Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 13, 27 March 1869 — Na hana kupono a ka poe i hoonaanao ia. [ARTICLE]

Na hana kupono a ka poe i hoonaanao ia.

O ka naauao kekahi mea nui i hoolaha ia e na .M!?ionan i mea e ioaa ai ka pomaikai i keia iahui, a ke ewe nei ia hoawina oi peokeia iwaena 0 keia lahui Hawaii. aka, o ka kakou <■ puana ae ai i keia c,\ 1 n•:*>vn, o r:a ; hana kupono a ka poe i hoonaauao ia, a nolaiia, ho mea pouo ia'u e weliewehe aku i kekahi inau hana kupono i ka poe i hooua-j auao ia. | l. oke Kahunapuie. 0 keia hana nui a j koikoi hoi, hiki o!e i ka poe hupo; oia keka-; hi hana kīipono Ika poe i hoonaauao īa. { O keia hana. oia kekahi hana a ke Akua ! i waiho mai ai i ko ke ao nei ; a ina e iawe ! ko ke *ao nei \ Ueia hana, aiaila, e loaa aua-1 nei ka pomaik u. i O keia hana no hoi, he iiana keia e kokua i aiia : ka uhau'' o kanaka 1 ole e pau 1 ka j make ma r«-.-hena, uo ka mea, ma keia hana I e kuh'kuhiia ai na kanaka i ke aia knhi e 1 • hiki aku ai i ka noho ana oiuoiu ioa m.i ke- ■ ia ao ; a ora no hoi ka lesu i kauleo ;iiai ai i i kana poe haumana peuei : " E heieakuoukou e h<ipeiizo i na lahuikanaka a pau. a e hoike aku hoi i ka oieio iwaena o na kanaka a jiau, a pela aku." Ua ike 0 Icmi he hnna kupono ' keia 1 kana poe haumaua, ka poe hoi ana 1 ao ai a naaauao; noiaila, kauoha aku oia e lawe iakou i keia iuina ; a me he mea la uu '■ ike no ia aole i kupono i ka poe i hoonaauao ! oleia ia iiaua, noiaila, aoie la i kauoha 1 ka I poe hupo, aka, i ka poe wale 110 i hoonaauao | ia a ioaa ka naanao kupono. j 0 keia hana, he hana maikai keia, pela i ; oleio ia ma kauwahi o ka Hiuhala penei: u A i makemake kekahi i ka ke kahunapule oihana, he oihana maikai kanai makemakeai, a e kane a:m ia na ka wahine hookaiii." A ina ; o'u mau hoa opio o keia hanauna hou 1 hoo- ■ n.iauao la a kuliu ke poo i ka 11001100 e lawe I an.l 1 keia inma nui, ka liana lawuia uhane ■ lioi, aiailii, ua 01 loa aku ke kupono, a ua ! hikiwawe hoi ka ulu ana o ka iahui Hawaii •e hooiioiio ia nei e na haoie, no ka mea, ao- • le pono i ka makapo ke aiakai i ka makapo, ; o haule pu auanei iaua i ka lua iiookahi. Pela no hoi keia, aole e pono i ka naaupo ke alakai i ka naaupo, 0 haule pu auanei laua i Alanaio, uka, o ka noauao ke alakai i ka naaupo i haule ole laua i kahi e make ai, nolaila, ua kupono ioa keia hana i ka poe 1 hoouaauao ia a piha pono ke pono i ka naiauao: a i hiki hoi ia Hawaii ponoi ke lioo- ' keie lain iho.

i Aka, i keia manawa. ke ike nei kakou i ; kekahi 0 ka poe 1 hoonaauao ia, ke kuuiala

nei i ko Inkou mau kino maikai i kahi e majke ai; ao!e nae īa i kupono ia l:\kou, ua ano j liUe no ia me ka puaa i hoopaa ia kona ihu I i ke gula, aoie uia i manao i keia inea nani Ima kona ihu, iiele aku no ia e eku i kona j ihu i ka iepo. a hauk.ie ka mea maikai ma : kona ihu Ika iepo. Peia no hoi keia, oke kunaka i hoonaauao maikai la nm na waiii hoonauuao, aoie i mnlama i ka lakou iru!a niaikai o k;i n.-iauau, aka, ua kuuialu waie aku ma na hana noomahie ai i ka manao, o ka heio ao ia a kau ami i kapua 1 ka auwuu- ; p uian i. i keia maniwa, ua ewe ka naauao i ka

