Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 18, 1 May 1869 — Heaha na kumu i paa ole ai ka hoopalau ana iwaena o keia Luhui. [ARTICLE]

Heaha na kumu i paa ole ai ka hoopalau ana iwaena o keia Luhui.

I ke "Kuokoa," ke kuhikuhi. ka eleie ho» nana e hwe aku ka uUnna niakamae ivrae- ,' na o kein A* puni; Aloha oe : No kela hua e kau ae la mnluna, nnna au . i koi mai e kamailio pu aku me ka lehulehu t o ka lahui |M>noi o kaua. fte mea'nui ka . hoopaUu ana iwaena o na lahui naauao, a > he haawina n« hoi mai ke Akua mai, aka, ; iwaena o ka lahui hupo, ua liio i mea oie, . nolaila, ke hoike aku nei au i kekahi mau . kumu. k; }. O k» puniwrsiwai o nft makua a me na > keiki. 0 ke ake nus no ia o na makaa me ni »' keiki e noho rnai nei, o ka lona koke no o * ka hanohano a me kt pomaikai maluna o la* i l;ou v nolaila, manao oui e loaa ke kane kuo- > noono a ulakolako ka noho ann, penei eaka- * lr* ai: Ina e hoomakaukau aa* e hoopaka " keknhi kane me kekahi **-ahine, a hoio pono : na oielo ae like mawmenu o na aoao eioa, . eia ka mea hilu foa, t na lobe hou ia ma ia i hope iho aole he waiw*i o kekahi aoao, o i ka hoopiu iho no ia o kem hoopAlau aoa, i aiaiia. puka mai ia ka olelo a makaa « i , ole paāa ia o Ukahi o oa ©l»ana f 44 A01e he ; waiwiii o mea, e» aho no i hnole kau kane» a > * ole ia i pake, a i kaiiaka Hawaii kuonoono, . i pomatksi kakeu a i hoi koa luhi o ka hek e {«*» k«)a P*\ n iho-U « k»maU lto ai na o ka hoaiele ta iho ia w u K 'U kaua« ke knti**ka no ka ma^na.

. ke c!e ?a kaua e k» kanaka aii he ' hnuie ka ir,ca i jke mika ia w*jjirai i ke n o o ka makcafco'>c.va?. njj; keia ? Eia ro, no ka pjniwrahva!. Kain-ia paha 0 ka oioo-u o ka manao ka mea Wapono ku. eia k« o ke kuko nui i ka wiiwai. na mea pala le o k?ia ao. E;a ka ka B-i!bdfA i olelo mai ai. • O ka paniwaiwai o ka mo!e no ia o ka hew:i he nui.'' Pe'a na makua Hawaii e ake nui nei i keia mea h? wsiwai. aohe makemake i ke kanaka līikoie, he poho wahi a likou. Aohe no he makemake e hoomoe i na k.maka e ia\retawe ana i ka oihina kahuna, aole ka he waiwai o ia poe, be poho no wahi a lakou. aia no i kanaKa o ka aina e "i ku ka puu hana ka haawe,'' a 1 ko'uko'u ka pau o ka makuahonowai, nolail3, ua hfo ka hoopaiau ana iwaena o keia lahui i mea ole no keia kumu o ka puniwaiW3i - • 2. O ka makemake ole o na makua a me na keiki e hooulu hou i keia lahui. O ke ake pu» o na makua i lawe mai i ka pono iwnena o keia lanui,-o ka lilo o keia lahui i iahui ulu nui a mahuahua ma o na keiki la n oukou e na makua mea keiki, ke hoohuiia ma ka mnre ku|Vsno ii ana, aka, pehea ea ko anei ko lakou manao? aole pa-i ha. Ina paha i malama pono loa ia ka hoo-; palau ana a mareia me ke kupono, alailu, ua miopopo e pii hou ue ana keia lahui. aka i nse, aole pela ko oukou manao e na makua i mea keiki, ke nftkemake nei e hoopuipiii ae i !;a I«hui