Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 15, 10 April 1869 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]

NU HOU KULOKO.

Oaliu.

{C7* Eia mnloko o ke Kuh Hooliana Lima o Keoneuia, he knnakolu kumaninkoiu man hnuinnna keikikane, a ke noin nei n ke mainma ponoin nei kikou e na kumu hou. Ke hpoili aHn nei ka moku knlepa Syren o kn Laina o Burua ma, e holoholo nei mawoenn o Honolnlu n me Bosotonn, Aia'ma kn unpo inokuahi kona wnhi e hooili »knun nei. —Ke hooili ukana pu nei no hoi ka mo« ku knlepa *«Ka Moi" o ka luina o Knle Ule« lo cim,c hoiohoio nei mnwnena o kakou n me Beremnna. Ke piha ne oia, alaila, holo loa no ilail.i. . ■ K7* 1 keia Ponono oku, !a 17 o keia nmlamn, i nn hom pnha o ke knkohiakn r oin kn mnnawa n ka mokuahi ldaho e ku mai ni ina ko kukou nei awn, me nu eke leta, na ohua a me na nupepa no kakou. O* I keia mau la iho nei, ua pnu nui aku keknhi poe o Honolulu nei mn ke knaainn o Wninnae, e nann a e hoolohe pnhh i nn hnna hnike kula mniailn, i na puali inuwni a me kela n me keia mea pili i kn hoonnauao nnn. .— - . HI/* ka Poalima o ka hebedo<na i ha« Jn, ua ku mai ma keawa o Honolulu nei kekahi wahi moku kuna maikai loa, mai na kui mni oin o Holnpola i holo inai neu O kana ukana i lawe mai ai, oia na a\ani. {£/* 1 keia la, e like me ka hoolahaia ana e k'uai kudnlnia ana ke kuna •* Neti Mela,' pela noauaneie hookoiaai. Ke lana wale nei ko makou manao, aole no e enalele aku ana ia waho o ko kakou mau kai ina hoi e koho ae ana ua poe imi waiwai nei. Nā ipu uaole.—Ua Hlo na ipu haole i mau mea ono e hoohiolu ai i na kania-i a me na puu o ka poe puni ia mea, no ka mea, he mau malama helu waie no, a nalowale aku ia hua ohaha o k& honga. Aika o \Vailca I Km t ai.—E like me ka Olelo Hoolaha a C. S. Bato, ma ka Poaono, ia 3 o Aperila, e kuai kudaiaia ai kela aina maluna, a peia no i hookoia ai, aka, aole ne nae be mea nana i koho mai. B(7XE o loake.—No ka nui 1m o ke paiia an* oka buke o loane ma ka olelo haoie a me ka Hawaii i kekahi mau inakah&i aku i kunera, o ua hoahuia ma ka Hale Waiho Buke o n& Misionari ma Kawaiahao, no!ai« la, ua knuoha iho nei ka Papa Hawaii e humufiumuia a paa. NohiiU, ua humuhumuia iho nei a pau ika paa, he heneri a keu, a e kuaiia aku no mai ko makou nei keena ako, no ke kumukoai he hapawalu wale nor Ano ka na emi loa oia buke, e pono oo e eleu mai, a kau liilii ae na puu i na (oapu.

