Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 27, 3 July 1869 — Page 3

This text was transcribed by:	Kealii Haverly
This work is dedicated to:	Na Leo Kakoo o Koolauloa

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Na palapala mai i ke Kuokoa

-----

Ua poloai mai o G. W. Kaheiki o Kalapana, Puna, Hawaii maloko o kana palapala ia makou, no ka ikaika o ke aoia ana e na kumu o na haumana ma ia apana. Ina pela pomaikai, aka, ina he akena wale mai, aohe pomaikai. Ke palapala pu mai nei no hoi, no ka weheia ana o kekahi kula haiolelo malaila, a pau nui mai kekahi poe i ka hele mai no ka makemake, aole ma ke kono maoliia aku. Ke hai pu mai nei no hoi i ka nui o na dala a lakou i hooholo ai no ko lakou kahu. Ke anee la no na ukala ana a ka wi maluna o ia aina pahoehoe a ka pele i hana mau ai. Pehea la auanei e pau ai? O ka uwe mai anei ia makou me ka noho wale, o keaha la? Ina pela, o ka uwe mau iho la no ka oukou.

Ke kau leta mai nei o J. W. M. Poohea o Wawala. Molokai ia makou, nona ke poo, “Pau ka puka e komo ai maua me kuu hoa paio oia o J. N. Kapahu.” E hoalaaia hou mai ana oia i ke kumu a ka laua paio mua ana, i hoomaka mai ai a nui loa. No ko makou hoolaha mua ana, aole makou e hoolaha hoa ana i ka olua mau olelo paio uko ole, i hoopihaia ko makou mau nupepa i hala, nolaila, aohe mea nana e hoopuka hou aku na olelo paio o ia ano.

NU HOU KULOKO.

Oahu

Eia ae maluna o ke kiapa “Cometa” kekahi mau ohe puhi no na kanaka Hawaii e ao ana main a mea kani hoolealea pepeiao, a hoolauna mau. -----

Eia ma kea la holo moana e ku mai ai i Honolulu nei, he elua mau moku kalepa nui, he hoolimalimaia laua a elua no ka @olo loa aku e hoo@li guano ma na ama lepo manu.

-----

Ke Kilihune pakakahi mai nei no na paka ua maluna o ke kulanakauhale o Honolulu. He pomaikai ia no ka lehulehu, ka ike ana aku he mau paka ua maluna iho e hoopulu iho ana i ka honua.

------

KIAAINA O MAUI.—Ma Honolulu iho nei ke kiaaina o ka mokupuni o Kama in a la pokole i hala aku, a ma ka Poaono aku nei no huli hoi aku la oia i ka malu o ka Ulu o Lele, oiai o kona wahi no ia a ka hanohano a hoahu aku ai. -----

O kekahi o ko kakou moku kuna holo loa, ka “Neti Mela,” ua hooliloia aenei oia i moku holoholo mau mawaena o Honolulu nei a me ke awa o Lahaina. Ma ka Poalua iho nei, ua holo aku oia ma kana huakai.

-----

He elua mau waapa e kapiliia nei a ua paa paha i keia la. Hookahi ma Kapuukolo, a hookah ma ka muliwai o Kaumakapili malalo aku o Kikihale. Ua lohe wale makou, e kapiliia ana i mau waapa heihei no ka la 4 o Iulai, ke oiaio hoi ia lono.

-----

HOOKELEKELE A MAI ILI.---Ma ke Sabati i naue aku la, ua puka aku ke kuna “Jennie” mawaho o ke awa o Honolulu nei, no ka lealea hookelekele, i ikeia paha kona Akaka he moku aukai maikai. Aka, ma kona huli hoi ana mai iloko o ke awa nei, ua ili oia mawaena mai o ke awa. Malaila no kahi i apa mai ai, a hemo mai ana. O ka huli koke ole ana ae ke kumu o kona ili ana.

-----

Ma ka hoi ana mai o ko kakou mau makamaka, oia o Mr. C. S. Bato a me J. L. Lewis ma keia kulanakauhale, ua oluolu laua e hapai koke i ka laua mau hana ponoi a laua i noho mua iho nei ma ke kaona wela o Honolulu. -----

Aole e liuliu na la, alaila, e hoopuupuu hou ia no na waiwai o na aina e mai, maloko o na Hale Kalepa nui o ko kakou nei poe kalepa haole. Eia ke au mai nei ma ka moana, elua a ekolu paha mau moku waiwai i wae ia no ko kakou makeke.

-----

HOOMAHA O NA KULA AUPUNI --- Ma ka pau ana o na hoike o na kula la aupuni ma ka olelo haole a me ka olelo kanaka i kela mau pule elua aku nei i hala, ua hoomaha iho na kumu a me na haumana no na pule eha oia hoi, hookahi malama. I ka pau ana o ia Manawa, e hoomaka houia ke kula ana, a ua makemakeia na haumana e ikeia ko lakou mau maka i ka la e weheia ai.

