Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 18, 1 May 1869 — He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Oahu, na S. P. Ahiona. [ARTICLE]

He Palapala Hoike hana mawaena O NA PAKE MA KA MOKUPUNI o Oahu, na S. P. Ahiona.

\o KF. R%APL'M ASA I H A M-jKVPLNI O OaHl* A MK KA KK Akl A IiANA «U.WI.V Oi ii ui'ii a iicHthe an;t ma i Pau!«> Al-trnfj; ii n.j oī< lv> e oia ai kona uhnne. a 1 «*i itoi. kouio nni ia kekahi kahuu.i Kat 'iika. <» l'el». r«» k'inm { a A!nfn 1 . lloiu ak 11 f » un A!afiia nei i kn lima o konn f.«ther, (uaku'ikai;» ) n pnu m, kuh kuiu rnj la ut Ai.;ina fiei ia'u. e ho keike i koua uukua. ine ka i aku ln»i } •* F» ;i k;i j>ftke hoMh inau o ka E-.;tks.i;i Hoole Poj e. ,J A o u:i Pftt-ro nt» h».»i, h >of?»uka koke maī l;i no m i ke knmaiho mr»i u,n ka h;<a/itii, ' lle Kkalesia kipi ko l.a ;if>;io Ho«>!e Po[>e, no ka inea, «iai a Pct».-r«> mai ko makou eknitsia." I a'vti a«i 1 i?a !(• v. !\t< ro nei, 'La kuhiIwwa 4>e e l't t ( vro. m.le nnei oe i ike. i.a Boii('jK!ie i kukulu i kn K'salr?:a Pnpe, mahop». iho n ka M. 11. 5* 1 *? I niui no • lioi ua Pt t*TO nei. i; A"Ie ia h»* oioio, no ka nua", o »Sim'ona IYtero, oia ko makou Poo Ek,'ile»iīi." I hoju nku no tm, 'Aohi anei o I» *u ke Poo o ka Kka!esia : ' P ine nuu 110 keia. "Ae, o hsu 110. nka, o P- l'-r«> 110 kekahi j>oo. ! ' I h'»ii no hot iiu, ■'!•'/.la kinoo ka Kkaiesia Pane nni no kela. "nookaiii \vait 110." I hou a'<n nonu, 'Anweko nanu[>o nui h a e ke K;ifiuna Romn ; ka i non hookahi wa'e no k'ho Hkaltsi:!, a ho<tknhi wnle no P«>o, oia !i(ii o .lesu. eia ka iie jioo kui kekaiu o kou ekaiesia ? ' Ma ia manawa, iioo!;ua\\ih lu>u mai ia oia, me ka olelo iho, "Hf?'3 ; ooU |>oo o ka Ekah.sia." 1 hoo aku no au, 'Nnni ko naanpo nui. i ke knpa ana, hookahi kino, a he 3.000 poo. Ka i n?)a o ko kakou Ilak 11 o lesu, oia hooknhi wnie n«> ke poo o ka eknlesin a hiki mai kein \va, n o knna iuaii hnumana lioi iie umikumamahin, lie poe l ih wale no iakou, a pela no a iiiki mai i keiu manawa ; o na hoahanau oia--10 iloko o kn Ilaku, he mau laia wale no ia no keln poo,hookahi: e like no nie kekahi haie f>ohaku. !ie nui wa!e no na npana |>ohuku, aka, iiooknhi waie no pohaku kunu» tu ke kihi. No ka naau iioo'kiekie o ka Pope. e hoalii iain iiio, nolaila, lmkue|>n ilio la i na manao lapuwale, uie ka i o lakou na Pope. oia na kumukaooha, ua loaa ia lakou ka hnawina mniia mai a lesu mai. A ua hiki no ka ke huolilo i kn berena i kino mao!i no ko knkou Haku ; a ua hiki no hoi ke kala i ka'hala, me he ia he Akua maoli ke ano, o na !toahanau i hoopuniia iloko o ka lakou upeun, e kukuii hoomaikni aku no imua o lakou. Nani ka naau haaiieo ma ia ano hnna a ka aoao hoomana Pope» Kia kekalii niea 'hou n'u i ike ai i ka lalau o ua Ilev. Petero nei ; oiai