Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 39, 25 September 1869 — Ka Nupepa Kuokoa. HE KAAO NO KAULANI. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HE KAAO NO KAULANI.

I\e (ni{)ucu o ka uka wuokele o hawuiA i/u i lluilua, Kuuai, a mc ka- ; nu i>vc manio aku. lioOl'L'KAlA E SAMI'EI»A KaI'OIIL. ] IIKMJ 2. ! (Miimuli <> kr kono nn:i nuii a kaU'hulehuehoo]'UKU i Kuao a iuoolelo Ilawaii a luiole īua ko ka-; k«»u nup<'pa, a 110 ka nieii hui, 110 ka lohulehu ka: uu|'H'| '>t, nolaila, ua ao aku uuikou e hooj»ukaiaj ko Kaao lluwaii malalo iho uoi. Akn, ke noinei; makou, o na oh'h.» uiaaUa a 111« na olelo hoonui- | naLuuiui o ka wa kahiko, aole uo ia he iue;i na; kakou u mauaoio aku ui; he hoike ana ia i ke! ano I:ujm.) lon o ko kakou lahui i kela \va. 0 ini| hewa a mo na olelo pelap«-la, e kapae loaaku ka ! haku Kaao ia mea uiai kona kakau anauiai.] I Ia wa, liolo aku la o Kapalama, a kiei nku la ia loko o ka hale, aia ka lie kaikauiuhine ui a nnni hoi. luin nae i ike aku ai, haule pulm iho la oia ilalo no ka eehia, a wniho a tnake iho la. A i-ke (nai la o Iloiiuuliuli, aia o Kapalama .e wai'ho a make m»i B»n, n haohno iho la oia i ke kumu o ia mea. laia nae i hookokoke aku ai ma knhi o ka wahine e waiho ana, aia ka ua maule loa no. Lomilomi iho la oia, a pi hoi i ka wai. O ka wai o ko lomi, o ka wai o ka lomi a pohala ae la 0 Kapalama. i\inau iho o Ilonouliuli, {< lleaha ihoj uei keia ou ?" 1 mai hoi o Kapaiama, 4, llenha mai ka hoi kau, o ia hele ana'ku nei no hoi paha o'u a ku i kn puka, a i kiei uku kuu hana,eia ka ua kua kannka ka moopuna a kaua, a oia no kai kohea mni nei ia kaua e komo aku. Nana aku no hoi naiīi lauua ole. Ia ike ona aku! hoi o'u, a aui mai e kahea uku ia oe, o ke poniniu ue la no pnha ia o ko'u mnui maka, eia ka ua houie a make iho nei au. Ina paha o keia poino ana iho nei o'u a ua liele loa oe i kahi e, ina paha ua ike ole oe ia'u." A pau ae ia ka laua kamailio ana no ka make a me ke olu ana, alaila, konio aku la laua iloko o ka hale, a ike aku la 1 ua kaikamuhiue nei, a o ka hikimua no; hoi ia o ko iaua ike mua ana iaia ma ke| nno kanaka, oiai ua hnla nku la ke kino| nno hua u me ke kino ano moa, a he kino kanaka hoi kn laua e ike la ia wa, a ua hoopilikiaia ko Inun mau noonoo maikai e na hiohiona ono e o ka laua moopuna, oiai ua hoike nmi la ka nani hiwahiwa lua ole o ua kaikamahine nei a la-| ua e ike nei, no ka mea, aia hoi ma konai poo, ua hoopuniia e ka lei olenalena uli-l uli, i kapaia he **Haili M ka iooa« Ua ka-i maaina paha ka fioe iawaia moana o na j kai lipolipo i keia ano umhope o ka hiuj o kekahi i-a i kapaia he Gno ka inoa. j Mamua ae nae o kona lilo ana i anem kunaka, ua hoomoinoa mua no o Kapala-, nia i na pau o kela ano keia ano, a ua; makaukau e waie no i o la honua. A o| kekahi o pau aiia i hoolako mua ai,| oia no kana i Imokakua aku ai n»a hope, a ua like hoi kona wai h«xiluu mej ka welo ana ako a ka ia ili o ke kai, \ a kapa uku la i konu inoa o l,*epe*tinoa. j A eia ka mea kupanaha imua o kou? ike ana e wea * h« hiheiu ana, o ke ka-| mailio ana o kem keiki me ke anahuhi| ole o na la o ku iiolio ana mawaho o ko-^

