Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 16, 17 April 1869 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

E ALOIIa I KA LAIIUI I'ONOI ? O na hana e ku ana i ke aloha ī kona iahui ponoi. oia ka mea e huli ia ana ma keia kumumauuo. E hoemaopopo kakou i na hana e ku aka i ke nloha i koua iahui ponoi. I. O ke alakai i na kanakn o kou iahui ponoi ma na hana ku i ke aioha i kou'ahui. Ma kuu ike an:i nole i iiolo lea ke aiakai ia ana o knu iahui iloko o kuu mau mea i hai ae ia u.aluna. Oia ke aiokai ia ana mamuii o ke aloha, ua oleio ia ma kauwahi o ka Baiba!n. E aloha aku oe i kou hoaiauna e }ike me ke aioha īa oe iho. Eia kekahi rnea e pili ana i ke aloha i ka iahui ponoi. O ke keiki i komo ma« ike kulanui nei o Laluuuaiuua a hiki i ka wa e puka aku oi mai keia kula aku me ka piha i kauwila, a heie aku oia e hoolana i ka ike i loaa saia iwnena oka lahui ponoi. Oia kekahi mea e pili ana i ke aioha ī ka lahui pono'. Ma na hana ku ika pono, maiaiia

oe c alakni ai i Ka iahui ponoi o kaua, nlaiIn, c j>ii nua ka luhui pouui o kaua a hiki jiuu;\ i kn pnnp poo o kn pono io o kn Haku. U ke kuhikuhi u»<\ ua hana pono. O kc kuinkuhi aku m lakou ma na hana o loaa ai kv\ pnimiiUai i ka lahui o kaun, ma» Kauai o Manoka'innipo n Hawaii o Keawe Khiopuatkalai. K hooueu ao oe i ko'kaoa ialmi i ianakila, i oie e 'uauio ilaio o auwuhnkiha, a piiumnolo nn maka i k;\ le|K) i»o a E hoomnkauUau oe e ke keiki e noho ana iioko o ke KuU Kahunapule o Wailuku iioko o na mrvkni!ki eiua •• ot aku, e haua a pilin i ka mahuuaiiimn. a heie ne or iwaena-konu o kn lnhui holookoa o knua e k.ma aku i ka pouli o ka po. i hee mai ko»a lahui aku. a e ao aku i na kanaka a o k;\ iahui o knna, i oielo in »nn kekahi oīeio a l.a akeaknmai o kn \va kahiko a h»kt u»? i » kem tva. O ka mea e mok«ahv,K\ ..\\a i'uo ao'u- e mui ana, pel•* no kt», kaunka e kue nnn i kem mea o kealona i ka l.ihui p uwi- NoUiiia, e hiki ia oukeu e ka poe i »o u\ ma e.a hioa e ku at»a i ke aloha » kn \a*Uu\ o kt\u», he mea. nu» kein i kuu ;mii. o ka heomaopepo i ke «no e uku) :i! ke - Sohi ou e ka n>ra i pih \ i k.i tMH»noo. a iniu ka }»o%>iaha nn& i ka pouoiwaeni o hhui o kaua me ke aloha nku. *>. O k\n ii»j»!r»'ua i ka |»ono i |eaa j?i oe. 0 kt kahi inea kupono keia sa oe e k« mea i *o ta ma n« wahi hoonnauao, o ka maiama i ks pouo i loai ia oe. lun no'e oe e maUm* » im pono, ke hai iho n«?i «u uie ke tanaiua ole. o ka u&ao«t3 i ioaa ole ia oe, ke i»aUirwi ole oe i kn pooo i loa* t& oe» «ote no e lw*a ia oe ka poinaika». t maiama oe i ka pono, oia pono kau e hooke'e aku «i unua o ka iahui o kaua a hiki i k» iaoakiia a»Mk, *jj»U, i iho oe t«e nei: "K«u mhm> ka U » Makaooou E Waii ao» u Kawelohe*. t k* loh» «]» nuii i Honunpo, O ki maka weo no h o Ve kooUu." Pela oo k*A maka o Satai»a e hoohei ma» *na ii na keiki aioha. Uhui ole e kaua. Mu kuu luakaikai ant ti»t keia uiokupuui holoo*

