Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 42, 16 October 1869 — Halawai a na kaole Mahiko. [ARTICLE]

Halawai a na kaole Mahiko.

Ma kn Ponono o ka puie i hnln a me ka J Poakahi o keia pule, oia na ia 9 a me 11 o Okaioha nei., ua maiama iho ini Una Mahiko, na o na Mahiko, na Luna Mnhiko a me kekahi mau kamaaina kakaikahi o keia ; kuianakauhaie. i mau hniawai ma ke Keen\ nui o ka Hale Hookoiokolo o Honoiuiu nei, no ka hoolohe ana i ke kahea a ka poe Mahiko, i hooinhaia ma na nup(fpa haoie o : keia kuianakaahaie. *- I Ma keia haiawai, ua nkoakoa nui mai ka ha;vinui o ka poe i iihi iioko o na Mahiko o keia Fae Aina. Aoie no hoi e pono e hoopoinaia, he elua o na Kuhina o keia Aupum, a hookahi LunakanavAii Kiekie i komo pu i<oko o keia haiawai ann, oiai he mau hhi ko lakou iioko o kekahi mau Mahiko o keia' Pae Aina. Mahope o ke koho ana ia Hon. S. N, Kakeia, i Luna Hoomaiu, a ia S. G. Waiia Esq.' i Kakauoleio no keia haiawai, ua boom»ka ! aku ka haie i ka hana, ma ka heluheiu aua ■ i na kumu manao no ka haiawai ana a me ka heluheiu ana i kekahi mau paiapaia roai 'kekahi mau Uoa mahikomai, o*na Mahiko o Kaluanui, ma Makawao, o Mr. Hobron ma ia wahi hookahi no, o Torton <fe Oampeii o Lahaina, o S. L. Ausenna o Onomea, Hiioi a me Kauka D. J. Lee. f No ka nui oie o ka makou pepa t e hiki ai; ke hwkomo pau i na paiapala a kela a me k"M. l palapaia n»as i ua halavrat oe» a ka p Mahiko, nolaila. oa hoopokoie ia - t a pe-; uet no ke abo nui: Ma na Mahiko o Kaluanoi a me Lahaina, ke hoike mai nei laua, he mau kanaka ina-; o?i wa}« ko qi paahana o ia mau mahiko, akn, lie maleuiake nei uo nae laua, e hoola-

koi« oa piahina a nui. IU keia mau iuah;ko s n* Untb, no ka holopono o k'3 Ima eanii hana. l i makem&ke hoi k©* kahī o 'aua i r.a M iaihik'. Kr palapa'a ma: n» 1 ! hot o L. Ausetina, o m fole fe.3sT\ i nakemake li f m».? i niau hm\ pasosni. Kc psh;>ii3| m'.u n-e? h<?\ o Kauki D. J. Le?, o m kana niau »:tnn hana i makemake 10-* ?.». Mahope iho o ki he!uhr?ot«i aaa o kew mau.paUpaL». ua bciuh«iu mai ke Kakaueie* lo he inau o!eh> heohoio nan® i hakn, ma* mm o ki balaw,n sna,a o?a keui «uaUio iho nei ; 1. Hot>\cima,—O ka hoolako aoa i na j»ahana, om ke kmhut* no na pom» mahiai o keia aiua ; nialuna iho ena i knkulum'i ko kakoa manaolana no ka pomaikni. 2. lie&heioia.—Ma Wa man.io o keia haUwat, ma na aina e e hiki ai ke hoolakoia na paahana. 3. lloohoiūia—U ka hapa nui o na pake piahana ma keia aina, ua ikeia, he poe raa-, iama pono, hooikaika i ka hana. a e hiki hoi ke huinai ia. He kakaiknhi o lakou i ku ole i keia ano ; a omi, ke kokua aku nei keia haiawai me ka hoipono aku i ka imi~ana iho nei o ka Papa Hoopae Līma Hana a me ka Mahiai, i ka hookomo ana tr.ai i na kanakn mai na mokupuni Poiunesia mni, ke manau nei makou, he {>ono e imiia na hoi na paahana mahiai maikai ma Kina. , 4. Ih'oJi(Joii. — L a oi ka pono, na ka P.ipa Hoopae Lsma Hana e heoponopono i k.i, imi ana o ia poe panhana, a he pono no hoi e hoomau iakou i ke aiakai ana ma na hana ' 0 ia anu.'no ka pono o ka iehu.'ehu, a e kiai a e nn'aina i na pouo o na aoao a pau, I a e unna i ka hooko pono ia nna o na pala-. paia ae*like. | 5. Mooholoi;. — L'a pomaikni na paahana ■ kannka maoii ke ano hana mamuii o im ; palapala nehke no ka innnnua uiaopopo i | haiia ; a na pi 1 i ioa ka pono o ia nno ha-, na i na kanaka i lioopaeia mni Asia mai, oi--01 iloko o ko Inkou wa e noho nna maialo o na painpaia aelike. ua ioaa ia lakou ka mnnawa e hoomnnmna ai ma ka oielo, nia nn Kannwai n ine ka noho nna o keia aina. 6. Hooholoia.