku ai la wale no.

            Ian 9. - Ma haik@ e moani@au ai i ka nui o ko laila mau haumana kula, hai mai o Mr. Geo, Brook, he 10 a oi kekahi po, e hoomanawanui ana no o Mr. Brook e ao ia lakou, ke mau na haumana e hele mai i ke kula.  Ua ike aku no wau i na pake maliala, paipai aku ia lakou no ke kula, a me na pono o ka uhane kekahi.

            Ian 10. - Sabati ma Hamakualoa, A.M. malamaia kuu halawai pule ma Haiku, he 12 wale no pake i hiki mai ma ia halawai.

            P.M. Malamaia kuu halawai pule ma Paholei, ma ka hale ikiiki o ko lakou wahi moe, he 5 na pake i noho mai no ia akoakoa ana.  I ka pau ana o ka pule no na pake, pii aku au ma ka Inakini o Pokela ma Makawao.  He la e malama una ko laila Kahu i ka ahaaina o ka Ha ku no na hoahana@.  Mamua o ka hapai ana i ka papa ahaaino, ua konoia mai au e Rev. J.P. Green, e kakaolelo imua o ke anaina e noho mai ana, he aneane hora okoa o kuu kamau ana, u hiki mai i ku wa kupono e lawelawe ai i ka hana no ka haawi ana i kela a me keia hoahanau i ka hoailona i ka io a me ke koko o ko kakou Huku, a ua lalau like makoa me ku laila poe hoahanau i ka berena a me ka waina me ka hoomanao, a me ka naau hauoli.

            Ian 11-12-13. - Ma Makawao no keia mau l@, me ka launa i na pake ma ko lakou wahi kauliilii, hookahi mea nui o kuu hoomanao ia lakou, oia o ka olelo a ke Akua.

            Ian 14. - Holo aku m@ Nawaieha, a launa koke me n@ pake ma ka malu Hekuawa, e hoala hou aku ai ko laila poe pake, no ka hana maikai mai ka lani mai.

            Ian 15. - A.M. Hele au e ike ia Rev. W.P. Alekanekelo, me ka maaao hoi, he la halawai Luna Kahiko no na mokupuni o Maui, Molokai me Lanai.  (He la o ka Ahahui i hooholo ai mamua) nolaila, ua komo o Rev. Alekunekelo ma ka luakini i ka hora 9, a owau pu kekuhi i ukali pu aku, a me kekahi hapa o k@n a mau haumana kula Kahuna.  Ua kauohaia e hookani i ka bele no ka halawai Ahahui Luna Kahiko, aka, ia makou e kali ana i ka hana, aole no hiki iki mai na lala o ua hui la, a me na Luna Kahiko pu o no apana a pau, koe o ko Wailuku Luna Kahiko wale no e noho mai ana, nolaila, ua akaka ia Rev. Alekanekelo, he kuhihewa ka manawa e hui ai i na lala a pau, oia ka mea i hiki ole mai ai, no ia mea, ua hoopanee ka Ahahui i ka la 22 e hiki mai ana, a owau hoi, ua haule kuu manao lana e ike ana i ka lukou h@na maikai, no ka mea, ua ike au he pilikia ko'u no ka hana o ke aupu@ ikikoo mai ai ia'u no ka hana o ke aupuni i kikoo mai ai ia'u ke hiki auk i ka la 22.

            Ahiahi, holo aku au ma Waikapu, e ike hou i ko laila mau pake ma na wahi kauliilii, a ua paipai ia lakou e huli ae i ko lakou naau mai ka hoomana o Kina mai i ka hoomana oiaio ia kristo o Iesu ko kakou Hoola.

            Ian 16. - Ma Wailuku no, hauna pakahi kuu mau honaiuu maliala, me ka wehewehe imua o lakou i ka olelo maikui a ka Haku, a paipai ia lakou e hele i ka pule kakahiak@ o ka la apopo.

            Ian 17. - Sabati ma Nawaieha, A.M. halawai pule pake ma ka luakini haole, u@ kokoke 20 pake i hiki mai ma k@ halawai, a o ka hapa nui o ia poe, ai@ i hea.