-----

O ke kuna “Prince,” ua hoopokoleia kona holo loa ana aku i Kau. Ua hooholo na Ona moku, e hooholo iaia mai Honolulu aku nei a hiki i Napoopoo. I knoa huli hoi ana mai, e holo ana oia a ku ma Mahukona no ka lawe mai i na pipi no ko kakou nei makeke. -----

HOOKAHI KAPENA A HOOKAHI LUINA. ---Ua ike iho makou, ma ka huli hoi ana mai nei o ke kuna “Ka Moi Keiki” mai Kahului mai, he hookah wale no wahi luina, a o ke kapena no ka lua. O ke kapena Napela a me kona mau kanaka, ua haalele mai i ka moku ia lakou e ku ana ma Kahuli, a nolaila, ua kohoia ka malama moku o “Ka Moi,” e hookele mai i Honolulu nei, a pela oia i hooko ai, a hiki io no i Honolulu nei.

-----

KA “HOKU AO” NO MAIKONISIA. --- E like me ka hoolaha ana ma kela hebedoma aku nei i hala no ka holo ana aku o ko kakou kialoa Misionari i ka la 8 ae nei o Iulai no na Pae Aina o Maikonisia, pela no paha e hookoia ai. O ka hora o ka auina la ka Manawa i manaoia e holo. He wahi haipule pokole mamua iho o kona holo ana aku, a nolaila, ua konoia na mea a pau e makemake ana e hele ae, ua lawa no kahi kaawale he nui. O Rev. J. F. Pogue ke holo pu aku ana i Elele no ka Papa Hawaii. I keia wa, e haawi aku ai kakou i ke aloha in a makamaka e haalele iho ana.

E ku mai an aka Adimarala Farani e noho nei maluna o na aumeke Farani ma ka Pakipika ma Honolulu nei, maluna mai no ia o kona moku nui. Ua hala aku la na moku la i Vanekoua, a mailaila mai i keia mau mokupuni. E holo pu mai ana paha oia me kekahi mau mnawa Farani elua, a o ka Adimarala akolu lakou e holo mai nei.

-----

KE KEIKI ALII. --- Ma na lono i hoike mua ia iho nei no ka hiki ana mai o ke Keiki Alii, ke Duke Edineboro, o na la mua o Iulai kona wa e ku mai ai ma Honolulu nei. Ua hoomakaukauia iho nei o Papakanene i Home no ua Keiki Alii la, e hookipaia ai ma ko kakou nei ae kai, me ka manao paa e hiki io kana huakai makaikai honua ma o kakou nei. Ua lohe wale makou, ke hoomakaukau mai nei kekahi mau makaainana i mau makana nona, a i mau mea hookup hoi, e like me kea no mau o ka noho ana Hawaii o ka wa i o kikilo loa aku. Ke kakali a ke upu nei ko Honolulu nei, o kona hiki mai. -----

NA LEI HUA KOA. --- I keia mau pule aku nei i hala ka hoomaka nui ana mai o na wahine o keia kulanakauhale i ka hana kui hua koa o kanahele. He nana aku he aha like ia i ke kulou aku kulou mai ma ka hapa nui o na hale kanaka. O ka ka wahine hana ike loa noia o ke kui lei. Ua kakau mai ua mau lei nei maluna o na ai a me na papale a me na pepeiao o na wahine kanaka a me na wahine haole a me na kane kanaka no hoi kekahi i ka makou ike ana aku i kekahi poe. No ka wahine wale no ke kohu i ka ike aku in a lei.

-----

KA LA 4 O IULAI.--- O ka la olioli nui o na haole Amerika mai ka wa o ko lakou kuokoa ana a hiki i keia la, oia no ka la 4 o Iulai o ka makahiki 1776, aka, ua hooholoia nae e kela a me keia puuwai Amerika, e kulaia mauia kela a me keia la 4 o Iulai in a makahiki a pau, a nolaila, ua malama mauia ka hoomanao ana i keia la ma kela a me keia wahi a na haole Amerika in oho ai. O ka la 4 o Iulai o keia makahiki, ua haule iho ia ma ka la Sabati, a ua hoopaneiia kona malamaia ana a ka Poakahi.

-----

E HOLO AKU ANA. ---Maluna o ka holo ana aku a ka mokuahi “Idaho” no Kapalakiko, e kau aku ana o Mr. A. Wilikoki a me kana wahine no kela wahi maluna ae, e hele aku ana e hooluolu i ke ola kino o kana wahine. Iloko o na makahiki he nui i hala, ua noho loihi laua ma Waioli, Kauai, malalo o ka hoouna ana mai a ka Papa Amerika, e kokua no ka hana pono a ka Haku. He mau kamaaina laua nolaila, a holo wale aku la laua. -----

E halawai ku i ka wa an aka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Oahu nei ma Kawaiahao, ma ke Keena hana o ka Papa Hawaii, ma ka Poakolu, la 7 o Iulai, i ka hora 2 o ke awakea, ma ke noi ana mai o kekahi mau lala o keia Ahahui mokupuni. Nolaila, ke paipaiia aku nein a Kahu a me na lala pakahi o kela a me keia ekalasia, e akoakoa lokahi mai ma kahi a me ka Manawa i oleloia maluna. Ma ke kauoha a ka Lunahoomalu. ----- J. N. PAIKULI.