—l komakou manno. ua ot kn pono, ke iioopaa mua ia na palapaia aelike o ka e hoopaeia maiana, me ka Papa Hoopae Lima Hana, ma ko lakou ano haku hnna, a na iakou e hooiiio nku i ka poe e makeinake mai ana ī na mniihini i hoopaeia mai, aka hoi, ke manao nei makou, ina e makemake ana kekahi poe e hoolimalima' okoa i na kannka no ko lakou hana ponoi, me ka hooknokoaia o na paiapala nelike ia lakou waie ilio no (na liaku haun) n me ka hooiiiia o i»a piiikia a me na iiio maluna o lakou ilio, ua pono uo ke ae aku ka i'apa Hoopae Lima Hana i na liooliiiialuna 0 ia nno. « /. llooiuĀoia.—inn ua mahunhua na puu da!a e uku mua ia ana, anle p pono « waiho wale ia ka pauku Kamiwai e pih nna i ka hooiilo ana i> ua pala]»-ila aolike, nka, aole no e pono r hooliioin, (nn paiapnia aelike) aia wale no a ae mai kn Pnpa Iloopae Lima Hana. S. Hooh'iluia.— ina he mea ittki, iie pono e hooopai.'ia mai ka rttio kupuno o na wahine i marei.a iw.iena o ka poe e laweia nmi ana. Ua hoohoioia kn (>!•■ io hooiioio mua me ka hoopnnpaa ole ; a o kn oleio hooholo ajua, ua hooholoia me kn nui oie o ka poe i ku iluna ī ka wa n ka Luna Hoomalu i ninauai. U ka olelo hoohoio nkoiu, ua hoo|iaapaa nui ia, a na ka Loio Aeko i wehe mua ma ka olelo ana, aohe mnke kii i mau hma hann m t na wahi e, aka, ma e hoomnhuahuaia ne ka uku o na paahana kanaka, alaiia, ua iiiki no i na kanaka ke hoo* piha i na iima haua i mnkemakeia. U na uku hooiunniima, om ke knhua o ka pomaikai o na iahui a pau. E nana aku i ka panaiaau o iSu Hoiaui, i ka hoemi ana I na uku o na kanaka, ua hoemi pu ia na iima hana a rne na hana. Ina paha nunnei e iawe ia mai keia poe inaiiiiini maanei, a hiki i ka wa e pau ai o na mnkahiki o ko lakou hana ana, niuiia, e kau pnha -nuanei lakou maiunn o keia aupuni e hoohihia ai. Kamaiho mai o Mr. Knkeia, me ka heluheiu pu n»ai he nupepa Amenka, oo ka halawai ma 31einapisa, no ko 4akou mahaio i na pake i mau paahana. Ku hou inai ka Aeko, a kamaiiio, e hookuu akea ia ka ipuka no ke komo ana mai 0 keia a me keia mea e inakemake mai ana e komo me ke keakea ole ta. Ku mai o Mr. Green,ii kamailio mai, no ka makemake no e ioaa na paahana, a pela aku ; me ke n»i mai i ka huaoielo "hoi" e hoo mai. JJa hoohoioia, a ma ka ninau ann 1 ka oleio hooholo holookoa, ua holo. oiai o ko ka poe Mahiko huiu aa no ia. Ekoiu n eha paha poe kue. Heluhelu hou ia ka oielo hooholo eha, a hooholo ioa ia, oiai o ka hapa nui o ka poe iioko o ka haie, he poe mahiko wale no. He ekolu a eha no poe kue. O na wahi mea kue no i ka oielo hoohoio akolu, oia o A. F. Kauka, J. Laiana a me S. B. Dole. Heluheluia ka olelo hooholo alima, a ua nui ka hoopaapaa. O A. F. Kauka ka mea i koe mua. a nmau mai, Ao'e anei i pomaikai kekahi haoie mahiko, me na wahi kaoaka maoii kakaikahi i hooiawa pono la ka uku, mamua o :ia kanaka he cut wale i uuku kahi uku, a kouio iloko o ka aie i ka hina 311.1 i ka in-i*«>awa hana a pau, hann hou aku no ka ak," a pe?;a aku. Ku mai o Mr. Wuda, a oielo mai, " Ua oi ae no ka uku o na kanaka mamua o ko na pake, aka, oa hooulohua pinepineia nae au f no ka heie rntto rnat o na kanaka Wavvi. i; a koikoi uiai, M haplua m'u, ua pia kuu

