Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 43, 23 October 1869 — Halawai a na Makaainana ma Kau- MAKAPILI. [ARTICLE]

Halawai a na Makaainana ma KauMAKAPILI.

Oct. 15—Ponlium—hor » 7 P. M.-Ha-lawai kt;hi Aha. Kohoia o Ilon. 1). Knlnknun i Lnnuhoomalu, a o J. D. Halni i knkauolelo. Wehew'elie mai ka Luna 11. i ke kuiiiii o keia halatvai una oia, ka oe aku o keia halawai i ka hoopae ana inni o na lima huna mai waho mui, e like me ko ku 1 poe mahiko makemake i hooholo ai, ma ka lakou mau l»alavvhi ma na la elua i hala, oia ka hi 9 a me 11 o Oct. a me ka hoole uku [>aha. Noi ia mai e heluhelu i na olelo hooholo i hooholoia ma na la halawai a ka I*oe mahiko—ma ka ninau ana ua hoolein,; aolee helulielu i na olel*i houholo. O ka mea i num o ka Ilale, o ka noonoo i ka ae aiinjaku i ka honpne ana maj i na lima hana a me ka hooie. Ku mai o Knhmuknne a kamailio mai, e kue an» i ka hoopae ana mai i nr» pake ma Hawaii nei, no ka mea, ina e oe aku knkou i kela poe pake e komo moi a hoo-; kahua ma Ilawaii nei, e nele h»a auanei: ko kukf»u mau kuewu i ka hana ole ua aneane umi na kunaka i hoopaiia i ka mnke m.» ka pepehi kannka mai ka wa mai o ke Kumukanawai i lianaia ma Luaehu, nka, mai keia wa koke mai nei no i ka wa i hookomoia mai na pnke, ua hiki aku i ka hnpalua oia poe kai make Ina pela e lawe luliiia ai, alaila e make mau ana no kukou he kue au i ka liookomo ana ■ mai i na pake. Noi mai ka Lunahooni'ilu e ae aku ka hale iaia e kamailio, r»o ka mea, hookahi; wale no ooao e kamailio ia nei hookiia ka halawai. Ku mai o Keawehwnahala a kamailio 1 mii e like penei, ua hooholo iho na haole Ihaliiko e laweia mai uj pake paahana, malalo o ka lilo o ke aupuni Hawaii. a, na na haole mahiko e hoihoi mai i ko ke aupuni lilo. B hanaia boi i mau pala[»ala hoopna, a e hoolilo mai kekahi hakuai i.kekahi hnku. Ma keia hana ana. ua kue loa i ke Kumukanawai. No ka loihi o £ona ka;uaiho ana, nohila. ua hooki okoa ia oia. Kamailio mai o Pahukula, no ka |k»U-. ualelo o na kanaka Hawau ke kumu oke: kii Hia i na paahanu ma kahi e, aka, iua ko'u ano kanaka, aole au i nee hemkoinoi mai i na [>ake. | m?u o D. aole o ua iiiaKeniuku e hookomo mai i nn puke. \

aka. o k-i'u nuki'Minke v hoopui \ na !t--iin hnn:i o ko k.ikou ano ih nei. t;o ka <"> I! *' h»>»»;'••iiupuni athue a <s - .o u!\C.}. l> kunm i neie at nu nuhiko j n;i {ui;i!)ufra ktuukr», nu kuhaawi uui e i kmoh', in:ivij!a a hana aku lakou. ua pau na dila i k:\ uhauhae m Hpo!c kx\ i ka hoopaeana uiai i na pake, waiho i na hana i na kanika. Kanmiho o Mr. Aumai, !sou!e !on oia, ar<!e o hookom » nnit i na |>ake na Nkuiihiki ;; uhj kt kalu iahui eat' i m:iu iiuia j>aahana aole i>oi e lawe n:ai no ka hoouiu i koi ī lihur, i.o ka me;i, e u!u 110 kt v ia In'imi i kc>a 'aiuū. Kamaiiu» uni o \\ . Maheh>na ma k i makeinake e hookomo mai i na pake i in.'iu liuu» paahana. La hoowahawuHa ka iuiie la Mai>e!ona, ao!e i hooioheia kana kamuiiio. l'a kue ioa ia kona mnkemake o ka hoopihn :nai i ka nina i na (>ak e. l\:.m uho tn uo W . A, Kiha no knna mau iiiea i ike kmo ai ma kona \va i noho kumakajnki ni u a ka mahiko o Kaluanui ma Makawao, e haanui ana i ke ino 0 ua pike. ('. J. Luiana. Ileaiia ka keia liaie i mukeuiake ai / l a hiki anei ia kakou kt; iioohoio i oieio ii(loiioio, e hooie ana i kekuhi iaiiui. aoie e j»ae mai inkou ma i%eia aina, e i.ke me ko iakou makenmke ? 