£7" Aii k» poa!»"» »h" n»' l » * j, .\l»hu« »f Koli- lWp»'' •; '(■* komo U Juw .10 KV".n. .. : . . ni!>i nie kJ o'elo hofh:'io e hvahcwa im .Aolo e r«ii !!»° °k 1 " iw-akalaakiimamah>ku iial.v n\ . n . Oihaoa Kioai Ahi o Huuoluiu. n.u , Vua ana e kinni ika a °ken' ' '• nioko kalep» n»ni » maikai. ke P' Ka i no hoi hookah» wale no awo i ; eia ka hofo ka aoao kokua aku »<» k ka r7» (J ā paa pono na hana o ka hr. hou ana aku i ka Ha!e Kaa W.u okt I! I| u 4. (Ji kukuluU hoi. ho puoa loihi j kie mahope o ka hale. i wahi e k«imx , Ina ili«w*i, kaulai ne. Ona hoonani 4< ; | koe ia loko * oiaenine. | £7* Ua )ohp mai makou, mni pt-hu l ipob»o o ka mekini mah?i * k» Hale \\ >1 ~ . 0 L«ahaina, mamuli o ka" hnna hawawn i kekahi innnk* Hawmii. ma ko wmho ana .» i kokoke e maloo ka wai o ka ipuhao. e h. . ' p»ha hou iho ana ika wai a nut. K o!e ? 1 īka e hiki koke inai ka Luna Wili Ki >«;, : ina pahn ua okaoka l\tlii. Kokua Li*ma IKh'Uana Aii'a.—.Ma k» halawni mau n ka i\>a!i Kinai Ahi Helu I, malokoo ko inkou Halo, » kn Poalua )h.> ! nei. ua kohoia o ])ciniela Knnuha, i Koku.i ; Luna Hoohana Alua tio ia l'uaii. i pani ai » ka haknhnka oS. P. Nohea i make. Hv hoa no keia Puali. ! Na alani T.<inn. —Ma ka Poaom» uku nei i hnla, un kuai kuilalaia ae o Waila t:.n n.i nlani mai o Taliiti. «>ia ka i'kan.i a * >i.: inoku kuna iiolal»ota i k« uiai ai i k.i pu!< { kunewa akn. Okamn o i;i n>au aiam. :>«<• |he i pala loa, aka. e pain ue ann pah-i « mū» nie ko Hawaii nei. ; Paa ro.\o ka Halk Mai Hkukka.—M ik l ike aku nia keia kapa o ke aw>, ua paa p<>. ;ao lo;\ k.\ hale mai hooiu-ilu ma Koliahio.i |Ke ku inni noi ia iialo. ua kainko inia ilii> I E like nie kn nui o na lilo, pela no iuu ou i e nani ai. fcs* i ka nuina )a Poaha iho noi, ua iliki j iho hooknhi kuaua inaluna o HonoUitu. l.i ' kuaua no nae holalilali na alanui. i i koivn | la nonae, mahope o ka pau ana. ua mtki u. |no ka la o Honolulu a ua pikao hou e like i me mnmua. | [£7* Ua paa ika humuhumui* ka buk«i kula S;\bati hon i kapam ma ka inoa, i4 Ui kamahi no ke Kula babati, M Bukr 111. a eia Ima ke Keena Oihana o i:c Kuokoa kahi t | hoahuia ni ine l;a inakaukau e kuai nku i ka lehulehu e hele mai una e kuai. Kumukuai, he hapaha wale no, ao'e pii ako. E miki ; mni ] Eia imua o ke kau kiure kahi haole | i nmnaoin ni nana ī puhi kela moku kalepa. j 4t l\ing l'hillip." Ina e like mo ka men i 1 inanao waleia, oia nei no ka inea nana i pu. • hi, alaila, e kau mai a'hauei ka hoopai ana a ; kona inanao ino m.iluna iho o kona kiuo. O i innmno aku nei ka a o ke ahi n,aeia no U ua neenee inai nri a makai j koko ilio o makou, a ke wenn inai nei ka ula o ua ahi la, a ke kololio pono mni nei i! ka hohono o kona uwahi i o makou nei. L , lapalap ne paha «unnei a nui |oa ? Aole ! e nui, he nhi na kamnlii. 1 [ Make i waloiha.