Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 26, 26 June 1869 — Page 2

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Jordan Sanchez
This work is dedicated to:  Kummu Lilinoe and all the Hawaiians

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

ka hoike kihapai o ka Ekalesia o Kapliiuka, Kau, Hawaii.
            Heluhelu mai o Rev. L.H Kulika i kekahi palapala mai ia Rev. J. P Kelina o Makanao mai. No ke pau ana o na hale kula kaikamahina o Makawao, Maui i ke ahi.
            Na Mr. S. P Ahiana i heluhelu i ka hoike misionari kuloko no hana ohana haiolelo iwaena o na pake e noho ana ma Hawaii nei.
            Ma Rev. H Binamu i heluhelu i ka moolelo o kana mau hana no keia makahiki.
            Na Rev. S. W Nueku i heluhelu i ka hoike no ke hihapai  Ekaleia o Siloana, Molokai (kahi a na mai lepora e noho nei.)
            Hooholoia He mea pono i ka papa Hawaii ke kokua aku i na dala elua haneri  me kanalima no ka luakini o ka poe mai lepera e noho ana ma Kalawao.
             Hapaiia ke hoena o ka hoike a ke kumite no na hana holoko e pili ana i he hula kaikamahine e waia'ua, Oahu.
            Hora 11 hapa, ua lilo ka Aha ma ka haipule a pau ka hapalua hora.
            Hoopaneeia ka Aha a ka la popo hora 9 kahahiaka.
            Hoopaneeia ka Aha me ka pula a ka lunahoomalu (Rev. M. Kuaea.)
            G.W.P
            K.O
            KAWAIAHAO, Poalima, Iune 11, 1869.
            Hora 9 kakahaka ua akoakoa mai keia aka e like me ka hoopanee ana.
            Ua hoomaka ka hana a ha aha me ka pule a Rev.G.W. Pilipo.
            Heluheluia ka moolelo ma ka olelo ma ka olelo hawaii a ua aponoia me kekahi hooponopono ana.
            Heluhelu mai o Mr.A.Wilikoki i kana hoike no kana mau hana.
            Kuka ka aha i ka hoike a ke komite no na hana koloko e pili ana i ke kula kaikamahine o Waialua Oahu.
            Hooholoia. E hoomoeia keia pauka ma ka papa, a na ke Kakauleta e palapala aku i ka Papa ma Bosetona no keia, i loaa mai ai kahi malama no keia hana.
            Nona mai, e hoaponoia ka palapala hoike a pau a ke komite. Ua hooholoia.
            Heluhelu mai o Rev. L. Kamika i ka hoike a ke komite nana no na hana kuwaho.
            Ma ke noi a Rev. E. Bona, e lawe ka Aha i ka hoike a ke Komite. Ua hooholoia.
            Noiia mai, e noonoo pauku ia keia hoike. Ua hooholoia.
            O ka pauku mua. No na hana kuwaho.
            Noi mai o Rev.O.H Kulika e hookunia oia e hei i waialua. Ua hooholoia.
            Noi mai o Rev.S.W Nueku e hookuu mai ia ia e hoi i molokai i kei ahiahi no ka pilikia o kona ohana. Ua hooholoia.
            Hora 11 hapa he wa haipule a pau ka hapalua hora.
            Hoopaneeia ka aha a halawai hou i ka hora 1 awakea o keia la.
            Hoopaneeia ka aha me ka pula a Rev.O 11. Kulika.
Hora 1 awakea.
            Akoakoa hou mai keia aha e like me ka hoopanee ana. Ua hoomaka ka hana me ka pule.
            Hapaiia ka hoike a ke komite o na hana kuwaho.Ua aponoia me kakahi hoololi a Rev.L.H.Kulika.
            Pauku 2. No na Palapala. Ua aponoia.
            Pauku 3. No "Hoku Ao."
            Noi mai o Ninihua e hookuu iaia e hoi i Molokai. Ua hooholoia.

            Ua aponoia ka Pauku ekolu e pili ana no "Hoku Ao."
            Pauku 1 No Nuuhiwa. Ua aponoia.
            Noi ia mai e apaonia ka palupalu a pau ua hooloia.
            Heluhelu mai o Rev.H.Binamu he mau olelo hoohole.Ua hooloia penei:
            1. Hooholoia. E apono oluolu loa aku kei aha i ka hooholo o ka papa Hawaii e haawi koke aku na kumu e lawa ai na mokupuni a pau o Kilipaki a me Makala; a ke noi ikaika nei lakou, oia ua ikeia ka makemake o na misionari o Samoa e komo kohe mai ia kihapai; e hoouna ka papa i puali kanaka haipule opiopio aole o ka poe i nui loa ka ike aka i piha i ke aloha i ka poe naaupo i ahaka aku i ka Euanelio i ko kilipaki poe a me ko makala iloko o ka wa pokole loa, a i oleia e noi kei aha i ka Papa Hawaii e oluolu lakou i ka poe misionari o Samoa e kokua ia kakou i ka haawiana aku i ka ai o ke ola i ko laila poe; a pela e kuawale ai ami keia mau Ekalesia aku ka hakalia o ka hiki ana o ka Euanelio ma ia mau wahi.
            2. Hooholoia. O na dala a pau i loaa mai i ka Papa Hawaii mai ka pule mahina hou mai ke ole kuhikuhi ka poe nana i haawai mai e waihoia ma ka waihona okoa.

