Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 26, 26 June 1869 — Moolelo o ka Halawai Makahiki o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina. [ARTICLE]

Moolelo o ka Halawai Makahiki o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.

Kaw.u.ahao, I'oakahi, lune 7, ISG9. Ua hoomaka ka Aha e iike ine ka hoopanee ana mahope o kn pule ana a Kev. J. H. .Moku. Ua kohoia o L. H. Kulika i Kakauoieiono ka manawa. j Heiuheiuia ka moolelo ma ka olelo Ha-i waii, a ua aponoia me ke kapae ana i na oieio a J. N. Paikuii, a o ka moolelo ma ka olelo haole, ua aponoia. Noiia mai, na ka Lunahoomalu e ninau aku i na iala o keia Aha i kikoia kona inoa ika \va i kaheaia ai. Ua hooholoia. Noi hou ia mai, ao!e pono i na lala o keia Aha ke hoi wale aku me ke noi ole mai i keia Ah:i. Ua hooholoia. Na Hoike Kihapai. Na Rev. j. Kikmkoi i heluhelu i kahuike kihapai no ka Ekalesia o Olowalu a ine Ukumehame, Maui. Na Rev. S. Knmelainela i heluhelu i ka hoike kihapai o ka Ekaleuia o Hamakua Hikina. Na Rev. S. W. Nueku i heluhelu i ka hoike kihapai o ka Ekalesia o Halawa, Molokai. • Na Mr. Ninihua i heluhelu i ka hoike kihnpai o ka Ekalesia o Kaluanha, Molokai. Na Rev. H. H. Piueku i holuhelu i ka hoike kihapai o Kawaiahao, Oahu. Kaheaia e ka Lunalioomalu ia H. H. Pareka e pule. Na J. 13oIapoIa i heluheiu i ka hoike kihapai no ka Ekalesia o Moanalua, Ouhu. Heluhelu mai o Rev. S. E. Hihopa i ka ihoike a ke Komite nana ī ka hoike makahii | ki a ka Puuku. j oka hoike ake Komite, ua hoihoi hou ia ' i ua Komite la e hooponopono iki. Hora 11A, he wa haipule a hiki ika pau ana o ka \ hora. Kaheaia na inoa o na laia o keia i kikoia ai i ka hoomaka ana o keia Aha. Hoonaneeia ka Aha a hahwai hou i ka hora 1 o keia awakea. Ua hoopaneeia me ka pule a P. Naone. Hora l awakea. Hoi hou mai keia Aba. Ua hoomaka me ka pule ana a Mr. Kaawa. Na Hoike K>MArAi. Na John li i heluhelu ka hoike kihapai o j ka Eka!esia o Ewa, Oahu. | Na Rev. J. N. Pnikuli i heluhelu ika hoij ke kihapni o ka Ekalesia o Waialua, Oahu. ! Na Rev. O. H. Kuhka i heluhelu i kaj | hoike kihapai o ke kula kaikamahine rnaj ; Waialua, Oahu. | | Na Rev. H. Kauaihilo i heluhelu ika hoi-| jke kihapai o ka Eka!esia o Hauula. Oahu.l i Na Rev. £. Kekoa i heluhelu ika hoike j , kihnpai oka £kalesia o Kahana, Oahu. J Na Rev. P. W. Kaawa i heiuheiu i ka | hoike kihapai o ka Ekalesia o Waikane, iOahu. \ j Na Kev\ J. Manuela i heluhelu i kahoike} j kihapai o ka Eka!esia o Kaneohe, Oahu. | Na Rev. S. E. Kihopa i hoihoi hou mai ii ;ka lakou hoike i hooponopino hou ia, ua| |apoooia ka hoike. ; Na Kev. T. Koana i heluhelu i ka hoike | a ke Koraite nana i ka hoike makahik» a ke : Kakauolelo o ka Papa Hawaii e pili ana i na hana kuloko, oa aponoia ka hoike a ke ; Komile. 1 Na Rev. M. Kuaea i hoike mai i ka hoi;ke a ke KomUe no ka noonoo ana i kowa. iiou iloko o ka Papa Hc!u o na Ekalesia, no jna hoahanau i ike oie ia ko lakou wahi i ' Hoopaeeeia ka Aha a halawai hou ika la lapopo hora 9 kakahiaka. i Hookouia kn Aha me ka puie a Rev. D. : B. Laimana. ( G. W. P. I K. O.

