Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 29, 17 July 1869 — NU HOU KULOKO. [ARTICLE]
NU HOU KULOKO.
Oahu. « Ca hiki mai net o His Kx. i{onrrc A. Pierce, Kuhina .Noho hou o Amenka Huipuii no Haw.\ii net. .Ma ke ahiaht IV f aha iho nei kona ku ana mai maiuna o k;i inoku "Kival." l'a lohe maimakou, mai ka mokupu|ni mai o ialo, ua h:\ule iho ia kekahi kanaka | Hawaii, inaiiuna iho o kom !io, ma kek ihi : wahi o Kauai, -i make ioa aku la. O kona ; inoa. o Palaualelo. He oiaio inaoli kei.\ !o- --| no. ! La iiai'.a hou ia tho nei kek'ahi mau ; uapo o kakou, oi \ na uapo hoopili inoku ma- | k;ti iho o liaie Dt»te kaiiiko, inaanei mai o I kahi kuai h o ua ka;nka Hawaii . Ua paa k»?! i tn.ni u;ipo me na pap.i a me na laau I no-i. | ,M.\waena o na iiana i hoikeia ma ka ! ia -1 o iuiai i ha!a. ua honl;iha heunia ka I inoa o Jiev. .Mr. ICīsin^r t i ka \va lnia\v.-.i | hooioiie o ka pye hui Hoo.'e wai nna, maio- : ko o ka luakini limopa, kuf nr,o ik; nu iiana 0 la la. Kev. Mr. Plarr?s ka pono. Hooko Hl'ia.— L a ioiie mai nei makou, ua j iiookoiuiia o C. 1. tin! .-k i l\a!.iii;ole!o nui • no ka Oihana Kaiaiaini, i panihakahaka no j H. A. Wihmnna i hooioekieia ae i )»a OihaI na Lunakanawai Kiekie. i J CC7"* Oiai ua make aku !a o J. W. Kea j Esq., noiaiia. ua oiuoiu i ke kiaaina o keia | mokupuni, ka hookohu ana aku ta W. E. j Pii i Lnnakanawai npana no ka apana o | Kooiaupoko. ] Z*y Ua ioaa hou mai ma Honoluiu nei, maiunn mai o ka moku kiapa "Cometahe eiua haneri ine knnaliakumamaiua mau pahu kamano hou, i leupono no ko kakou nei makeke. O na lako mea hookani n inakou i hooiaha mua aku ai mamua īho nei, ke lawe ia mai nei maluna o ke "Cometa," he oiaio, ua pae mai ma Honolulu nei, ma ke ku ana mui o kela moku, oia hoi na olie puhi. Ua iohe wale makou, e hoalaia ana he Aha Puhi Ohe ma Kohala, a malia paha no - laiia <eia mau olie. ei/ 5 " Ma ka halawai hope a ka Oihana Kinai Ahi o Honolulu nei, ua hooholoia, e hoonuho houia he mau Luna ma na Apana a pau i hookaawaleia mai ka Helu 1 a hiki 1 ka Helu -1, e iike me ka inalama mau ia ana i na wa i haia, Kl7* Ua lohe mai no hoi makou, o kahi e ku ai ka Bete nui o kn Oihana Kinai Ahi o Honoluiu nei, i loaa mai nei maluna o ka mokuahi "i(!aiio," aia mawaena o ka Halo Halawai o ka Puaii Kinai Ahi Helu 2 a ine ka Haie Halawai o ka Puali Huka me Alapii. . L_/ La hookohu aku ka Oihana Kulaiaina ia- J. L. Naili, i Luna Haawi Palapala Mare no ka apana o Kooiaupoko, mai ka la 1.3 aku o iuiai, a e lawelnwe ia oihuna e like me ka maikai una i ike ai he kupono uo ka poinaikai o ka iehuiehu. CT Ma ka nuina la Poaha iho nei, ua hoio aku ia ka moku kiapa -ComeUi M ma kona aia heio moana e hiki aku ai ma ke awa o Kapalakiko. Ua hoopihaia kona kin° 1 na Hawaii nei, e ha ke ko paa maiakeke, puiu a peia aku. He oiaio, ke pii nei no ke kaiepa ana mawaena o kakou a tne Amenka Huipuia. Kuai Kldala.—o keia moku kuna o ka Elemakule haoie i haia e aku la i ka make oia kahi moku e hoiohoio nei i Hanalei, Kauai ina ka inoa "Nonoulaula," i keia la e kuai Kuf.iaiaia aku ma i a i ka poe make make mai. Peia ka hooiaha ana a ka Luna Kuda!a, mamuli o ka hoapono ana mai a ka Lunahooponopono Waiwai o ka mea i ma |ke, oiao W. C. ParkeEs n . | Alanui Moi e unll a NF.i.