Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 44, 30 October 1869 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

@

 

Ua @ mai Ka Mea Hanohano kane @ o ka lepo oia o Ewa. ma kona home kula. @. e hooluolu ai i keia mau la welawela. Ua lawe pu mai hoi oia. ma kana @ o kona wa@ kana keiki. Ua lohe laua@  waie mai nei makou, ua @ malu ia aku nei @ moku. e @ mau pake lima hana ma kina. ke maremake nei makou e lohe pono u ka oialo o keia lono. in a a hoouna io ia kekahi mo- ku e ke aupuni a poe e oe paha. e pono no e @ i ke ahea, aole ka hana nialu.

 

Ke @. "Capt. Thief. Ma ka auma la Poakolu iho nei, us ka mai ma ke awa o Honolulu nei keia kialoa okoLola mahina ae. He ewalu himeni @ ka nui o kana mau paku aila. Maluna mai nei ana i @ a @ ka nui o na pahu aila a Lokahi pae @ anahola e ae @ i kalawaia mae, ua o kon hali hoi ana mai nei. Keheli nei kakou i ka pau mai o ua moku uko-kela i ka huli hoi mai i ka kakou awa.

 

Ha'ie mai ka moku lio - I kekahi mahu e holo poli au mai Kapalahiko mai, me i @ panae e kula i kekahi awa nui ka mahine aku nei @ ohi hauie iho o ka i-a o ka moku, a hauie i luna o ka papahele, a ua eha oia, Ua kalewa mai ka mku ma ka nuku o keia awa, a @ ia mai ka luma poino maloko nei no ke kapaku @, O ka inoa o ua moku  la, o Windward.

 

He malu poinu - Ma ke kakahiaka I'oa- hana o ka pule alua i haia, ua home mai iloko o he ia awa kekahi moku kalepa i loohia i ka makani ino ma ka moana, a ua homo ka liu ma loko o kona opu. Ua piha keia moku i ka @, @ paha na kona he 1650. Ua haalele iho keia moku'iaKapalakiko ma ka ia 27 o Aukake, me ka manao e holo i Liwapulu ma Enelani, a malaila e kiola ai i kana e kana. Lani nae i kolo ai a hala he mau la, ae @ oia i ka poino a ka makani, a ua  hoopoiaoia kekahi wahi o @ kuio. Ua komo mai ka liu a nei, a ua hiki ole i ka maua o ka pauwa he ke kaua no ka wa loihi, nolaila, ua hookele pono ia mai kela moku i Honolulu nei, no ke kiola ana i kaua ukana, a e hana hou hoi i kona wahi i poino. O kekahi hapa o kona ukana, ua poino no, no ka nui o ka nui o ke kai i komo mai. Ua manao ia in a e kiola ia mai kela ukana mauka nei, e loaa ana he kai i komo mai. Ua manao ia ina e kiola ia mai mauka nei. Ua huawia ka maua ana o ka hoolei ana mai i ka ukana iuta nei maluna o na Luna Awa; a in a ma ike laua, e loaa ana he poino no ka lehulehu ma ka hoolei ana wai iuka nei, alaila, e hoolena kela mea no mawaho aku o ua kuanu o ke awa. Aohe poino i loaa.

 