hoi, mn kuu ninau ann aku i ke kumu o ka-oou-Ifi ole ana o konn -noao hoomana i ka tt*ibaln okoa a ke Akua. Lmni nae oin, l He hemnhemn loa mnkou i ka olelo Hn- • . waii, a oin wale no ke kumu i unuhi ole ia ai i Baibala pololei." I aku nu, ina pela, alaiia, pehea la e hiki ai ia oukou ke nlakai i keia lahui knnaka mo ka olelo a ke Akua, me ko oukou hemnhema no i kn wehewehe ana i ka ke Akun olelo ma ka olelo Hnwaii r ! Ma kria wahi, ! ua j>ihkia un Rev. Petero nei, n nolailn. ! pnne hou niai la oia, 4i l.'a unuhi no makou i na pej>a kupouo w»!e no, a ua helu- , helu nui m e na iioaiianau o makou, a i ua paanaau na olelo a pau nmlaihi 7 a me nn kanawai he umi o ke Akua." I hou akuau. k He malihiui au no keia knoiHi, a elua wale no honhanau, o kou noao i ;hatawai po me a T o. oia no hoi keia f>ake CAlnma) a me kekahi kanaka i kapaia ? kona iut>a o i kekahi mau !a aku ' nei ninmua. Ua ninau aku au m Itmr.e ; i ke Kanawai alua o iehova, i haawi ia mai ai ia Moee, aka, ua laiau wale ua o loane mnlaila. A mohope iho, olelo mai ! oia, aohe ka he paansa'j iaia o na KanaI wai—a ke i mai nei hoi oe, ua pau loa , na hoahanau o kou aoao i ka paanaau i j oa kanawai a pau. I mai la ua Petero jnci, "Ka, malia o leane wale no ka mea -paanaau ole. Eia hoi o ALima koo hoahanau, e hoao aku kaua taia. n 'iiuH aku iiu ia Al.imsi, me kn ninau aku no hoi ina kn ulelo Hnwaii, *U« paanaau sdci {na Kanawai hu k Umi la oe *' la mmmwa, ; o ko ua Alamii nei ku ae la no ia iluna, me ka oleh> mai no hoi, e kit aku : nu i ka bufc<?. M O kona ku aku h m» ia, ; a loaa kekahi Ihuke liihi i kakauia ma ka īhua palapa-a pake f » hakuepaia »i e k;i

;n«.Kio i'op-e. I aku au T ka'inh*. ka i «o ai □ ka pianaau, e a ka wikmiki e ku aku j ka Huii &-• ia r>>» au a ninau aku iia Ucv. Ptlero. 'Auheala ka oiaio o kau oleio ana mai nei, ua p*u loa kou poe hoaliauau i ka («aanaau i na kanawai o ke Akua ? h«i hoahanau K»tohka Roma a'u i ike ni ma Honohilu nei, aka. i ka hnao ana ia hua a eiua, a»»Ie hof>kahi men o laua i paanaau na knnawai o ke Akua.' I ijou n &i ua Petero nei. me ke ano hilahila n<» Imi, *'Ka, ina aole laua paanaau i na kanawai. ia wai no ia hewa ? la wai no ia hemaheinn 1 5 I aku iio hoi au, 'M-.iuna no o oukou ia hewa, no ka mea, ia oukou no kn mea aiakai liewa, n na oukou noe huna i ka Baibaia hoh»okoa, m<" ka pnpnia o na mea a pau mnlalo o ko mikou mnna, aole.make eeluhelu i ka JJaibala maikni a ke Akua, noiaila. ua noho nanea ioa ka oukt»u poe i haiiiuann iloko o ka naa«ifH>. me ka ike ole i ka Paiapaia Hemnlele. Aloha mo na mnk-amaka o Ila«;tii nei, i ka hanle ; il<»ko n k<> f>ukou alakai naaupo nua, no i ka mea. ke luiu nei nukou i ka makani. , a e ohi auanei iukoii i kn puahiohio.' , Mahope o keia,- no ka ike paha o nn , Il< v. Peter«> net, ua