—-Ke hni nku nri nmkou ' ine.ke kaumaha. Ma ka auu»» ia o U l'o|aha iho nei, ua make »ku la u Kuhm, | tP j kannka i kamnaina i ke alonlii; n he puhi ,ohe kaulana hoi no na koa o ka .Moi, n he mea i ike mau in eka lehulehu. He k.n.aI ka akaiiai <i haahna, n owai |,i o ka p<»o j,»,hi j o keia au e loaa aku ia ? Ovv.ll hoi ? Na Mai.olo Mi ao ke Kai;.— L'* »kr ilm ! makou i na malolo mua o keia knu.o pakau|kauia nna ma ko kakou .Maki ke, 1 kr U ; ,h.. . nhi Poalua iho „ri. .O n k)v nale no « |ke a lilo ana u.t hapalua no na mnlolo ; ekolu ; a hookahi no hoi malolo, r „ t .h u „ !u ;u» hnpnhn. N 0 ke knokne ho« p 5> U 4, k» | ono o kekuhi poe, nohe 110 ho wnhi nnn ku- | emi iho. No ke nke nui no hoi pnha kt ka;hi, e lilo e in lakou ku ni ana i na mnlolo • mua o keia kau. | He Loio opio.—Mnwnena hoi «ko mnkou mau kolamu Oieio Hoolal.n o ke»a la, e ,k v . in, ua aeia mai ko makou iimkaiiuka O p»o c |ka Aha Kiekie, e ku 1010 imua 0 n.i Ahi j Hookolokolo n pau o keia Aupum, o»a hei o i ( J. D. Halai. ko makou hoa uni nanuno o ka wa iiilii. Oko mnkou ohr>!i uo n, oka ike •: nku iko inakou mau io j oi.oi, »• | itW c «na 1 kn hana iko lakou li, Tli », a e hooponopemo t « i like me ka men hiki » kona noouoo ana, | e 0 kaha wale aku mawaho oka pulenn, i hiki ole iaia ke a-e aku. I Hoonooo ana ia Kev. p. \V. Kaawa.— jMa Va la mua o'Ap<viia nei, uaHkoakoaae ! Komitc e hooko i na hana i kauohaia > ka ; Ahahui Euanelio oka inokupuni o Oahu, »|"maka halawai hope n >a Wailopc.no ka j hoonoho ana h Hev. P. W. Kaawa, i Kahu k|no ka Ekaleaia 0 Waikane. Ekolu mau I*. |Uo »a Komiie i hiki mai, Hcv. L. Kamika, | Rev. J. ManueU a rac Rev. E. Kekoa. Ma. | mua ae 0 ka hoomaka una 0 na ham, ua hrj lube)u m«a ia na palapala hookuu mai ka I Ahahui Lunakahiko mai o Maui a me ke ]kabea a ka ekaleaia. Ua nmau,a ko na hoaI hannu monao makemake i ke Kahu, n u<t I «e mai likou n ptu me ke kue ole o kekahi. j Eia na hana ; la Mr. Monuela ka hti h»mv. |ni «me k« helulielu olelo; >a Mr. KaimU I ka haiolelo a me ke ao ana i ka Ekale*,a.% ,j ia Mr. Kekoa ke ao a me ke kauoha «na i 1• ka Ekalesia. Ua hookuuia k* hahHiii ma ka puie oini a Mr. Kamika.

l'm i'i.'i!. •• l». a } .;'e s hool;!; c : . -v v n p r .|,p n i,*»f a ku!ancl»n«baic f ! • ■ - ! r !.-"-r.:srnn'.Ti;a a> ina lino make -■ -i».< 'i pin-i r.ikrmaV?i i make, e iike l. r»-> n». k* w.i ;a ; t koo ma ko lakou a;na j .1. . k«, itci lo :;.,ikou nj'«nao. e n i 'r 4 T }•«■',,. oka n< ),o a?;4 o ke--1 »" v pk«" • n'-ni ao ana aku ako !akou jf,ikr. S. P. Ahi"na. k» t»J hook«rji o u i huiī ma kr» pono Kari.«tiano i.ii ki a;na i n!ifi,nr. E /ike am fwha auaj o»* »n« ko kakou Upukahaia. I