 Nele i Na Luina Hawaii ole. Ua hoopuka akea ae ka nupepa haole o ke aupuni o keia pule iho nei, no ka nele loa a me ke @ o na laina Hawaii, nolailam  ua loaa ole na kanaka e lawa ai no ka holo ana o ke kialua Hawaii W.H. Allen, ma kana huakini imi aila kohola. E like me ka nele o na Mahiko i na lima paahana Hawaii ole, pela no hou na moku okohola. Ke hoike aku nei makou i ko makou poe heluhelu, aole oia ka oiaio. Aole no ka nele i na kaoaka Hawaii ole, aole hoi no ke kauliilii, aka, eia wale iho no, o ka nui loa o ka le e kepaia ai ua luina Hawaii. Ke olelo nei kekahi poe i makaukau e kepa, no ka haawiia ana mai o ka le a hiki i ka 160, a emi iho i ka 140. A no ka uuku kekahi o ke @ o ka moku. A iloko no hoi o kana mau holo ana iho nei elua. he pa-kalaki wale no. No keia mea, ke ninau nei makou. Ua kupono anei ke holo aku maluna o kela moku me ka le kiekie, a uuku ke kino o ka moku kahi e loaa mai ai o ka pomaikai i na luina?   O keia hana ana a ka nupepa aupunni pelam me he mea la, ua hoike mai ka poe uana e'hooponopono ana, e kii aku i mau luina moku mawaho ae o key aupuni, e like me na paahana e kiiia nei.

 

Ka Elemakule o ka pali Koolau. Aole paha i poina i ka lehulehu o kou makou poe heluhelu. ka lohe ana i ka inoa kaulana o ke kanaka Hawaii G.B. u keke, he keiki papa no punaluu, apana o Koolauloa, i noho ma ko kakou Aha Kau Kanawai no kekahi mau makahiki, he kanaka makua a kuokoa. Aole oía he kanaka @ loa, e like me kekuhi põe, aka, ua loaa no nae iaia he naauao kupoono e lawa ai no koa kamailio ana a nue ka noonoo ana. Ma kana mau mea a pau e paa ai. alaila, aia malaila ka hooko ana o kona noonoo. Oiai e noho ana oia he lala no ka abaolelo o ka makahiki 1866, aia hoi, ua haawiia he ahuaina na kekahi o na keiki lalawai haole o keia kulanakauhale, a maloko o ia ahaaina ua hoo[ijaia na kiaha o ke pakaukau i ka wai on a, aka, aole nae kela i au aku, e hookomo mai iloko o kona waba i kela laau make i huihuiia. O lona hoole ana a me kona hoowahawaha ana, ua lilo i mea akaaka na kekahi poe e henehene ai. O ka lehulehu o kona ili ponoi iho e ia kau, ua pakika a pholo aku la ua wai ona iloko o lakou. O ua kanaka la, i ka loaa ana o ka hua nua o kana hana Kau Kanawai, ua hookaawake kela i ka hapaumi no ko ke akua Aupuni, Ma ka la Sabati iho nei, ua kii mai la knoa Haku iaia i knoa wa o ka nawaliwali, a lawe aku ia, e noko pu me ia ma ka noho alii. Aloha ino oia, aka, ua kuu kona luhi, a ua pau kana hana ma keia ao. Ua make oia he karistiano.

 

@

 

Hawaii.

He @ Kahu. Ma na ia mua o ka pule akolu o Okakopa, ua ikeia aku mai Kona aku ala maluna popoi ino o Mauna Loa he @ uahi. Pela ka hoike ana mai a ka Luna Nui o keia nupepa. Ioa peoa, aiaila ke makaukau hou mai nei ka peha kela kupueu o ka pele i kana hana.

 

Maui.

Nailina Kuaea Wahine. Ua minamina makou i ka hoike aku, o ka wahine mare a ko kakou makemaka maikai e noho nmei ma ke poo o ka hoonaauao ana i ko kakou lahui opiopio, oia ka wahine a Rev. Mose Kuaea, ua haalele mai la i keia ola ana ma Lahaina luna, ma ka Poakala o ka puie i hala, Okatoba IS, a ua iawe aku ka Mea nana i hana i kana o ka uhane, a ua hoihoi i ke kino no ka lepo e like me hana heakaka ana, ma kana Boke @ hooweliweli. Aohe i loihi loa ua la o kona onawaliwali ana, a lalau mai la ka lima o ka make. He wahi nahu waie no, a he wahi mai e ae, a o ka emoole no ia o kona make. Ua kuhihewa ka poe a pau e nana aku ana iaia, e oluolu mai ana ia, aka, aole pela ka manao o ka Mea Mana Loa. O he kaumaha, ka luuluu, ka mokumokuahua aloha wahine, ua ili iho no ia maluna o kana kane haipule a hoopono, aka, ke hoomama aku nei makou i ka mea i hooneleia i ke kokoolua ole e kanikau naauao aku oia no ka hele ana o kona hoapili, e like me ka mea i oleloia in a e make ka wahine i ke kane. Aia maluna o ka mea i hooneleia ko makou kanikau pu ana me ia iloko o kona mau la o ka ehaeha.