            P.M. Haiawai puie no na pake ma ka luaku@ o Wahee na makahia a @ na pake @ hiki ae a o kekaha hapa h@ o lakou, he moho na@ea no @oko o ko lakou ano hakiko, aka o na haomana a Mr. Papalimu, na pau loa lakou i ka pule, he mau pauku paanaau kekahi a lakou a pau ma ka b@ibala a na lakou no e mele i na himeni a'u i hai aku ai @e he mea la, ua maka@l@ na lakou e moi ana i na pono o ko lakou mau kin@, a me ko lakou uhane pu kekahi.

            Ian 18. - Hoi ae ua ma Hamakualoa kahi home olu no keia mau la pokole o ke kino e kamau nei a halawai oluolu no nae me kuu ohana.

            Ian 19. - HOlo ma Lahaina no ka hana o ke aupuui, oiaio, ua kikoo mai ka Aha Kau Jure ia'u i maheleolelo no ia Aha.  Mai ka la 21 a hiki i ka la 23, he mau la i paa i ka hana no ke aupuni, aka, i ka wa kaawale iloko o keia mau la, ua la@a au me na pake ma ke kaona o Lahiana, me ke kuka pu i na hana e pili ai i ke aupani o ka Lani.

            Ua launa oluolu mai na hoaaiana o'u ma Lahiana, me ka hookipa oluolu mai ia'u iloko o ko lakou mau hale kuai, ua kokua like mai no ia'o i na mea e pono ai o kuu ola ki@o, a o Rev. Moku Kekahi i hookipa lokomaikai mai ia'u, ua moe au ma ka hale o Rev. Moku me Mr. Aeheong in a wa a pau a'u e holo mai ana a Lahiana, he oluolu maoli laua me keia mau ohana okoa i ka hookipa ia'u me ka maikai a me ke aloha  e like meko Mr. Akoloka me kooa Eva @ hookipa hanohano mai ia'u o@ai i ka wa a pau a'u e noho ana ma Nawaieha.

            Ian 24. - I keia kakahiaka, malamaia kuu halawai pule no na hoahanau ma keia kaona, ma ka halepule o Wainee makou i halawai ai, he 11 ka nui o na pake ma keia halawai, ua hapa nui @a pake ma Lahiana i hiki mai ma keia halwai ana.  Ika pau ana o kuu haiolelo pake ana, ua hookuu ia lakou me ka hauoli.

            P.M Komo aku au ma ka hale paahao malaila e launa p@ ai me na pake lawehala. Ua hoakoakoa @a lakoa ma kahi hookahi; ua ao aku au ia lakou i ka ke Akua olelo, me ka haipule p@ me lakou.

            Ian 25&26. - Ma Lahaina au e paa mau ana no i ka haoa o ke aupuni, aka, aole au e poina i ka launa aku me ko'u poe hoaaina malaila no ka pono o ka uhane ke loaa ka manawa kaawale.

            Ian 27. - O keia ahiahi. Ma ke kauohaia mai e na Kumukula o Lahianaluna, nolaila, @a pii pu aku au me Rev. J.H. Moku e launa pu me na kumu oia Kulanui.  O ke kumu o ko lakou kauoha mai ia'u e pii aku malaila, no ka mea, ua koho ia lakou e ka Ahahui Lunakahiko o Maui, i halawai mai nei ma Wailuku, i mau Ko@e e nieniele ia'u no kuu ano makaukau, a makaukau ole paha no ka lawelawe i ka oihana haiolelo Euanelio.  Ia maua i hiki aku ai malaila, kipa ae la maua ma ka hale o Rev. C.B. Andrews.  Ua konoia mai maua e paina a haihi malaila.

            Ua launa koke mai o Rev. S. E. Bishop me ka oluolu; ua hooholoia ko lakou manao e ninauia wau imua o na haumana a pau ma ke kulanui, ma ke keena kula i ka hora 7 me ka hapalua ahihi.