Noi mai o Rev.C.B Anaru. e kuka ka aha no na mea e pili ana no na hale o ke kula kaikamahine o Makawao Maui. Ua hooholoia.
            Heluhelu mai o Rev.C.B Aneru i olelo hooholo e pili ana no ia hana. Ua hooholoia penei:
            Hooholoia. No ko ke Akua ae ana i ke ahi e hoopau i ke kula kaikamahine o Makawao. me he mea la o kona manao no ia e hoeueu i na Ekalesia o Kristo ma Hawaii nei e hapai ia hana koikoi nolaila, e hooholoiia, na kela a me keia kahu Ekalesia e hoi aku e hoala ae i na Ekalesia e kokua lokahi pu me na haole i he kukula hou ana i ke kula nui no ua kaikamahine ma kau wahi o ka mokupuni o Maui.
            Kohoia o Rev. T.Koana i Komite e lawe mai i olelo hooholo e pali ana no Rev.L.Anaru i make. Hooholoia.
            Hoopaneeia ka Aha halawai hou i ka hora 9 kakahiaka o ka la apopo.Hoopaneeia ka aha me ka pule a Rev.C.B. Anaru.
G.W.P.
K.O.
            Kawaiahao. Poaono Iune 11. 1869.
            Hora 9 kahakiaka akoakoa hou mai keia aha e like me ka hoopenee ana.
            Hoomaka ka aha me ka pule a Rev.S.Waiwaiole.
            Kaheaia na inoa o na hoa.
            Heluheluia ka moolelo ma ka olelo Hawaii, a ua aponoia.
            Heluheluia ka moolelo ma ka olelo haole a ua aponoia.
            Noi mai o Rev. J.N. Paikuli e hookuu iaia e hoi i waialua i keia la, ua aeia.
            Heluhelu mai o Rev. T. Koana he olelo hooholo e pili ana no Rev. L. Anaru, a ua aponoia, penei:
            Hooholoia. Ke hoomaopopo nei keia aha i ka lima o ka Haku i kona lawe ana i kekahi lala mahalo nui ia o kakou o Rev. L. Anaru. Nui ko kakou aloha i ka mea i make i keia makahiki i hala ae.
            Ke uwe aloha nei makou me ka hoomanao i kela makua o kakou no kona ikaika ma ka pono a me kona kupaa loa malaila a hiki i ka hopena
            Ke uwe nei hoi keia aha me ka wahine mehameha, a me na keiki a ka mea i make.
            Ke hoomaikai nei hoi kakou i ke Kahu nui o na hipa a hiki i ka manawa e hookomo ai iaia iloko o ka pa hipa maluna.
            "Pomaikai ka poe make ke make maloko o ka hake."
            Noi mai o Rev.L.H.Kulika e hoololiia ka pauku 1 o ke kumukanawai o keia aha, ma kahi e pili ana i na elele o Hawaii ma ke kapae ana i ka hua ekolu a e hookomo i ka hua eha. ua hooholoia.
            Noi mai o Natanaela e hookuu keia ahaiaia e hoi i Waialua ae ia.
            Hoike waha mai o Rev. L.H. Kulika ka Lunahoomalu o ke Komite imihana i kumu hana na ka aha.
            Heaha na mea e keakea nei i ka launa ana mai o ka Uhane Hemolele? A heaha ka kakou e hana ai e loaa mai ia haawina maikai?
            Kaheaia o Rev. J. Hanaloa e pule.
            Heluhelu mai o Rev. L.H. Kulika he olelo hooholo e pili ana no keia kumumanao.Ua hooholoia penei:
            Hooholoia. Ke hoomaikai nei kakou i ke akua no ka holo ana o kana hana i ka makahiki i hala. aka nae, aole i lawa, he nui ka nele he nui ka panoa, ua nui ka lilo ana o na Ekalesia ma ka palaka o keia ao. Ua nele kakou i na paahana ole no na kihapai kuloko a kuwaho, nolaila, ke noi ia nei na Ekalesia a pau e hookaawale i ka la 1 o Augate i la haiolelo no keia mea, a o ka la 4 o Augate i la hooke ai a haipule no na Ekalesia o keia Pae Aina.
            E hoopaneeia ka aha a halawai hou i ka pau ana o ka hapalua hora. Ua hooholoia. Hoopaneeia me ka pule a Rev. B.B. Laimana.
Hora 12 awakea.
            Kohoia o Rev. C.B. Anaru i lunahoomalu no ka manawn.
            Hoomaka ka hana me ka pule a Rev. J.H. Moku.
            He olelo paipai na Rev. C.B. Anaru i na kahu no e kula kaikamahine o Makawao, Maui.
            Heluhelu mai o Rev. C.B. Anaru he olelo hooholo e pili ana no ke koho ana i misionari  kuloko no na pukiki.Ua hooholoia, penei:
            Hooholoia. No ka mea, ua lehulehu ka poe pukiki a puni keia Pue Aina; a ua hoomakaukau hoi ka haku i ko kakou hoa o Rev.J.Manuela i misionari no ia poe, no laila;
            Ke manao nei keia aha, he pono ole ke huna ia ko J. Manuela makaukau i ka hoomalamalama puikiki malao i ho o ka busela o Kaneohe ; oiai, he lehulehu na Kahunapule Hawaii e kupono ana no ia wahi, a ke ao aku nei kakou i ka Papa Hawaii e hoohana ia Rev.Manuela i misionari no ka poepukiki a puni keia Pae Aina.
            Heluhelu mai o Rev. J.F Pogue i ka hoike makahiki o keia aha, a ma ke noi ia mai. e lawe ka aha i ka hoike. Ua hooholoia.
            Noiia mai e hoaponoia keia hoike a pau. Ua hooholoia.
            Noiia mai e hoihoi hou ia keia hoike i ke Komite, a e unuhiia ma ka olelo haole. Ua hooholoia.
            Noiia mai e S.P. Ahiona e noonoo ka aha no ka hoopii a kekahi pake imua o keia aha, a ma noonoo o ka aha. Ua hooholoia, penei:
            Hooholoia. Oiaai, ua lawe ia mai imua o keia aha kekahi palapala hoopii e pili ana i ka inoa o kekahi lala o keia aha; a oiaoi hoi, aole i kupono na olelo hoopili oia ano i keia aha, nolaila, ke hoihoi aku nei makou i ua palapala hoopii nei i ka Ahahui Euanelio o Hawaii Komohana na lakou e hana.
            Hooholoia. Ehookaawaleia ka hebedoma mua o Ianuari I870 i hebedoma haipule.
            Hooholoia. E lilo ka Poaha hope o Februari I870 i la haipule no na kula.
            Hooholoia. Ua kokua lokomaikai ma na kahu a me na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili ia kakou na lala a pau o keia aha i ka paina awakea o kela a me keia la a kakou i halawai ai iloko o keia keena; nolaila e pono ia kakou i keia aha holookoo e haawi i ko kakou hoalohaloha a me ka mahalo no hoi i ka lakou hana maikai.
            Hooholoia E lilo na kokua malama o ka malama o Aperila 1870 i kokua iubile.
            Hooholoia. Aia a hookuuia keia aha, alalia, e noho hou keia Aha ma ka Poakahi mua o Iune 1870, hora 11 kakahika.
            Heluheluia na moolelo a ua aponoia.
            Hookuuia ka aha me ka himeni 157 a me ka pule hookuu a ka Lunahoomalu (Rev. Mose Kuaea.
G.W.Piupo
Kakauolelo
Kawaiahao Iune 11 1869