 

Ka mea Hou o ke Mo Alii.

 

Ka Moi. Ua maikai mau ke ola o ko kakou Moi Kapuaiwa i keia mau la welawela e noho ia aku nei. Ua ike pinepineia aku oia e holoholo ana maluna o kona kaa holoholo lealea i ka hapa nui o na ahiahi i hala aku. I kekahi manawa, e holo makaikai ana oia i kona pa hana paakai ma Moanaloa. O kon hiolani ana, aia no ma kona Hale Alii i kekahi wa, a ma Waikiki-kai i kekahi wa.

 

Ke Keiki Alii. Ua pale ka ike pinepine ia aku o ke Keiki Alii Pelekane a kakou. Aia no oia i ke aheahe a ka lau niu e noho mai nei, o walea ana paha i na olu a ka wai o Apuakeliau.

 

Na Moiwahine Kanemake. O na Moiwahine Kanemake elua o kakou, aia no laua a elua ke ola nei me ka oluolu. O ka Moiwahine Emma, ua hoihoi aku i kona noho ana ma Kalaekao. O Nakaleleponi hoi, ei ae no ma kona home.

 

Na Pua Alii. Ei ae no na pua alii, Pauahi. Likelike a me Col. D. Kalakaua ke ola maikai mai nei. Ke hauoli nei makou i ka hoike aku, iloko o keia kau a ka wela, ua hoopomaikai ia mai na ola kino o ko kakou mau alii.

 

Kuai Rama.

 

Ua nana aku no au i ke ano o ka inu, rama ana, ma ka ohana, ma ka aha halawai, a maloko o ke aupuni. Aole au e hoole ana i kekahi mau oihana e ae. O kona ino maoli no ka ino ana. Ua komo uuku wale no ia maloko o ka lapaau. O kona ano nui no, he me inu on a. O kona pono ma na oihana, he mea uukui ia, aka o kona ano ino ma ka inu, he mea nui ia e pakela loa ana. Ma ka waiwai ana o ke aupuni i ke dute loaa mai noloko o ka rama, he mea poho ia no ke aupuni. Pela ma na aian a pau, ka puhi i rama i mea laau lapaau, a i mea no na oihana e ae, aole no e hiki no ke poho i ka lilo aku. Ma ka mea inu ka manao, he mea e waiwai ai ke puhi ia. Ina aole he mea inu, aole no e puhi ia ka rama, no ke poho. Aka, o ka rama inu, ke kumu o na mea ino he nui wale. Aole e hiki ia'u ke kokua i keia Bila, no ka waiwai ana o ke aupuni ilaila, aole hoi no kona ano pono. Ina he mea pono ia no ke kino, ke inu hilii ia, aole e pono ke hookapu ia mea i ke kanaka maoli, o hoomeleia kela i kekahi mea pono no kona ola. Aka, i kuu manao, ua pomaikai ke kanaka maoli i kona hele ana i keia mea, i aeia i ka haole. He mea e poino ai na haole ko lakou ae ia e inu i ka rama maanei. I kekahi manawa mamua, ua kapu ka hookomo ana o keia mea mai na aina e i na haole. Ina i hoomauia ke kauawai hookapu rama, a hookoia hoi ua kanawai la, in a ua ike kakou i keia manawa i na haole he lehulehu ma na alanui, na mea oluolu, naauao, a lokomaikai. Aka, ua make e lakou i ka inu i na wai ona. Ua poho ke aupuni i ko lakou poho, no ka inu. Ua ike pono na kamaaina kahiko, i noho maanei i na makahiki he 25, a 30 paha, he oiaio keia olelo.