-Ua ikeihomaikou i na ia mua o keia pule, ke uhiia iho ; «ei kan; «namua iho o ka pa Hale Alii me 1 na >!u!i akoakoa i hele a okaoka ; a ke na jlo iho la na one eieele. He oiaio anei ka i matkai o kera mau akoakoa okaoka, e uhiia ; mo ne: maiuna o ke one e!ee!e ? K m "k * jana anei ke aianui ma ia hana ana? ° l ** ; .Ma ka nupepe, .. Ke Au 0({01 „ , » pule. ua ik« iho makou i ke k a „;, ! I* "° opa '. ° ka ,nake o kekahi kan a ° |ka Hawaii ma Vanekouva, panalaau o Beri' | wnm ma ka He ma „ Amenka Huipui a nn • kona aha ana ia ? Ke hoomanao nei'Lkou !' ko mi,lio,l lol " ! ina o ua kanal» ;» ta w». >»w« lllki 'leeiki, ke kumu o kona hookolokoloia nn hoo l" ,a - Aka.ma keia nupepa ' p ? i Kakua ka mea i hoohewaia 0 j popo oie ka iiewa ana i hana ā ' lll a °" j Maha paha „ keia kanaka ho„k k' 1 mak°Ui l..ia nei, n | ile nh hoj hookahl »0 e ole- ; h na L ,nsM,aWaii - O |maluua UI w? Ao!e [llao ° 0 0 po °" ka make
}' tt I {\' :.r \y/. — l ;><- ' *•'•" '■- » r -' 1 "•■»"*» *-:?» po; • H ! - - r,- . Oki htpsh% fifU3 r c u*» r, ■ ]r i>m sc ; 3i 3 . i *ī '•"ii. rr.nk f rr,ikc 5 ~r , shi 'irr*?ko har«aha. T*oo- ' v 'o <-v k* h>,? r.:«? ir rrv«--u iT:3k>- h. .V , i rr iki rrsr,i ;'- ; o ; n.rrj :3. ua k" 1 .?». :*! -i ka aWi rr»ahsa?» 3ci r<uj ih^; i-i r,";k : ; o k ; 4 r;K'.t ?•*.•: :ji ! 3i. a hy. ;n ??<••%— no:/?- —U* ?kc ::ho ?rs«'h«.ti. -ma i»* kr f -n ana aku ako kaai 'Ks j ke ah.ahi iho nct. i ka hoi ana ;iku o r;tau k«r.k» o ke Kah Kj. h an*ip f jic o\S s:!-jko. ka oh: 4 ni o Mr. Her.«r: M. V» sr:i r t rr.« n-*« tn»knm*ka Hawii:. es? f- : 'i» 3i-it;l i o ame r»i wah; e f - — Ms!unt ho kc kona ' Nel: i ho!o al,sj .-31 j L3h*im, « hoi aku ai kekahi m.'i'i kup* « ka uk* $u ano o Kaukaweh me ni k<)p.3 ' no «» >:.i 1:»» o kri Malu Ulu o Lk:!p. Māu ia m k* j»hcah» ninia e hwhwi ae. I K r M'" K *'la ;īava: no H;lo. —Mi ka h«*.;<> au* nft a ke kana lii'.nii '-Pi'inh:' s k l- ' aw.i o H:io. ui ioh<? inii mnkou. oko '1 II»3 k st:i ik-'i O k-i i* W<:i.»W«r!l k;k:\i o K.il.' i.'-in-i. a he.e .*«ku ne; i Lihai-h-'t, '• hoi wi ni s i jke Hawan, o;a o A. Nnpuaiko, u.\ h:«i i :»ku 'i i k i aien ••m > «••. jj, ... e i.oh'» k'i 'ti .1 k'_t< i hiole a- n-:.» k-"* Ku! \ \ »?•,.■» Keui *--ir«e o H»;o. ina i.---: o W. L i t nku i .\jnerik\s li . ; e h«-c»i i k»i ai i kar»i ike. Ma- h '." ". >'»\ w>r —l i ike iho mikou i !:■ ••< i:iiu )t u:i UoiīiO h*»u he mau k;».iL imh .i !., i k'-kiii i hmai knik.im »hi- !.'■ i, K'! v\ 'io, e .'iiak:u;,*t iiei. e na kaika- ».. r.f 1 >:r; »tnu, t:.;i k-'t :ke namu, huopono- ;■ !;•' ni(T n ; "'i nku. Kr hina nei hoi ka j.i i? ao. r ii.i k:;; V.ir?: ihfne a pau o ia kuhf i r;<:;.n m■;ku.ih:;»e hooulu Lahui no ko ! ;... 'i ;t l'i l l..;n:»u liiO. k*a ;;,\rK. —Ma k.i hora S o k i ; i }'u:iUnia aku nn i haia, lulai 9. inaio- ! j.o o ki' k( <:na o ka Haie nami o K i M».m H.inoh.-ino C. li. J»ihopa, tna Hale--' ;»i»:i!,i, uo liiioimii.i m;i ka m;ire hanohano p. ii o keia t4a K-.v. H. H. I'an-ka, oG. li. Iv una me M:*s S imt Kapu Kniuna, kekaiii • > ii.i pua mai'in.ie o keia kaona. Ke lana nei ko unakou manao, e hoio malie ko laua ' moku ma ke kai lana inalie o k«i noho ana k.ine ;t w.ihine. I'a aī.na ma Alam.i K.mma.