 

Ka luna hooponopono.. L.H  Kulika
Ka hope luna hooponopono J. Kawainui

Poe Haku Manao no ke kuokoa.

Rev. L. Laina(Lyons)

S.M. Kamakau

Rev. M. Kuaea

Rev. C.B. Anelu ( Andrews)

D. Malo (Lokoino)

 

Ka Nupepa Kuokoa.

Honolulu Iune 26, 1560

 

Halawai Hai.

            Ma ka Poakolu la 7 Iulai, e halawai ana na kahunapule Euanelio o ka Mokupuni Oahu nei ma Kawaiahao, ma ka hora 10 o ke kakaniaka. Ua Hoopaneeia ka hala wai o na Kahaniaka. Ua hoopaneia ka halawai o na Kahunapule, mai ka Poalua a i ka Poakolu, no ka manao e holo ana ko kakou kialua misionari " Hokuao" i ka Pae Aina o Maikonisia i ka poaha ae la S o Iulai.
            Ua lohe makou, ua kukakuka kekahi mau kahunapule e halawai ku i ka wa ka ahahui Euaneliu o ka Mokupuni o Oahu nei ma ka aunia la Poakolu oia ka hora elua, e haipule a e haawi lima aloha aku i ko ka kakou mau misionari Hawaii, e lawe aku ana i ka olelo mana a Kristo ma na Pae aina pouli i ike ole iaia. Ke kali nei nae makou i ka olelo hooloaha a ka lunahoomalu o ia aha, a in a e hiki mai ana, a laila, e hoolaha aku no makou.
            Ma ka po Poakolu la 7 o Iulai, ma ka hora 7 ½ e wehe akea ia, he halawai hui no na ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili, na makamaka a me na hoahanau o na Misionari o kakou e holo aka ana. E haawi kakou i ka haipule a me ka hoomana maikai ana aku i ka Haku mana loa, no kona ae ana mai e hoouna aku i na misionari eha i keia makohiki, e lawe a e hooloaha aku i kana Euanelio i waena o  ka poe e noho ana iloko o ka eleele o ka naaupo a me ka malu o ka make, i lilo io ai hoi kana olelo i kukui malamalama no ma kuamoo o kona mau kauwa lawelawe. He eha na misionari Hawaii e hoounaia ana i keia makahiki oia o S.Kahelemauna a me S.P. Kaaia no ka pae moku o Maikula. O ahia a me kanoho no ka Pae Aina o Kilipaki.
            O keia mau misionari eha, oia na hua o ka hooikaika loihiia ana a me ka malama ponoia ana o ke kula kahunapule ma Wailuku. He poe lakou i noho malalo o ke ao ana a kela makua e noho mai la i ka Hekuawa.
            O Kaaialii a me kanoho Pahio hoi na wahine mare a S.Kahelemauna a me kaaia, o laua no hoi kekahi mau hua o kela Kula kaikamahine kaulana ma Waialua. Ke ana nei lakou a pau, e lawe i ka auamo a ka Haku me ko lakou mau kino opiopio a manaolana i ka Hoola ma ka lani.
            O ka mua keia o na makahiki, i hoouna pahaia ai na misionari Hawaii, mai ka waloihi mai, a nolaila e hauoli kakou a e olioli nui hoi no ka loaa ana in kakou he mau hua maikai. Nolaila i ka po o ko kakou hui hope ana, e hele nui ae kakou e halawai, a e lulu lima hope ia lakou, oiai lakou e haalele iho ana i ka aina hanau a hele aku ma ka hana e loaa ai ka ukuia mai ma ka la ma hope e like me ka hana ana in a he pono.

 

No Palapala mai i ke Kuokoa.

            Eia ma ko makou nei keena kekahi palapala, nona ke poo" E welo ana ka Have Hawaii." O ke ano, nui  o ka loaa ana i kekahi kanaka maauauwa hua puawa o ka have Hawaii. Mamuli o na wahi polohuku i loaa mai iaia na ia hana.
            Ua loaa mai ia makou he palapala mei a D.Hooio mai o Maulua, Hilo,Hawaii nona ke poo, " He Kumuao Himeni Hula. Maloko o ia palapala, ua hiki ole ia makou ke hoopuka aku i na oelo no ke ku maoli i ka hoohilahila o ke no ana a kekahi kumuao himeni, oia i ua ao pu oin me ka haa ana o na haumana. Ke polai aku nei makou i na pela ka hana ana a Mr.Maila alaila ua ahona e kapae aku iaia, mamua o kona lawe hou ana mai na mea o ka wa i au wale ka la.