Kawauk.*o, IW.iua. iuae 0, la akoakoa keia Aha e iike :uc k;i hoopanee ana. t .i htx>niaka a.i ha:n a keia Ah-i me k;i pu!e & Rt-v. A. Kaukau. Kah-ja:.\ na !ab o ka Aha. Meiuheluia ka mootc[o ma ka olelo Hawaii, ua aponoia. Heiuholuia ka moolelo ma ka olelo !«ok\ ua aponola p.h- kekahi hooponopooo ana. Noiia mai e iilo ka hoM 10 i wa e nooooo ia ai no ka hoike Komike no na mea e p»li ana i sn hana kuloko o ka hoike makahiki a ke Kakau leta o ka Papa Hawaii, ua hoo. holoia. fiora 10. ua kuka ka Aha no ka hoike a ke Komite nana no na mea e piii ana i na hana kuloko o ka hoike makahiki a ke Ka« kauoielo o ka Papa HawaiL Ala ke noi ia mai, e heiuhelu pakahi ia na pauku o na hoike la, ua hooholoia. () ka pauku e pili ana i na Manawalea, ua aponoia. O ka pauku e ptlt ana i ke kula kahuna* pule, ua aponoia. 0 ka pauku e pili ana i ke kula kaikama» hine n»a WaialuA, a ua kuka ka Aha no ua men iioko o ia [k\uku. Hora ua iilo ka Aha no ka haipule a pau ka hapalua hon. Kaheaia ka poe i kikoia. Hoopaneeia ka Aha a halawai liou i ka la apopo hora 9 kakahiaka. Hoopaneeia ka Aha me ka pule a J. Bolapola. G. W. P. K. 0. Kawaiaii.ao, Poakolu. lune 9, IS6D. Kakahiaka, hom 9. Halawai hou keia Aha e like ine ka hoopanee ana. Ua hoomaka ka hnna me ka pule ana a Kev. J. H. Hanu. Kohoia o Kev. E. Kekoa i Kakauolelo no ka manawa. Kaheaia na lala o keia Aha. Heluheluia ka moolelo ma ka olelo Hawaii, a me ka moolelo ma ka olelo haole. Ua aponoia me kekahi hoopono|x>no. Na Hoike Kuiapai. Na Rev. S. Waiwaiole i heluhelu i ka hoike kihapai o Wnimanalo, Oahu. Na Rev. S. N. Holokahiki i heluhelu I ka I hoike kihapai o ka Ekalesia o Wailupe, Oahu. Na Rev. A. Kaoliko i heluhelu i ka hoike ; kihapai o ka Ekttlesia o Waianae, Oahu. | Kaheaia o Rev. L. H. Kulika e pule. I Na Rcv. A. Pali i heluhelu i ka hoike kihapai o ka Ekalesia o Waioli, Kauai. i Na Rev. A. O. Polepe i heluhelu i ka hoi* , ke kihapai o Anahola, Kauai. I Na Rev. J. Waiamau i heluhelu i ka hoike kihapai o Lihue, Kauai. Na Rev. G. W. Piiipo i heluhelu inai i ka hoike kihapai o ka Ekalesia o Koloa, Kauai. ( Na Rev. G. W. l'iiipo i heluhelu inai i ka | hoike kihapai a me na mea e pili ana i ko | kula kaikamahine o Koloa, Kauai. j Na Rev. A. Kaukau i heluhelu i ka hoike I kihapai o Waimea, Kauai. | Hora 11 hapa, ua lilo ka Aha ma ka haiI pule a pau ka hapalua hora. | Hoopaneeia ka Aha a halawu hou i ka | hora 9 kaknhiaka o ka la apopo. I Kaheaia ka poe i kikoia i keia kakahiaka, Ua hoopaneeia ka Aha me ka pule a Mckia W. L. Moehonua. ; g. w. p. K. O. i Kawaiahao, Poaha, lune 10, 1569. Ua akoakoa hou mai keia Aha e like me ka hoopanee ona. Ua hoomaka ka hana o | keia Aha ine ka pule a Rev. D. S, Kupahu. Kaheaia na inoa o na lala o keia