He mea ehaeha nae keia manao, a ke kuhikuhi aku nei au ilaila, i aoia'i kakou a naauao i na poino i hala aku la. He manao kokua no i ka imi ana o na Kuhina Aupuni i na Kuikahi me na Aupuni e, e ae mai an i ke kapu loa o na wai on a ma Hawaii nei, a hoohoa i ka rama uuku no ka lapaau, a no na oihana i oleloia mamua.

Ua oleloia mai eha. He aianao naaupo keia, aole i ku i ka naauao, aole hoi i ku i ke akamai, a he mea kinai ia i ko ke kanaka pono, aole hoi e hiki ke hoomanawaani i ka hookaumahaia pela.

 

@

 

A no ka @ o keia manao kinai mama e hoi aku ana au i kekahi mau mea oiaio. Aole no he naaupo ke papa ana i na hana e hooko mai ana i na @ @ iloko o ka waihana waiwai; aka, e hoonele ana i ke aupuni'i na umi tausani @. Aole no he naaupo ka hoole ana i na hana e hoopiha ana i ka aian i na mea mai a ilihune a hupo a @.

Ka wai on a, i inu liilii ia he mea ia e hoopokole ana i ko ke kino ola. Ma ka inu nai ana, ua hooili mai no ia i na poino a me na pilikia maluna o na kanaka e pakela oi ana mamua o na mea e ae a pau. Ua hoopohoia ke aupuni i ka waiwai e loaa mai ana i hua no ka hana. No ka mea, aole e hiki ke hoomau hana ka poe on a pinepine. He poe hooleilei waiwai lakou, me ka hoilili ole. A lilo lakou i poe ilihune, ua nele ke aupuni i ko lakou ilihune ana. Aka, o ko ke aupuni poho nui ia lakou, ka lilo o ko ke aupuni waiwai i ke kukulu ana i na hale paahao, na hale mai, me na hale hanai i na mea ilihune, a me na keiki makua ole, na keiki a kela poe i make i ka on a. E hui pu me ia puu dala i lilo no ka hoonoho i na luna kiai, malama hale, @ luna makai, a me na kanaka makai malalo iho, ua lilo ia i puu kala poho o ke aupuni i mea nui loa. Noloko mai o ka poe inu liilii kela poe make i ka ona, no ka mea, he poe inu liilii hoi lakou i kinohou, a maa i ka inu alaila, aole e hiki ia lakou ke haalele i ka inu iau mau a lilo i poe on a pinepine.

 Eia hoi kekahi poho: O na dala a pau i lilo ke kuai rama, me na wai on a a pau, ua lilo wale aku ia, no ka loaa ole mai o ka wailike me ia i lilo. He mea hooleu wale kela mau dala au.

Ina i lilo na dala kuai i na mea ona, i kumu hana i na hale noho, a i kumu hoolako ia mau hale  a i hookui mai me ia na manawa hana i lilo i ka uhauha mamuli o ka on a e nani wle no na kauhale o ke aupuni, aole o kana mai hoi ka waiwai e loaa mai, mamua o ko ke aupuni waiwai ana i na dute a pau no ka rama mai.

Mai oleio mai, o keia mau poino ka hua o ka inu pakela ana, aole o ka inu liilii. Ke hoike mai nei na olelo i hoikeia mamua, he mea mau ka inu pakela, ma na wahi a pau e noa ana ka inu rama. A ke koi mai nei ka naauao, e papaia mai ka inu pakela me ka inu liilii, no kona hua ana mai i na hua ino wale no.

Mamua o ka manawa i hookumuia'i na ahahui kinai ona, aole hoi i ikeia na mea ino palahalaha o ka inu ana i na mea on a, he mau luna aupuni noonoo, a me kekahi poe aloha kanaka ka i ike pono i na hua poino o keia inu nui ana. Ua haiia mai keia kaao e kekahi haole Beritania, e noho ana ma Peteroboro i Rusia ia manawa.