—Ma ka } J oaha *»ku nei u k*a hfl>«-ti*jma i kuuewa aku la, uaj kuiii kuUalaia aku ka pei aiua o W.L. Green ma Alanui Kmma. oia keia pa ma Waikiki' iho o Ua pa o ke Knmn Ala Wnhme K. Kee-; likoiani. L'a iiio aku ua pa l.i ia T. 11. 1 l>avies, no na poohina he 55.100. Oke kumukuai oia pa paha mamua, tna kalli o umi tau.v;»ni dala, aka. ma ke kuai hopu una, ua ' liala ioa iho i lalo, me he mea la ma ka ha- j paiua o ke kumukuai mua. ! Ua makk aku la.—Ma ka wanaao la Sal>ati aku nei i hala, ua ku mai la na lima j im nemene ole o ka enemi hope o ke kanaka,; ia Frank .Krtiiier, hnoie olelo e hoohainu kope ma ka Hale hooinu kope ma na kihi o na ; Alanui moiwahine ame Nuuauu. He hao!c oia ī noho loihi ma Honolulu nei, a 1 la-' una hot me na kanaka he lehulehu me ka oluolu. Ua alohaia hoi no kona aknhai ma- ; oli. He makahiki aenei ao\ \ hala, ua holo oku o»a i kona nina hamui, e ike i kona mau kini makamaka e noho ana ma ia leapa oka honua. 1 kona hoi ana mai, ua hapai ; hou oia i kana hnna me kona hoa hui. Ma ka la i hniia maluna, laweia nku la in e ka innke. Ma ka auina la Poakahi, ua laweia ; nku kona kino kupapau ma Nuuanu e kanu ai. | Ia:u? maiuna uou takk.—E olioli nuanei kakou. a e hauoli nu» hoi, ke ike a ke lohe aku hoi, nia o ko kakou pue makamaka }>ake, e noho malihini a e noho kamnaina nei mawaena o kakou, mamuli o ka punna ana ae oko lakou Kahu Hniolelo Palie, He pono e haawia kokua aku kakou i ka kakou mau hapaumi no ko ke Akua nupum." Aia hoi. ua hookupu koke iho lukou ma ka po £>altati iho nei, oiai lakou e akoakoa nna ma ke anaina haipule ia wa. Aole i manno ko lakou Alakai e hookupu koke, nka, niakemake oia e hoolaha aku no kekahi Sabati e ae, aka, e olelo mai ana kekahi poe, ua ma-■ kaukau no lakou e hookupu koke. la hookupu nna, ua kokoke e aiwa elala ; a keia Sakm ae, hookupu aloha mai kahi poe. Ke hikiwiuwe nei ka holo ana o ka olelo mana a ke Akua iloko o keia poe, a he wa p»ke!e i koe. e ike auanei kakou, aia he mau hun ohaha maikai kekahi e puka mai ana mailoko mai o lakou. Waiwai o Mes. Nakua^a.—Ma ka Poakahi ai me ka Poalua iho nei, ua hoikeia na olelo 'ike a kela a me keīa aoao, e hoike ann. no ka lilo nua o Kaaoaopa wahioe, nona na makahiki he kanaha a oi ae, i kaikamahine hanai na Puhalahua a meNakuapa, mamua iiku o ka makahiki i hanaia ai ke Kanawai no ka hookama keiki *na. Ma ia wahi ka hoopaapaa noi ana a me ka wehewehe ana oma olelo ana loio. Ua haea mua ia no keia liihia imua oka Lunnkanawai Kiekie ma ko Keena, a ua hooleia ka iilo aoa o keia wahioe i kaikamahine hanai na Puhalahua a me Nakuapa, noiaila, ua oni na Loio o keiui kaikamahine, e hoopii loa ae imua o opu lehulehu he umikumamalua. Ma ka auina ia Poalua iho nei, ua puka nmi ka poe Jure, a haawī mai ia i ka lnkou oielo hooholo, e aponoaku I ka lUoaua o Kaoaojwt i kaikamahine hanaī na Puhalahua .i me Nakmapa, niamua aku o ka wm Kanawai oie. Nolaih, e lli io ana paha ka pommkai maluna o keia kaiksmahme. Eia i»a kt»kua a me na Loio nana i hooiknika i keia hihia uui, o W. 0. Acto, D. B. Mahoe, a me A. Keohokuloie.