e, a e mahuahua mai ka puniwaif wai iwaena o oukou. Aole i inanao nui na makua me na keiki pu a oukou e hooulu hou i ka lahui o kakou, ke hoemi nei oukou i ilalo o ka lua hohonu, a me he mea la e po- ■ ho ana mamua aku. He mau maku.i kekahi i hoounn i ka laleou mau keiki iloko o na kulanui, kahi e ao ia ai i ka makaukau e hiki ai ke hnpai i keia lahui, auhe<i iakou ? ka, ua puka mai, eia no ke noho nui mai nei ma kapakahakai o haukae ma. Aole i ioaa na kane kupono, he hoowahawaha ia kaua e ke . kanaka o ka lāhui hookahi ke hoopalau a mare aku, aia no he kanaka o ka aina i ma- ■ mao ioa aku. Piikoi launa o!e no hoi e ka lahui Hawaii la, pii aku la oukou i ka lapa manu oie, i ka pali laalaau oie kahi e hamo aku ai paa na lima, aole nae he wahi pomaimai i loaa mai, no ka mea, aole i kohu pono ka noho ana o ka makuahonowai me ka hunona haole,"he namu pakakeniai kai la (haxile) ia oe e ka mokuahonowai, a o ka pilikia ka hope, a he puni ka olelo iho, «'E mareia no ka i ke kanaka Hawaii, i na ua pono iki." ; Nawai hoi oukou e maliu ae, ua ake nui i ka hanohano, 4> l hele a ku ka liki o Nuuanu i ka makani." Pela wale iho la no ou« kou e luaiele ai i ka lahui o kakou. O ka poinaikai nui a'u i makemake ai e na makua o ka pono, eia no ia. O ka lraa mai o na hua maikai mailokomai o na keiki | a oukou, ina i hoopaala ka hoopalau ana a i mareia me ke kupono, alaila, loaa mai ka i pomaikai, aole pela. Aia lilo na makua a : ine na keiki a oukou, e malama pono i ka i hoopalau ana a mareia me ka pono, alaiia, uiu hou keia lahui. I 3. O ke ake nui ole o na mnkua e loaa ' ka pono io maoli iioko o na keiki a lakou. ; Oukou e na inakua ke alakai kupono loa j no na kamaiki a oukou, e like me ka Paulo olelo, "O oukou e na makua, mai hoonaukij uki i na keiki a oukou, aka, e alakai ia laj kou rna ka huapono a ka Haku." I like pu i me ka SoJomona, "E ao aku i ke kamalii i iiona aoao a elemakule oia, aole ia e hauie , mai ilaila ae." Pehea la oukou, ke hana i nei anei pela ? Ao!e, ua alakai oukou i na • keiki i ka auwana, ua like me ka maka'po e i alakai ana i kahi mnkapo, e 'naule pu ana' | laua i ka lua, kakaikahi ina ka makua i ma- ! nao e hoopololei i ka lakou mau keiki ma ' ka pono īo maoli. a o i<a nui o na makua, aole i hana, nolaila, ua liio na keiki i ke ka- ! lohe a me ka ieaiea he nui wale, aole i ma- ; lama pouoia ka hoopalau ana, ua lilo i mea j oie, polaila mai ka'piikoi i ka waiwai a me | ke ulakolako o ka noho kino ana ma keia ao, aole i manao nui i na waiwai o kela ao. | Ina i kanu pono ia ka pono io maoli iloko jo ka 'nnau o na keiki, alaila, ua paa ka hoo- \ palau ana, a ua oluolu ka noho mnre ana ma | ka berita hemolele o ke Akua, me ka heo. i manawanui i na pilikia e hiki inai ana, i na • o ka lako ole a o ka lako hui, na ke Akua e hoopomaikai mai na mea ī hoepaaia ka hoo- ; palau ana, alaila, ua kuonoono ka nohoana ; ! a maluna o laua e holo ai ka *Aakauknu o ! ka !ahui o kaua imua a hiki loa aku i kiloi hana. 4. 