I ka wa i hele ai ka Emepera o Rusia i kahi e, ae mai la kona Kuhina Waiwai, e kuai nui ia ka wai ona ma na keena o luna o na hale hookipa, i mea e nui aku ai ke dute e loaa mai ai iloko o ka Waihona Dala. Pela i loaa'i i ka poe e hilahila ana ke komo aku ma na Keena o lalo, ka mea on a, a nui aku ko lakou ona ana.

I ka la i hoi hou mai ai ka Emepera i Peteroboro, ninau aku la ke Kiaaina ia ia, "Pehea kou makemake, o ka nui ana mai o ke dute no ka inu i na mea on a, a lilo na kanaka i ka poino, a o ko lakou pomaikai ana i ka inu ole, a emi iho ke dala no ke dute?" Pane koke mai ka Emepera, "Ua oi loa aku ka pomaikai ana o na kanaka, mamua o ka nui ana mai o na dala dute."

I aku la ke Kiaaina, "I ka wa ou i hele aku ai, ua hoonuiia mai ke dute no ka rama, ma ka ae ana e kuaiia ka mea ona maloko o na keena o luna o na hale hookipa: aka, in a makemake oe e hooki aku au ia kuai ana" Pane mai kela, "E hana oe pela." Ia la no, ua hookoia kela kauoha.

E like ana ma na wahi a pau, na hua hope o na mea i haiia aku nei. Pela ka olelo ana mai o kela mau oiaio i heluheluia imua o oukou. Pela hoi na oiaio mai na hekupapau mai o na lahui Ilikini o Amerika i make i ka rama, a pela hoi i kuu makau ana, ka olelo ana mai mahope, noloko mai o na luakupapau mai o na kanaka Hawaii, ke weheia mai na puka e hoonoa ana i ka waiona no lakou.

 

Make i aloha nui ia.

 

E ke kuokoa; Aloha pu kaua: Ma ka poli o kou lokomaikai, ke hoouna aku nei au i keia whai moolelo pokole malalo iho nei, a nau ia e haiolelo aku imua o ka lehulehu, i ike mai ai hoi na makamaka o ka mea nona keia make i aloha nuiia. Ma ke kakahiaka Poakolu i hemo iho nei, make aku la o Ieremia Kahauolopua, i ke 69 paha a oi ae o kona mau makahiki ma keia honua a hele aku la i ke apaapa mau o ke kino lepo, kahi nolaila oia i puka mai ai.

Ua hanauia oia i ka manawa o kekahi mea kaulana i olelo ia "Ualakaa," a in a la hope hoi o ko Kamehameha 1, ola ana. O Wailuku nei no kona one hanau, a malaila no oia i kuu aku la ka luhi.

Ma kuu lohe, e like me ka mea i olelo ia mai ia'u; he kaukaualii keia kanaka, a ma ka aoao o kona makuahine a me kona makuakane, he poe kaukaualii no.

Ua noho oia ma ke alo alii o ka Moi Kauikeouli i make, a he hoa ai pu no ka Makua Alii M Kekuanaoa i moe kau a hooilo aku la, a ua ike ia no e na pua aliio kakou e ola mai. A ua kaulana kona ano kau @

A ma kona ano @ ua @ he @ ia iloko o ua Haku @ ma ka ekalesia o Makawao a me Waiaka nei. He lima akau oia ma na hana pono no ka ekalesia o Wailuku nei, a ua moe ole kona po malaila a hiki wale aku la i kona make ana.

He kaeaka piha i ka lokomaikai me ke aloha, he makamaka oiaio hoi no ka poe makamaka ole, a he kamaaina maikai no na malihini ke hele a kipa i kona wahi, a he makua no hoi no na keiki makua ole e like me a'u nei, a he ai hoi a me ka ia na na keiki o ke kula kahunapule a W.P. Alekanedero, e poloii ana paha la ua hele kela.