Mac ixs£Vi; roi lai'hala. —Ma ke awawa 0 |'rj?r»f« i hoopuiu mou ia e na pka o ka ua L < rfiua, o;i mai.imaia he wahi pnina p'n* innhi!3 i lea Poauno aku nei i hala e k«*k*hi rj.iu wahi makun e hoouianao mau arn i ka !i o ka hanau ann rnai o ka laua W*mv Ma ii afnaina nae, he mau maka fnv;h'r;i no ke kaona aku nei. a i ka ri iknuk.u ana o kn pnpnnma, ua liweia n»n ; i ni mnrkr imhnl.i i uiunaia a kukuJ » irrin oka papa-nuia. M»i loko mai oia en ) unH ke nu liou i hoohiiilaai ni lakou a taaona. ■■ " l!'M>KA«n i'Aī ktr/.o ana.—>!a ke Sabati nk > ti i i li.iii, mnioko o ka !unkini o Ka< v,:itahan. Ii«- «nca kam.ihao no ke anaina, a 1 • iii.-a ti;«!u hr>i na ka mnnno o kela a me U' n, jke :ina aku i kekahi makuahine llnvi!i in*> k kahi makuaknne Mawaii e !. i nwi u:«in o ke nlo o ke Kahunapufe me hu i m;iu U' »ki « hiku, e kali ana no ka I ; 'v;:;» !iiru > k:» I iua inau hauau ola. Aot h , i h« kaiekn e ae, oka, o ko kakou N !!• . ill j Ni!m wale iho no ia. Ua hanau n it i k< iun:iu makua, he uu.i a keu na krik'. ••''»». « i» iīt;» k<» l t(ia p »li pumehann he; « 1». i'.t «• nl i maikai ana. Aolie l lu-a ! ■k> , i-\i ;\ ine ka makuakane, a i i i i. ; !i.;;kuu, uiamua o ka loaa-»na <■ ;«• k iii iii Ki makahiki hou, e liooluwa i i •kj nni k.i niii o kn faun mau keiki i ka u:i.)nuni.)ii).i!M i ;i oi ae palia. I:i lohe wa!o la kekalii wawa kipi i,ii Honululu īn i. iiihi waeua mai o kekahi j pike. Tiekahi la o kein pule, ua hoaha- < j ]wha kekohi poe pake, a ua ikeia ko , >kiiu ona nua. n maiioko mai o ia pauaka, ij« /!. i n.i olelo o keia nno paha. 1 kekahi t i<, un hole kt*kahi p.ike o hoike i kekahi in.i Aupum, I I,v he poe pake e ohumu ana • j j« iii i na h .ku haole o lakou. A no ke« • ! . .»• ! i••, u.i hopuia kekahi poe oia ano. Ao- • i! Mi.ikou i manno, e pau loa ana na pa. I • a ; i'i ni i kvia ohumu, no ka nieo, eia no ». >fn p : >c mal.ilo oke ao ana ako kakou i - ik.Mi!i.ika pake. kekahi hun paha kein ; i Iloopa»' 1/ima ll.mi, a kekahi poo hoi ,v << ,o mat nei. Weliweli ino ! N k:i iwi 0i..\.~ Ua ike iho makou malo- ■< !m nu| op;» Aupuni elua o keia heheiloi ~:la!o o ke poo. "Ma ke Kanoha" i i.« k 'i.i mnu poo kii e kekeana na iwi o Hua » :»■! !>. M-\ ni aina haole, ua paiia keia : i i k;t n-.alal'.) o i a Olelo Hoolaha no nn : .!ī maki'. Ike Aupuni hoi o Hawaii, mav '.i :;t o 11;\ ele!o Aupuni no na laau mnke. <> v ; j ; , ke kii poo maluna ae ? O kekahi ; • ...i o n:t Kuhina, eia la ke kahania mai ii' ii« i puniu. Owai la hoi malalo iho ? O l. \ iiH-a paha n nia ku inoa e kau ana. Hu u\ ak.t a haalele wnle, eia ka nn ke Aupuni. I \ mn ke piH» i ka ai i ka loaa a ljawaii. I' i }-.li)ui nn n-u i ke kupaluia i na mea imunoua o Hawaii. Hakau hoi na iwi, uo, iir luamo nu Iwiloa. M\m: >: ai kuikwa.