Ma ka puka ana ae a kekahi nupepa kuloko o keia kulanakauhale, ua ike iho makou, e hoomanao ana kekahi hui malu o keia kulanakauhale i ka la 4 o Iulai. No ke kaa ana nae o ka la 4 i ke Sabati, nolaila, ua hoopaneeia ka hoomanao ana a ke kakahiaka Poakahi, hora 10. E hoouluulu no na poe hui la mawaho ae o ko lakou hale hui ma Alanui Moi, a mailaila aku e hele huakai aku ai ma kekahi mau alanui o ke kulanakauhale. -----

HOOMAKA HOU. --- Ma ka Poakolu ae e hiki mai ana, Iulai la 7, e hoomaka houia ke Kulanui o Lahainaluna, malalo o ka noho kumu ana o Rev. S. E. Bihopa, C. B. Aneru a me Rev. M. Kuaea. Ua makemakeia na haumana e komo hou ana i keia makahiki ma kela kula, e hiki e aku malaila mamua o ka hoomaka ana o ke kula, i ninaninau muaia ai ko lakou makaukau ma ke kuamoo a lakou e hele aku ai, a e hoonui aku ai hoi i ko lakou ike ma na mea hohonu o ka naauao a me ka ike. Mai hoopalaleha kakou i ka imi ana i ka ike, oiai o ka loaa ia a me ka waiwai ma keia hope aku.

-----

KII PENA O WAIKAPU.--- Ua ike iho makou maloko o ka Halekuai Buke o H. M. Wini i ke kii pena o ka mahiko o Waikapu, me na hale hanohano e ku ana malaila. Ua komo pu hoi maloko oia kii ka nanaina aku o Haleakala, me na ohu e punonohu iho ana malalo o kona mau kakai maun@. Nana aku k@ maoli i ka nani. Ke nana iho i ka mahiko, e uliuli ae ana na lau ko, like loa no me ko ke ko ulu ana ae. Ua kaa maluna o E. Bailey (Mr. Bele) ka mahaloia, oiai, oia no ke kumu nana i kaha a pena iho i ua kii la. -----

HALE PAI KII O KINI. --- Ke kono aku nei makou i ka lehulehu o ka ua Kukala Hale o ua kaona hoolailai nei o Honolulu a me kona wahi e ae, e upu ana, a e loku ae ana na i ini koi a loko e pa ii na kii o na makua, kaikuaana, kaikaina, kaikuahine, keiki a mau kupuna paha, na hoaloha a me na aikane, e hele ae lakou e ike maka in a pai kii ana a J. W. Kini, ke kamaaina pai kii nana i poai iho nei i ko kakou mau moku. Ke kukulu paa nei oia i kona Hale Pai Kii maluna ae o ka Hale Pai Nupepa o H. M. Wini. Malaila makou kahi i makaikai ai i kana mau kii o kona pai ana ma Kauai, a i ko makou kanana ana iho, ua ku no i ka nani a me ka mahaloia. O kona Akamai hoi i ka olelo Hawaii kekahi kumu maikai loa o ka haihai olelo ana. No na mea i koe, e naue ka olelo hoolaha o keia la, me ka manu aeto e kau aheahe ana.

NA MAKE O HONOLULU NEI. --- I ka pule i hala aku nei, ua haule iho iloko o ka enemi hope loa o ke kanaka, oia ka make, kekahi mau hoahanau a hoaloha hoi o kekahi mau makamaka o kakou, oia o Hana Pauma ma ka la 23. Mauli ma ka la 24. Pine ma ka la 25. O lakou a pau, ua ikeia e ka lehulehu o keia kulanakauhale. He oiaio, wahi a ka Buke hooweliweli, “he maha wale no ke ola o ke kanaka.”

-----

HIKIWAWE KA HANA A KA MAHU. --- Ma ke kakahiaka nui Poalua iho nei, ua ku mai ka Mokuahi “Idaho,” aole ka mokuahi “Ekake” e like me ka lono mamua, ma kona uapo mau me na ohua a me na ukana no keia awa. He eiwa wale no na la a me 20 hora o kona holo ana mai, mai kela awa mai o Kapalakiko a hiki i ke awa o Honolulu nei i hikiwawe maoli ka hana a ka mahu, kuu kuu ole iho me he moku pea la, k alula wale i ka moana, i ka wa makani ole.

-----

HOIKE KULA SABATI. --- Ma ka hora 10 o ke kakahiaka la Sabati aku nei i hala, ua hoike hapaha alua ia ke Kula Sabati o Kawaiahao a me na apana e pili ana, e like me ka hooholo ana aia poe. Ua meleia he mau himeni, ua ninauia he mau ninau Baibala, a ua pualuia he mau pauku o ka Baibala, ma na halelu a ma ka pule a ka Haku. Ua haawiia hoi he mau makana no ka poe haumana hookup mau.