            Ika hiki ana i ka manawa kupono e hapai ai ka hana a na Komite, ua kani ka bele halawai, akoakoa mai na haumana a pau, o na Komite hoi, oia o Rev. S. E. Bishop, Rev. C. B. Andrews, Rev. M. Kauea, Rev. J. H. Moku, mahope o ka pau ana o ka pule a ka Aha, ua hapai koke ka hana a na Komite, o Rev. M. Kuaea ka Lunahoomalu, a o Rev. J.H. Moku ke Kakauolelo oia Aha.  A o ka lawelawe koke no ia i ko lakou mana o ka m@au, a ua pane akahele aku no au i na mea a lakou i niele mai ui ia'u e like meka'u loaa a me ko'u ike.

            Mahope iho o ko lakou ninaninau loihi ana, ua kauoha ia au e puka iki i waho i mea paha e pono ai ko lakou kuka a@ i na mea e pili ana no kuu makaukau a me ku ole.  He mau minute pokole no kuu noho kaawale ana mai ua aha komite la, ua ku ia ae au e komo hou;  a puka ma ka olelo hooholo ma ka waha mai o ka lunahoomalu, e haawe ana ai'u i palapala haiolelo e@anelio imua o na aha halawai a pau.  Alaila o ka hookuuia no ia o ka aha holookoa me ka pule, a hoi no kela mea heia mea ma kona wahi me ka naau @ho@.

            Ua oluolu o Mr. @ Mrs. Andrews e hookipa ia'u e moe ma ko  laua home oluolu i keia po.

            Ian 28-29&30. - He mau la e n@ho ana no au ma keia kaona la wela @k@ki o ka malu ulu o Lele, me ka hawanawana aku ma na puka pepeiao o kuu mau hoa-aina no na mea pili i ka pono o kala ao me ke aka nui o ka manao e hoohikilele ia lakou. oiai, ua ane hiamoe loa keka hi poe.

            Ian 31. - Ma keia ahiahi, Sabati ma ka Lai o Lele. Hapai au i ka halawai pule pake ma ka halepule ma Wainee.  Ua hooikaika nui loa au e wehewehe i ka ke Akua olelo imua o lakou. me ka paipai nui ia lakou e hoomaopopo, e malama, a e hahai mamuli o ko ke Akua makemake.

            I ka pau ana o ka pule pake, hoomaka koke o Mr. Moku e malama i kona pule ahiahi no na kanaka maoli; a @a hooiliia mai no maluua o'u ka haiolelo ana imua o ia anaina ia manawa, a @a hooko no au e like me ka mea i hoiliia mai ia'u e hana.

            Feb 1.- Launa hou aku au me o'u @au hoa o ka nina hanau - he oluolu no kekahi poe o lakou i ka launa ana mai e kamakamailio pu no na mea e pali ana i ka'u hana e hooikaika nei.

            Feb 2.- Pii hou aku au i Lahainaluna. e launa hou me na kuma, a e halawai pu hoi me lakou a pau.  He mau hora loihi ko'u i nanea ai me lakou ma ia kula uliuli, a hoi mai no i Lahainalalo, i ka wa malumalu o ka la.

            Ma kuu makaikai ana i na hiohiona o Lahainaluna no keia wa, ua oi ae ia mamua o ka wa i aui ae.  O @a mea kanu he uliuli a malumalu, i ike olo @ hoi i na makahiki 3 a 4 mamua ae nei.  O kekahi hapa iki hoi o ke alanui e pili ana ma uka, ua hanaia a maikai maoli i keia wa, aka, koe nae ka hapa nui o ke alanui ma ka aoao makai.  Ke haoa nei no na haumana o ke kula, ke loaa ia lakou ka wa kaawale, me ka uku ia no hoi, ke ole nae au e lohe hewa.  No keia mea@a noonoo wale no au, in a he mea oluolu i ko ke aupuni manao, e hookaawale i puu dala nui, e lava ai no ka hana hou ana i ke alanui o Lahainaluna, alaila, he mea kanalua ole, aole e liuliu iho, a e maikai loa ana kela alanui.

            O ke Kulanui o Lahainaluna, oia no ke kukui nialamalama no keia pae ama holookoa; a me he mea la, he mau maka no ke kino holookoa, nolaila, ua hele aku ke kaulana o kona inoa, ma ko ke ao holookoa nei a puni.