Aha. | Heluheluia na moolelo elua, a ua aponoia. ! Heluhela mai o Rev. T. Koana i kekahi olelo hooholo e pili ana no Rev. T. Pohano i inake, penei: Hooholoia. No ka lawe ana o ka Haku ; nona ke kihapai i kekahi paahana ana, o Rev. Timoteo Pohano no Hakalau, Hilo, i ka la 17 o Mei i hsla ae nei, nolaila, ke kulou oei keia Aha imua o lehova e hooiohe i i kona leo paipai ia kakou, e kuoo a e hooikaīka hoi ma ka hana ana i haawi mai ia kakou, no ka mea, aohe hana ma ka luakupa* [ p&u kahi a kakou e holo kiki ai. ; Ke uwe nei hoi kakou ia T. Pohano me | ka hoomanao, a me ka mahalo i ko kakou hoa laia o keia Aba, a me ka hoalawehana pu me kakou ma ka oihaoa kahana,a e hoomaikai kakou i ke Akua no ka manaoio, ke (aloha, ka iknika a me ke kupaa loa o kana I kauwa a hiki i ka hopeua. Ua aponoia. | Noi mai o Rev. O. H. Kulika, e haoa m i kekahi eielo hoohok) ano like me keia no i- \ Rer. L. Anaru i make i keia makahiki. | Heluhelu mai o Rev. A. O. Poiepe i ke» 1 kahi palapala mai ka Papa Hoonaauao mai. Heluhelu mai Hev. A. O. Polepe be palapala mai ia Miss L. Binamu, e noi mai ana ' i keia Aha e launa aku uo ka nana ana i ka. | oa hoike kola i ka hora 1 o keia ia. . Noiia mai, na ka Lunahoomalu o keia ; Aha e pane aku i ka palapala mai ka Papa j Hawaii rnai. | Na Rer. A. O. Polepe i heluhelu mai i ka ; hoike kihapai o ka Eka!esia o Honuaula, | Maui. I Na Rcv. G. W. Pilipo i helohelu luai i

ki ho;»;r k;:np)i o Eka>. r - a o Ksp' ; in. Kv.-,. Hnwr»n. lU)-Mu m:it n Rr r. L. H. i kslri >' i !ni i Rpt. J. P. Kel;na o MVo mii. r.o ks p»u ani o ni ha*? ku» U totk3rr.ah;nc o .Mak*3tv3o. 3(faoi i ke zhi. Na Mr. S. P. i hoi-ih*!u i k- - * holkc ky'o'i»p no kan.i o-nana h--»iō'e. ; o )«"nc-f»a o na pake c noiio aoa ma Hawau nei. Mn licr. H. Ilimmu i heluholu i ka mooic! > o kani mrj hnoa no ke;a )rnak*3hjki. Na K< v. S. V*'. .\ufku i heluhe-lu i ka hniki* rvo k<? kihapa; Kk.iioia o Si!oam. Moiokai. i'kahi a n-i ma; !epcra e oobo nei.) H' oholoii. He fiica p«r»o i ka Papa Hnwaiī ke kokua aku i na da!a elua hanen me knnaiieai no k;A luakini o ka poe niai lepera e noho nna /na K'a'a «*ao. Ihpaiia ke koena o ka hoike a ke Komite r o na h*na kuioko e pili ana i ke kula kaikam.ihine <• Wnnlua, Oahu. Hon 1 1 hāpa, un !;lo ka Aiia ma ka haipuie a pau ka hapalua hora. H<Jop-tneeia ki Aha a ka ia apopo hora 9 kak-ahinkn. Hwpan'ein ka Aha me ka puie a ka Luti :!