lahui, a ua akuka lea na hana kupono a ka poe naauao e hana ai; a no ia mea, ke makemake nui la nei keia hana, no ka mea, iie . hana hooia ianui keia, a lue ia inea aku la , ' mea aku i ku i ka pono. : Eia hoi, i ka wa o na niisionari i hiki mai ai i Hawaii nei a hehihehi pono iho ko <akou iium kapuai ma ke one o Kakuihew.i a me na wahi e ae ; e noho ana no keia iahui i ka hoouunak'.i. a me in iiana haumia aku ia hana h/.unua aku. Aka. o keia poe mi- ; sionari, he poe iakou i hoonaauao ui ma Amerika, a no ka ike la he poe kupooo iakou la hana. nolaiia. hoouna ia mai i Hawaii nei. Aoie hoi o ka poe naauj>o ka poe i iioouna ia mui, ;tka, o ka poe i hoonaauaoia. Nolaiia, ua akaka ia kakou e o'u mau ■ makamaka aioha o ka lahui hookahi, he ha- '■ na kupono keia ua ka poe i hoonaauao ia, aole hoi na ka jx»e hupo e auwana wa!e ana • ma kuiakula. \ 2. O ke kumukuia. O keia kekahi hana j maika» a kaulana hoi iwaena o na iahui nui o ke ao nei, he hana hoi i kokua nui la e i keia a uie keia mea. I ka manawa aku o | ka hiki ana uuii o ka o!eh> a ke Akua i Ha-; I waii nei, he poeie wale no keia lahui, a e ■ mau ana no hoi ka paa o na maka i ka hualu o ka naaupo a me na hana iapuwale, aka,; ; i ka hiki ana mai o oa mieionan a hoolaha - j mai keia anoano iwnena o ko kakou lahui, - ua ewe niai, a ua kawowo a uiu maikai mai: ; isw ko o!iaha o koim mau hua. A inai ia ; f inuoawa mai a hiki i keia manawn, ua ewe : j ia hana iwaena o ko kakou iahui nei. } O keia hina o ke kumukula, uia ke ka-

nu« ok - v t? . 4;;a *3 f.'..T.vk,?i ; r,«\ ; u,jk,. a ??. i ,=*s;ti r,ara r. <: •'•'■•>.■,.'iu ». .> rr. ;j 2: Ipl_i ; l' !J I- 1. ; 1 - 5 _, • f{ •, v,"v. H* • x i • •••. •.■>. , \ - f > r ..n : - A * :\ 3 k:.,o'" "■••si> Wi coor.oo : ncr* e Ika huj'«- %.■? . t r 4 -.- •• 1 t.u;. e i:ke ka e - . ke:ii uu<.i ■*'- i k"t \ \ lih ■. • -* s , ■ \ 'w*.\ «"-.v 1: j Ka nu--«> ke ■ ; *c;a h*m ;r-i . A1 ī-- o w 1 p'" : h»'' .-•••-tv«.;-I> n »• e e i iuu\ r,ul » knmnahi ho". ua nke uo :i sr,*» r,t ipuKukm : huna :"i n»3;i'-• ona po-: ,i '».> \i K>,o 3 p.u:. ao;e i kupono :i r.ma an.i a ;.:ko;:, he haea ko:;uoie ;a, aka, ina *» '.«0 tra ka poe 1 noonaauao ia ma ke Kuianui 0 Lahaina una, a me na kuia eae hoi jivaena 0 ka Sahui Hawaii nei e !awe ar.i i keia hana nui a . kaumana, alaiia, ua kupono innoh. Ak'.. i keia manawa ke iohe nei kakou i ka i'eo e uwalo «na, me ka •• Aole h* h.un maika» keta.' f Pau ol*> no ho: ke kuhihowa e c.:i makaniaka aioha ainu ; kiii ole-io 'ie.i knkou j>?īa. Iloko no hoi o keui ham 0 kuhikuhi i- ! t ai ni puiipuia e u!u as ka ianu; Ha\vati i ko ■ aia k.ihi e inki aku ,*\i 1 ka hoopeno a ino ka ; o:aio 0 ka Haku I-:<,i. a n»a;a;ia no hoi e aiakai īa ai ua mau pu.apuia noi ma ke ano . .0 ke kanaka makua. a he hoomakaaua keia : e pii ao ina na kuiana o ka hanohano. j Lia hoi, ma nn aina naauio, aoie e hooi noho ia ka poe naaupo 1 mau kumn. o kuhi- • kuhi iiewa ia auanei na opio hou, awa. 0 ka ; poe waie no i heie a iaeuia 1 ne» la uiea he f ' naauao. 0 lakou waie no ke noh" ina keia . j hana nui, No keaha kosa ? No ko kohu o!e ; oia hr.ua 1 ka poe naaupo, :\u\ no a he or*e j r»aauao wale no. Pela no hoi nn opio o k* | iahni Hawaii e pono ai. j He mea nui keia wahi aka poe naauao e : I oieio noi, aka. i keia roan:'.wa ke hoohalahal ila uiai nei kekahi p<>e uo ka uuku ka o ka j uku ; kei no hoi ua pau aku nei ke kuhihevva, oia liou 110 ka h<u keia. 1 kuu manao. ua nui no ka uku, auakauiike iioi me ka hana, uo ka mea, eha no }xv ha hora kuia i ka ia hookahi a ni nku p;iii«*\ : 1 me ka oiiioiu wale no kau e ke kuniukuin e 1 hnna a>, o ka lek wa!o mai no la •> ka > hapuiua elaia ia oe, ir.ia oie hoi i na wam 1 wahme kumakahiki paha e h ina ia ina ka ) Malu Uiu 0 Leie ine ka ekaeka 0 na walu L ihu ika iopo; aole nae iioi peia ke kumu- > kuia, hao mni ke kumukula apaihi, heie waie kela aai ka manu liuua wain a ka oieio, i naue aku ma ka hale kula. a 0 ka ioaa no m ; o ka uku uie ka oiuoiu Joa ; lie kuinhewa ; keia pela ko'u manao.