hoka oia, noiaiia, ua haaleie Koke liio <>ia i kuhi a maua i kaknok'io ai. a iuii aku l i. ' Kia hoi ka'u ; lel o pane hoj»e iaia, nmnnia ae o kona 'inalele ana mai, 'Aioha oe e Hev. i'elero, ke noi aku nei.au ia «»e. e haalele ko\e oe i kn nono kuhihewa nu e ku nei, a ; huh niai i*ko makou Kkahi-ia oiaio, me" ua mihi i kou hewa imua o ke Akua, ma • ka pouo o lesu ko knkou Haku, alaiia, e pakele ana kou uhane ma ka lua o ka j inake mau, ke hiki aku i kela uo ; a e pule ana no an i ke Akua nou a me kou j pue a pau. Aloha.' | A hala aku la o Rev. Petero, a ma ia I i hope iho, mai la kekahi mau ! mea no kela aono hoomana kuhihewa 1 hookahi i.o, me ka olelo ih<», he mea ma- [ ke hewa ka heluhelu i ka huke Baibala, a pela aku, a lu.-le ioa aku i ka lapuwale, ; aka, he mea make hewu wale no ko la- i kou hannui ana pela ; a me iie mea la,J aole no hiki ia lukou i na puu J»au paa j he iehulehu wale, ke kupaa imua o ka la I wela i ke nwakea, me ka mnnno iho e | hehee ole ana ;■ pela no ko iakou lehule- j hu wale, me ka manao e Innnkila io ana i maiuna o'u, ma ka paio ana, aka, ua la- j nakila no-kahi keiki o ka aina pua inai i maluna o Inkou, no ka hilinai ma ke ka- | hua o ka Buib.iia, ka mea lanakila mau e I lanakila ai. j I ke ahiahi iho, maiama au i kuu kula | himeni, ma ke keena kuia o Mr Tucker, 1 e like me ka mea maii. J Mar 14.—He la Sabati keia, aka, ma i ke kakahiaka nae o keia ia, ua hele aku no ou ma Kawn, a launa pu me ua pake j e manaoia ana e li. Kuka pu makou no | ka pouo o kn uhane, a haipule pu m> iioi j makou ma ke Keena Oihana o ka Luna t Paahāo. LFa mnlama no hoi nu i ka ha- ! lawai hnipule no na pake paahao e ae a 1 me keknhi mau lapnna. Ua kamailio no nii ma ka olelo pake, a mnhope, pni- • pai iki au mn ka olelo lapana, a ua iohe j mai paha hikou. < I ke nhiahi iho, halnwai pu)e pake au ! e like n»e ka mea inau. He haneri a oi : nku a emi mai paha ka nui o na pake i ; hiki mai i keia po. Ua mnlama makou | i ka hana me ka malniiia, a liookuuia i ka pau ana me ka hauoli. j Mar 13.—Launa hou no au tne na i pake o keia kaona, me kn hoeueu aku | no ia iakou no ka pawi a ka Haku. f Ua kt*pa hou aku no hoi au ma kahi o I Alama, kalii pa ! ;e lioahanau o ka aoao ' # 5 Katoiika. me kuu ao aku iaia, he rnea makehewa ioa ke hiiinai, na ke Kahum - 'i ke kala i ka hewa, aia waie no na ke Akua ia hana mn, nolaila, he mea make hewa Iv*a ia oe ke heie a kukuli aku hoi i imua o knu mao Kahunapuie, a noi aku e kiiia mai i kou hewa. [ mai no hoi : ua Alama nei. u Ua kauohi tnai no hoi ke Akua ia makou, e kukuli imoa o na Kahunapule." 1 aku aii, 4 Aole |>eia, no i ka mea, ua papa aku o Suuona Petero : ia Korencho, mai kukuii aku imua ona. Pela i oleloia ma Oihana 10: Pa- i ne hou mai ua AUnia nei, "Aia i hea ; kela buke; I aku au, 'Aia no ia*u ke- ; la buke. a ina he oe e heluheiu, e ku uo kaua/ i maīnokehi, « % Ma ! ksihuo paiapnla pake nn «ae paha ? l * U& \ ae aku n« »u. ! i mnnaHn, ua hn'He pu ! akii mnui tna kuu a ua haawi au ' iaiia i kekahi bukc Iki'ikiia okoi, me kuu I