1 ko'u nana aku, uv»!o hiki la kakou ke hooie aku peia. Kia na ike a kakou e noonoo ai, eiua nno |>ake, he jn>e nno maikai kekaiii,a iie pue auo pouo o!e kahi. A o keia poe j»ono oie, a kukou e makemake ole nei, o iakou ka |>oe iiooj»ae iima iiana ekoiia nei. Aiu ma ko kakou mau kanawai ka pauku e kokua nui aua, i ko iakou iaweia nna mai. No ka men. ua ike ka haoie ua hiki iaia ke hot>f>aa ia lakou ma ka iiana, i ikoiiioiia mni koua |>oho. Ile kanuwai ko kakou e waiiio nei, (Pau. I*l *J(), kanawai kmia) e iioopaaiiao ona i ka [>oe haaieie iiana, me lie j>oenihue ia, u u»e he j)oe pejieiti kanaka la, iiookahi no hooj»aa iike la ana o Inkou. Ua maikai pnhn ia kanawai ika wa naauj>o o kakou. Me he ia nae e hoike ana he j?oe haaieie hana ka Ilawnii. A eia kona inau hua : lle hoaie mua ika {mahana. 11e ano hookauwa iku j>aahana. He mea ia e lawe nui ia mai ka j>oe iuiaiiaa a d;ila oie o na aina e, e hoohana ia iiikou maanei. liui e hoopauia keia kanawai, e pau j>u aua me ia ka hoaie paahana; alaila hoi e hoonawaliwaliia palia ka laweia ana mai o ka poe i hooj>aa palaj>ala ne like ia o na aina e. Alaiia e kau ana ko kakou iu>hi j>aaliana ma ke kulunu kaulike ; oia hoi, i ka j)au ana o ka muiama e olii ai ke elala, a j>ela aku me ka hoaie oie in mamua. Ile niea ia .e j>ono ai na haku, a me na paahana, n e hiki oie mai ka j>oe a kakou e makeuiake oie nei. Kamailio mai o J \V. Kaiua, ai i koim uiokemake ma ka hoopae ana nuii i ua pake. Ua j>ono loa na pake ke laweia mai. No ka makemake ule oke anaina i ko iinei mauao, nolaiia, ua hooki okoa e ia oia. Ku mai o Mr. Pualewa n kamailiomai, no kakou ka hewa, ke koho nna i na Luunmakaainana i huh aku a ae i ko kakou mau j>ono, e ae aku e hooj>ae mai i ua j>ak<\ Olelo mni o Mr. Kaiani, he kue ioa oia ika hoopae ann mai ina pake. Ua hoike mai oia i koua ikemaka i ke ino o na j>ake, iaia n noho ana ma Kaleponi» Hc poe huna <la!a keia poe pake. Oiai e kamaiiio ana, ua olelo pih kino ae oia i ka Lunakanawai o Ewa, ina paha e hiki iait e hana i hookahi ilala oka pule. He kue loa oia i ka hoopae ana mai i na pake. Olelo rnoi o Hanale Kamikana, he kue loa nu i ka iawe ana mai i na pake iloko o keia aupuni, ma ke nno a kekohi (>oe i makemake ai e lawe mai, oia hoi ka hana am i na palapala hoopaa me ko nn pake ike oie a maopopo ole, oiai, he poe pouli iakou. Oke ano o ka iawe nna mai o na pake, o ke koini liaio i ka uku oke kanaka, a pela aku. \V»iho mui otu 1 ktia mau oielo hooholo: Hooholoia.—Aole e pono i na kauaka Hawaii e kue aku i ke komo kuokoa nna mai o na kanaka mai na aina e mai, aka, aole he |>ono i ke aupuni e kokua mii i ka lawe ana mai ianei i na kanaka ku{>r>no ole, e hke me na (>ake i hoopaa |>alaj>ala ae-Hke, liooholoia.—O kela Pauku o ke Kanawai e hoopaa ona i na lima haua i uhai i ko lakou inau palapala aehke, u;\ kue i ke Kumukunawai a niu Ua pomaikai o ka lehulehu. Makeumke ka Lunnhooumlu e kamaiiio mamua o ka hooholo ana i kaolelo hoohnlo, aka, mamuli o ke koi a na knnakn e ninnu kokeia, nr\Jnih, na a hoehohiia. Huopaneeia ka hu:lawai.