ī'?oi;ir.'u ilicv. M. Kuaea). G. \\\ i\ K. O. Kawauiiao, Poalima, lune 11, Hun V ua akoakoa mai keia Ai;-i »-■ i;ke ::ie ka ho<ipance una. L i k;i k> iinna a ka Aha me ka JHl!».' i I'i'; V. (.». W. i'ihpo. Hf luh'-iuui k3 mooleio m:i ka oieio Hawan, a ua nponoia i:ic kekahi hooponopouo Uīl.l. lU;v..elu ; .a kn niou'e'.o iiao'e, ua nponoia iiii' l.ek īhi hooponopoiio. lle'uhel i t!uu o Mr. A. Wilikoki i kana h<okc no kana ninu hai;a. Kukn ka Aiia i ka hoike a ke Komile no na iiaiia kuioko e pili ana i ke kula kaikamahiiK o Waialui, ()ahu. llouliuloia. E hoomoeia keia p.iuku ma ka pnpa, a ua ke Kakauiela e paiapaia aku ī ka I'.ip.i n>a P>os( io(ia no keia, i iona inai ai kaln mahMnalama no keia hana. .Noun niai, e hoaponoia ka palapaia hoike a pau a ke Komile. Ua hoohoioin. Heluhelu mai o Rev. L. Kamika i ka hoike a ke Komiu? nana no na hana kuwaho. M.i ke noi a liev. JC. I3ona, e Inwe ka Aha i ka hoike a ke Komite. Ua hooholoia. Noiin mni, e noonoo pauku ia keia hoike. l\i hooholoia. O ka pauku mua. No na hana kuwaho. Noi mai o Kev. O. H. Kulika e hookuuia oia e hoi i Wniaiua. Ua hooholoia. Noi mai o Kev. S. \V\ Nueku e hookuu mai iaia e hoi i Molokai i keia ahiahi no ka pilikia o kona ohana. Ua hooholoia, Hora 11 hapa, he wa haipule a pau ka hapaiua hora. Hoopaneeia ka Aha a haiawai hou i ka |jora 1 awakea o Ueia ia. Hoopiineeia ka Aha me ka puie a Kev. O. H. KuliKa. Hora 1 nwakea. Akoakoa hou mai keia Aha e iike me ka hoopaneo ana. Ua hoomaka ka hana me ka pule. Hapaiia ka hoike a ke Komite o na hana kuwaho. Ua apoaoia me kekahi hooioii a Kev. L. H. Kulika. I I'auku 2. No na Palnpala. Ua aponoin. Pauku 3. No 14 Hoku Ao." ! Noi inai o Ninihua e hookuu inia e hoi i Molokai. Ua hoohoioia. ! Ua aponoia ka pauku ekolu e piii ana no " Hoku Ao." Pauku 1. No Nuuhiwa. Ua aponoia. Noi ia mai, o nponoia ka palapala a pau. Ua hoohoioia. Heiuhelu mni o Kev. H. Binamu he mau 01010 hoohoio. Ua hooholoia, penei : 1. Hooholoia. E apono oiuolu loa nku kei;i Aha i ka hoohoio o ka Papa Hawaii e haawi koke nku na kuinu e lawa ni na i/io. kupuni a pau o Kilipaki a me Maknia ; a ke noi ikaika nei iakou, oiai, ua ikeia ka ina»' kemake o ua misiounri o Samoa e koino koke mni ia kihnpai ; e hoouna ka Pnpa i puali kanaka haipule opiopio, aole o ka poe i nui loa ka ike, aka, i piha i ke aloha i ka poe naaupo, i akaka ni. ua mnnno na Ekaiesia Hawaii e iiaawi nku i ka Euanelio i ko Kiiipaki poe a nae ko Makiila i'oko o kn wa pokoie loa, a i oieia, e noi keia Aha i ka Papa Hawaii e oiuolu lakou i ka |M>e misionari o S»moa e kokua ia kakou ii ka haawi ana nku i ka ai o ke oia i ko laiia poe ; a jvl.\ e kaawalo ai mni keia mau Eka!esia aku, ka hakalia o ka hiki ana o ka Euanelio ma ia mau w*ahi. U. Hooholoia, O ua ilala a pnu i loaa ; mai i ka Pap Hawaii mai ka pnie mahina hou mai, ke oie kuhikuhi ka nana i'hanwi mai, e waihoia ma ka waihona okoa. Noi mai o Kev. C. B. Anaru, e kuka ka Aha no ii.i uiea e pili ona no na haie o ke; kula kaikamahine o Makawao, Maui. Ua hooho'oin. Heluheiu mai o Kev. C. B. Aneru i oleio • huohoio e piii