Jsuhikuhi aku i kfl-i Muku ma 3 f!K* kuu noi aku no hoi i iii e heluhelu niai mua a ha!i i hoj>e o ka B,i;i>aia, me ka hoomaopopo nui nu hoi i ke ano o na mea a pau i palapala ia maloko. L'a !a--«e aku oia i kekahi mau buke mc ka naau oiioh. Mar IG.—Lauoa liou no me na pake mo ke kauna. e like no me kuu hana hana mau, a pela no hoi ma Kawa, ma r.a mea e piii nna i ko ke Akua aupuni. I ka aui ana ae o ka hu ua hc!e aku au e iioolewa i ke kino kupapau o kekahi pnke i juake nia keia kaona. a ua kaa loihi iioi iloko o ka mai. Ua imua pinepine aku no au i konn mau in e kaa ana i ka mai, me ke ao aku iaia e pule a e mihi hoi, me kuu kuliiknhi aku no hoi iaia i ke alanui e heie aku ui ka uhane a hiki i ke aupuni o ka lunakila innu. Pela ; wale no kuu pnipAi pinepine ana iaia a hiki i kona hnalele aim mai Ueia ola ana L'a kanuia oia ma ke auo Ktirist!ano, nui I ka pa o Kawniahao. liaioielo au ine ka puie ana ma ka olelo o kuu ama ponoi, aka, koe wnle no*ka himeni ana ma ka olelo [lawaii. I kt*in ahiahi, he kula kamiwai himeni no ka'u ma ke keena kula o Mr Tuc'\er. Eoho wale no iiaumana i hiki mai ī keia po. Mar 17. —Ma keia kakahiaka, he oia mau no kuu lanna ana me na#pake ma na wahi kauliilii o lakou maloko o ktiii kaona. ine kuu hooikaika mnu nku no : ma na niea e pomwikai ai ko lnkou mau uhanow j I ka a'ui ana ae o kn laj hiki hou mai la o Alama a me lonne, n*he mau kanaI ka e ae kekahi me na wahine, a'u hoi i [ i ike ole ai_ i ko lakou mau inoa—eom» a ;ehiku paha ka huina o ko lokou nui. Ua ! hooki|>a maikai ue nu ia lakou iua !:uu waiii keenu hookipa ; a ua aloha aku a aloha inai no. Alawu pono ae la au, aia ka, e poa ana o loane he buke,nui ma kona limn, a mnwaho o ka ili o ua buke ; nei, he kii kea e kau ana. Ninau aku | la au ia loane, 'Henha kela'?' I mai la i kela [oane, <# He Buke Baib:ila o makou, a i lawe mai nei makou e hoikeike ia oe, | i mea e ike ai oe, aole i huna ko makou |aoao hoomana i ka Palapala "liemolele a | ke Akua." ' | Ma ia manawa, ua puiwa ae la au, me | ka piha hoi o kuu nnau i ka hauoli, rio | kuu lohe ana ia loane, e olelo mai ana, I o ko lakou buke Bnibala kela. Kuhi nu | ua kaakaa mai nei na maka o ka aoao 'iioomana Pooe, a na unuhi io la hoi i ka | Baiba la ma ka olelo Hawaii, a ua lonne j pei e pna nna. Ninau koke no au iai« j/ne ka hoihoi nui, 'Ojia . Baibala kena a | ko oukou aoao hoomana i unuhi ai ma j ka olelo Hawaii ?' I mai hoi ua loane |nci, "Aole! Aole ma ka olelo Hawaii. lakā, ma ka olelo haole nae." A no ke- ; ia olelo a loane, haule iho la kuu manao- ' lama, no ka h»aa o ka liaibala i unuhiia 1 ma ka olelo Ilawaii, no ka aoao hoomana Pope. Aka, he wahi manaolana iki no ia loane a rne kona mau hoa hele, l iua he poe akamai lakou i ka heluhelu | haole, alaila, mnlia paha e waiwai iki.ke- | la buke ia lakou. No ia mea.ninau hou jaku la au ia loane a me kona mau hna ■ pu. 