-----

NA MAKA ALOHA. --- Ma ke komo ana mai o ka mokuahi “Idaho” maloko nei o ke awa, ua kau mai maluna ona kekahi mau makamaka a kamaaina o keia kulanakauhale, oia o C. S. Bato, J. L. Lewis, J. M. Oat a me kona ohana, a Miss Iane Armstrong, kaikamahine a Limaikaika a me kekahi mau makamaka e iho. -----

KANEKELA FARANI. --- Ua hiki mai nei maluna o ka moku ahi “Idaho,” ke Kanikela Farani hou i hookohuia mai nei e ka Emepera o Farani, e noho ma Honolulu nei, a e lawelawe i ka oihana ana i ae aku ai e malama, oia ka noho Kanikela ana ma kea lo alii o Honolulu nei. Ua holo pu mai nei no oia me kona wahine a me kana mau keiki. O kona inoa o Mons P. Ballien. Iaia e komo mai ai e lawelawe e hana, ia wa e haalele mai ai ke Kanikela mua i kona kulana a hoi aku. -----

KE KUNA “WAWIKI.” --- Ua hoi mai ke kuna nona keia inoa maluna ae, ma ke awa o Honolulu nei, mai kona wahi papu hoononohua mai i hoopaaia ai ma Lanai. E olioli auanei na kanaka i mahalo a i ike i ka holo ana ma na ale hanupanupa o keia wahi kuna, ke lohe aku, ua pakele oia mailoko mai o ia paa. E holoholo hou mai ana oia ma na kai o Hawaii nei.

-----

NA KIURE NO KAUAI. --- Ma ka nupepa Aupuni, ua ike iho makou, ua hoolahaia ae ka nui o na jure kanaka maoli, e noho mai ana ma ka Aha Hookolokolo Kaapuni o Kauai ma ka la 3 o Augate. Oia keia mau inoa malalo iho: Kekahemoku, Una, J. W. Kaneole, Pale, Hoaka, B. K. Holi, Pakana, Elisai, Malo, Meheula, Awaiku, Ku, Apolo, Kumuiki, Kapakahelela, Kekahuna, S. R. Hapuku I, Huluili, Kau, Kauhoe, Maioho, Iosia Keawe 1, Auamo a me Kanakaole.

-----

HALAWAI PULE PAKE. --- Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua halawai haipule ae na pake maloko o ke keena halawai o ka Betela. Ua kanakolu a oi aku na pake i hele kino mai ma ia halawai. Ua noho mai o S. P. Ahiona, misionari pake i kahunapule no lakou, a no ka mea no hoi, oia no kana hana. Ua haawi aku o Ahiona i kekahi pake e haimanao mai, aka, no ka hemahema aole i hiki. Ua haawi hoi i ka pule i kekahi, a ua pule mai ia. Ua mele hoi lakou he mau himeni pake, mailoko mai o na buke pake liilii. Ke apo mai la lakou i ka olelo maikai.

-----

Ua lonolono waleia ma keia kulanakauhale, a ua hoolahaia hoi ma kekahi mau nupepa kuloko, ma ka la 4 o Iunei, ua holo aku kekahi waapa huelo boti mai Kauai aku, me ka manao e pae ola aku ma Niihau. Ia lakou nae i holo aku ai, a hala ka hapaha o kea la, ua hulihia iho la ka waapa a make. Ua au aku na ohua o luna a hookah wale no i pae aku oia o Kapahee. He nui ko makou mau makamaka ma keia mau wahi, a ke noi nei i ko lakou lokomaikai, ina he oiaio, e hai mai i ka pololei.

-----

NA KULA HAOLE KUOKOA. --- He mau pule iho nei ka hoomaha ana o na kula kuokoa o Honolulu nei, a ke kokoke nei e pau ka Manawa. Ua lohe mai makou, o ka Poakahi e hiki mai ana, la 5 o Iulai, oia ka Manawa e hoomaka ai ke kula kuokoa o Kawaiahao, o Davida Malo ke kumu. Nolaila, ua makemakeia na maka o na haumana a pau e hiki ae i ka la mua e hoomaka ai. O na keiki hoi a pau e makemake ana e komo ae, ua hamama ka puka. Ua ike no oukou a pau, ua holo lo aka ike o na kula kuokoa ma na la hoike aku nei i hala. E komo nui ae, i ao ponoia ai oukou ma ka ike.

-----

HE BUKE MOOLELO HAWAII. --- Ma ka hale kuai Buke o C. C. Bennett makou kahi i makaikai ai i ka hoonohoia ana o kana Buke moolelo no Hawaii nei. He wahi mea pai no kana e ku la maloko mai o kona Hale Kuai, me na hua Kepau no hoi, i loaa mai iaia ma kana holo ana aku nei i Kapalakiko. E hoomaka an aka moolelo mai ka wa kahiko mai a hiki i keia au e hele nei. Ua lawe pokoleia mai nae kekahi mau mea, mailoko mai o na Buke moolelo a Mr. Jarvis a me Mr. Dibble. He Buke keia ma ka olelo haole wale no. He waiwai io keia Buke, a he kuhikuhi hoi no na haole a me ka poe i ike i ka olelo haole.

Ua ike aku makou maloko o ka Hale Humuhumu Lole o McGolean ma, ma Alanui Paa, e kakau mai ana, na aahu kea nani, kupono no na ahi koa.