Ol?—Hcra 7 P. M. heomaka ka ha lawai ho'j ana, ma ke iroho ann sa J. Komo: Wrhuchu i a me J. D. Hals i Kakauokio. Neiia e hC'*īubc!u i n? olelo hooho»o i hoo ho'iAia e keia halaw-ai i ka p<o o ka U 15 e (Jkstoba. heeho'oia. Kue mai o D. B. Mahoe i oa okio hooho!o. no ka rr»ea, uoie i hoopauia ke kanawai« hoepae mai ai i na lima paahana mai oa »i--m e inai. E» ka pooo, e bana kakou nia kr k<\ui5ke. oia ka noonooana i ka pono 0 ka hoopae ana mai i m#o iima paahana. Noj n?«i o Mr. Uaoa aohe waiwa* e hoopaapaa wale, a*«;a e koho aku i Komiie a na iako'» e noonoo i rn*u oselo hoohoio. Mahope o na hoepaapaa wale ana, ua noi* j-i mai e h' iuhelu i ka tnoo!elo o ka halawai 1 ba).i, hooholoia. ()! r in iTiS! 11 Mr. mamua o ka hoaj»ono aiu * k* mnoieio. e noonoo mua kakou no ka }»o tio o ka luK»jiae ana mai i mau Sima pi aoie no na pake kin;kiu. Noj m<ii o Mr. M*ho<: e hoopoioiei o Mr. lv y i i kma k-4*na:ho fi lloopoiule» mai « Mr. no k»: kaumi'ii'i ;ir»a o ku hai'awai i hnia, ua pono no ke!a h:il.i\va!. Ok'lo mni n Mr. Laiana, he haiawai kuoko;i keia—E lKK»hoio i ka oi'.io lKK>ti<)io mua. Oleio nmi o J. Nawahi, aoie jwno e hooJ.orno i ka huanklo kinikiu. a i pake wale nn. hoohoioia. Noi mai o J. Kawainui.p hoakaka ka liun.-ihooiiiniu i ke kuinu o kna haiav.*ai ann, no ka mh'.i, he haiiwai oko> keia. Noi inai o Mr. Kapenn. e uj"»ono ī ka oieio hne.holo i keii ha!nw.ii, «e noonoo hou. Oioio mai o Mr. Maiioe, heha'awai no ke* i t i piii i ka haiawai mua. Noi mii o Mr. Keiiipio, e ninau i ke noi a Mr. Laiana e huoholo 1 ka olelo hoohoio iiiin. Ninau mni o llen. I). Kaiakaua, he halawai okoa *tnei ke:i, a he ha!a\\\ti piii paha i;ic ko keia i hulu. Ma ke noiia ona mai e nmau i ka mooielo <> ka haiawai j hii.i. ua ninauia a ua hoaponoin. Noi mai o Mr. Laiana e koho ka Lunahoomniu iKoiniteekolu iialae noonoo i kumuhana no keia po, hoohoioia. Koho ka Lunahoomaiu la D. H. Mahoe, Kalaaukane n me C. J. Laiana. Ku inai o Hon. D. Kniakaua, a iioopaapaa wale me ke nno ole, oia hoi kona iohe oie. Kue ui mni a oleloia no kona kuii ke kuinu o kona iohe oie. Kue ikaika mai o Ailuane. aoie i hoapono ia ka Lunahoomaiu e koiio i Komile. Mahopt« o ka nmau ana i ke Kakauoieioo ka hale, ua ikeia ko 1). Kaiakaua n me Aiiuene iohe ole, l.'a miiii mai o Aiiiiene a me D. Knlakaua no ka iaua mau oieio hoopaapua a makou i ni.inm nui ole aku ai e hoopaa um ka makou pepi, no ka Mea, he makaui wale no. Puka inai ke Koniite noonoo kumu hana, «m.i keia. Uoohnloia.— Ke hooie nn makou i ka lawr ana mai o na pake lima hana, a ke honpono aku nei mukou i ka laweia ana mai o ka poe Mnniiiiki a »ne ka poe kupnno o ka Polunesia nei a pau, a ke waihonku nei makou : ka mnuao i ke nupuni e laweia mai na ! k»inr, na wahme n me na keiki o ko kakou lahui ponoi i poe lim.ii paahan* e hoolehuie-l hn ai i ko kakou poo aina. j Mahope o ku noonoo aua i ka hooioii a J. Moanauli mr na hoopanpaa ano ole a kekahi poe, me he niea la, ma ka nana aku. e ano k 'omi aua i ka hnlnwai