I keia manawn, ke ike nei kakou i ka poe i hoonaauao ia a kuiiu ke poo i ka noouoo e auwana waie am. aoie hoi i manao iho he hana koiiu pono k*j u\i.nuKuia ui iakou. No ka ike no nae hoi paha ua piha i ka naauao, noiaila, e aho no ka hele mamuli 0 ka pono ake kino. No ka ike hoi ona makua oka pono i ka maikai oia hana, nolaila, hooiaha mai lakou la ia anoauo a uiu i Hawaii nei, 1 hiki hoi ia Hawaii ke ku ae a moiaelae a hoohoio iaia iho imua.

Eia hoi, o ka poe naaupo aole lakou i ike i ka pono o ka lakou mea e hana ai, akn, o ka poe i hoonaauao ui ua moakaka lea ia lakou ka pono o ka lakou mau hana. Nolaila, ua akaka ioa ke kupono o keia hana i ka poe i hoonaauaoia. !J. 0 ka malama i ka pouo o ka Hak\j. 0 ka pono o ka Haku a kakou e lohe mau nei i ke)a a nie Sabati, a 1110 kekahi mau la e ae; he mea nui ia i kohu pono 1 ka poe i hoonaauao īa. Aka, aoie wau e hoole aku ana i ke kupono ole oia hana i ka poe nnnupo, ua kupono uo paha, aka. o ka kakoii e noonoo ai, o ke kupono oia hana i k;i poe i Loonaauoo :a. 0 keia hana, he h.'.na kupono loa keia i ka poe i heonaauao ia. 1 na e loaa kei-i ano i ke kanaka ; nani wale ka pomaikai i ka ioaa ntui niu haawina, no ka men, o ka poe ī hoona;iw:m ir>, n:i *kc iakow i ke ino o keir\ mea ia ho hewa. a ua kuhikuin ia lioi lakou i ke oia mau loa ma kela ;n» oau ole. Aka, ke ike nei a ke iohe nei kakou i ka poe i hoonaauao ia, ua kau kalii poe o iakou ī ka anmna a make. a o knhi poe hoi e lei mau ana i na pokahao o ka naie hooluhi, a o kahi lioi e auwana waie ana i ke auakuhewahewa a kau aku i Waikiki i kahi nui o ke ahuawa. E ka poe i hoonaauao ia e, e lawe i ka pono o ka H.»ku ī iei nani mau nou i kela manawa n me keia manawn, a haule aku ke kino i ka haleiua. Ua ike maka kakou. o na mea mo a pau he mea makemake oio la. a o na meu inaikai a pau he mau mea umkemake nui ;a. Aka hoi, o keia mea maikai ioa, he mea hoopilua loa ja e kekahi jx>e, a ua iike no hoi ia ine kekahi oielo kaulaua penei: " O k« mea a kekahi poe i manao ai he nani, he mea ■ ino ioa ia i kekalu poe." 1 ka wa kahiko, oia hoi ka wa o kn poe i hoomainoino la e ka pope, ua malama lakou i keia mea he pana, aka ho», o ka poe i hoomainoino aku ia iakou he poe naauao no, ua! kobu pono anei keia * Ao««. j " Ua hoakaiea ia hc*i ma ka Baibaia, o ka mea kupaa i ka hoowalewale u a hiki i ka hoponn, e loaa auanei iaia ka iei o ke o!a." O ka poe boi nana i laue iaai i ka oielo a ke Akoa i Hawan neu he poe ī hoonaauao ia lakou, akn, ua ike Inkou i ke kohu poooo keia haoa ia lakou, nolaiia, iawe iakou i ke-' ia haoa; a maiuuli o ka malaina ana i ka pono, ua puka unu koia mau hua maikai. f (1.) O ka ioatuue o ka iuoa a tue ke aia; iwaena o ka lahui. ' (2.) O k » hookiekie ia a kau i ke kuiana o ■ ka hne^hano. Co.) O ku iiovkipa oiuolu ia e ka. uiakua; UUi uia ka i ini. (