—" Mj V.'. \x \\\k ' ; : r.--:, -i : f.: %'k'i k-? *• Ko"P3 ke*." :*. *m r~; *j i 3 7*-» '« ■* r,%ti m-a Ke.". -s n;? Ki"i. L" i "*•*« '-••". H••-♦•. } Kvuh t r.* i n? k'-i ai;; vnb;'w. «53W. y Ksn: ki. K*v*\z■>.*>* 0 k* P*_M a ki ohu-i kj.r;ska h<-: e anee ar;i o ka o:',-: -:. K: j,"a "MATrsiian/'—Mi k-i Pc~i!ui ;ho r,e:. us k7ii :a aka kc;t Kiipi ra*;ttoit .!>?, u (.. A. W rat. no m i fc»? Kono tius3r.:. a «,i Ulo !<j.i aku ia iakou. O keia no k.3 moku nani i kii .%ka eei i na kmaki Manihiki ma ra nivkup-jni o Mamhīki r,n. U.i ps r J ka rnhi ke fcs.>pi k.inaka ana oui KKka r;ei. e h';!o nī iho o ki h"»e Hawa?i. Kami xaa ri-r: Au^n.—l ke;a mau !a, ui p.j !e ho'. ka ikeia mai o kahi kaa iio hoo<ns-; rs!. : mui. Ua p<au faha ko-aa paahana heu ana p,m no ka mea. ma ka Poakoiu iho r>-:. ui ike :bo makou i kahi kaa me ka pnhu nu: ma;una iho. e k.iu ana kahi hae u!at;!a. a kuf.l.i£.i ko:-»••-» i\ iuo h. Pau ka p.iha auaoei kona ho-:*-k.ikihv.'e ana mai. ke pau !i koni *.vahi p- ike kuu'aiain. Heaha la ke kumu ? K:i i makanaia. —Ma ka nuina U Pea'ua iho nei, ua haawi makanaia nku i ka Moi K'imehameha V.. e ke Kanikeh Fnrani hou e n.;ho npi, ke kii o ka Moiwohin" n ka Krncr-eri o ke Aupuni Mikua o Far»ni. He kn k-n ua penaia e k'.'kihi n:v.i kakau a pena ku kauinna oke nupuni o Far.uti. E kaui-i ae ana p.iha keia kii ma kahi kupono i ka |oe maka hanohano e makaikai aku <»i. —— Ke Kuaina o Mam.— l keia hebedoma aku nei, ua holo hou mai ke kianina o ka mokupuni o Maui ira ke aio ai;i o Honeiulu nei, no kekaln mea paha i pili ma kana huna, n no kekahi kumu eae paha. Ma ka huli hoi ana nku o ke kuna "No:i Mela" i . ke ahiahi Poakahi iiio nei, ua hu!i hoi aku lia i kona home malu uiu o Lele, i pe;thi niau la e ke aheahe makani he Aa. N a .'ioku I'hpa.—Ma ka la S. 11 n me l'J 0 kvia malama, ua hooiakoia mai keia kuianakauhale a o keia pae niua hoiookoa paha 1 na Utau hale auo haoie, e ltke me ke nno hou o keia wa, mamuii o ke ku ana mai o na moku papa mai na aina papa mai e lawe mau ia inai nei i o kakou nei. E\ ae no ka ke au mai nei ika moana kekahi inoku ! ■ hou o keia ano no, he lawe p:\pa mai a me na lako hale e ae. — ; Kau Jiuue o Ho.nolulu.—Elua mnu hi-j . hia nno nui i hookolokoloia iho nei e ka Aha Jure o Honolulu nei, oia ka hihia nui loa o \Ji. M. Kahalewni, no ka hoike hoopunipuni, mai ka Aha Hoomalu mai. Ua honhewaia oia, a ua hoopii hou nae imua o na Lunakanawai ekolu. Oka lua ona hihia nui, o ka hlo a me ka lilo ole ana o Kaaoaopa i i kaikamahme hanai na Puhalahua a me Nai kuapa. Ma ka noonoo ana ona Jure, ua ! hooholo iho lakou ma ke ano kahiko, he ; kaikamahine hanai io no o Kaoaop?\. Ike alu ana.—Ma ka hora 11 oke kakahiaka Poaono nku nei i hala, ua hele aku ke Kanikela Faran\ hou, i ukali pu īa e ke Knkauolelo a ke Kanikela mua i hoi aku, e ike i ka Moi, a e hoike aku hoi i kona palapala hookohu Kanikela mai ka Moi mni, ka Emepera o Farani. Na ke Kakauolelo i hoolauna nku i ka Moi, a ua waiho aku oia he mau olelo i ka Moi, a ua oluoiu hoi i ko knkou Moi, ka pane pokole ana aku iaia ma na huaolelo kupono no ka noho aloha pu ana o ko kakou Aupuni me ke Aupuni o Far.ini. | Papaia na kanaka Hawaii.