            Eia hoi; in a e holo mai kekahi poe makaikai, he poe maikai a naauao, a he hanohano no hoi, mai na aina nui mai o ka Hikina, a o ke Komohana paha, a hiki ma Lahaina, a ulu ae ka makemake nui iloko o lakou e pii kino aku e makaikai ia Lahainaluna e ike hoi i ke Kulanui Helu 1, o keia aupuni holookoa; eia nae. ia lakou i pii ai, ike koke lakou i ka inoino o ke alanui, mai lalo nei a hiki iluna, aole anei ia he mea e hoowahawahaia ai e ka poe makaikai, a lilo ia i mea e o-u ia ke kaulana o ia Kulanui? Nolaila, mamuli o ko'u ano makee inoa, a makee aupuni hoi, ke ake nei au e ike doke aku i kela alanui e waiho maikai loa mai ana, e like me kela hapa uuku mauka i hana hou ia mai nei.

            Feb3. - Ma keia kakahiaka, ua poloai ia mai au e Mr. Moku, Mamuli o kona lokomaikai, e naue pu aku au me ia, e makaikai i na kula haole ku i ka wa ma ia kulanakauhele.

            Elua no mau kula haole o @ ano ma Lahiana nei, i malama ia e na kumu kula ili ulaula o Hawaii nei, oia hoi o Mr. S. O. Kale, iaia ke kula keikikane, a ia Mrs. M. Moku no hoi ke kula no na kaikamahine.  O keia mau kula elua, na na makua o na haumana e kokua kekehi hapa, a na ka ekalesia e kokua i kekahi hapa no ke ola o keia mau kumu.

            Komo mua maua ma Halealoha, kahi e aoia ana na kaikamahine.  Ua hookipa maikai ia maua e Mrs. M. Moku a me kona kokua kumu, oia hoi o Miss Miliada, he haumana oia no ke kula a Mike Ogana.  Ma kuu helu ana, he kanalima ka nui o na haumana i hiki mai ma ia la.  Ua ikaika no keia mau kumu opiopio i ke ao ana ia lakou, a he eleu no hoi nu haumana ma ka hana aua.

            Ua liuliu iki no ko maua nanea ana malaila, aka, mamua nae o ko maua haalele apa ia kula, ua noi aku au i @ kumu e himeni, a ua hooko k@ke @a Ka'u noi. Ua hoomuka ka h@meni ana mai ka poe nui a hiki aku i ka p@ haumana, ua ka@i like mai ko lakou m@ waha, m@ he l@ a@ ko kekahi, a m@he l@ manu aloha la ko kekahi, a me he leo amakahi la ko kekahi, a me he leo la no ka akakani kekahi; a he puukani maoli no ma ka olelo Hawaii; hoi iho hoi ma ka olelo haole, namu mai. pakake launa ole.

            He mahao nui ko ko'u naau i na kumu, no ko laua @aika ma ke ao ana i ka laua mau haumana. ma na mea i ku i ka naanao. a na holo maoli ka ike o na haumana.  Pomaikai maoli na kaikamahine o keia malu ulu no keia kula.

(Aole i pau.

Na Huuahuua o ka Moolelo Hawaii.

            Aka, ua maopopo nae ko Kamehameha noho akahi ana a me ke kokua ana @ ka wa kaua ma Kalaeokailio imua o ke laua makuakane. a me ka mahele ana o na moku aina o laua, aole no o Kamehameha i imi ano e ae e like me ko Kau poe alil, a o ka hope o ia mea ke ka i ke kino.  Ina he omio keia mau mea a pau a kakou i ike ae la; in a ua maopopo ke ano o ka mooalii. pela no paha o maopopo ana ka poe e kupono ana i ka moo o Haloa.  no ka mea. ua lawe ae kakou @ ike i ka mookuauhau o na 'lii mai a Keakealani wahine ae laua o Kaneikauaiwilam a Iwikauikaua i noho ai ia Keakamahana, o Keakealani wahine, a mahope mai, noho ua Iwikauikaua nei ia Kauakahikuaana-auakane, o Kaneikauaiwilani a na laua o Kalamkauleleiaiwi; a me l@e la mai laila mai na'lu o keia wa.  Ke ahu kupia waoli o na'lii mai laila mai.