            Ke poloai mai nei o H.S.Wini o Maulua, Hilo Hawaii maloko o kana palapala no ka nani a me ka maikai o kekahi ahaaina lulu dala ma puuohua. He kaihuakai ka hele ana o na kanaka aka ma ka hookulukulu an iho i na wahi makana he $20.25.
            O W.D Golia o Lihue, Kauai, ua hoouna mai i kekahi palapala ia makou no kona ike ana i kekahi moa ma ka mokupuni o Niihau, ua hoolua mai i na hua moa ana liilii loa, e like me na hua mabela kinikini a kamalii.
            O ko makou makamaka kakau nupepa mai o ka ua kanilehua o W.E.Kaianui ua hoouna mai nei i kana palapala no ke kukuluia ana o ka aha Hookolojolo Kaapuni ma Hilo. No ka pau e ana i ka hoolaha ia e makou mailoko mai o na mea i loheia e makou, nolaila ua manao makou, he mea hoopiha nupepa wale iho no ka hoopuka hoi ana aku aka e malalo aku no makou i kou kakau ana mai.
            O.S.K Kawaihoolana o Kapualei. Molokai he palapala kana i hoouna mai i keia keena. manuli o kona ano kauka no ao nau pake ne ka makemake e hoopuka akeaia kona manao.Ke akena mai nei kela he hui ka poe mai pake ana i lepaau ai a ua pau i ke ola. Aohe makeu i hooholo i ko makou manao no ka hoopuka ana aku a me ka ole hoi.
            Eia ma keia keena nei kekahi palapala mai ka peni mai a Samekona Pawaa, maloko olaila makou i ike iho ai ka hoopaapaaaua no ka haina o ka ninau Bibala a G.M. Koha no kahi i pa mua ai ka hamare a Noa. E  hoolaha no makou i kau palapala ke loaa ka wa ma keia hope iho. Aole no ka makou makemake e hoopaapaa ino.
            "Hoopau dala o ke aupuni kekahi o na kumu. Katolika ma ka Apana o Makawao mau." oia ke poo kekahi palapala i hoounaia mai i keia keena mai ke kakau lima mai a Kapapoko e Wailuku Maui.
            Ua hoouna leta mai o W.B.Kauanonoula o Hahimaile, Honolulu nei ia makou e o na mea e pili ana i ka poe manihiki, i laweia mai nei mai na mokupuni Hema mai ua Hooholo makou e hoolaha no ke loaa ka wa kaawale mahope koke iho nei.
            He wahi Nota na Akeakamai kai lona mai ia makou e hoohalahala ana i kekahi mau mea a ke au okoa i hoolaha ai ma kekahi mau helu i hala. Ke olelo nei ke au okoa " o ke kiekie loa o kahia ke ao hiki ai ke ie aku me ka maka aole ia e oi aku mamua o ka 10 mile."Ke pane mai nei o Akeakamai," Ua ikeia aku na ohu o Maunaloa, he 40 mile mai Hilo aku, a in a paha e kau pono ae ana na ohu maluna o ko Hilo, aole anei e ike aku ana na maka ia lakou." Wahi a ke "Au okoa" He pa S16 ka oi o ka mama o ke ea mamaua o ka wai? Aole pele ka pololei. He pa S`15 ka oi o ka mama o ka ea i ko ka wai.
            He wahi kumumanao pokole ko D.W.Kanui o Hookena, Kona, i hoouna mai ai, nona ke poo, "O ka make anei kekahi mea e pomaikai ai ka poe manaoio? e hoolaha no makou ma keia mua aku.
            He wahi poo no kekahi leta " hunahuna huikau ma Hilo" kai hoounaia mai. Maloko olaila i ike iho ai makou, ua pomaikai kekahi kanaka hoomaloka ma Puueo uka, ua hele i ka pule Sabaii. Ke hai pu oia i nei no hoi, he nui ka wi malaila. He malie pu hoi kekahi. Ma ka la 14 o Iune nei, ke kakauia ana mai, mai Hilo mai.