—Ua ihe iho makou nia ka puka o na hale kuelala, ua ka- . kauia ma nn Papa Eleele, he mnu hua olelo inaoii, e papa ana i na knnaka Hawaii a j\au e komo nna maloko o na hale kutlala, a koho paha i kekahi mau mea. me knhi moni oie ka ini pakeke. No ka mea hoi, i kekahi wa pnha mnmua iho nei, ua koho kekahi mau kanaka i kekohi mau wniwai, me ka waiho mai n hiki i kekahi la ae kii mai. Ika hoi ana no i kauhnle, ao ka hoi loa nku la no ia a hinmoe, rce ka hoomnnao oie nae i na mea ana i koho mahaoi ai, a waiho wnle na waiwai ma ka Hnle Kudain. Nolaila, o na kanakn a pau e koho ana i kekahi mau mea kudnla, e hoomakaukau ! mua no ka |H>no o pa auanei i ka leo, a loaa ! ka mai he hiNhila. . j Ua hala he Li nakanawai.—Ma ka hora | 5 a me ka hapa o ke ahiahi la Sabati īho ! nei, hanlele mai h i keia ola ana, ka mea i j Mahaloia J. W. Kea, ka Lunakanawai Apa-1 na ma Koolaupoko, ma kona home noho ma ! Kaneohe. No kekahi mau malanm i hala, ua loohia oia i ka mai he opuohao. Malalo o ■a lapaau ana a Ehu kekahi kahuna Hawaū i iona ole ka Palapala Ae Lapaau, i lapnauia ai oia a'make wale aku la. Ake hopohopo i nei nae makou, ina paha e hopuia, a hopko-i lokoloia kela kahuno, no ka lapaau me ka I ae ole ia. He kanaka oluolu, akahai a hookipa malihiui hoi ua mea Mahaloia la i ha. la aku I». He kauaka no hoi i mahaioia e na mea a pau i ike a i launa pu me ia. He i oiaio, ua hala aku ia oia i kahi mau o ka : honua ne\, aka, o kana mau hana ma keia ao, ina he pono, ke waiho nei oia i kia hoomanao nona. Ua pau kana hookolokolo ana i na hewa o kanaka ina keia ao, aua komo i aku la oia ma kahi e, a ma ia wahi e hookolokoloia mai ai oia e ka Lunakanawai Nut, ke hiki niai ka la ana i makemake ai e hookoiokolo iko keao nei. Ma ke ahiahi Poakahi ibo nei, ua maneleia kona kino kufk«pau ma ka hale 'ua, kahi e waihoia aku ai ke ktuo lepo, a hui aku ka lepo me ka lepo. He oinio, he makamaka aloha oia, a he hoalauna knpono. aka, ua kii mai h uo kona Mēa nma i h*na, a ua lawe aku ia. AKv ha ino oia a me kj \mc i hooneleia i kn makua ti'e.
1 .. .... , . , - , l r - - • • ! =. » i • ■ - i . ■ i , - *< : ',* r 5»"» r -r ; -i i»- • '. * i; . .\ Hvn-f-V.3 n? : , * r. :' :■ i >. . *. -'. x \ •* i :: * r ' :• : r. •" •» r.n k* *vn o H,'. a .*a. minope >-< ki h; n:v o *i 'i ne; o k"?;s ;-■«>». k?snuni'i ani :,;i -Pi-nh:" dcī nia ka uipi * r.-:-j. Au's?a aku ua mo'iU 3 c 1-" ; U ka ' Ncti ' paha. OW3i '* ? f]£ £7LA Ko7.—l"a lonolono VTib mii rrako'J. e hoah ana m makua mea kei* ki o k,i .? i ku':i haoU kookoa miU''a, i ao'.i a-i k"i Ukou mia keiki tna kn o!e!o nimu o ka aina, a i hik? a; hoi i ka U»>a rm keikī ke naae pokoie mai. mamua o ka hei«» ioa ana aku i na wahi i o ka U-3 ioa aku. Ke hauoii nei makou e loaa he kurnu kapono r.o ke ao ana maiaiU. a hoomauao kuponoia na keiki a oukou. Ke hcp-:'hcro nei nae mikou no ka hapa o ka poe kupono. £7* L a ike iho makoJ maiokoo ka Aoao 4 o !;a nupepa hao'e o ke Aupuni, i kekahi moo:t\'o, he hapalua ko'imu ka ioihi ; a o ka hoo?naka an t o na huao'eio a pau, me ka S \va!e n'o. Aoie e lona ana kaknhi huaolelo maioko o ia:ia, u.i hoomakaia ka hua mua me kekahi hua Pi-a-pa e ae. aka. he S wai° no. Ao.e no paha e hoio pono ana kekahi ; Mooltio lia\vai. ke hoonnkaia na hua mna o ka hua olelo <ne ka hua hook ihi, ina paha he I\, ii. O a p-?!a aku. ina paha e loaa, he mea paikiki no kj. Ua hila aku ke kiaaina o nei a ni-3 kana wahine e hou'uoiu ia laua iho ma ka Ehukai o l'uaena, i kekahi ia o kei-i puie, a ua n-heiohea waie mai makou, aol« no e liui;u aku ana a hoi mai. .Muln no paha o hoi niai i ka I'nakahi, no ko kaii i ka m*v lihiin aia e heie mai nei, ina hoi e hiki io mai ana, e like me ka inno. | Ke ano o Ho.nolulu .nei.