            Aka hoi, ma keia mea, e pono paha e kmailio ae kakoa, no kekahi leo wanana i puka a pae i na makahiki i hala, ua umi a me na keu ekolu paha. Penei ke ano oia wanana, mahope o ka make ana o Kamehameha III. Pau na'l@ i kapaia na'l@ welakua i ka la i kapaia kalamakua Kalanin@mwiakua, no ke kapu moe ia ano, pela no ke kapu wehi, aka, ua ike kakou mamua aa nei, nohe kuleana ahi ano noho Moi aupani ma ia kakalai olelo wale ana, aka. i mea nae pahia e ikeia'ku ai e kakou i keia wa.  Aka nae paha, no ka noho ana iho o Kinau ia kekuanaoa, a ua manao ia no unehekekaha piha ia kanaka.  Aole loa wahi a Pakaa opio, a me he la e noho a makuakane ana ia Kekuanaoa, a kaikamahine ia Kekua@aoa Kinau.  Aka, in a he pane hupo. alaila e oki ae no kakou.  O ka wela kua i ka la, na lilo loa ia i mea ole imua o ke wohi.

            Eia kekahi @ ka moolelo Hawaii. e olelo ana no ke ku ana mai ma Kawaihae o ka moku kaua no Faram, i ka A. 1820. o Olohani ka mea nana i olelo ae ia Kala@moku aia ma ia moku kekalu Karis@no @io, a o ko Kalaimoku mea ka ia i Papkemaia ai maluna o @a moku la. A in a pela, heaha la boi kona mea i huna iho ai ia Kaahumanu i knoa mau hoa mai a Kamehameha 1 mai? a @ ka Moi hoi o @a Kau mai, a me na'lii he nui no maiaila, oiai na naue mai ia huakai pai mai Kamakahonu mai, mahope a ke kau ana o Kaahumanu i ka lei ala ia @ho@no ke aupu@i.  He mea po@hi@ ia, no ka mea, na ia ahi moku no i kakau k@ ia na Moi o like me kona makemake.  Aka, ua ike na'lii ia mea i ka wa i ae ai maluna o ua meku la, no ka ike aku a ike mai. aole i manaoia ia mau mea e lakou, a mahope loheia ua papakemaia o Kalaimoku.  Aka @e paha. e kapa ae kakou o Ioane Luwahine ka mea kupono oia hoi ka mea nana @ paipai ua Kalaimeku la. no ka mea, he kanaka ia ua ha@au ia ma ke aopuni o ua moku kaua la.  A oia kanaka no kekahi kumu o na kahuna katolika i pae mai ai ma keia pae aina, a i kokua ia e ke kauikela Beritania o ia wa a me Pokipaha.

            No ka mea, o ua @ane Luwahine la, oia ka mea i loaa mai ai ke ola a me ka pohala ana mai o ko Kalaimoku mai e kokoke ana i ka make mamua o kona Papakema ana.

            Eia ka lua, ua ikeia ma ke Kuokoa o ka la 2 o Ianuari 1869 nei, ma ua moolelo Hawaii la, no ka lawe ana o na tausant dala he 20,000 ma ka moku kaua Akimeke, Lapelake ke alii, ua olelo ia ma ua moolelo Hawaii nei, na ke Kuhiua a me Wm. R@keke na'la nana i lawe na dala i oleloia maluna iluna o ka moku, a@ pela, he manao wale @h@ po ia, aka o Kekuaoaoa a me Haah@o na'lu.

Aole i pau.

Nani ka lili kuloko.

            M@ H@ 9 @ h@ o h@ maka'@ki @ mau@ . I ka o@ mai o ka mea nola ka moa @ "Ulelehuakepau" @ no @ aku ai i ka nana@ ka @ na hun@ a@ @ P@ ike @l@ o n@ na @ noonoo. a wa@waia aku la @ awawa @ a lu@mai@ pahue @ hau a mea o ka @wahahee ma ke akea me ka po@ o ho'u moa ma ka oieio a'u i @ @ou ia mak@a@ kou i ma@ wahine. Ina pa@e ma@ na kaikamah@ o W@ ua pono loi @ ma@e ana.  mala @ ku @ nei ia mai@.  N@w@ e ma@ Na Ka Lainainluna aku @ Ae. N@ na wahi@ paha @ N@laila. he nuku make@.