lio » pa n«pani—na h;ki rn.ii m"ri k«u ma--1 kuakane, i k'r ne: au i men k«3j peU aU. O kr fc*m?ki>, t?a iVe?'* no h<? ik-i« • s»vi ua hoo|>ijn no ka uku, nkn, ame nae e hiki ke hanwi ;ik?t i ka uku f hoelimahma a nu: n hkou n p\u. L\\ ik«* n.\« 3u, n lk»; kifx»k<<\ uku tu;\ o\ uut Oieb mai e» KapeiM Ki. ,k AoK* au r he.iiu " a hookiekie i l a »ku hi-nmulima © na k<inaka, akvt, oa hanwi »ku au i iia uku e !ikr me ka h««i atw a kt> kannki, it!c\ he umka*. ® Tiw be kapui>». l»a iike foa nae ko'u ntc ko Wmla, o fce kanaka uku mahnahua k i mea uoi e ka aie." ! Olelo maī e Samwr!a T. A'ekanedeß>. •*Hc mea ole wah? iho no ke k;\m;\tho nn.i >aia a hoopii ae i ka uku, niai}>, »ui kntnaka bana, no ka mtM, aohe inna hina ma ;k.iajna. Ke make hikimiwe nei ai.i karm:ka, a no'aita, ui4 loaa e n:at im iiu?a hsr»<«, ■alaila pono, a ina nole. e oki ann ka mahiko ana. Aole hoi he pono ke h«.>opuin k.i nku • o na no ka mea, ittn e hooptiia. t alaila, aohe tvaht puk«i iki o ka mahiko. O na paah«na kanakn a me na pake, ua like • no ma k<i hana ans.' % Ua 'ike no hoi ko Shennnn iVok manao me ko ka ihm maiuna ae. K nui:> aku i n i kauaka hoio okohoia. no ka h >awi nunua o kekahi mau da!a, i ac ai na kau-ika. IV!i no hoi, na iNlaiuko, »ia a hinwi muat?i kokuh» mau tiala i kinohi, ?i!aun h.ina ia kanaka. , noiaila, ua hoomaka ke k'inaka i ka iiana il«»* : ko o ka aie. Uielo m.ti o Air. Hele o Wailuku, he poe . makemake h.ina na kanaki, a ua iuiinai uui • hoi au maiunn o iakou'. O ka hoopii aua ae i na uku, aole oia ka mea e kauo mai ai ui ; lakou e hana. nu ka mea, he uut waie ko !a- . kou w.l •• noho wale." He ola;o paha, he | nui na paahana kanaka ke kauohaia, ak,i, : makemake na kanaka i ka h ina oiuoiu. e li- : ke me kona hana ponoi m,\ konn ioi kaio. ■ Oieio mai o Kauka C. 1\ Judd. aofe e io;aa na pnahana m.iaiuM. anio hoi o ka hoopii an i ae i ka uku, k • mea e k;tuoha uku ai 1.1 iakou e hnna. Noiiiia, e heie kakou e mu iima hana ma na aina e. il> Ninau m:ii o .Mr. pehoa ia e hiki ai ke iaweia mii ni pike, mailokoae i.\ 0 ko w.ii pnkeke e ukuia ai ko iakou m.tu uku eemoKU ? Lsa, ina n i ka poe mahiko e • uku ko lakou uku eemoku, m i ku iiana waie no e noi'noiia mai iii kn hikou uku eemoku, ke makemakeia e iaweia mai iakou ma k'» kniana maikai. O ka 10 aku koe, aoiie nae iie makaiua e komo mai ni. (~) Oieio mai o i\]r. C. J. l 4 ai.un, , hemaikai na keia hai.iwai, ke iioinn aku i na kiuaka Hawni, he poe moiowa. O ka P.iuku 1 iL'O o Le Kanawiu i\ivi!a,<>ia ke kahua (i iin lima hana pake mannei. He loiiii aku na oieio, aofe keeua e komo mai ai. Oieio mai o Mr. Uule. ua kue Ui ia ī keia hana n na haoie mahiko, u»» ka inea, ke hana nei iakou, mo he mea neie a aiia ia. He | iauia itku koe, aoiie nae e komo. [Aka i ko makou manao, he pono uo kakou, ke maiiaio aku i na keiki Hawaii i kue i keia liaini u ka poe ekeeke, i manno e imi i ku iakou ioaa 1 ma ka ikaika u hai uo kahi'uku uuku haaieie. j ; lie uui nt» ka por k-.unaiiio