Ua waiho iho nei oia mahope i kana huakai hele uhane. He wahine, he mau keiki, a me na moopuna, ka lei o kona mau la elemakule na keiki hoi a na keiki aloha wale.

O kona make ana, aloe he mai, aka, he wahi piipii kai heipaapaa ana me kekahi pake mawaho o kona hale nei, a i kona hoi ana mai e komo ana a kokoke i ka puka o kona rumi moe, o ka hina iho la no ia a make! Nolaila, e ike ia, he make emo ole kona, a he mea pono loa i ka poe e ola nei hooiaio aku i ka ka Baibala i olelo mai ai. "Heaha la kou ola e he mahu no ia i paa iki ae, a nalo."

Nolaila, e na makamaka, a me na hoa aloha, ma Kahikiku, a Kahikimoe, mai Kalewanuu, a Kalewalani, e hoomanao kakou o ko ke Akua leo no ia a me kona lunapaipai ma ka aoao o ke kanaka.

E olelo mai ana, "E nana oukou, owau, owau, owau no ia, owau ke pepehi, owau ke hoola, owau ke hoeha aohe mea hiki ke hoopakele mai kuulima ae. Aia la! maopopo loa ka ke Akua a heaha la auanei ka kakou pono e hana aku ai i loaa ai ia kakou ke ola? Eia kana i ao mai ai. "E haalele ke kanaka hewa i kona mau aoao, a me ke kanka lawehala i lona mau manao a e huli aku." Me ka wihi me ka pule, a me ka manaoio aku i ka Haku ia Iesu Karisto, a e hoopiha hoi i ke koena o na la, no ke Aloha aku i ke Akua mamua o na mea a pau. Me ke aloha. T.Kaeheahea. Koloa, Wailuku, Oct. 22, 1869

 

Ua hai ae na luna aupuni o Waldeck. @, ma keia hope aku, aole e haawi ia na palapala ae @ i ka poe hoomaa ia lakou iho i ka inu wai on a a pau e kapae loa aku i ka inu ana i kela wai ikaika hooluhe kino, i loaa ai ia lakou he noho ana oluolu, ke makemake lakou e lawe i na hopa mailai o ke kaue, oia hoi na wahine.

 

@

 

KE ANO O NA NOHO ANA. I ka nana aku i ke kumu o ka @ ana o na kanaka ma kela wahi. ua loaa no he mau kumu e maopopo ai. Ua noho iho na kamaaina o keia one. ma ka hoomanawanui ana aku e huli i na pono e oluolu ai ke ola kino. ioa hoi ka lawaia ana aku, a pela iho la e loaa mai ai kahi @ a me ka ai. Aka, ia'u nae e halo pono ana, oia ko'u mau la malihiai ma keia one. ua ike kumaka aku au i na kamaaina o keia wahi, e liuliu mau ana lakou e imi aku i ka mea e loaa mai ai o na pihi hihiu o ka moana.

 

            NA ANO LAWAIA O KEIA KAHA. He lehulehu wale na ano lawaia ma keia kaha. O na kamaaina ma keia one. ua ike lakou i na hana e loaa mai ai na ia o kela a me keia ano. A o ke ano o ka lawaia ana. he lehulehu loa ia e liko me ka'u mea i kamailio mua iho nei. I ke koke. o ka lawaia pokuikui. o ka lauihi, o ka @, o ke kuhakuha puhi a me ke kolo a pela aku.

A ma kaia kaha e lawaia nei kekahi haole me ka hana io o Eiuali bele kona inoa. Nona no ko'u mahalo nui. no ka lilo ana o ia malihiai i kupa kamaaina no keia one, me ke ulakolako.