a hio i mea ole ua ! ku mai o Mr, C. J. Liainim n kamaiiio e mni Hr kuleana no ko knkou e kamaiho no keia ' mva me ka noonoo, no ka mea o ke nupuni keta e olelo nei e ki» aku i pee paahann, a o ko kukou (lala ka meae oiaoi ua nupuni nei. M;i ke «ino kanaka kakou e kamaiiio ai, aoie ma keia ano kamaiii a kakou e hauwalaau wale net. Aia ma nn kunawai o ka aina kakou e uana ai, a me na lKilota o kakou. Ua hooholoia he kanawai e koi aku ai i poe Manihiki. l'a aioha noknkou ia inkou, no ka mea hookaiii no ano. Kia nae ua kue au mamua iho nei, i ka laweia ami mai o lakou, a no ke aha * No ka laweia ana mai maialo o ka palap ila «r like hookaiue.;. Ao!e au i kue i ko iakou heie ana mai iwaeua o kakou me ka lanakiln a ina ke ano kaulike. Aki, m.ilalo o inoa, •• palapala ne like." ua na mokupuni liiin o keia mouna i ka heleia e kii » jhh» jv»ahnna he 15000 lakou a keu aku no na haoie o Ausetcreiia. A heaha ka uku o la jh>c i paiapah ne like a» ? Eono wahi siiina„ hookahi uala me ka iiapalua, o ka maiama. A no ka mea, hookaiii r»o moie o la haua a me keia a kakou e hoepae liiua hana nei, a me keia kaiiawai l\iu. l o kakou, noiaiia ko u kue. i ka hoojiaahao»a bt»a o ka poe haalele bana, oiai: osa tio ko koo ikaik« no ka iaweia aua ma» i o na l\ike, Mnhope o ka Laiana. ku mai o Kaie Kau- i ka a kamaiho mai uo ka hīki oie i na Maniluki ke hookomoia inai nie ke ilala ole. He hoopaapaa wale »o m;nvacMi o C. J. I "Laiana a me Kale Kauka maanei. i Ku mai o Mr. Kamik«na e kamaiiio no ke ! auo o na olelo a t»a mea mua e olelo nna no ka pono oie o ka iaweia ana mai i na paahana ma ke nno pāla{>ala ue like. a he ioihi aku ī na manao maikai, ; J{amailio tnai o J. Kawainui no ka |>ono ; o!e e hookQmo hou mai i inau Pake, Uj\atu. Mainhiki. a me m lahuii e ae, «o ka mea, ua lawa na paahana maiuna oko kakou mau j Mahiko. Aole mahiko e ihoole mat aole oia \ lawa i n« {ima hana. a ke hai neinu ut law».: Aka, ke inakau e nei na ona nmhiko, o koke e pau ka manawa hina o »n pstke, noiuila, ke wikiwiki nei lakou houko;uu inai

• i m?u l-ma hoa. \* r * r,ie i :k? • i ka hopen* o n% pake e noho hio» rei k<e i pao ko Ukoo miß4wt hina, e ka.'i k?k;~«, © bana hou aku no lakou m*iona o ni • mahiko a ooi mai cs% e ho»?p';i i ka Moi. Kamaiiio mai; o D. B. M*hoe r?o pono e noi i ka Mon ma ka p>a!af<jla h&opu. nniia o ik* ka Mot i ka niī o n* inoa i kaksusa, a maiiu mai. »He ioihi aku nae. Noi mai o Mr. Keawehawai». ekoho i komit? e hana i pa!ap«*ia hoopn » ka Moī e like me ka mea i kamaiHoi* e Mr. Kaw^inui. Kamaiho mai o D. Malo. aole pono e ka- , kakau palapaia hoopii. no ka rnea. he kanae waiho nei. Aia a hiki. nolaiia na no i hoahewala kakoo a koho i mau Lonamakaainana i kau i keia kan*w*i inot Mahope ona ho*>p«apna waieinaua noiia ka oleio hoohoio e hoohoio, a ua hoaponoia. Mahofx* iho ua kohoia i Komite e lawe i na oleio hoohoio ii mua o ka Moi. Koho ka Haie ia 1\ Nanne, P. K. hnwaii. D. B. Mahoe. D. Malo a rne J. Kawainui. Hoopanee;a ka haiaw-n.