0 ka loaa ole o io maoh iio- ; ko o na mea i hoopalau ia. . j O ke kahua ke kuleana paa o ka ha?e, a ! me na mea a pau i hana ia e ka lima o ke ; knnaka, alaiia, heaha ke kahua io maoli j iwnena o na mea e!t»a i hoopalau ia ? Eia ; no ia, o ke aloha, ka makemake a me ka īini mnoli o na puuwaii o na mea elua i hoopaaia ka hoopahu ana. Ane like hoi me keia, hieaha ke kahua io maoli o ka pono Karatiano ? O ke aloha no, aia kupo inai ke aloha iloko o ka nanu o ka haipule 10 maoli no ka make ar<a o lesu no la haU o keia ao, aliila, ulu mai na hoa maikni he nul wa!r, a(ai!a. ua lilo ke aloha i kahua paa no lra haipule io e hiliuai ai maluua o l?su Kmio; a hiki īmai oa hoo*va!e\ru!e o keia ao, aole e : t»na nna, no ka mea, ua paa. ao na mea i hoopalauia ke loaa keia kaht>s, alaila, ao'e e ilih» i ka poniwuiwai a me kn lealea, > nie ai ino he nui e poino ai ka noho mare ana. E kupu mai auaneii na hua maikai he rfui wale. E nana aku i ka moolelo o lakobo ma la 28 & 29 o Kuwhi, a e ike oukou malail i. o ke nloha no ke kahua i ioaa iam. aoW o le*a leh banob:»no. Aiuai bko m*\ o keia lohua. ua ioaa oa waiwai

i fce nui, a u-i !?Io laua i mea kuonoono ma i|«a o Kamam. No keaha keia. no!e an?i u\ kanuia ka pono io rcsao!t o ke Akua iloko o naao ? Ola no. a ina pe'a, ao!e anei o ke aioha ke kahna io o kn hoopalau arw a uiareia hoi ? Kemanao nei au no. A ua io anei keia kahu-i iwaena o ka poe e hoopalau nei o ku i iahui ? & no keia loaa o(e, nolaila, ua hemo ka heopaiau ana iwaena o na aoao eluā o na mea ponoi o kuu lahui. Ata ka a waiwai a\uonoono, ahila mnre, pe-la ka oleio a kekahi mau makua mea keiki. O ke kahua io anei ia o ka hoopaiau ana o ka waiwai ? pela iho no hoi o mea ma i hiiiKau ae nei.*ke heole aku nei au. Aole ia oke kahua io maoii e pono ai noho hoopalau ana ma keia ola kmo a'na. no nae ka hapanui o na makua, o ke ake nui e loaa mai ka waiwai, nolaiia, ; hoonioe i na keiki a iakou i ka haoie a me pake. eia nae, i ka wa e hoohuiia ai, aoie ; ioihi na U o ka noho pu ana o ka iilo no ia : i inea oie. no keaha keia ? aole i loaa ke kahua io inaoii o ka hoopaiau ana, i na la ua paa ka mare ana, noiaila -ka'u e oieio nei. . Aole i ioaa ke kahua jo maoli o ka hoopaiau i ana iwnena o keia lahui. ] O keia mau kumu ka'u e wehewehe ai, i : paa ole ai ka hoopaiau iwaena o keia iahui, a malia o ike iho na niakua a me na keiki a ; lakou i keia mau kumu a hoomanao iho. E nana mai e na kaikamnhine a me na ; keikikane i hoonaauaoia ma na kuianui, a e noonoo iho i ke ano o ka hoopaiau ana ; a e hana naauao i makaukau no ka pono io maoii o ka'Haku. P. K. Kupai', Jk. i Aperila 7, 1869. i [Aole he puni waiwai ka mare ana i ke kane kupono i hiki e maiama ia iaua.no ke oia ani i ka wa mare. L. H.]