|kc». ! h >e aui eii-a keīki i hoonaauao ia oia na jkutanui o Hawaiī oei. Ake īke oei am ia ;takot;i ke aiskai nei $ ka iahui o kaua i ka. |iua o ka m*ke mau iaa. Oka poe iso ia . i ka maUmalama o ka ike kuhohonu o ka |naauao, ke komo nei iakou iioko o na hana ;ku i ke aioha oie ii ka iahui ponui. E hapai !ae i ke peo o ka hihui o kaun a kau iluni o » Maiama. I 4. Oke sloh* aku >ka po? iiīhuue. i O kekahi men kup<3no keji :kn p-.'.e iao I '3 ma na kuia n»i a me Ue kula ; Aia la bkou e noho arsa i ; oko o na m-akahi-jki eha a pu'ka aku Ukou mai na kuia ae. a ■ hoi aku i ko iakou rnau home. a iaiau mai |'a ka lima o ka mea nana i haawī mai ka ] uhane a me ke kino hoiookoa, a lohe ia ne ; U o i«iea no hoi, ua iilo ae !i ' kahuuapule, ! a loaa iho ia ia waiwai m c>e, a inanao iho |ia oe nou keia pomaikai, ke hai iho nei au, jaole riou ia waiwa» i ioaa iho ia, no ka ilaI kua mai ne ia waiwai i iuaa mai aii ia oe. f iNiinau mai pana auanei oe, me ka i ana mni, * owai !a ia makua o ? u nana i haawi iuai īa'u | i keia waiwai; ke hai aku la au me ke ka« (ualua oie. o ka Alakua ma ka iam, oia ka ! mea noua ka waiwai i !oaa ai ia oe e ke keiki ake kanaka. A ike aku oe eke keiki i ioan ka waiwai i kn poe ilihune, eia ka jk>- ! no. o ka haawi aku i iako no iakou, mai |aun, ui h;ti ia ma ikauwahi oka Baibaia.. o Jka mea aua he ku i ka neie kona hope, e [l;aawi aku i ka poe ihhnne i nn mea e oiuo» | lu ai ke oia kino ana, a peia aku, | 5. Oka nmkaala ma na hana aka Haku. j Oin kekahi hoaiiona kupano ina makua i e ahkai ai i ka lakou mau keiki ma n;i hajna n kn Haku. . I iho nei pnha oe. i nhn ai ia ia a >;kai ana n makou i ka mal.ou mnu i keiki ia mea, ke hai ak'u nei au ia oe e ka \ jmakua a mau makua paha e hana nna me j keia, e alakai i ka oukou mnu keiki ina ka pono o ka* Haku, i ole e emi ka lahui o );aI un, i rnnu ka pii nna iluna, i ole e iho iialo i :ka ;jo. 1 pii mau ka iahui o kaua ma ka i malama ana ou e ka makua i ka pr.no, a pe|ia no l.e keiki e hahai uiai ai mahope ou e |ka nmkua k'* iiele oe ma ke ala oloh leahi e : hiki nku ai i ke oin mau ioa, aka hoi, i heie ! no hoi oe e ka makua mamua « ka lealea o ! keia ao, pela no kau keiki e heie aku ai maj hope ou. ina e hoohalike ana oukou e lan !mnkua mea keiki e iike me na keiki a na . Misionnri haole, mnmuli o ko lakou ao pono | i ka iakou mau keiki, ua hele ka iakou mau | keiki mamuli o ka oleioa ko iakou mau makua i ma ka pono, noiniia, ke pii nei ka lahui haole ! no ka maiama i ka pono o ka Haku. 6. O ka inaiama i na mea a ka makua i j kauoha niai ai. I Oka malama kekahi mea nui i ka oieio ; a ka makua, pela no o lesu, ua maiama oia j i ka oielo kauoha a kona makua i kauoha mai ai iaia, ua hele mai no ia i keia ao ho- ': lookoa e hooia i na n»ai iepera a me n» mai oopa, a me ka poe i uluhia e ke kaimonia, i peia no ka maiama ana o lesu i ka oielo a 'ka makua nana i hoouna mai iaia. A hiki i ka wa i kokoke mai ai kona munawa, a hoi aku ia oia ika inni nie ka inakua. A no ka nui o kona minamina i ka lahui kanaka o ke ao nei, ua hoomake mav oin no ' kakou, i kalahala no ko ke ao nei; ina aole oia i make ma ke kea, ke hai iho nei au me ke kanalua ole, nole e oia kanaka ma keia ao liolookoa. Nolaila. ke kau leo aku nei au ia oukou e na makua mea keiki mai Hawaii o Keawe a Kauai o Manoka'anipo. E alakai \ na Ueiki a kakou mamuii o na hana ' a ka Makua mn ka lani, ona hana hea ia ia. Oia ka maiama ana i kana mau kauo» ha a me kona pono, a me ka haawi ana nku 1 i kou naau ma ona la a mau'ioa akn. ' i 7. Oke kuhikuhi ika iahui ika mole o