-----

Mawaena o na ohua e haalele ana ia Honolulu i keia la, oia ke Kanikela Farani, kana wahine, kana kakauolelo me ka wahine, W. L. Bona, keiki a Bona o Kohala, a me kekahi mau makamaka e ae, in oho a kamaaina ia Hawaii nei.

-----

I keia mau la, ua pinana loa ke kumukuai o ka paakai. O ka nui o na paakai o Honolulu nei me Puuloa, ua hoahuia ma kahi malama me ka manao e kuai aku me ko waho poe make toua ma ke kumukuai kiekie. -----

HALAWAI HOPE. --- Ma ka hora 7 me ka hapa o ka po Poakolu, e hiki mai ana, maloko o ka luakini o Kaumakapili, e halawai hui’i na ekalesia elua o Kaumakapili a me Kawaiahao, no ka hoolohe ana in a leo o na Misionari e lawe aku aua i ka lama ku o ke ola in a Pae Aina pegana, me ka manao, o ka Poaha ae, ka la e holoaku ai ka “Heku Ao” no Maikonisia, aka, ma ia po nae e lohe ponoia ai kona holo ana. No laila, ua haawiia ka lono in a makamakaa pau, e hele ae e halawai me ko oukou mau makamaka ma ke kino, a e lulu lima aloha pu me lakou.

-----

NA MANIHIKI. --- Ua lohe mai makou mai kekahi mana mai nana e malama nei i ka maluhia o ua poe manihiki la ma ka pa noho ma Honolulu nei, ua olelo ka ke Keiki Alii o keia poe, aole loa oia e ae, e kepa pakhiia kona poe kanaka, e like me ke kepaia ana o na kanaka e ae o na aina e mai. O ka makemake o ua Keiki Alii nei, oia no ke kepaia ana o na Manihiki a pau malalo o ka haku hana hookah. Ua kii aku kekahi poe mea hana nui, e lawe pakahi mai, a e lawe pakahi mai hoi ma kekahi mau kanaka hapa, aka, ua hole loa no ua Keiki Alii nei. O kona manao no, o ka hoakoakoaia o kona poe kanaka a pau malalo o ka haku hana hookahi, i hiki ai ia lakou ka malama ana i ka haipule i ke Akua, mamua o ko lakou hoomaka ana e hana, a mamua hoi o ko lakou haule ana e hiamoe iho. Maikai maoli no hoi ka hana a keia Keiki Alii, a pehea la hoi auanei ka manao o na Luna Hoopae Lima Hana? -----

MAKE AKU LA ME KA HOALOHA OLE. --- Ma ka Poaono iho nei, make emoole iho la ma keia kulanakauhale o Mr. Currie, he haole in oho kamaaina ma Hawaii nei no na makahiki he 25 a oi aku, a i loaa hoi iaia he mau pa aina, mau hale laau, moku kuna, a me he la no hoi he mau dala ma kona malu, aka, ma kona wa hoolewa i ka auina la Sabati iho nei, he elima wale no i komo mai ma ka Betela, e hoolohe i kona haipuleia ana. Kupanaha ke kamaaina i noho loihi, a i kona huakai hopeloa ma keia honua, he eha wale aku no i ukali me ke kahunapule pu.

-----

KUHINA NOHO HOU. --- I keia pule ae, e ku mai ana ma Honolule nei ka mokuahi Kaua Amerika Huipuia “Penesacola.” Ua haalele aku la paha oia ia Kapalakiko ma ka la 25 o Iune, a holo pololei mai i Honolulu nei. Aia maluna oia moku, ke Kuhina Noho hou o Amerika Huipuia ma Hawaii nei, oia o His Ex. H. A. Pierce. He haole kalepa keia in oho loihi ma Hawaii nei mamua, a he kamaaina hoi no keia mau aina. E olioli auanei na haole Amerika i launa pu me ia mamua, pau pu hoi me na kanaka Hawaii i kamaaina iaia, no kona hoihoi hou ia ana mai ma keia mau kapakai, e noho ma ke kulana hanohano, he Kuhina Noho Aupuni no Amerika Huipuia.

-----

HOALA HIAMOE I KE KULU AUMOE. --- I kekahi o na po mahina konale o ka hebedoma i hala, i ka wa a pau o ka hapa nui o na kanaka o keia kulanakauhale e hiolani nanea ana ma ko lakou mau home, aia hoi, ua puka ae kekahi puulu o ka poe puni mele, a hele ae la ma na alanui, me ka lakou mau mea kani. Aole hoi lakou i weliweli aku no ka hiamoe alii o ka Moiwahine Kaleleonalani. Komo aku no lakou me ka lakou mau mea kani, a mele aku la malalo pono ae o ka home o ka Moiwahine. Oiai, e nanea ana ka Moiwahine, aia hoi, kani ana me he leo hanehane la na leo mele, me na “guitar,” me he mea la, “e hoala mai ana e ala.” I kona puoho ana ae, loheia he leo mele. Kena oia i kekahi o kana kauwa e hookipa mai, aka, ua oluolu ka “puulu mele,” e haawi mai i ka hoomaikai ana i ke alii, me ke noi mai e hookuu aku ia lakou e hele. Ua ae ia, a ua hele aku lakou.