—E:a no o Ho-| nolulu nei iioko o ka ei.aena a ka la. Aohe ! he mea hala ia no keia kuianakauhale. He mau kuaua no hoi ke ikeia aku nei ma na : kuahiwi a ma na awawa uliuli, aka, aoie : nae i nee loa mai kela mau kuaua makai 1 nei, kahi a ka iehulehu e noho nei iloko o| ka īkiikia me ka wela. He makahiki papaa la loa 10 no paha keia, e like me ka uwaio i e loheia mai nei ma o a maanei o ka aina. | He ano e ke au a me ka noho ana o keia j wa. Healia la auanei ka mea e liiki mai ana inahope o keia papaa la ana ? He mau moku ekaluanei. — Heelua mau ; moku ano nui a ke kulanakauhale e kaupu | nui ioa nku nei. O ke keiki Alii maluna | 0 kona moku Uaua "eialaiea" a me ka mo- ! kuahi kaun Ainerika Huipuia "Pensac®la" | me ke Kuhina Amerika hou no ke alo Alii! 0 Honolulu nei malunaona. O keia mau la e hele nei, o ia no na la a ka lehulehu i | i manao loa ai e hiki mai ana, aka, aole nae i he hiohiona o ko laua hiki inai. I i O ko makou makamaka o kela aoao mai o\ kapaalanui, ''Ke Au Kahuli," ua lili a ua i hoino loa ia makou no kekahi kuhikuhi a i makou maloko o ko makou manao pepa oj ka la 3 o lulai nei no na mea e pili ana i na j Hoike Kula o Kono nei e like menei maialo j iho. | "Eia kekahi hoohalahala, ma kekahi mau j ninau, he hana e ka kekahi e ao ai, a he ha- I na e ka kekahi, nlaila o na loaa, aohe like. | Pono nnei pela e kapulu pu ai ke Kahu? Ke i hoomanao ae nei makou i ko J. Fuller; Esq.. | wa e noho Kahukula ana no keia Apana. I j kekahi mau ia o ka malama, ua houluulu i mni kela i na kumu, a ua kula pakahi ma; kekahi mau ninau, a ua hoikeikeia ke ala- j nui eahi a lakou e hana ai i na ninau. a ioaa i e like me ka haina. I kekahi \va hoi, ua i haawi oia i kekahi mau rula e no aku ai j na kumu, a ma ia hana ana aku a na kumu,' ja holo ka hana ma na kula. Ina pela no | keia e 1010 ai, alaila, ua ahona no e aweawe ] ne i ka naauao. a hoi aku i Waimea." ; Ke hoole mnka ewaewa mai nei ke Aupuni,' ma o J. M. Kapena la, "O J. Falier, E?jj.,' lie haole makaukau ole ia ina ka oielo Ha-• waii, e kupono ai i ke ao ana i na kumu,; ma kekahi mau ninau." O ke aha la ka i ike oie i ka ole'o Hawaii, o J. Fulier, 0 ka : unuhi ole ana anei i ke Kumu mua ano ; hou a na keiki Hawaii e aoia nei? O ka hoononopono o!e ana anei i ka Nupepa Aupuni. Ka Hae Hawaii ?" O wai ia ka mea 01 loa, o ko kou waha anei, o ka mea anei e hoike mai ana, he makaukau io kooa i kn olelo Hawaii ? Kup\naha ka manao pepa o ke kukulu ana pela. a hoole i ka mea ike i! mea naaupo a hawawa. Ke hooia mai nei o J. D. Opunui, he kumukula kahiko no Ka ■ waiahao. he kanaka makaukau o J, Fulier, a mamuli o kana mau hana ma kekahi mau i ninau huinahelu a helunaau i hahai nku j n i kona wa. E mihi a e kaiaia.' - i ———. r Maui. ; Ahahui mele Lahaina.—Ala ka po ol ka ia 7 o lulai nei, ua meleia he mau hime-i ni e ka Ahahu» Meie o Wainee maloko o ial luakini no ka pomaikii o ka luakioi. Ua l «neleia na himem e like me ka maikai a me ke kani i oi ae mamua o oa mea i ike mau ! ia ma na kuaaina. — j Make ma ka j:oa?<a.—O'a oleloia, oa ma« ke ir.a ka moana. mawena o Maui a meMolokai, he eiua mau kanaka maiona o na waa, i Mai HAwaii !oa mai o Waipio keia mau Ha. ; waii maiuna o na waa kaulua, e hoi ana i Moiokai ko kua aina kaiuaaina. Ua pae mua laua ma Lahaina, a i ko iaua hoi ana aku i Molokaī. maiaila bua i poino ai. Ao» ■ ie i ikeia ko Saua heana a hiki i kehi la. Ua s pae na waa ī Molokai, n o na kino ua na!owale. Aia maloko o ka Mr. Z. Poii i hoo«i lahaia ma ka p€j?4 o keia la, he wahi moole-' h iki no laua. i |
