Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 45, 6 November 1869 — He pono no anei i na Kumukula Aupuni e haalele i kana kula a e hoonoho aku i pani nona, a na ia la e kikoo ka hapalua o ka la? [ARTICLE]

He pono no anei i na Kumukula Aupuni e haalele i kana kula a e hoonoho aku i pani nona, a na ia la e kikoo ka hapalua o ka la?

He ninau nui no keia a kakou e noonoo pu mai ai e o'u hoa haihai lau olelo o nei mea he nupepu, me ka hoomaopopo pu iho no hoi i ke kulana o ke ano o ka lakou hana ma ka oihana i haawiia mai e ke aupuni i pono nona. He pono no ia'u e wehewehe aku i ke ano o ka hana a na kumu kula e hana ana i ka lakou oihana, me ka hoowahawaha i ua oihana la, o ma ka helu o ka la kona manao ana. A i peku ia mai au ma keia mea, alaila, na'u no ia e paio ae me na ale o ka moana kai lipolipo. 1. Ia'u e naue mau ana ma o a maanei, me ka hoomaopopo pono i ka mea a ko'u maka e ike ai a me ka noonoo pono ana hoi i ka mea e hana ia mai ana e ka poe lima lewalewa a palauolelo e alunu wale ana ma kona pomaikai iho, aole nae he noonoo i ka pomaikai o ke aupuni, ka mea nana i hoohanohano ae ia oe e ke kumu kula ma ia kulana. Ua ike pono loa au i ka hana a kekahi mau kumu kula aupuni ma ka Apana o Koolaupoko nei—ke kula ma Kailua, o J. W. Kauhane ke kumu, aohe ku i ka pomaikai kaulike mawaena ona a me ke Aupuni kana hana ana, oiai oia e lawe wale ana i ka hapalua o ka la, penei kona ano : He molowa oia i kana hana o ke ao aku i na haumana, oiai ka manawa e kula ana ; ia manawa, he hilinai wale no ka ia la hana, he kalele muku wale ae no maloko o ka hale kula, a na kekahi haumana no ana e ao aku ia lakou me ka hemahema a pau ka manawa kula. A i kekahi manawa, he elua wale no hora kula o ka la, a o ko ia la heo aku la no ia i Waimanalo. A ma keia mea, ke ninau aku nei au i o'u hoa haihai manao o nei mea he nupepa, ua kupono anei oia e mau ma ia kulana? Ke manao nei au, e puana like mai ana no oukou o " kakou pu no a pau, aole ia i kupono e mau ma ia kulana, oiai he lima lewalewa oia ma ia hana, no ka mea, aohe e loaa ana ka pomaikai o ka lahui opiopio ma ona la, ke hoomauia oia ma ia kulana." 2. O Keohookalani, he kumu kula wahine, no ke kula kaikamahine Katolika o Heeia, ua heo kela aia i Kahaluu, a ua hoonoho aku kela ia Lohe, kekahi kaikamahine i kupono ole iaia ke ao aku i kona ohana i like pu me ia, oiai ua ao aku ua hope nei ona, me he mea lealea wale la no ka imi ana o nei mea he naauao, ka uwa wale no a pau ka manawa ana e makemake ai. He keu loa mai nei hoi ka hana a na kumu kula aupuni i keia kau e naue malie nei. 3. O kuu hoa aloha oiaio, hoaloha pumehana pu ma ke kino a ma ka pono o ka Haku ; he kumu kula aupuni oia no Kaneohe nei, a ao himeni hoi i na haumana, a he hoomaamaa hookani ogana hoi no kehai mau haumana o ka papa himeni o ko makou luakini. Ke minamina nei nae makou i i kona keeo ana. Aia la mahea kona hele ana? Ua hooili iho nae oia i kana kula maluna o Josepa P. Kamai, nolaila, aia maluna ona ka ikaika o ke ao ana, a nona ko makou mahalo