OLELO HOOLAHA.

-----

NO KA MEA, ua lilo ia maua ka waiwai a pau ma ka Halekuai o TIN-KAM, me Waiohinu, Kau, Hawaii, nolaila, e mau ana no kela Halekuai ma ko mana inoa. Eia nae, aole maua e hookaa in a aie a TIN-KAM.

Iulai 1, 1865. (396-tf) KIULANA & Kaikaina.

OLELO HOOLAHA.

-----

NO KA MEA, ke hele nei au ma Kina, nolaila, ke kauoha aku nei au in a kanaka a pau i ale mai ia’u, e hookaa aku i ko kakou ale ia AKANA kuu kaikoeke, ma Waiohinu, Kau, Hawaii, oia kuu hope. TIN-KAM.

396-tf

OLELO HOOLAHA.

-----

E IKE auanei oukou e ka poe waiwai, na haole, na pake, a me na kamaka maoli, mai hoaie mai oukou ia

Mrs. AKAHI

Ka’u wahine mare, o poho oukou, no ka mea, ua haalele mai kela ia’u, a na hele aku oia i ka mnuahi- Nolaila, ina oukou e hoaie iaia, aole no au e hookaa, a maluna no ona ko oukou poho. B. K. KAPUKUI

P@, Kohala, Iune 22, 1869. 395-@

OLELO HOOLAHA.

-----

E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai i keia, o

Mrs. PALEA

ko'u wahine mare, ua @ mai ia’u. Ekolu a’u @ iaia. A @keia mea, ke @ aku nei au i na mea a pau, aole make @ mai iaia, a ina e @ mai ana kekahi, maluna no @ ia poho, @ aole au e hookaa i kona mau ale.

H@ kane. Kohala, Iune 9, 1869. 395@ D. F. POPOKI

Na Luna Helu o ka M. H. 1869.

-----

Maloko o ka nupepa haole o ke aupuni i puka ae ma ka Poakolu iho nei, ua hoolaha ia ae na inoa o na Luna Helu, mai Hawaii a hiki i Niihau, me na Apana aina kahi a lakou e kakau aku ai in a auhau o na kanaka, a penei ka hoonohonoho ana:

HAWAII.

Hilo. . . . E. G. Hikikoki.

Hamakua. . . Akona Akau.

Kohala Hema. . . P. Kaaekuahiwi.

Kohala Akau. . . C. K. Hapai.

Kona Akau. . . C. F. Hart.

Kona Hema. . . J. G. Hoapili.

Kau. . . . N. C. Haley.

Puna. . . . J. W. Kumahoa.

MAUI.

Lahaina. . . D. Kahaulelio.

Wailuku. . . T. W. Everett.

Makawao. . . “ “

Hana. . . . C. K. Kakani.

Molokai a me Lanai. . E. H. Rogers.

OAHU.

Kona. . . . W. R. Kakela.

Ewa a me Waianae. . J. D. Holt.

Waialua. . . J. W. Keawehunahala.

Koolauloa. . . J. Amara.

Koolaupoko. . . J. Komoikehuehu.

KAUAI.

Hanalei. . . H. J. Wana.

Anahola. . . G. N. Wilcox.

Lihue. . . . S. Kaiu.

Koloa. . . . G. W. Lilikalani.

Waimea. . . V. Kanuka.

Niihau. . . . J. Kaika.

OLELO HOOLAHA

OWAU O ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hai aku nui au ma ke akea, i lohe mai ai na mea a pau, penei: E malama i ko oukou mau Lio, Bipi, Hoki, M@la, e ao o @hoi, maluna o kuu aina hoolimalima ma WAILUPE, e waiho ana ma ka mokupuni o Oahu i a i@na o kekahi mau h@oloholona a m@au holoholona e o kahi e, e hele wale ana ma kau kula, a @aa i kuu m@au paniolo, alaila, @o uka no ka mea holoholona, i @hapaha dala no ke poo hookahi. A ma e @komo maloko o ka pa aina @lokahi o keia mau holoholona i haiia, @e uku no ka mea nona ia holoholona, i $1.00 @no ke poo, a pela aku. Owau no o @na hala o Anoilele. S. W. NAUWELE.

Wailupe, Oahu. Iune 19, 1869. 395-2@

HALE KUAI O NA WAHINE!

UA NEE AENEI O Mrs. McDOUGALL i ka Halekuai Lole i noho muaia iho nei e C. F. Pul@aka, Helu @38, Alanui Papa, ma keia wahi aku o ka pa kuai papa o Lui ma. Malaila e loaa ai eia e hoomau ana i ka hana lole komo a me na kolka ma na ano a pau. O na wahine a pau e noho ana ma kahi mamao aku, e hanaia @no ko lakou maul ole a e hoom@wmaeia ma ke ano hou i na e hoouna pa ia oiai ke ana. E ku@iia, hoohiehieia a houh@u i uka ia ma na ano apau. O na kauoha a pau main a mokupuni e mai, e hookoia no me ka hoouna ana aku me ka hikiwawe. Ma na ku ana mai hoi o na mokuahi a pau, e loaa mai ai na mea hoonani papale o na ano hou loa, me na hupa wahine a me ua kaina lole nani e ae. 395-ms.