 

Nu Hou Kuloko

Oahu.

            Ma ka la 16 o keia malama, ua kumai kekahi kialua Bertania ma Honolulu nei, me na waiwai lole no T.H. Davies o keia kulanakauhale. He 166 na la o ka holo ana mai o keia moku, mai ke kulama kauhale mai o Livapulu.
            Ma keia Poakahi ae, oia ka la i paa maloko o ka papa hoike manawa , e ku mai ai ka mokuahi "Idaho" mai Kapalakiko mai. He lono wale nae he mokuahi paha ke pani mai ana ma keia holo ana mai.
            KE "KATE LEE". - Ma ka Poaono iho nei, ku mai ke kuna maluna ae, mai ke awa kaulana mai o Hilo Ua hele a piha i na ukana a lehau hoi i na ohua. Maluna mai on a ke kokua ikaikai o ka aoao o J.Kaona ma.
            KE KIAAINA O KAUAI - Ua hoohiki loa mai nei ke haukai a ka his Ex.P Kanoa i Honolulu nei mahope iho o ka hala ana o kekahi mau la ma Waialua, Hauula a me Koolaupoko aenei.O ka la Poakahi iho nei, oia ka la ana a me kana huakai i hoohiki loa mai ai i kona home kulanakuhale alii.
            I keia mau la iho nei.ma ka holo ana aku o na kuna in a ko lakou mau awa ku mau, ua ike iho makou, ua pau nui aku na Kahunapule hoole pope, na lala hoi o ka ahahui Euanelio nui o keia Pae Aina i ka hoi i ko lakou mau wahi iho, e malama i ka lakou oihana laa, he Kahu no na hipa o ka Haku.
            Ma ke ku ana mai o na makou kuna o Kona ua ike iho makou i ka laweia ana mai maluna on a, o na hun momona, oiahoi na hala kahiki. O kekahi keia o na hua momona i hoopomaikai ma i na kana. O ke ola iho la ia mai na hua ohaha mai o ka honua nei.
            Ma kekahi kumumanao i hoopukaia ma ka nupepa haole a Wini o kela pule aku nei ua ike iho makou, ua hoolaha ae o Kauka. A.Kenede, he kauka hou o ka mai pake a kakou e manao nei, ua loaa mai i Hawaii nei mai kina mai, ke hoole loa nei kela. Ua loaa mai keia mai wahi ana mailoko mai o ka mai i hoolahaia e ka moekolohe ana o ka lahui aole mai kina mai keia mai. Pela io anei ka manao o na Kauka e ae? Eia wale no ka makou" Ina kue ka ike a na Kauka owai la ka mea hiki hooholo?
            KOKOKE E PAU LOA.- I ka Poakola iho nei, ua akoakoa mei ma keawa o Honolulu nei na moku  kuna Hawaii "Kate Lee". " Mele Elena.""Puahi"."Luka,""hattie." "Nonoula," "Isabela," "Kona Pakele," "Prince," " Annie," "Manuokawai," "Keoniana," "Kamaile," "Maoikeiki." "Oddfellow," a elua hoi moku Hawaii nei, i hui ole mai kolokou mau kino me ka lehulehu ae la malona. oia hoi keia, "Haleakala," "Marilda," "Mere." a me "Moikane. He akoakoa ana paha keia i kokoke e pau loa i ka la hookahi ma Honolulu nei. Ma ia la hookahi no, ua puka aku na moku kuna, "Keoni Ana," "Kate Lee" "Aunie ," "Luka," "Naonaolulaula," Moikeiki," a me "Prince." Ua hooneoneo hou iho i ke awa, a ano oloheleho. Nani wale, in a hookahi o lakou la e akoakoa like ai a holo aku paha.
            He 27 wale no na hora a ke kuna "Haleakala" i holo mai nei mai Kohala, a komo i Honolulu nei ma ka po Poakolu iho nei. oiai ka ipukukui mahina e konane ana.