nui loa. He kumu kula olelo haole oia no Kaneohe nei, o ke kula aupuni iho la a kumu kula himeni hoi. Paa pono loa kona mauawa i ka hana. A no keia mea, ke puana leo nui aku nei au i na Poo Aupuni e pili ana i keia Oihana, e nana maka wale mai nei no i kea [keia] hana hoopau dala o ke aupuni, a na kumu kula e hana nei. Oia iho la ke ano, ka ouli a me ka hana a na kumu kula e ku nei ma ka lakou oihana. Nolaila, pehea ka pono i na Poo Aupuni. e kuakii wale mai no anei oukou me hoomau mai no i na kumu hoowaha-. waha i ka oihana i loaa iaia ? Ke manao nei au, aole oukou e pono ke hana pela. E pono e makaala mui ke Kahukula Nui a me ka Lunakula o ka apana, i pono ai ; aole no hoi pono i Kahukula hoowahawaha ia oihana, me ka hoike mau ole ia o na kula i kela a me keia hapaha, i mea e ikaika ai na kumu i ke ao ana. No ka mea hoi, ina e maiama pono ia ke ao ia ana o ka naauao e na kumu ma- luna o ka hanauna opiopio, alaila, e ulu nui ana no keia hanauna, a e kawowo aku no ia a nui loa ma keia ili honua, a, aole no e nalo ana kakou, aka, ina aole e malama pono ia ka naauao. alaila, e moku holookoa auanei keia lahui a nalo wale, oiai aohe maopopo iaia ka malama ana iaia iho. Nolaiia, e o'u mau hoa kumu kula, e pono oukou e malama pono loa i ke ao ana i ka naauao maluna o ka lahui o kaua, a mai hoowahawaha hoi oe i ka oihana i loaa ia oe, o poho auanei kou luhi o ka imi ana i kou wa opio a me ke kahe ano o ka hou o ko lae ; he mau iho la no ia oihana i loaa ia oe, ua lawa pono iho la no ke ola ma ia oihana i loaa ia oe, no ka mea i hoomanawanui oe ma ia hana, alaila, e pii ae auanei a kau hou ae maluna ae ; a pela no oe e pii anuunuu ae ai a kau loa ae i ke aki, ke hoomanao nae oe i ka mea Mana Loa, kou kokua o ka wa popilikia, alaila, pela kaua e pono ai. Ke hooki nei au maanei, me ka nana aku o ka pii mai o ke kai o na Mokumanu. Me ka mahalo. SOLOMONA K. POKEA. Kaneohe, Oct 30, 1869. E ka Nupepa Kuokoa e ; Aloha oe: Ke makemake nei au ma o kouanoi kanaka Ilawaii hoio okoa, e nonoi oiuolu I aku ia J. Kaluna, o Honoluiu, e hoopo-l iolei, e hoomoakaka lea, a i ole e hoo- j ponopono liou i kana mau olelo i hoola-j haia uia Ke Au Buke V, Heiu 27. | o ka Iu iil o Oct., i kakauia i ka la 9, a \ nona ke poo, " N<? ka llalawai a ka poe j Maliiko." 1. Pehea la i loaa ai ioia ka ike i ka i wa a me na kau, i hiki ai ke olelo, '-O j ka Pake, ka lapana a me ka iiaole ka ; mea nana e noiio ke one o Hawaii/' a ■ pela aku. j 2. Nohea mai la ka olelo nna, " O na | hapa a keia mau lahui maiuna ue ia, ka j mea nana e hoopaa i ka inoa o ko Hawaii; iahui kanaku, ke aupuni, a pela aku, a ' liiki i ka hopena." 3. Mahea In i kuiike ai ka olelo nie j ka manao, i ke kakau ana iho, " O ka j hoopae ana mai i na pake, o ka hooma-! huahua nna no ia i na kanaka o ko naj aina e, e hoopuipui i ko kakou noho au-j puni ana/' | 4. Nawai la e hooia i ka niea i hoaka- ■ kaia, "He kanawai ko na pake i oi ae | ke kaumaha, a pela aku. A no ka inainma ana i ua kanawai kaumaha la, e; malama ana ka i ko kakou kanawai," a pela aku. j 5. Owai 1« ke manaoio aku i ka olelo ana mai, st O na Wili Mahikoka io a peia nku, o ke aupuni a me ka Lahui Ha-■ waii," no ka mea, < 1 Wahi a ka hiwahiwa o na hiwahiwa, "Aole ia oukou ka ike i na wa a ine na kau, aole ia Kaluna a me Kaiaio. 2 Ke olelo mai nei ka Buke nui, a ke; welo nei ko knkou hae me na hopuna olelo, 44 Ua mau ka Ea o ka aina i ka pouo, M aole i ka hapa o na iahtiL«» Kaluna; \ ll La ikeia, aole ma ka hoopae ana m»i i ka pake, ke kumu e helelei wale ai ua laliui e a pau i hiki mai i Hawaii nei, me lie paku ua la tnai luna iho, e like tne ka Kaiuna. : •1 He uianao koho wale io anei ka olelo ana ae, ' k O na pake a pau e hoopeeia uvai, a e koi ia nei hoi e hoopae mai, he pee malama kanawai ole io no lakou, a he j uc ike kauawai u!e no hui f uiu hoi

ka poe kiuikia," oiai wah» a ka olelo, he poe oki puu. he poe powa a he poe aihue lukou. a pei i ak»t. o La akaka lta i na kauaka naauao a pau, o ka iahu: o ka maluhia a me ke kuokea ka io o ke aupum iiawau, aole o na Mahiko a Kaiuna ina. Nolaila la ea, i ole rī oe e hoohuikau hou » ka pono me ka pouo ole, » ka 1110 me ka maikai, a 1 ka pololei hoi me ke kekee. L olioii paha oe e hoomahuiia aku, ua oi aku na huuolelo uuku me ka maopopo lea. mamua o na huaolelo he lausani wahi a ka elemakule emi ole iho malalo 0 ke pookela o na lunaolelo. No ka mea, ua ma'u, ua piha, a ua lavva na hoino ia o ko kaua iahui mawaho mai, noiaiia, ua oki oe a me kakou holookoa no n pau loa. Ina oukou e aioha aua ia kakou iho, mai honkea hou i na mea e liio ni i ino no ka lahui o kaua. A 1 n»en naua e kokua ia'u ma keia kahea ana ia kakou a pau, nolaiin, ua lawe mai au i kekahi oleio mau iwaena o na lahui nanuuo o ka honua nei, n penei no ia, fCi»arity brgnn at home), oia hoi keia, "E hoomaka oe i ke aloha ma kou home iho imm." Ao ka'u hoohalike ann ae hoi, Si E Hawaii e ! E hoomaka oe i ke aloha ia oe iho mua !!" I' Kuluna, e kala in'u, iuu ua like ole* keia kakau aun me kou makemake, a e manaoio oe, aole o'u manao e pane ia oe, inn aoie au i keeo maniuii o ka lahui o kaua. Aloha no. W. 11. Kaauwai. Wailuku, Oct -2S. ISG9.