"*» ° ! .. ,r. - ""•• •• •-» »' hPi 01 kS ' >, . i :.,. o F°*' ' bw>_ ' l 1 ū,- , t : , &ii .. -i . k.i ,: k» x H..-.U .1 ... >w* ī«c - ni:; t o. :: i «.>'• ♦- *«. « iS l '> ! » iaK4, , , eaa i:uii!o '):■ ' !1 *" ! i>--« u- .•> •«!*" H»»»'- a J |«no w kakou e ; uk,v> i ua po-i."». K: Ih>» V oieio kauiana, " Lia i ma* n:-> kekani e i:io t aupum iauhuia. pono e m.iiima nu; ;a ka po:io oka 1 oho ana. A ke UoWua hou mai nei hoi o Numana, " e i:unao kev*h: aupum e leaa ka pooiaikai a ine ka ikaika. hookahi 110 uie& e hiki ai 0 ka nnUma \ ka pono." NoUiU. e iawe ka poe i hoofiaa«ao » a 1 keia mea. a e īūo la 1 hoa hele a i hoA hoi ; ka po a me ke ao. 4. O ke Kauk.i. O koia kekahi hana 1 i,v,vo nui oie 11 0 ka poe poukani 0 ka lahui Hawaii nei . h- hanu maik»i loa, he hana hoi e hoo;vui ia a; keUahi mau pilikia,no ka mea, :na e io»a ka piiik'.a inai i kou makan»:tka a 111 e kekahi mau niea e ae pah.i, aka, ua akamai nae oe i ke kauka, o kou hana ilio U no ia a pau ka pilikia, a pomaikai hoi • ka Uhui i ka mea akamai i keia hana. Ina o keU kauaka a i:ie keia kanakn i ' hoouaauao ia a kuiiu ke poo i ka noonoo e lawe ana 1 keia hana. pomaikai ka han:\una iiou. 1 keia inau.iwa, o na w:\hi k.ihuuaiapaau hoopuu'puni waie no. a he kakaikahi paha na w-iiii haoio o lakou. .mie loa no palia , i na e puie «i.ai |>aki ka haae 1 kaua mea 0 ka hoopumpum. No ka sk.« hoi 0 ka poe I hoonaauao ia he ha\v.\ kohu ueu \a Ukou. nolaila. ua iawe i;ui iakou i koia hai.a. peia ma na aina naauao; :i 0 ka poe uaaupo iioi, hookaiii hana oka :uiiim:i: ika mea. L !ike me ka hiki oie i ka naiupo ko hookole i ka moku ma kahi ioihi. pe!a uo k:\ hiki oie i ka nanupo e iawe i keia haua. aka, ina ho mea i hoonnauao i;» ua h>ki no. Noiaiia, e iawe e kuu mau makamal.a o ka lahui hookalu 1 keiu haaa. Oka l.'.'i». lī> hana keia i hoowaiiawahaia e kekalu poo. aka. he hana kupono 110 keia 1 ka po»' 1 hoouuauao ia pela kuu ma 11:10. Oke kuinu i iioowahawaiia ia ai keia har,a. o ka inake ka 1 kn nnanna ia, peia kuu h»ho : ke hai «iei wau la oukou e kuu mau makamnka aioiia aioa. Aoio keia he hana e make ;u o ka loio, hookahi 110 kumu e make ai o ka hana paowaewa a kuo i ka oiaio maoli, aka, i na e hana ana ka poe 1 hoonaau to ui me ka moa i ao poioiei ia e maiama i ka pono aoio mu ka paewaewa, alaiia, aoie no e make ;u:a. 1 keia inanawa, ua lehuiehu waie 0 na loio haolo ;i me na kauaka 1 malama i keia mea ia o ka pono, aoie nae i make. Eia hoi. aole kakou i īke mai Hawaii 0 Keawe ;i inki aku i Kauai o Manokalanipo, ua liio kekahi poo i hoonaauao oie ia i mau ioio. no keaiia keia ? .No ka nnaupo. Nolaila, o keia hana he hana inaikai i na e hana ma ka pololei. aoie ma ke paewaewa. E na opio o ka lahui Hawaii 1 hoonaauno ia a ewo ka naauao iloko 0 oukou, e lawe kakou i keia hana, he haua hoi e hoopau ni uī ka pilik:a 0 kekahi poe, a ine na huna e ae hoi a u i wehewehe aku uei imua o oukou e na hoa aloha aiua. E uleu ma: hoi kakou ma na hana e pono ai a e pomaikai ai. E aioha auanei. J. L. Kaululou. Keauiiuu, North Kona, Hawaii.