'Ua ike no anei oukou n pau ma kn i heluhelu ana-i kein buke mai mua a hala 1 i hope, me ka ike iea hoi i ke ano o na | olelo malaila V ia ninnu ann a'u, e [ hooie iike mai ana iakou me ka leo hfe ; hookah» no ano, lie ike ole iakou. I hou | aku no au ia lakou, 'Aia ka hoi i hea | ka ouko» auke Baibala. i hikiai ia onkou ke hēiuhelu o honmaop«»po grTamrfu V Ho•oie hnu mai la no iakou. Ina pela, he;aha la ka waiwai ia oukou, ke lawe mai ' i keia buke imua o ? u, me ko oukou kae- • na »ho, na oukou keia Baibala, no ka . mea, ua iioomaknpo ia oe e ua buke la au, aole oe i ike iki i ns oleio maiaila. ; Aole anei i kupono kela oieio ia oe, 4 -be ; inaka no aole nae he ike." Ma ia manawa, ua nui loa ke kuawili :arna mai o lakou a pau ? me ke kue.ana o kekahi j ka kekahi—hu ka aka ia lakou, no ka hupo e» na oieio, a he ku inaoii no ; hoi i ka henehene ia ; aka, ua hoomana- ; wanui no au i ka lakou nmu huaoleio naI aupo, nie kuu hooikaika aku no hoi ia hkou iiva ka paipai ana, e ala ae mai ko ; lakou hiamoe, mailoko ao o ka pa hoomana kuhihewa o Roma. : lie loilii no ko makon kalakai olelo *a«n, a hiki itale i ka h»>ni 9 » ke ohiahi, 'hoinuiakuli lakou, me ka piiia oui o

£0 iaĪM'U rnau iieahel?na t ka hoka waie. Aka» owau nei hoi, na kukuh h»x>maikii aku nu imua o ke Akua Mana Loa, no kona liookmnkila »na ia'u i ka pato maikai Haku. .Mar IS.—Ma ke kaona nei no. e huua mau ana no ma kuu mau hoa o ka aina, ma ke kuka pu ana no oa mea e pomaikai ni na uhane ma keia ao. Ua lieie no hoi au e ike i ke ku!a liao!e a Mr. DuiiScoir.L>e a me ka Tucker. Hel'2 iiaumana no keU a me keia o m mau ku!a. Mu ke noi iain&i ena kumo' o ke:a ma<i ku!a, nolaila, ua kamaiiio no wnu iloko o keia mnu kub elua ; me kuu }>aipai aku no i na haumnna, e ht>oikaiko nui i ka imi ano i kn naauao, a pe)j no hoi e imi pu ai ; ko (>ono no ka uhnne. La knuoha no hoi au ia lakou, e mikiala ma ka i'.eie ana i ka pule ma n& !a S;tbati. ma ka iuakini a !akou e ai, ; oiai ka wa e noho oie aua au me lakou ma keii kaona, no ka mea. e manao ana nu, oka la apopo, oia ko % u la e hele aku ui e kaapuni i keia mokupuni, no ka hnna maikai a. ka Haku. K ha!n nnn paha' elua a ekolu puie ia'u ma ia hele kanpuni ana. nolaiia. e !ioopniieein nna kn haInwni puie pake ma Polelown i ke nhiahi .S.)l>i!i, a iuki i ka..wa e hoi mai ai wau, ai iiia, e iiapai liou no au i ku u*mau liana a pau ma keia kaona. i ; (Aoie i pau.)