—Ma kv nhiahi Foak i!;i iho nei o kein pule, ua kau nku o Ka\h im Akoni, (kanaka H.iwoii) mnlunn o ke i.ue.i o heio ana i Kauai. Me ke kino ola t-..:\ik ti a ikaika kupono lioi oia i a*e nku ni, i.t lakou i kaa akvj ai niawaM) loa nku 0 k" ,w:i. !oaa īho l.i oin i kn mai kuhewn, nk t. -iple nne i loaa iaia ka maha. Hehoe a mnke iho U oia, aole nne i lele li>s% kn hnnu. lioi holi liou ka myku, a na ka waapn.hoi i k:tuo aluph m«i iain me keia knufnnha. laia t h •%; ai ma kona hale, mamuli o nn kokua nnn a n t makamnkn, ak«hi no n knili loa in aku kon i ol.i. a waiho iho la kn lepo no kn !t j»o. He Hawaii kein ua knulnna mn nn |»'r< !.it ( «' na k.inakn a pu, no kona nkainni 1 k.i lieokele moku inn kein mnu kai, nkn, nr»i< nae o kona akaiuai honua kn men e lae.ik.;* ni oia ika eleie aka mnke. Ho oiau' k.t o;eK> aka Huke hooweliweli, e pau nn.i na mea nui ame na mea liilii i ka ina-

U\ Va <\ditio oia i na kanikau ana maluaa i) k.itu wihine. U ohnua a ine mi maknmaka. Ma k~4 Poakoiu iho noi. ua kanuia aku kona kuiiapau ina ka ilina u Ka\\i\inhao, me kou.i mau kiui makamaka. !Vali ma Kwa.—l ka Poaiua o k.i i aaht\vnla aku, ua hoomnka ia ka (>r)ko hapaha malahikl ana o na kula la nupuiu ma ka Apona o £wn, mala{o o ka noho Kahu ani oS. Mahelona Esij., maUtla pu ka !Vrcsina hou o ka Papa Hoonaauao, ka Hon. VV. P. Kamakau kahi i makaikni ai no kana hana. Mahope o ka fciu aot ona la hoike ekolu, ua hui na ku* U a pau i ka Poalima maloko o ka luakini luHilepepe n»a Ewa, uo ka htoolohe ana 4 ka lakou mau mea hoolana inanao, a oa knihuakai hoi lakou no ka malamn ana i ka l'uali Inuwai, ka.mea i hana ia i ka wa i ao wale ka la, a akahi no a hapai hou ia, aka, he hana mau no paha ma £wa i kela a u\e kvia inakahiki. No ko inakou ike maka ole i ita liaua, noliilo. ua hiki ole ia makou ke nnhnU» a ke hoole, nka, o kn makou no e lunlu-wa nei, «i ka loheia ana uiai, uohe hooiohe o na kan.ika Hawaii i ke komo ana ilo* ko «> kr luakini. Me ka hookeke nui a haUhaki ka laki puka ia l'akuu i koino ai. .N«»w,ji 1« ka hewa i

H?: v. : i.-W.u* 0 ki Ah* Hookf r aVoio o ī k.i IV:ha iho nei, ui ike iho ti.akci. ui lawc;a ae «.€- k.atii uh< k f :;ki »iuku hapihao'e i-iiui oka Aha, no ke ku lioike a&a, no ka bihi» apuka i hanv.,i e Mahu ma. Ma kana rnau ho;k'*2 3,11 3 na ke kanaka m.»kua, a o ke k .niika makua no nae pah* a e huwsii ae arm i kekah» wa. Oka ia nei, oka hoike no e hke me kana ike. fui peia kekahi poe e ae, I.a pnlo.'o i ke kama;n'o al ihla, pomaikei. ■ Mau xauw.i pake i hooki'jim—Ua lohe

; pololei ioa mai makou. iia kauoha ka Lo'o j Kuhina, ka Hon. S. H. Pilipo, ina pake | kmuwa a F. M«jkma i make, i hoopaa.a maJ loko o ka pnlnpaui hoolimalima nn kekahi Imau makahiki, a i kulike ai me ke Kana- | wai, e hele e like me ko laua nmkejnake me :ka honpihkia ele la. No ko laua inakema!ke no e nohn malalo o ka ohana q ko iautf | haku i make. a u i holo pu aku lakou i Laihaina. Ki? mahalo nei makou i keia hana ana a ka Loio Kuhina, aole i hoohalikeia ine na pake kauwa o na inahiko o Hanalei, Waihee n me Kaupakuea, ke kuai pu ia o na pake paahnna me na mea a pau o