nei pui;3[»a. aKa, no ivae h<>: kwkou i i ka n.o.i i koiii wa r h< <ri ruai rn uiai i!.ko inai o ka hui, e ike e \},(f pio iiiin no ; aiwaiwa loaaku ho» keia. alua kifio i ke kHuawulukumauiakahi. A maauiii hm. e nana ae k&kou t ke kamaih.n j u aua o ua kaikamahine nei me na kupuno. oiai wahi a ua m«»oj>una nei, "Akahi no paha olua a ike i kuu kino kanaka la : Eia la he kino eej>;*, a ua | īke inaka iho la 110 hoi olua i kahi i hoea mai ai o keia kino/ Ae mai la no hoi ' na ku{jtina. A la lakou no e kamailui 1 ana, ouo j>e la ua kaikamahino ne; i ka i-a. a olelo aku la i na kuj)una, U E liele j)aha au i ka lawaia i i-a na kakou Ka hele ana o Lepeamoa % ka lawaia i kuhakai—Kona hoi ana i ka hale me ka i-a.—Kona ike i ka hanau ana o kona muli oia o Kauilani. A mahope iho o ka j>au ana o ka lakou kamailio ann, hoi aku la na kupuna i ko lauamau hale (>akahi, no ka mea, he fiale okoa no ko Kapalama, a o Ilonouliuii, ; hoi aku la oia i ka M:ia, (he wahi kapu i na wahine wahi a kn poe kahiko, a o na kane wale no ka j>oe !;ujmno ia hale). \ koe wale iho no un kaikamahim; nei. iloko no hoi o ia u'a i naiie aliu ai oi;i ma na kapa kahakai o ia wah-i e kui oj>i- : hi, ako limu, oo heej)ali a me ke!a auo ia keia auo ia e loaa mai noa i kona lima. i laia uae e iho ana a aneane aku e hiki i kahakii, hoea aku la keia he wahi nliua, a nnna aku h» i k;ii, ike aku la nae oia i ka hai mai o ka nalu i ka ae one a me ! ka waiho laula mai o na kohola o ia kahakai. Holo kiki aku ia keia a ku nna i ka I ae one, hookunana ilio la keia', o ka hele |c lawaia, a o ka uu e heenalu. A mao--1 popo kona manao no ka hele inua e kaha ! nalu. Ia wa, wehe ae la oia i kona pa-u | mai kona puhaka ae, a au aku la e kaha : nalu, a o ka maka niua no hoi ia o kona j hee ana i ka nalu, nolaila, ua kupono io | paha ia kakou ke hoomanao ae i keia j mau wahi lalani mele i hakuia e Walia, | penei : | "Kuu hoa mai ka nalu muakan, j O kulana nalu a ke kaupu—e, ! 11 e upu nloha keia in oe - E Maholekinaukalani," &c. laia nei 110 nae e nanea ana i ka hooi paepae nalu, ike iho la oia i keia mau hee kulua e ou ana iluna o kahi pukoa, a make a lilo iaia nei, a waiho ana i kula. I wale iho la no ia, " Ka kuu mau wahi kupuna mau hee no hoi keia, noka mea, elua no hoi oUia a elua 110 hoi keia mau hee i loaa ia'u i kinohi." Iloomaka hou aku la oia e au, aka, ike e ilio la oia i ka maewa o keia mea i ka pai ia mai e ka nalu i ka ae kai, lalau iho la oia, eia ka he hee. I hou iho la I oia, w Ka ke okua hee 110 hoi keia." Hoihoi alui la no keia a waiho inka. Au hou aku la ua nei i ka hoopaepae nalu. A iaia e hoopaepae nalu ana, pae pu iho la oia me kekahi hee, a hiki i kahi i pau ni ka pae, ana, ike iho la oia i ke ka alo ana ae o keia | mea ma kona alo, t lalau nku ka hana, j eia no ka hoi he hee. " O ka'u hee 110 | hoi keia." Hoihoi aku la no hoi keia a waiho aku la ma kula. Hoopau keia i ka manao ana no ka nalu, a hele aku la ma ke ano lawuia. A mamuli o kona ano nuina, ua pii pa-ha mai na anokeia ano a ku ana ke ahua imua o ko ia nei alo. Haiihali aku la keia a hiki ma kahi i waiho ai na | i-a mua a me kahi pa-u ona. | Momoku mai la keia i ka pohuehue, a hana haawe iho la i inea e hiki ai keia mano i-a. Kakua ae la oia i kona pa-u, a liookomo no hoi i na aweawe ma kona mau poohiwi, a pii aku la a hiki ina kahi i ku ai o kauhale o lakou, me ke kauj maha i ka i-a, nolaila, ua kupono loa keī m wahi lalani mele ke hoopili aku penei, 11 Hoi luuluu i ke one