            KAHI KE MOKU. O ke awa keia i kupa a kamaaina o Moi Kane a ine Moi Keiki. a na keia mau wahi kuna e lawa aku nei na ukana o ko Wailuka poe. a me ko Makawao a biki aku ma Honolulu. O ke kuna "Moi Kane," ke kilauea elua o keia mau la, wahi a ko Wailaku poe, a pela io no i ka ike aku. O ka manawa mau o keia moku e kumai ai  ma Kahulai nei ke hoi mai oia mai Honolulu mai, o ke kakahiaka Puakolu o kela pule keia i a ma kekahi holo ana mai nei o keia moku. ua lolu oia ma ka moana a ma ka Poal@ ke ku ana mai. hai mai nae ke kapena ia'u no ka a ua ana ka o Laamaomao i ka ipu makani ana ke kumu i lohi ai. He keu kahi keiki holohe !

KAHI HALEKAUI LOLE. Hookahi no wahi halekuai ma kaie wahi. a mailaila mai na aahu o koonei poe kamaaina ; o koe ka ona o ia wahi halehuai.

HOLO OLE NA HANA A KA HAKU MAANEI. I ka nana aku i na kamaaina o keia wahi, aole lakou manao nui e huli alu i ke alanui e pno ai o ka uhane, aia mau lakou iloko o ka malu o ke kuhihewa i ao ia mai ai e B, a me A.  He mau ia wahi mea hou o ka aina kaha. Ke hoi nei ke keiki o ka ia huki kolo o kahului, ke kopinai mai la ka ale o pouiki. me ka mahalo.

 

                K.P. KALANI

Kaipu, LAHULUI, OCT.25, 1869.

 

Nui ka hanuaele ma kaneohe nei.

 

E KE KUOKOA E ; ALOHA OE:

He mau mea hou ka'u e hoike aku mawaena i ko kakou aupuni nei. a na ke "kilohana Pookela" e lawe hele aku ma na kaiaulu o keia paae aina, no na mea e oleloia'na maialo iho, penei:

1. NO KA ONA KAMA. in a la i kaahope ae nei, ua nui mai ka ona rama ma keia wahi. ua ku-kaua-haka ; ua hakaka pu me ka on a rama ka Lunakanawai Apana, a ke mau nei no ka hana ana o ia ano a biki i kein la a'u e kamailo aku nei.

2. NO KA NUI O KA POE E NOHO MANUAHI ANA MAANEI. Hoko o keia mau makahiki ekolu a me ka kapa o ko'u noho ana maanei, ua ike au i ka nui o ka poe manuahi e noho pu ana maloko o na hale me ka mareole ia. Nana aku kohu launa ole. Ke noho pu nei no hoi maloko o ka Hale Hookolokolo ka Luna Makai G. B., me ka wahine manuahi, a me he mea la ua mareia laua, ka hookohukohu ae i kahi o ke Kanawai. Ina he maka ko na Poo Aupuni a pau e nana mai ana i keia hewa nui o G. B.

he pono ke hoopauia oia mai ke kulana ae o kahi ana e ku nei. A no ka pono ole o keia hana a kekahi lima lawelawe o ke Aupuni. nolaila. ua ulu nui ka moekolohe ma Kaneohe nei.

3. KALUA PUAA I KA LA SABATI. I kela mau la i kunewa aku nei, ua ike au ua nui loa na kanaka e kalua puaa ana i ka la Sabati, me ka makau ole i ka Mea Mana o na Lani Kiekie loa. A ma ka la 17 iho nei o keia malauna, ua ike hou au i ka a ana mai o ka umu o ia ano ma kahi o W.E.P@, ka Luna kanawai Apaua ; a he la Sabati ua lala, a o ka hora 7 no paha ia o ke kakahiaka. Kupanaha no hoi! Ua poina loa no ka paha ia Pu na Kanawai he Umi o ke Akua.

F. R. K. ikemaka

Kaneohe. Oct 18, 1869.

 

OLELO HOOLAHA

 

E IKE @ ka poe waiwai ua @ na pake a @ mai @

MRS. WAHINEIKI

ka'u wahine @ o poko oukou, ao ka mea, ua haalele mai ia'u a ua @ aku oia i ka manuahu. Nolaila in a oukou e @ aoole ao ae e hookaa a maluna no on a ko oukou poni. Aole @hana a @ mana hale. Ua @ i na makahiki @ .