r ae, aka, e kaia in.ii no ia mak(»u, no ka iiookomo nie ana » ka lakmi mau oieio mainko nn ( oiai, • > :ka hapa uui o kela poe i koe, ina ka aoao ; iioopae Inkou ; n no ka mea nu hoi, 'iua ikaika ko Inkoo koo, iiiq kn wehewehe j aua a kekaiu poe i hoikeia uenei. , Ma ka ninauia ana, ua hoohoioi* kn oiei,, . hooholo niima, lie eiima waie no kue, om o i Ahibati F. Kauka,C. J. Laiana, S. B. L)oie, ; losepa O. Carter a me 1\ C. Jones. ; Heiuiieiui* ka oieio hoohoio aono. a hn > mau no, aka, no ka nui wule no o kn poe mahiko, ua koaku la e like me"ko lakou makemake. O ka poe mua nr> i iu»o- --' le ai i kela oieio hoohoio maluna ae, o l.ikou no kai kue i keia. Mnho}>e o kekahi inau hoopaapaa, ua hoo« paneeia ka haiawai, a akoakoa iiou maloko o m haie i ka hora ,1U o ke kakahiaka Poakain. ; Poakahi, Okalohi 11. Maliope o ka horj 10, ua wehe houia ka haiawai. | Hon S. N. Kakeia ICsq ,a meke kakaimieio • ma ko iaua mau noho. 0!*i»» mai ka Lunai hoomnlu, o ka hana o ke:a haiawai,o ka hoo* ipaapaa akeaia o na kumu h«na. }• Heiuheiu mai ke knkauoiēio, he palapnia , na Kapena Loke, e hooie ana i ka pono '\o na Mnnihiki, a noiaiia, e imi aku i mau | I * . ,pn«e, lipana a i mau kanaka paha no lun : hikina mai. *■ Hapaii.l ka noonoo no ka oieio hoohulo ahiku. Mamua o ka ninauia ana, ua haioieio mai o Mr. C. C. Uennett no kn pono oie ke hookouio mai t na pake, he poe hoopuni- ' poni waie, aihue a hoino wale i ko kakou lahui. lioko hoi o kana haioleio ioihi, ua oie« ; to om, he hiki iaia ke hookomo loai i eiima j hanen Nou*iki a Soekena ma ka uku hooii- '; maiim* haahaa. | - Mahope o kaoa, hoikeike mai ke Kuhina i; Waiwai (oia o C. C. Hairasi) i ka paiapaia • ae iīke o na Mamhiki. Ua kokua mai hoi oia ia C. C. Henneu ke iaweia mai, he 500 1 ; poe Suekena a Nouaiki. 1 He hoopaapaa ioihi no keia oleio hoohoio, mai na %vaha mai he lehuiehu, me ke noi 1 mai, e waiho i kekahipoe e noonoo. Ca haut le keia noi. 1 : Ma ke noiia ana, ua hapai hou la ka noo» ' I noo ana i ka olelo Ihooholo eono i hoohoioia I i ma ka ii Poaono. j Mahope o ka hoopaapaa loihi aoa, mo U* II hooluli mai a kekahi, ua ninania ka hooio- »\\\, a u« hooieia. ' | Ninauia ka hoohoio t ku oielo hooholo '|Hke m? mamoa, ua hooholoia. He eono i(efi:ku kue, oia o Al«hatJ F. Kuuka, C. J.

L- a i. !'• ■ r r t n. <* srtrr.5rtrr. Mr. i. r. r. } - V \V. c. A r t -. .% :-o-' >K - - ' -,1 ? , ; r!o 5, r.;t : r< - n *"••: r.<-. ; k-. i c;m r.f.i'ntt-i lc, o no i i<: I» ! ■■'' r k't <■■». Jr« ~ » .j. a r.-'»••"» . -•: y li J 5 <M ; ry |{o?>. c;. (! fv';Opl Li'' ( r'i T •-•lu.i r r>*k'rcak** k«rk-ih ?;>Vvu H>f-sj. (?• >*i ik- v< p*K--ī** *? r a* ".2 r» •* k* p'n r > ok? .-*}»*««. " s is o inAuawi k«- uk'i c:rM o«i » k'-M hak'i hatKi » k? k ( yr■ M o r-:* •! :U i uku tr» is.n n-na » kinuh: ; -i «• i.ki' «,«• i 1 rrj( ; o o k<? o keaa rnai>#< •va. s k.« % p.iu ? j ? ;nko « ka ar*?kc. p.i-1 hoi ki ratio o ka nui o m '!.1 !3 il •; uku &i J k'ft j; ;u I uk*l ( a h/»on"'o k*;i.i ho»«*hn!o. Mr, hnpe j?jo o k"U, iuluhHu n>;*i o C.». P. KlN'ii f;" n < i r ) h r '*~ '!'m'i. 10. //ooW'/?i.—Aoie ioa o ac«a ks hookorno n»n tn .» o ki opnnna .i ene knh-'iawinnn ī ;»; kī?i» k'j ii !!i i nupuni. i'.m n:% hin *. u 'H'opinpm ka hilawai.