OLELO HOOLAHA.

-----

E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai lakou, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke papa a ke hookapu loa nei au i kuu mau apana aina kuai e waiho nei ma Kalihi-waena, Oahu, eia hoi o

A PILI a me NIAU,

Aole e hele wale kela a me keia mea, a me na holoholona hoi maluna o ua mau aina la. Ina he kane, wahine a keiki, e uku no i $1.00. Pela no hoi i ka Bipi, lio, hoki, miula, hipa, kao a me ka pu@aa, e uku no pakahi dala no ke poo. Ina e hoopoino i na mea ka@nu, e uku no i $5.00. O ka poe mea LA WAI wale no ka i aeia, i elua hele ana i ka la, e hooponopono i kona LA WAI a me ka poe e makemake ana e ike I na mea a pau o kau hale. O ka mea kue i keia Hoolaha, e hana no au e like me ke Kanawai o ka aina. Ke hoolilo aku nei au ia TITO i Luna nana e hopu. E. STRERZ.

Kalihi, Oahu, Iune 5, 1869. 393-4ts

HALE KAMANA!

-----

INA KANAKA A PAU LOA, E IKE OUkou, ua wehe ae nei makou he mau kanaka Hawaii, i ko makou Hale Hana Kamana, aia ma ke Alanui Moi, ma ka aoao mauka, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka HOTELE REVERE HOUSE, o ke keiki o ka aina pua, aia ma ia hale e loaa ai na pahu kupapau maikai loa. A ke kau leo pu aku nei no hoi makou i na mea hana e pili ana i ka makou oihana, e hele ae no ma ko makou hale haua e kamakamailio pu no ka uku oluolu no.

890-4@ M. KUMALAE & Co.

KAUKA MAKALU.

-----

AIA MA KA HALEPAI KII O KEIKI (CHASE, ma Alanui Papa, na ano laau lapaau a pau, a i kuaiia me ka makepono. Aia no hoi maloko o ia Hale, ke Keena Oihana o KAUKA MAKALU (Dr. McGrew). O kona uku no ka lapaau ana, aohe no he pii mamua o no Kauka e ae. (Honolulu, Iune 26, 1869). 895-3m

1858. 1869.

KINI PAI KII.

E NA MAKAMAKA

-A-

ME KA LEHULEHU

-O-

HONOLULU OAHU!

ALOHA NUI OUKOU.

ME KA OLIOLI, KE HAI AKU NEI AU ia oukou, i ko’u hiki hou ana aku i Honolulu, me ka mau ao e noho @ maia@a. E wehe l@ ana au i ko’u

HALE PAI KII,

Maluna ae o ka HALE PAI O WINI, a o

ka Nupepa “Kuokoa,”

MALOKO O KEIA MAHINA O IUNE.

E hele nui mai ka poe e makemake ana e loaa

-NA-

KII MAIKAI HOOHALAHALA OLE!

ME KE ALOHA I KO’U MAU MAKAMAKA A ME

NA MAKAAINANA O HONOLULU.

KINI.

393@ Pai Kii

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA @HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HAMO—PENIKILA,

HU’ALE OLA.

AIA MA KAHI O

KAKELE me KUKE,

Honolulu. 327 ts

KUAINA HANA UPENA!

E KU@AHA NO MA KAHI O

DILLINGHAM & Co.

Ma hope a Mr. @ D@IAMOND (Kaimana) 390- @2m

S. B. DOLE.

LOIO.

Keena ma ka @ me Kalapa. 378-@

J. D. HALAI

LOIO.

Keena @ma ma ka Hale H@kolokolo, Honolulu. @484

KAL@ N. SPENESA HAN@ALE MCFARLANE @

C. N. SPENCER MA

NA KOMISINA KALEPA.

---

E LOAA MAI ANA @NOIA MAU A NA MEA i ho@ mai o na Mea @ maa @ k@ kauoha.

HALE HUMUHUMU LOLE!!

-----

KE HOO@LAHA AKU NEI KA MEA NONA KA INOA

M. BENFIELD (BENEFILA),

MEA HANA KAA A AMARA HOI.

-----

UA MAKAUKAU AU E HANA I NA Kaa ma@

REMOVAL.

-----

THE UNDERSIGNED RESPECTFULLY @gives notice that he has

REMOVED TO KING STREET.

Two doors from Castle & Cook@, where he will @ in the business of

Building & Repairing all kinds of Wagons

CARRIAGES, &@.

O@ . Charges moderate. @ M. @ENFIELD.

Wanted to Complete Files,

POLYNESIAN—

Nos. 2 and 45. Vol. 4, 1847@.

“ 3, 4 and 5, Vol. 5, @1848.

“ 16, Vol 6, @1849

“ @49. Vol 7, 18@50.

“ @, 49 and 52, Vol. 8, @1852

“ 24, @3, 30 and 31, V@

“ @

“ 2, 3, 4 and 5, Vol 12, @

“ 1, 3, 4, 8, 3@

COMMERCIAL ADVERTISER.

Nos. 35 and 42 Vol @2, @.