ii i luake ana o Hr. J. Kta. mke : M r. j. W, Krs. K~n-eehe. n ki ,i i I o k-n-i L'iniki* r .im; Apana o-t kt Apini o Ko*iv;r*> *!\ o ks rr7o'*ts|v«ns o o*ha n-e», eo na mikah: fo f -> a oi se. He hoaharsan o?a ; .-:Vo o l-i eka:es'ra o ka Haku. A t ka narti aku 5 kma tnau hana, ua ku ta»a n* av : oni o ke kan.ika p«>no. Ma ka Oihim Lunikiniwa:, ui hoopoaopono cra ī na mea a pAU e iike me ka haawina o ka ike i loaa iiia. Ua ma ann pono oia i ke a 'r.a3*.v : i i ke kaulike iwaena o na kanaka. A";es? i;ke m« ka kekahi poe. he hooko'oko!o a aku ia hai ; aka, oia no nae ke uhai mau 1 ke Kaiuwai. Ao!e pe'a o Mr. Kea. Ua ma'ama mau oia i na Kanawai a pu o k"3 aina a me na ru'.a o ka noho am Karis:iano kekahi, Nolaila. ua mahilo ia oia. a «ra makemake nui ia e ka poe maikai kani mau hana. He kanaka hoowahawaha !oa o Kea i ka ona a me n.\ hewa e ae a kekahi poe e ma« kemake nui nei. He kanaka m:kioi ma ka hana. He ikaika i ka mahiai a i ka iawawaii. a ma ia mea, he alakai kupono osa no ka lehuiehu o kona apana. Hekanaka n!eha ' oia i ka poe opiopio ; a he nui na keikikane . i i.iwe la e la e noho iloko o kon i oiu'.nn, a nana no i ao aku ia iakou me ke alakai aku i lioko o na hana pono. He mau maknhiki ; kona hoomanawanui ana i ke ao aku i ko Kaneehe poe i ka himeni, a ua ike ia ka j hua maikai o kana hana iwaena o ko Koo- i !au poe. | He kanaka o Kea i malama i ka pono o ; ke Akua. Ao'.e waiho wale ia kona noho : ma ka liale o ke Akua i ka la Sabati. He-; ; le mau oia iUila me kona ohana. Ua ku- j ; p.\a oi.i ma ka Pono, e like me kona ike he : pono. Aoie hoi ma na mea i ike maka ia i wale no ko Kea hoopono ana. Ma na mea ! liilii, na mea i hunaia mai na maka aku o i ka lehulehu, ua hooikaika oia e hana pono. ; Ua malama ia ka pule ohana ma kona hale. ; Pomaikai ke Aupuni a me ka lehulehu ke ! loaa kona panihukahuka e like me ka mea i i hala. A e pomaikai ona hoi kona paniha- ■ kahaka ke hoohalike oia me Kea, ke kanaka ; hana pono. | Ma ko kakou noonoo ana i ka hopena o ka mea i make, ua loaa keia mau manao : I. Aohe pono ke waiho aku i ko kakou | ola kino iloko o na lima o ka mea hawawa ja naaupo, nana e lapaau. He kanaka opio- ; pio o Kea, ka mea i make. Aohe i hiki pono aku i ka palena o ke ola ana, ma ko ! kakou nana ana aku. He konaka kino nui a iknika no hoi. Eia nae, ua make e iloko :o ka hapa o kona mau makahiki. He mau ! inahina kona moe ana i ka mat. lioko nae o kona mau mahina i mai ai, aole oia i haI lawai me ke kahuna lapaau kupono, a lapajauia, a make aku la. Ua koi ia oia e hoi mai i Honolulu nei e imi i ke ola, nole nae ; i liiki. O kona mea nana i lapaau, he wahi kannka hawawa no Kona, Hawaii, o Ehu kona inoa. Ua ike ko Hawaii iaia, a ua hoowahawaha. I Honolulu nei kahi ana i kukulu ai i kana mau hana hoopunipum, a ipelnpela no hoi ; ua hnhai kekahi poe iaia, 'a ua hoohoka ia lakou. A hele aku nei ia ; i Koolau, loaa ka mai o Kea, o kona haule no ia iloko o ke kuhihewa, a o ka make ka hope. Aole au e i ana he ola ko Kea ina he mea akamai ke kahuna nana e lapaau. He mai kahi e ola nna, a he mai no hoi kahi aole e ola ana i na kahuna a pau o ke ao nei. Eia nae ka'u e olelo paka nei, me ke kanalua ole; aole po)io i kanaka liaieaii e h'iawi i ko lakou kiiio i ka poe 7iaaupo a koopumpuai e la]Ki<:iu. Ke manao nei ou, ua