            POHU KA MOANA EA? - Ma ka Poaha o ka hebedoma i hala, ua haalele ke kuna "Mele Eiena" ia Lahaina. a me ke kahiaka Poakahi iho nei. akahi no a ku mai. No ka pohu loa ke kumu o keia lohi.
            Iloko o keia mau la. ua hiki ole ia makou ke aua iho iloko o ka makou mau hoomanao ana, i ka ka mea o ka wela o ka la. Koele iho. Nokonoko launa ole, aka, aohe no ia he mea malihini i ko Honolulu keiki papa.
            HOIKE KULA SABATI O HAUULA. - Ua lohe wale makou mai na waha mai o ka lehulehu, no ka maikai a me ka paanaau o na haawina o na haumana i hoikeia ma kolaila la Hoike Kula Sabati. No ko makou hiki kino ole aku ilaila, aole e hiki ia makou ke hoike aku na mea hanaia.
            Oiai e hoikeia ana na kula la o keia Apama maloko o ka loakiai o Kawaiahao, ua hoomakaia na hana hoike o ka la me ka we heia ana ma ka pule a Z.Poli. Ke olioli nei makou i keia hoohaahaa ana o ka Papa Hoonaauao iaia iho, aole e like me kona kau o ka lili, aia wale no o na pule buke ke pule ia.
            HUAKAI HANOHANO.- Ma ke ku ana mai a ke kuna " Mere Elena" ma Honolulu nei i ke kakahiaka Poakahi iho nei, ua hoi mai ka Lunakanawai A.S.Hatawela, Loio Kuhina kakauolelo a ka Loio Kuhina a me kekahi mau hoa o ka Papa Loio.
            Ma ka holo ana aku o ke kuna " Mere Elena" i ka poaha iho nei no Lahaina ua hoi aku o Rev.J.H Moku kana wahine a me ko laua  ohana maluna on a. Me ka manao e hui pu me na hipa o kona pua ma keia Sabati ae. He mau ohua e ne no hoi kekahi i hoi aku ai i ka malu o Lele.
            HE MAU KANAKA I HOOKOHUIA - Ma ka nupepa aupuni , ua ikeia iho ua hookohu ke kuhina kalaiaina ia S.Kipi, i Luna alanui no ka apana o Hamakua. Ia S.F. Chilingworth i Luna Alanui no ko apana o Kohala Hema a ia Geo.Jolmes i luna Alanui no Kohala akau.
            HOIKE KULA HAOLE O KAUKEANO. - Ma ka poalima aku nei ua hoikeia ke kula haole Mr.M.B.Bekue o Kaukeano. I ko makou ike aku ma kekahi mau mea i hoikeia, ua hiki ke mahaloia aku na kamalii liilii e hookakahele ana i ka lakou mau poho ma na papa elele ma na mea helu a me na haawina e ae i hoikeia.
            Eia ma ke kulanakauhale alii o Honolulu nei, kekahi wahi makapo mai ka mokupuni mai o Kauai. he makapo oia mai kona hanau ana mai, aka, aia iloko o kona poo ka paanaau o na mele hoolealea. Aia hoi iloko o kona noonoo ka lelele ana o kona mau lima maluna o ka ohe a me ka pila umeume.
            HALE KUKUI NO KE AWA.- Ke hele ae nei e paa loa ka puoa o ka Hale Kukui malamalama o ke awa o Honolulu nei. aia kona wahi e ku nei, ma ka aoao ma kai mai o ka awa, mai ka uapo mokuahi aku. O ka ho-o wale no paha koe o na aniani, ka uiki, a me ka aila, a ike aku oe, e huila mai ana ka paea, e hoiko okoa mai ana hoi he kukui a he maka noi no na moku holo po.
            Ua ike iho makou, eia ma Honolulu nei ke kumu kula nui o ke kula kaikamahine kaulana o Makawao, oia Rev.J.P. Gerina, ka makua nana ma kaikamahine lehulehu i hoopuehuia ma na palena o ka aina, no ka hooneleia ana mai i ka home ole. Malia paha o kona hiki kino ana mai, kekahi mea ia e ikaika loa ai ko kakou mau kokua mo ke kukulu hou ana i kela hale hoonauao.