“ 4, 59, @ inclusive, Vol 3, @.

“ 14 @ mai 24, Vol. 4, @

“ @, Vol 6, 1862

“ 7 and @3, Vol 7, 1862.

“ 46 to 52 inclusive, Vol. 8, 1864.

“ 1, Vol. 9. 1864.

“ 5, 27 to @ inclusive, Vol. 10, 1865.

FRIENDS WILL GREATLY OBLIGE IF THEY CAN supply the above papers to @ complete th@ in the Library of the Hawaiian Board. @L. H. GULICK.

KE KAUNU

A NA KANAKA!

-----

KA MAKEPONO O NA MAKEPONO LAUNA OLE!

-----

I NA KEIKI LALAWAI A ME NA KAIKAMAHINE

PAPALINA NOHENOHEA O KA UA KUKALA

HALE O HONOLULU NEI, A ME NA

MOKUPUNI A PAU O KO HAWAII

NEI PAE AINA

-----

KE KAHEA AKU NEI AU IA OUKOU A pau, e hele mai oukou ma k@olu Hale Kuai Lole, ma ke kihi o ALANUI NUUANU A ME MARINE, ma Honolulu nei, a na k@a Eva no o KENAHU, e kuu uku ia oukou me ka makepono loa, i na Lole Nuhou o kela ano keia ano. E komo no maloko, a e nana, a e wae i na mea a ko oukou puuwai e h@a ai, a nana no e hooluana la oukou i na olelo palupalu, no ka mea, he @wihilo maoli ia no oukou, a mai nana maka oukou ia ia. C. BRENIG. (KALE.)

389-6@

HALE PAI KII!

AIA KO’U HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papa. He emi loa ke kumu kuai o na KII. H. L. KEIKI (CHASE)

370-ly Mea Pai Kii.

HALE KUAI HOU!

-----

E KUKULU ANA KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i Halekuai ma

KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII.

E Kuai makepono loa ana no hoi @ i kona mau waiwai o kela ano keia ano i a e kuai mai no hoi ia i na KOPE ma ke kumukuai kiekie, ina ma ke dala a ma ka lole paha e uku ai.

393-8m HENELE KUPA

MEA HOU!

Hookahi Tausani Dala Makana

I HOOHOIHOI IA AI

KA MEA HOOMAU

HANA KULOKO HAWAII NEI.

$1,000!!

Ma keia mea, ke haawi nei au i Hookahi Tausani Dala, he mau uku ka@lele e hoo@ ai i ka mahiai ia a@a o ka PULUPULU SI AILANA ma keia Pae Aina. Penei ke @ana:

1—I ke kanaka maoli a haole paha, @ ke kanu ana i ka Pulupulu Si Ailana @iloko o ka makahiki @, a i loaa hoi na paona Pulupulu, aole i emi iho malalo o 28,000 paona, me ka @ a e haawi no au i ka uku kaulele.

ELIMA HANERI DALA MA KE GULA!

($500.00!)

2—I ke kanaka maoli a haole paha, ka lua hoi o na mea i hooulu nui i ka Pulupulu Si Ailana iloko o ka makahiki 1869, i emi ole iho malalo o 21,000 paona, me ka hua no—E haawi no au i uku kaulele,

EKOLU HANERI DALA MA KE GULA:

($300!)

3—I ke kanaka maoli a haole paha, ke kolu hoi o na mea hooulu nui i ka Pulupulu Si. Ailana iloko o ka makahiki 1869 i emi ole iho malalo o 16,000 me ka hua no—E haawi no au uku kaulele,

ELUA HANERI DALA MA KE GULA

($200.00!)

O na kumu nui wale no i haawiia ai kela mau makana maluna, a i wehe akea ia ai hoi i oa mea a pau, no ka Pu@papa ia wale no i hooulu ia ma Hawaii nei, -- A no ka Pulupulu Si Ailana hoi ka makana e haawiia ai @ a e @kaai hoopaki ia no e ka @anea nona ka inoa malalo nei me ke Kumukuai Kiekie. O ka manao @pai o ka mea nana e haawi nein a uku kaulele, i mea e @auahiai pono ia ai @a @ulu ka Pulupulu o ka makahiki 1869—Aole e kuai ia kekahi hapa @ mea meek a poe e ae.

Ina he ano kanalua, e ninau p@n@i mai n@ i ka oiaio.

E waihoia keia uku makana a hiki i ka la 31 o Dek. 186@ oia ka wa e weheia ai. (360 @t) H. M. WINI.

HALE MU!

-----

HALE KUAI MEA AI!

-----

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau!

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

PALAOA maikai loa,

KAMANO io ula no Keamolewa mai BIPI uahi no Kaleponi mai,

KOPA keokeo—KOPA ulaula,

AILA Honua! AILA Kohola,

KOPE—PAAKAI,

AI no na Lio me na Moa

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

PIA NO HAWAII MAI,

PIA AI—

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

Nolaila la @, e na makamaka, e hele mai no me ka@ dale ike maka @ oukou i keia mau mea i haiia ae la maluna.

Me ka mahalo,

I. I. BATALETA

379 3ms@