ana no ia hana. Ua hooholoia, ? jscnei : Hooholoia. No ko ke Akua ae ana i ke ahi e hoopau i ke kuia kaikamahine o Mn-' kawao. me he mea ia t o kona manao no la e; hoeueu i n& Ekaiesia o Kristo mn Hawnii; uei, e hapai ia hana koikoi, noiaib, e hooho* ioiia, «a kek a me keia Kahu el liui aku e huala ae i na EkaScsia e kokua iukuhi pu me na haoie i ke kukuiu liou ana i k< kuia uui uo ua kaikamahine ma kau-; wahi «> ka mokupuni o Maui. Kohom o Kev. T. Koan* i Komite e ia«| Ae mai i olelo heoholo e pili a«» ivo Kev. L.; Anaru i iiiake. Uoolioluia, j

H':-' i 7'i';c , £ka A'*.3 a hahw.i: 2 ka hiT3 \* k.aVih;jka o ki ;* ap-po. Hc-'ka Aha me ks pxc a K- v. C. C. Anaru. G. W. P. K. O. Kawaiaha?. Poaono. laoe 11. Hcrs 0 akoakn* hoa mai- keia Aha v hke tnc ka hoepmeo an-i. Heemaka ki Aha rae ki pose a Kev. S. Waiwaiole. Kahenii na inoa o na hoa. Heluhelai-i ka mooleio ma ka oieio Hawaii, a ua aponoia. Heluheluia ka moo'.elo ma ka o!e»o haole, a ua apoooia. Noi mai o Kcv. J. N. Paikuii e hookuu ia:3 e ho) i Waīalua i keia la. ua aeia. Heiuheiu mai o Ker. 1\ Koana he ole'o hooiioio e piii ana no Kev. L. Anaru, a ua aponoia, penei : Hoohoioia. Kc hoomaopopo nei keia Aha i ka iima o kn Haku i kona jawe ana i kekahi !a!a i rr.3halo nui ia o kakou, o Rer. L. An :ru. Nui ko kikou aloha i ka mea i make i keia makahīki i iiaia ne. Ke u'.ve aioha nei makou me ka hoomamo i keia makua o kakou no kona ikaika rna ka pono a me kona kupaa loa niuhiiiu a hiki ī ka hopena, Ke uwe nei hoi keia Aha me ka wahine mehamehn, a me na keik'i a ku mea i ;mke. Ke heomnikai nei hoi kakou i ke Kahu nui o iia hipa a hiki i ka nnnawa e hookoiiiu ai iaia iioko o ka pa hipu muiuua. "Pomaikai ka poe make ke make maioko 0 ka Haku." Noi mai o liev. L. H. Kuiika e hooioiiia ka pauku 1 o ke kumuknnawai o kei i Aha, ma kaiii e piii ana i na Eieie o H.iwaii, ma ke kapae ana i ka hua elima, a e heokomo i ka iiua eono. Ua hooholoia. Noi mai o Rev. J. H. Moku, ma ia panku no, no na Eiele o Maui, ma ke kapae r.na i ka hua ekolu, a e hookomo i ka iiua eiia. Ua hoohoioia. Noi mai o Natanae!a, e hookuu keia Aha iaia e hoi i Waiaiua, ne ia. Hoike waha mai o Rev. L. H. Kuiika ka Lunahoomaiu o ke Homite imihana i kumu hana na ka Aha. hleaha na mea e keakea nei i ka iauna ana mai o ka Lhane Hemoiele ? A heaha ka kakou e hana ai e ioaa mni ia haawina maikai ? Kaheaia o Rev, J, lianaloa e pu!e. Heluhelu mai o Rev. L. H. Kulika he olelo hool.oio e piii ann no keia kumuinanao. Ua hooholoia, penei : Hoohoioia. Ke hoomaikai nei kakou ike Akua no ka ho!o ana o kana hana i ka makahiki i haia. nka nae, aoie i iawa, he nui ka nc!e, he nui ka panoa, ua nui ka liio nna ona Eka!esia ma ka paiaka o keia ao, Ua nele kakou i na pnahana oie