            HE MAU MAKA ALOHA.- Ma ka holo ana aku nei o ke kiapa " D.C.Murray" ma kona ala e holoholo mau nei mawaena o Honolulu a me Kapalakiko i ka auina la Poalua iho nei, ua ike aku makou i ka holo ana aku o Eloane wahine o Waioli, me kana mau kaikamahine 2 i kapalakiko me ka manao e hooluolu, a e launa me na makamaka.
            J.W. KINI PAI KII- O ko kakou makamaka Pai Kii, nana i au iho nei i na kaiewalu o Hawaii nei, a noho ma Hawaii, a i Maui a ma Oahu, a hala loa aku i Kauai, oia o J.W.Kini , ua hoi mai nei i Honolulu, me ka manao e kukulu a e hoomau i kana hana ike o ke pai kii. aia kona Hale Pai kii maluna ae o ka Hale Pai o wini. Malaila e loaa ai oia i na mea a pau e hele aku ana.
            HOOKAHI I KOE - O ka Buke Moolelo o ka ahahui Euanelio i nalowale, a makou i hoolaha aku ai ma ka pepa i hala, oia hoi, na moolelo o ka ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii, no na makahiki eono, mai ka 1563 a hiki 156S i paiia. a humuhumuia a paa ua hoihoiia mai nei hookahi buke o ia ano a hookahi i koe, nolaila ke kono aku nei maku i ka lokomaikai o ka mea e paa ana ma kona malu e hoihoi koke mai, me ka hookaulua ole.
            KE KUNA PAUAHI - Aohe i kana mai ua mea holo o keia kuna hou maluna ae. Haalele ia Honolulu nei, i ke ahiahi o ka Poaono, la 12 o Iune nei, komo aku ma ke awa o Hilo i ka la 15. Haalele hou ia Hilo a ku ma Honolulu nei i ke kahiaka Poakahi la 21 me ka piha i ka ukana. Ke hoomanao aenei makou i na kau o ke kuna "Neti Mela" e holoholo ana ma na awa o hilo. He ewalu na la o kona holo ana aku a hoi mai. O na moku ano like me "Pauahi " a me" Neti Mela," he kupono no lakou keia manawa o hilo.
            KE ALANUI KULA - Ua ike iho makou i keia mau kakahiaka. ua hooloihiia aku he alanui kula. Ua hoolalaia ke alanui ma ka aina o Mr.Kinney i kuaiia iho nei, a gele loa aku paha a hiki i ka aina o kanihina. Iloko aku o kekahi mau malama e hiki mai ana, e ike auanei kakou aia he alanui akea a he uapo e moe ana ma kahawai makai iho o Waikahalulu.
            MEA PULUMI ALANUI - Ma ka Poaha iho nei, ua ike iho makou i ka pulumi ana ae o kekahi mea pulumi alanui i kauoia e ka iioma ke alanui moi ka hoomaka ana. Nana aku ku kaea o ka lepo. Ua hanaia paha keia mea na Ladana, a hooiliia mai Hawaii nei. I ke kuehuia ana ae o ka lepo puehu, ua koe iho ka lep apaapaa.
            HOOKOMO I KA MARINA - Oiaia e konane ana ka mahina o ka po la Sabari aku nei i hala, aia hoi ua malamala na wahi a pau o Honolulu nei, mai ke kulanakauhale, a hala loa i waho ika moana kai lipolipo. Aka, i ke kalewa ana mai o kekahi mau kuna Hawaii ma ka nuku o ka waha. ua hookomo koke mai kela mau moku me ka kaokai ole a ao ka po alaila, hookomo mai. He awa no keia i hookomoia i kekahi mau po. oiai na kapena akamai e holoholo moku Hawaii ana.
            HOOKELEKELE - Ma ke ahiahi Poakahi iho nei. ua puka ae ke kuna "Jenny" i ka piliia iho nei ma Kapuukolo, Mawaho o ka nuku o Mamala, a holo hookelekele aku la i ke akea o ke kai, e lele paudi ana iluna i ka ihu o ka makani. He ano wahi moku holo io no, aka, aohe aku nae makou i ike kona ano, ke holo loa aku ia ma na ale hanupanupao ka moana. Na ke au o kona manawa e holoholo iho ai, e hai mai i kona ano io maoli, malia paha i na he maikai no ka holo moana ana.