W.K.KAIKUAANA.

Honolulu, Oct. 25, 18@

 

OLELO HOOLAHA

 

E NANA mai o na Hawaii @ na haole @ na @ a pela @. O wau @ me @ me ka @ nei au ma ke @ ua kapu @ mau @ ai ka keia a me ke kuleana no lakou na eia @ e waiho ka ma @ ma Keia Apana o Makawao, Maui aole @ e @ a @ wale i keia mau @ i @ malalo nei, @ lei, @. Kekake, Hipa, Kao Paaa @ mau @. O ka mea @ i keia e aku no @ ike me ia @ koe nae ka @ me kau hope, @ @. Me ke aloha. HENRY P. KAILI

Royal School, Oct 29, 18@

 

OLELO HOOLAHA

 

KE PAPA aku nei ea i kau ana e waiho ana ma Kahei a @ o Kohala Akau, mokupuni o Hawaii @ na @ mai kahiki @ hiki @ e pili ana i ke @ ke aupuni ma ke Komohana, @ o'u. Ua kapu i na kanaka @ keia @ ke hele @. Ua kapu me @ o kela a me @. No ka pipi, liu, @, @ JOHN H. KANIANIA

Halawa, Kohala Akua, Oct. @, 18@

 

S.B. DOLE.

LOIO

@

J.D. HALAI

LOIO

@

HALE PAI KII!

@ KO'U HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE.

@

KA HALE PAI KII

 

1888 J.W. KING 1869

@

HONOLULU.

 

EIA NO MALUNA O KA HALE @

@

REMOVAL

 

THE UNDERSIGNED @

@

REMOVED OF KING STREET

@

BUILDING & REPAIRING ALL KINDS OF WAGONS

CARRIAGES @

@

 

KE KAUNU

ANA KANAKA!

 

KA MAKEPONO O NA MAKEPONO LAUNA OLE!

 

I NA KEIKI LALAWAI A ME NA KAIKAMAHINE PAPALINA NOHENOHE O KA UA KOHALA. HALE O HONOLULU NEI A ME NA MOKU @ A PAU O KO HAWAII NEI @ AINA.

 

KE KAHEA AKU NEI AU IA OUKOU A

@

 

 

M. BENFIELD (BENEFILA),

MEA HANA KAA A AMARA HOI

 

UA MAKAUKAU AE E HANA I NA

@

 

HALE HUMUHUMU LOLE!!

 

KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA KA INOA

@

 

C.N. SPENCER MA

NA KOMISINA KALEPA.

 

E LOAA MAI ANA NOIA MAI A NA MEA

@

 

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU,

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO

LAAU HAMO- PENIKILA.

HO'ALU OLA.

 

AIA MA KAHI O

KAKELE ME KUKU,

Honolulu,

OLELO HOOLAHA

 

E KUAI MAKEPONO ma aku ana @

@

 

D.B. MAHOE.

LOIO!

 

E KA POE E MAKEMAKE ANA i kekahi kau o imua o na @

 

HALEKUAI HOU!

 

E KUKULU ANA KA MEA NONAKA

@

KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII.

@

 

OLELO HOOLAHA

 

@ AUANEI NA KANAKA A PAU. OWAU O KA @.

 

MRS.PUNOHU,

@

 

HALE MU!

 

HALE KUAI MEA AI!

 

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA @

RAIKI no Waimea, kauai mai,

PALALOA maikai loa.

KAMANO io ula no Keamolewa mai

BIPI uahi no Kaleponi mai,

KOPA kookeo KOPA ulaula,

KOPE PAAKAI,

Al no na leo ma na moa na mea ono he nui wale o kela ano kela ano.

PIA NO HAWAII MAI.

PIA AI-

A he nui loa no na mea ai waikai e ae.

 I.BATALETA.