o Hanakahi, ,, j A hiki keia i ka hale, a haa\vi aku la i 1 kana ukana i kona meu kupuna, me koi na hahai aku no hoi i ke ano o ua ia j mua t )oaa ai iaia. A ike na kupuna i | ka nui launa ole o ka i-a, ohoh iho la la--1 ua ine ka akena ana, a ua maa no hoi kaf kou nia ia ano mai kinohi mai a hik» i | kei» kau e nee nei. j Ua hooinau no hoi o Lepeanu»a ma ka ; hele mau nna i ka lawaia i na la a jmu a ! hala he nmu amhina. Aku, ina ia liope j iho, ike e aku Ia oia i ka hanau ana o ka : mea uona keia kaa<», oia hoi o Kauilani- ; nuikanakamuikoi, a he ike hope ka ka- : palama mamuli o ka hana hailona ana. I A maanm boi, e waiho ae kakou no * ke kauiailio aua uo Lepeamoa, a e huli

ne kas'..n e i.ana i ka lnr.au ana o KauiI:iri. a n-e k iu'i rn.i t rt t in-i Kau o, Ka h'inau ana o Kauil ini.—Ka ula ana o kona khio a iilo i kanaka makua—Ka ka makuakane olelo i mua o kana keiki. I ka la i hanau ;ii ua kamieu nei o ka uka waokeleo Kawnikim, he la ia i hoonaueue ia iho ma Kawaikiui a f)uni, oia hoi, ua k;i ua. kahe ka wai, kui ka heki'i, ne-i ke oUi, olapa ka uila. pio ke anuenue i ka lewa, ua ka ua kokoula i ka 1110ana, aole unhila wnie n«» keia inau hoailonn ua puui l<»a o Knuai. A <» ka wa no ia i oki ai kit j>iko o ke keiki, a lawe ia aku la e na kupnna kane nkun e Liiiikaieie a ine Knniauia e hoauau i!t>ko o Waiui; he |>unawai hooulu ka*; naka keia ; a i ka wa a laua i lawe ai a; hou ike keiki ikn wni aia h*»i ua hiki wawe ka ntii o ua keiki nei, aole i liuliui in?ihoj»e rn;ti nui loa «;e la, ua keik» nei a' kunnka mnikai, i ka uanaaku, oia hoi, j>a--li ke kua mahiu» ke alo/a hoohume aku Im ua iikiii kuj>uua nei i ka inalo i ka hoj;e o kn umopuna, a ua kaj»aia kei i inalo o Paiiiiku kal.mi, n •> keia mau kupuua no ka mea naua e malauia, u hiki wale i kona wa i hoao waiiiue ai. ' A elua aiiu i keia mnu kanaka he kino: i knnaku a lie kino inakani wahi a kn olelo. i A nui lon ne la ki.-in a kn i keano kanaka' /nal.ua a iknika no lioi. Ahe niea liao-i haokeii i.a Keahua a ine Kauhao. i ka. ike aua aku i ka uui hikiwawe o ke keiki: a laua ; a la wa olelo aku o Keahua ia | Kauilaui. Khe mea-e lioi ko ui a mej uiakua koke mai uei i keia w.a,| 0 ke ola iho la no ia o keia mau iw» ia oe.i Ileaha ka mea e ola ni oe ia'u : I inai; keia o kuu hoa {>aio i noke ai maun i ke. kann a hala na mnkahiki he nui ; a {ūouu' a oia ka mea o makou i noho-ai i keia : uka me kona ike ole mai ua kuhi j>aha ua : j>au inakou i ka make ; af>le nae me a'u ; wale i kaua ai, me ou mau knj)una i nee' nee aku la i ka aoao mau o ka lionun,; oia hoi o Mnno, n me Hookan, a me Ku-I (mluuki, a hiki mai ia'u nei a e pouo pa-• ha oe e kii e j>e|>ehi i ua hoa paio la o'u,i ae mai la o Kauilani. ! iVo ke akuu pehu ale knnaka. j Ile wahi mea hoakaka aku, o keia aku-| apehu he hoa j>aio no Keahua a me koun j mau kupuna a hala aku i ka make lakou| a hiki mai ia Kauilani nei. | i A o keia 110 hoi kekuhi kupu ino nana! 1 uluj>a īho i na wahi kauna kanaka o Ka- ■ uai, iloko oia wn e noho nlii ana o Mano-! kalanipo, n hiki mai ia Keahua a j>akelei mahunehune lakou, a noho i uka o Ka-i waikini, a hiki wale i ka nui ana o Kauß| lani. } A o knhi e noho ai o keia akua aia ii kai o Wailua, i kahi i kapnia o Papaalae. a malaila no hoi kahi i kaua ai o Kauila-I ni me ua akua nei. (Aole i pau.) j