            I kuu oomaop@p@ ana ma @mai @J.N. Kapalai @ @ahama a poe @E ke hoa,@ he m@au @moa i ka hoike @ kakau ole ai, la @ i k@ hoop@k@ @haku wale @ @akau ai @ Ua a@ka@ nulehu @ou h@ke hoopun@p@ wale @ u @ a oia ko k@ Ka@wai 9 a ke Ak@a e a@ mai nei ia oe.  "M@ pu@p@ oe e hewa ai hou @lauaa". Aka @ ae oe i @eia ka@ awai me ka m@ i mea e hewa ai ho'a @ Nolaila. ke hai aku @ e huli @ loko o ka'u mauolelo ma ka @ a e m@h@ oe @a oe @me ka pai@ @ ole ma ke akea; a @kauoha mai ia l'ana@a @m@oie o ko maka i @e pono @A @ no hoi oe e pa@e @. a@a@ ka, aole kau @e @ maki mai ai ia nei i kalu @ea o ka @. @ luau a oe a @ ka pau a puka ke panoo. E a @hoi aku a ko a@ Wai@kah@nui o @ a@ wa noke aoa ua ka@ ma i @awa a @ka @mahuna ka @. P@ nei oe @ Kauai @.

            E ke hoa, aole oe @p@ m@ @ hoopoiole@ ma ke @umupo@ ku wal@n@. Noka@ no ke@ aka o @ loa @, A @mai o ka waiwai @ ai aka o ka waiwai kup@ kupono i ka wah@  O @ hoa ia me ka ma@ loaa o@ kauna pak@ ma @ @ aku la au. aole @ ko @ ka mea ke @ mai nea @ elel@ "@". A na @ Hua-a ku-a @ maluna @ka@a oioio.  N@ Hua-a @ ka wahine @ pehea @ kap@ Hua a @ i ka @ aku @wa@wa@ a n@.  A@ ae @ ka @ H @ w@ ka ioa@ o ka Hui M@ H@ a@. pomaikai k@ . He ma@ paha k@ a @ aku @ m@-ma e  @. N@ maka@ o @. He @ nae na o ka mokuahi o ka hoonono@ kepau. no ka mea lo@ he 20 dala o ka la.

            ke hau hou ai nei @ w@ ka olelo mai @ hoopuka ka u H@o @ ka @pohopo i na huaoleio k@koi @ na makuahonowai. Ke lalau hou ae la oe. M@ ka pana ana i ka H@o ma@ olelo @ kekaini e like me Hua-a aia @ ala@a. ma@ wahine. no ka @ waiwai o heia huaololo a H@ pau na hihimanu o ka wahine @ehu @ ku okohola. " Aole a@H@, aia nui ka waiwai e @ku okohola, alila ma@e wahine. O a @ Nola@la. ke mal@ nei @ a nui @ma@@ aa na moku @ oukou. Hookahi no mea nui o ka @ ponopono maidai i na @ K@p@oukou. o pau auanei ma ka apue @ eke pukepuke a @. N@ no oe a kahi kanaka @oho w@ manao.

            Ke kapa mai nei oe ia makou, he @holo kahiki o Iahainaluna. O kou hoowahwaha no ia i keia Kula e malama@ nei e ke aupun@, a lilo pu ka moa i @ mo ia oe. @e makemake a @ ke aupuni e hoolilo wale i kona mau dala no ka pu@ rama, uhauha, e like me ka p@holokahiki? Aole loa! Aha o kou hapa ana mai ia makou he holokahik@ o kou kee ana no @ i @ou ama ma@me kou olelo pu pah@. he naaupo he aupuni i kona hoohlo ana i keia hula a ka poe holo @a@ki e @ oho la @ ao ia oe ma keia mea aka pa kou lunaikehala oe e @. Owai la ka poe @ ku-