ka mahiko me he pna bipi kauo la. Ina me keia ke aupuni Hawaii e hnna ai, ke kuai pu ia 0 na kauwa, alaila, iloko o na makahiki kakaikahi i koe, e lilo ana na inokupuni o Hnwaii nei, i wahi e hoopunana ai i na malan'o ana oka poe hooknuwa kunpaa, e like pahn auanei me k;t hana nna a nn mokuaina Hema o Amerika Huipuia. Ke ao mai nei nae na pake kauwa a Mokina, i aLanui e hele ai no na pake kauwn e ae i make ko la« kou mau haku. Na pake Llf.\ —I ke knkahiaka o nehinei (Aperila 9,) inahnpe iho o ka hora 9 me 5 minute, i ku like ai ine ka olelo hooholo a ka Aha Hookolokolo Kanpuni o Maui, ua lim maloko okn pa Hnlepaahao o Kawa, nn pake nona ria inoa Tin nh Chin a me Agnee Iku ka hewa hookolokoloia ;ina; o laua na pake nnna i pepehi a make Joa ia Knaueaina me Nnpun, he mnu knuaka Hawaii i noho ma Hamakuapoko Mnui. lloko oka makahiki 1567 ko laua pepehi ana, oiai e noho ana ena knhi kuaaina oua mokupuni la. A mamua ae o ko Inua laweia ana inai i ka Amana, ua heiuhelu muaia aku ka /'alapala ne make. Ua laweia ae laua ama ka nmana. U;i nar.\u pake mai, a aloha kanaka pu mai hoi. Ua -pule pu laua me Ahiona. Mahope oka ainene nna a S. I J . Ahiona maiuna o ka amana, ua hookuu kokeia iho laua, He i2O aoi na minute oko Inua kau ana, alaila hoike mai la na Kauka Hopemana, Minuteole, a me Knuka Iwa, ua lele ka hanu aua make. Oia iho la ka hoopai weliweli no ka hana pepehi kanaku, a lawe wale i ke ola o ka Hawaii me Ua hnla ole. Pau ole ka apa a ka Hawaii.—Ua kau leta mai o S. K. Pokea ia makou, malnlo o kein poo malunn ne, o ke nno nui penei no : Aia kekahi wohine i uluhia e ku uhane haukae e noho ana ma Kailua, Koolaupoko, o Nohokaha kona inoa. Ua kuu pnu ae oia i kana hooleoiki me ke knpa nna iaia he akua ike a hoopono. Ua nui ka poe i hele aku e ike, a ua lilo ka la Sabati i !a *inu awa no lakou. Ahea la pnu kn npa aka Hawnii e hoomanamana nei ina akua aumakua ? I ka wa hea la ka kakou e naauno aeai a haa- • lele loa nku i na nkun hooinnnamana ? Mnlia paha no ka noho kapulupulu no o kekahi poe ike kanawai kekhhi kumu o keia lohe ole. Kupanuha? Ua oki mai nuwana hou nia ke kae o kn lua. — O ka mea no nona ka inoa inaluna ae, oia no ka i waiho hou mai he wnhi hunahuna, a penei kann : "O Mahoe o Kailun, un hoolilo ae nei i kona hale noho no ka poe pepa pili waiwai." Ina he o'inio ka ko makou inea 4«akau innnno, nhila, ke pnipm noi mnkou i na kniko e i nku ka mea ai, kuu no loan, nohe mea e nele ai. He palaualeo maoli pnha i imi ni i kn piii pepa ? — Kc aie hou nei makou i ka lokomaikni o ko makou-hoa inaiuna ne i ka hoike hou ana mai i kein* inea hou. Ke olelo nei oia, aia inn ke kanawai, ua hookaawnleia'hookn* hi wule no luikini kuai awa ma Koolaupoko, ma Heein, aka, i kn hele nna o kahi poe o Kapan, ua loaa mai no ia lnkou na pupu awa mai Puakoki iwai. Pehea keia haua e ke aupuni ?