kn pono. O kekaiii niea nui in ia oe e kn mea i no ia i ka ike n nui, e kuhikuhi aku oe i ka hhui i ka moie o ka pono, o ka mole o ka po~ no i haiia ma lea Haihala. O ka makau'ana aku ia {el»ova. ka makuu ma keia ao maikai loa, nani ke nana aku a ke kemo aku kou uhane me ka mnemae malaiia, he hana kupono keāa i na keiki o ke kuluiui o Lahainaiuna, a puka ae lakou. a k«mo hou nku t Wuiluku a hnla na mnkahiki eiua n keu ne. eia ka pono ia lakou. e aiakni i ka l«hui i ka mule o ka prmo. i ole e i»nakila kn hewa maiuna o ka pono. !N'oiaila, he hana kupono keui » na Oohulupaia o Kaukaweii e knn» ikuwa ana i ka waokele, e kikikou aua īiuna o na lehua o Lihau. ■«? hana piha i ka naauao, nitnla, hoi aku e kuhikuhi i na. keik» o kt» i »iiui o kaua ma na hnua o ka nono. » ioaa ka mak»«a o kn \va makua ole. Xoiaila, e uieu oukou e na manu huiu- like o Knokaweii, e kle aia ae kai o ka Moana ī'akipiku, e hai aku i ka pono o ka Haku iwae»*a o ka lahui o kaua, inai kuihe kn mauao. S. 0 ike niaka» pono ia iakou ma ka pono. O keik«hi mea nuī ia i na makua, e alaksi pono \ na ohana keik» a iakou ma ua I hana pouo. i roau ai lrsv hana aua a ke keiki e iike m»? kau mea i alakai aku ai e ka makua nu» ua hana ku i ka peno o ka Haku. a me kd ka pono o ka lahui Hawaii o kaua, 5 ole e lilo ka iahu» o kaua » mea ole, i pii mau ina kela ao mnu ioa» no ka mea. ke ihoooaauio ia nei kh lahoi Hawaii o kaua, aoie nae i pnle aku » iaa hana haumia o ka hewa a ke diabelo, ke komo nei ua kanaka i ao la i ka iaaattao. ifc. i kuhikahi ia i ka pono 0 ka Haku m* ka lani; ke heie hokai nei llakou »~waena konui o ka iahui holookoa o | Hawaii aeii, mamuli o ka iilo aoa i ka hana |o ke kino, oia keia. llni iiio ana i ka inu {*• ima, ka moekolohe, ka aihue. Oia kekmhi mau erm» i,»o igr\ ni U kiiiui o kaua, 1 H ke keiki Ua\va)i, tiia ka |*»oo ui oe e ke ? keiki i ai» ia i ka ike n me ka mai«iu« kupo-

? no «na i k?j poeo oka Haku. E aiikai ioa keik; o ka iahus o kaaa ms na ka i ke a'ioha i ka Haku. a me »e a;oha i ka lahui o »aua, i ole e hlo i aa pahele a ke <liaboio a iiio i ol*. ' 9. Uka hooi.'aauao ana ika Uhui Hawaii i me ke aioha io i ka Haku. O ka hoonaaoao ana i ka hīhui Hawaii ine :ke aloha aku i ka Haku ma ka lani. aoie e ; hski I kekahi knnaka ke i ka .ahui, ke o-e eia e makau aku i ka .MaLua oui j o»a ka bn». ka vnea aaaa i haawi mai ka } naauao Kupono e hiki ai iaia ke ao aku ī ka i lahu/ kanaka Hawaii, e iike ioe na Musio- : nan i hele Hiui ai e hooauhee i ka pou;i o ; Hawaii i na inakahiki i haia aka me kona l nani hiunhiwra lua ole, a hiki B)&i i keia | makahiki au e ke keiki e hno hau nei, kau I ka iwa he ia makani. mamuii o &a manaoio o na nukua uiisionari o kakou e nobo nei i keia iva, aole ao iakou ī haaleie i ka raa-a* ma ana i ka Makua ma ka iani, noiaiia. nui no ka pii mau ana o kona iahui aoie emi, •ke erai uei ka iahui o kaua e Hawaii isni loa. Noiaila, ke kau Jeo aku nei au ia ouj kou e nu keiki a me na makua o kuu lahui, :e aiakai pono ia oukou ma na nana ku ī ke aioha i ka lahui ponoi. a me ka pono oka Haku ka Makua nui. No'u ka mahalo ia ■ ofu\ e ita keiki aioha oke 41 Kuokoa. 71 •RoBERT KArCHE.4LAXI OPIO. ! Mar. 24, iS69. j