no na kihapai kuloko a kuwaho, nolaiia, ke noi ia nei na a pau e hookaawaie i ka la 1 o Augate i !a haiolelo no keia mea, a o ka !a 4 o Augate i la hooke ai a haipule no na Eka!esia o keia Pne Aina. E hoopaneeia ka Aha a haiawai hou i ka pau ana oka hapaiua hora. Ua hooholoia, Hoopaneeia me ka puie a. Kev. D. B. Lai-j mana. Hora 12 linpa awakea. Kolioia o Kev. C. B. Anaru i Lunahoo.! malu no ka manawa. Hoomaka ka hana me ka pule a Kev. J. H. Moku. i Ile oleio paipai nn Kev. C. f>. Anaru i na Kahu no ke kuia kaikamahine o Makawno, Maui. Heiuheiu mai o Rev. C. B. Atiaru he oie« io hoohoio e pili ana no ke koho ana i inisionari kuloko no na pukiki. Ua hoohoioia, penei: Hoohoioia. No ka mea, ua iehulehu ka poe pukiki a puni keia Pae Aina ; a ua hoomakaukau hoi ka Haku i ko kakou hoa o Rev. J. Manueia i misionari no ia poe, nolaiia ; Ke manpo nei keia Aha, he pono oie ke huna ia ko J. Manuela makaukau i ka hoomalamaiama pukiki maiaio iho o ka busela o Kaneohe ; oiai, he iehulehu na Knhunapule Hawaii e kupono ana no ia wahi, a ke no aku nei kakou i ka Pnpa llawaii e hoohana ia Kev. Manueia i misionari no ka poe pukiki a puni keia Pae Ainn. Heiuhelu mai o Rcv. J. F. Pogne i ka hoike maknhiki o keia Ahn, a ma ke noi ia nni, e iawe ka Aha ika hoike. Ua hooholoia. Noiin mai e hoaponoia keia hoike a pau. Ua hoohoioia. Noiia mai e hoihoi hou ia keia hoike i ke Komite, a e unuhiia ma ka oieio haole. Ua hooiioloia. Noiia mai'e S. I\ Ahiona e noonoo ka Aha no ka hoopii a kekahi pake imua o keia Aha, ama nooneo o ka Aba. Ua hoohoioia, penei: Hoohoioia. Oini, ua iawe ia mai imua o keia Aha keknhi palapaia hoopii e piii nna i ka inoa o kckabi iaia o keia Aha ; a oiai hoi, aole i kupono na oieio hoopii oia ano i keia Aha, no!aila, ke hoihoi aku nei makou i ua palapala hoopii uei i ka Ahahui Eunneiio o Hawaii Komohana na lakou e hana. Hoohoioia. E hookaawaieia ka hebedoma mua o lanuari IS7O i hebedoma haipule. Hoohoioia. E iilo kn Poaha hope o Fet>eruari IS7O i ia haipuie no na kuhi. Hoohoioia. Ua kokui iokouiaikai mai na Kahu a me na £kales'«a o Kawaiahao a me Kaumaknpili m kakou na iala a pa« o keia Aha i ka paina a\vaket o kela a me keii ia a kakou i halawai ai iioko o keia keena; nolaib, e pono ia kakou i keia Aha hoiookoo, v haawi i ko kakou hoaSuh«'oha a ine k* mahaiu no hoi i Wa iakou hana maikai.

M ... r A< ii . ,o n» k-:* T ii o ki o Af~r;ia !S'7o 2 Ukua lub.!e. HeV-o r c::t. A:-s * hoc.\au:.i ke:;i Aha. . alaKa. e r.oh-i ho«i ke;i Ah,i qi k» Poakahī n lur»e IS7O. he.n 11 ka'ohiik--*. - Heiuheiui* na meoieio, a 01 npono»3. Ho«kuuia ki Ahi tne ka H;r:>€a; 157. a me k*a po'e hooko? a ka Lun-ihoonuia (Kev. .Mō.;o Kuaea. G. U'. P:l:?O i Kak,tuc!e!o. ; Kawmihio. lune 11, ] Q C-9.