hoopokole in na makahiki o Kea ma ka hana naaupo ana. He pono i ko Knneohe poe e hookaawale loa ia lakou iho mai na hana naaupo ae a Ehu. A he pono i ua Ehu nei e waiho aku i ka oihana lapaau, e hoi aku i kona wahi a i ka mahiai—ke kanu kalo, ka pue uwala, kanu maia, hanai moa, a pela aku. 0 ka hana ia e pono ni ka aina, a e maona ai ke kanaka. E waiho ka oihana lapaau na ka poe i ao ia ma ia mea. 11. O ka make ana o ke kanaka pono, he j poino ia no ka Lahui. I keia wa, ke hoonee oku nei ka Lahui laia ibo i ke kahua o! na lahui m3kua o ka honua nei. Ke imi j ikaika loa nei na kanaka i na inea hou a! me na mea ano e. Ke imi ikaika nei ke-} kahi poe i na hana apiki. He ikaika loa ke \ au e huki ana i ka Lahui ilalo. .\o!aila, | he nui loa ka waiwai o keia aina iioko o na I kanaka pono. 0 hkou na kia nana e hoo. j paa a hoomau i " Ke ta o ka aina." Ao- j he o ka pono a kahi poe e hana nui nei, o} ka iiio i heahanau ekalesia, a ikaika ka wa i ha i ka olelo iloko o na hale halawai; aia a heie iwaho o ka halepule, he noho palaualelo wale iho no, he piha i ka hookamani me na hana lapuwale a pau. Aohe oia ka poe pono e pono ai keia ama. Aka, 0 ka pono io e ulu ana mai loko ae o ka naau maikai. Oīa ka pono e ola ai ka aioa. Oia no ko Kea ano. A i ka wa e make ai ka poe o ia ano, he poino no ia no ka La- i hui a pau. | Ina e make ke kanaka lapuwale, he kupa. piu uwe ole ia kela. Aohe mea minamina mia; no ka mea, ua ikeia he lapuwaie. Ina 1 makemake kekahi e malama maikai ia kona inoa mahope o kona make ana, a e lilo ia i mea mahaloia. a i mea ala iwaena o ka poe o!j, alaila, e maiama ia i ka pono, a aoie oia e hoooeie ia. Ina oe e inaiama i ka puno i ko wa e ola nei, alaiia, na ka pono e malama i kou inoa maikai mahope ihoo kou make ana. 111. Eia kekahi manao. E mako am k.v kou a O i>e e ka »nea e heluhelu ana i keia, a owau hoi ka mea e kakau nei, e hele ana kiua mi ke aia e hiki aku ai i ka
r:;v: -7;z: ?.'■•>: i* o k r; A ī h;*", %k y 2 2* :'t;ij. 0*1! k-t rr : \ na?u. e a'* kaua a i keia hrn ? < > naaaa'.> ioa n-a k*- nf, ru r.-* i h-:om>. kauj mua no kv~A •, \ <e &■%**? Ina ke i kvt air« maiih<ai me ka heomkaukau e'e iho mam«a, oielo k~skeu he naacp> o'-s. E?i nae ke he;e nei ī!.\ kaaika a pau %o j kela ao pau ole. He kaka;kahi nae kt pee 5 h«?o(naka.ukau mua ; oo ra hele ans. Elaa huakai nuī e heie mau neī i kela ao mau !oa, iluna i ka iani i ke o(a enau ioa kekahi. a iiaiio i k* po kekahi. E Ka makamaka. mahea «? o k?*a ia.au haa- • kai elua .' j -ina ka make ke kh mai, | Aohe mea e pile ae. j He Uma mana no ; ! Kn mai e Uwo mt ke ae, ? A i o!e e< e nukaukau, j E iawe i ka po." j E na hoa'loha o'u, ke noi aku nei au ma ! ka inea o Kris:o. e noonoo oukou i kooukou hopena. Mai hokai wale oukou ike ola nui a ke Akua i haawi mai ai ii kakou iloko o kana Keiki Hiwahiwa oie>u. Uahikimaika hewa :ioko o ke ao nei. a maiioko mai o kn , he;va ua hoopuka ia tn\t ka make. Aka,no ke aloha nui o ko k.>kou Maku.i iloko o ka Lani. ua ha:wi h hk-.i ke Ka'.ihala e ola ai ka poe manaoio. E kuu hoa iaweha.'a, e ; pnu'e'e kaua ia Kr:sto atio. "E huli e kanaka auawana nei. | ) Noheu la ka /xaua e he!e ikapo ? ! I Mahea hi ke kino e pomaikai ai, ; Ke lilu Ka uhane a make mau no ?" | | Ke noi «lei nu ika poe a pau e halawai; ; ana rr.e keia mau manao. e hoio iloko o ka : i Puuhonua e o!ai. " Aia iloko o lesu Kristo| j ke oia mau loa." Me ke aioha. ( Kaiiu. j Honolulu. lulai 14, 1569.