            "O KA IKE OIA NO KA MANA." - Ma ka aoao mua o ko kakou pepa o keia pule, e laaa ai i ko makou poe heluhelu ke kumumanao o Lilia Palapala i heluhelu ai iloko o ka luakini o Waialua, ma ka la hoike o ke Kula Kaikamahine o Puaena. O ke kumumanao. "O ka ike oia no ka maua." Mailoko ae o kona manao i haku iho ai oin i na manao malalo iho o kona kumumanao. Na ka lehulehu no e hoomaopopo no lakou iho, i ka ike ana iho, he wahine naauao ka mea uana i haku.
            NA KOKUA NO MAKAWAO - Ano, ua lawelawe lima ae ka mea hanohano C.R.Bihopa, i ka lawe hele ana i ka pepa e kakau omoaia mai ai na kokua me na makana o ka poe e makemake mai ana, e kokua i ka home hoonaauao o na kaikamahine ma Makawao i hoopauia e ka enemi he ahi. Ua hiki aku ke kokua ana o na haole i ka eha tausani dala maoli ma ke kakau inoa ana. Mawaena o keia mau la wela, aole Ka mea Hanohano i paupauaho no ka hapai ana i keia hana. Mawaena hoi o na pake o S.P. Ahiona ka Luna, a ua lohe mai makou ua hiki aku ka huina o na dala i kokuaia ma kana pepa i ka elua haneri dala.
            HE WAHI MOREMONA KANAKA. - Ma ka holo ana aku nei a ke kiapa "D.C . Murray" i kapalakiko ma ka Poalua iho nei, ua kau aku malama on a kekahi kanaka moremona Hawaii la. Ua lohe mai no hoi makou, i holo aku nei ua kanaka Moremona la i Kapalakiko ma ke ano Agena i hoounaia aku e na kanaka Moremona i mahiai ko ma Late, i kanaka nana e holo aku a hui me na kalepa malaila, me ka manao e imi i haole nana e kuai ka lakou ko paa ke laweia aku mai ka mahiko aku o Laie.O kekahi haole moremona kekahi i holo pu a ku nei me ia, i loaa ai ka mea nana e mahelehele mai ma ka olelo o ka aina hanau.
            OIAI KA MAHINA e koane ana i keia mau po aku nei, aia hoi, ua haiamu ae kekahi hapa paha o na kanaka Hawaii ma ke Alanui Moi Wahine, mauka iho o Mokuaikaua. E nana ana i ke kani o na leo mele a ka poe Manahiki i malamaia iho nei maloko o na pa o M.Kekuanaoa i make aku. He nui na kanaka Hawaii i hoomakamaka aku i keia poe malihini i mau aikane, hoaloha apela aku. I ke ao, ua ae ia mai na aikane e kii aku i ko lakou ma hoaloha malihini, e hele me lakou i ke ao, a ahiahi hoihoi aku i ko lakou wahi mau. Nolaila, ua ikeia lakou ma na huina a ma na pipa alanui e alakai a e huihui ana i ka lakou mau kamalei.
            I kekahi la o ka pule i hala, ua lawe ia ke kino make o kekahi pake ma ka luukini Pope me ka manao e haipule hope loa o ka mea make. I ka pau ana o na hana ma ka Halepule, Kai aku ka huakai ma ke alanui e hiki aku ai i ka lua, ma ke ano pakono ka hana ana. Oia hoike kialaola ana i na pepa keokeo liilii i kiolaolaia mamua o ke kupapau. O ke ano o keia pepa liilii kiolaolaia mamua o ke pupapau, he dala ia ka mea make me ka lua kpapau. Pehea ke kahuna, ua ae aku anei oia i ka hana Karistiano awili me ka hana pegana?
            HULIHIA KE KAA LIO -  Ma ka Poaono aku nei i hala ia Youngsheong a me Nuuanu, e huli hoi ana i uka Kalihi Maluna o ke kaa lio, ma Alanui Moi, aia hoi, ia laua i hiki aku ai ma ka uapo o Niuhelewai, puiwa wale ae la ka lio, ua haule koke mai o Younsheong mai ke kaamai,, a koe aku o Nuuanu me ka keiki uuku maluna I ka holo ana o ke kaa a huli ae ma kahi alanui e mana ana mauka o Waipilopilo, hookui aku la ka hauila i ka pohaku, a lele ne la ka noho ana iluna, a haule aku la laua, oia na mea elua i koe, a ua eha laua i keia manawa.