Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 13, 27 March 1869 — Na Hunahuna o ka Moolelo Hawaii. [ARTICLE]

Na Hunahuna o ka Moolelo Hawaii.

Aka, ua maopopo nae ko Kamehameha noho akahi ana, a me ke kokua ana i ka wa kaua ma Kalaeokailio imua o ko laua makuakane, a me ka mahele ana o na moku aina o laua, aole no o Kameha-

meha i imi ano e ae e like me ko Kau poe alii, a o ka hope o ia mea ke ka i ke kino. Ina he oiaio keia mau mea a pau a kakou i ike ae la; ina ua maopopo ke ano o ka mooalii, pela no paha e maopopo ana ka poe e kupono ana i ka moo o Haloa, no ka mea, ua lawe ae kakou i ike i ka mookuauhau o na'lii mai a Ke-

akealani wahine ae laua o Kaneikauaiwilani a Iwikauikaua i noho ai ia Keakamahana, o Keakealani wahine, a mahope mai, noho ua Iwikauikaua nei ia Kaua-kahikuaana-auakane, o Kaneikauaiwilani a na laua o Kalanikauleleiaiwi; a me he la mai laila mai na'lii o keia wa. Ke ahu kupia maoli o na'lii mai laila mai.

Aka hoi, ma keia mea, e pono paha e kamailio ae kakou, no kekahi leo wanana i puka a pae i na makahiki i hala, ua umi a me na leo ekolu paha. Penei ke

ano oia wanana, mahope o ka make ana o Kamehameha III. Pau na'lii i kapaia na'lii welakua i ka la i kapaia kalamakua Kalaninuiwaiakua, no ke kapu moe ia ano, pela no ke kapu wohi, aka, ua ike kakou mamua ae nei, aohe kuleana alii ano noho Moi aupuni ma ia kakalai olelo wale ana, aka, i mea nae paha e ikeia'ku ai e kakou i keia wa. Aka nae paha, no ka noho ana iho o Kinau ia Kekuanaoa, a ua manao ia no anehekekaha piha ia kanaka. Aole loa wahi a Pakaa opio, a me he la e noho a makunakane ana ia Kekuanaoa, a kaikamahine ia Kekuanaoa Kinau. Aka, ina he pane hupo, alaila e oki ae no kakou. O ka wela kua i ka la, ua lilo loa ia i mea ole imua o ke wohi. Eia kekahi, no ka moolelo Hawaii, e olelo ana no ke ku ana mai ma Kawaihae o ka moku kaua no Farani, i ka A. 1820, o Olohani ka mea nana i olelo ae ia Kalaimoku aia ma ia moku kekahi Karisiano oiaio, a o ko Kailamoku mea

ka ia i Papakemaia ai maluna o ia moku La. A ina pela, heaha la hoi kona mea i huna iho ai ia Kaahumanu i kona mau inoa mai a Kamehameha I mai? a i ka Moi hoi o ia Kau mai, a me na'lii he nui no malaila, oiai ua naue mai ia huakai nui mai Kamakahonu mai, mahope o ke kau ana o Kaahumanu i ka lei ala ia Liholiho ke aupuni. He mea pohihihi ia, no ka mea, na ia alii moku no i kakau kii ia na Moi e like me kona makemake. Aka, ua ike na'lii ia mea i ka wa i ae ai maluna o ua moku la, no ka ike aku a ike mai, aole i manaoia ia mau mea e lakou, a mahope loheia ua papakemaia o Kalaimoku. Aka nae paha, e kapa ae kakou o Ioane Luwahine ka mea kupono oia hoi ka mea nana i paipai ua Kalaimoku la, no ka mea, he kanaka ia ua hanau ia ma ke aupuni o ua moku kaua la. A oia kanaka no kekahi kumu o na kahuna katolika i pae mai ai ma keia pae aina, a i kokua ia e ke kanikela Beritania o ia wa a me Pokipaha. No ka mea, o ua Ioane Luwahine la, oia ka mea i loaa mai ai ke ola a me ka pohaia ana mai o ko Kalaimoku mai e kokoke ana i ka make mamua o kona Papakema ana. Eia ka lua, ua ikeia ma ke Kuokoa o ka la 2 o Ianuari 1869 nei, ma ua moolelo Hawaii la, no ka lawe ana o na tausani dala he 20,000 ma ka moku kaua Akimeke, Lapelake ke alii, ua olelo ia ma ua moolelo Hawaii nei, na ke Kuhina a me Wm. Rikeke na'lii nana i lawe na dala i oleloia maluna iluna o ka moku, aole pela, he manao wale iho no ia, aka o Kekuanaoa a me Haalilio na'lii. Aole i pau.