Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 46, 13 November 1869 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Kanoelani
This work is dedicated to:  I dedicate this to my mom and dad because I l

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka nupepa kuokoa,  @  I kela Poaono keia Poano  $2.00  No na mahina he Umikumamalua!  $1.00 no na mahina eono  ME KA HOOKAA MUA MAI. @@@@@@@@@@@@@@@@@@@ "KA KUPEPA KUOKOA" In published in Honolulu.  Every Saturday.  $2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance. @@@@@@@@@@@@@@@@@@@.  Ka nupepa Kukoa.  Na hunahuna -No ka- Moolelo Hawaii.  Kaulaua ae la ka lohe ma o a maanei, no ka hiki aua mai o Kaumualii. Pela no ka hoomakauhauana o ke kaulanakauhale i na lako a pau e pono ai ka hookipa nua mai i ka maliliini.  Pela i hiki mai ai na waa i a o na aina o nalii ma Ewa a me ko kelii mau aina no na loko papohaku a me na puuone mai ofaila.  I ka auina la aoa aw, un piha loa ka uapo o Pakuka a me na wahi e ae i na kauaka, no ha hoomakaukauana i na wna a me waapa o ke'lii a me na'lii e holo ai iluna o ka moku - elua mau waa kaulua, ekolu waapa a hookahi kaukahi.  Wae ae lu ke'lii na kanaka kupono eha no ke kaukahi , a o Kekuaokalani ka lima, a o ua no hoi o Kamehameha ke ono, mahope ia o ku waa a me kuhi puaa ai waiu mai ka makuahine ae, ma ko ia nei alo no ia.  Ee mua ae la lakou nei a pau iluna o ka waa mainua ae o ka lapaiia ana, oiai e kau ana no luka o ka hapaiia ana, oiai e kau ana no iaka o ka aina.  Ku lalaui ae la na kanaka mai mua o hala i hope, a lima kahi wale ia ae la no ua waa uei a laua ana iloko o ke kai.  Pela na mapuna hoe o na kaulua a me na waapa a me ua kaukuhi nei i o like iho ai, u oili mua aku ia no ua kaukahi nei mamua o na waa e ae a pau.

A ike mai la ko ka moku i na waa e malua aku ana, oiai ua liiki e ka lono i o lakou la mai ke Kapena aku.

A i ka huli ana o na waa i ke awa pono mai Ulakua ae, hemo hookahi aku la ke kaukahi mamua, a kaalo aua ma kuamalu o ke Awalua, maloko ae o Mamala, a hoea ana i Kukuluaeo, a pili loko aku la ma ia kumalu, a hala hope ana ka moku ia lakou nei, me ka ike ole ia mai o lakou nei e ko ka moku, oiai ua lilo nui lakou i ka nana'i na kaulua a me na waapa, me ko lakou manao aia maluna o kekahi o ia mau kaulua a waapa paha ua 'Lii nai.  A oiai he makani aoaoa makai mai ia la.

I ko lakou nei kaa ana nae makahi aku o ka moku, he hapa mile paha ke kaawale, a oiai hoi e nokoke mai ana na waa e pili i ka moku e paka iho ana ua alii la i ka waa i na aio ale, o ka pae iho la no ia, a pili mua ana lakou nei ka moku mamua o ka pili ana mai o na wae e ae.

O ka ia nei (Kamehameha) alake ae la no ia, a ku ana maloko o ka pelekai me a puaa ma kona lima.  I nana ae ka hana o ko ka moku poe, e ku ana ke 'Lii me a puaa ma kona lima, i ae la lakou, "Eia ke'lii la."  Hookuu aku la ua 'Lii nei i ka puaa, oiai ua ku ae o Kaumualii iluna.

            Ua olcloia no hoi, ua holo pololei ua wahi puaa nei a ke alo o Kaumualii. A pela ke'lii i noi ae ai ia Kaumualii "homai ko lima." A pela laua i ike maikai ai me ke aloha oiaio.

            Aole no eia i liuliu ia wa ma ka moku, oiai i hakalia wale no i ke aloha ana i na alii a pau o Kauai.  Hui koke aku la o Kamehameha i kona hoi iuku, me ka i

 

 

 

aku, "E hoi e ae au manua a hoouna mai i na waa e @@ mai a oukou a me @@ 'Lii." Ua kuhikuhi pu aku @@ hoi ke 'Lii i i ko lakou awa e pae mai ai.

            Ia Kamehameha ma i hula hoi mai ai.  @@@@ luna o na waa e holo pono mai ana, a @ nui ana kakou ilaila e nana ai eia ka ma ka @@@@@ mai ko lakou ali e haele mai nei.

            A ia lakou no e lilo nui ana i ke ka@@@@, @@@@ mai ana na waa maloko o he awa, e hii mai ana ia lakou. E au a e wawe lakou la, a pili ana na waa i ka moku.

            Mamua o ka pae ana mai o ko ka mo-ko poe, aia na waa ia ua hele a komo i ka ia e hoa ana ma kahi e kapaia nei i keia wa o "Ainahou."

            @@@@@@@@@@@@@@@@@

            Ua hookipaia ae la o Kaumualii ma ma na hale e ku koke ana ma Pakaka, i oleloia e kakou namua aku nei ; a ma-laila po no hoi o Kamaholelani ma, a pe-la no hoi i ka poe i pili i ua mau alii la, malaila pu no lakou a pau, a o Kalua a me Puaaiki, ma ko Papa hale laua ma Kaoaopa.

            Lilo ae la keia mau la i mau la nui no ka makakini ana i ua mau alii la a me na ohana alii e iho o ua mokupuui la o lalo.

            Ua oleloia no hoi, iloko o na la maho-pe iho o ke ku ana mai o Keorge Kau-mualii, ua pii aku oia ma ka hale o Mr. J. Davida o Luana ai a e kamailio ai ma ka olelo haole.  A iloko oaha o ia wa, a he wa e ae paha, ua oleloia, ua papa 'ku o J. Davida ia Kaumualii, i ka i ana aku hoi, "Mai pii oe iuka o Waikahalulu e auau ai, o make auanei oe ia Naihe."

            No keia mea, ua puiwa koke ae la ko Kaumualii manao, a oia no hoi ka'mea nana i hoopukule i kone mau la o ka no-ho ana ma Honolulu nei.  A pela oia i noi ae ai i kona hoi ke 'Lii.  Ua kuka nui laua i ke kumu o keia noi koke ana a me ka noho ana me ko laua noho mau ana a make wale laua a ili i ko lau mau hooilina a hope paha.  Aka, e nana mai i ke'lii (Liholiho) a olua me ka kaikua-hine, (Kaahuanu) a oia kona hooilima.  Malaila pu no hei o Kalanimoku kahi i kuka pu ai no keia mea.

            No keia mea, e mahalo ae kakou i ke ko io ana o ka ia la wanana ana mamua o ko lakou holo ana mai.  A no keia mau mea no hoi i kuka poko ia, pela ka makaukau ana o na mea pela kino ma-mua o ka hoi ana o ia huakai a ke aloha pumehana hoahanau o ke pae aina hoo-kahi, a i mau makua ai hoi no ka lehule-hu a mau hoalauna me ko na aina e mai.Aka nae paha ea, i hoomauia'i paha ka noho haipule oiaio ana ma keia pae aina, a ke ike nei kakou i ka ulu loa ana a ma-huahua ka pono.

            I ka pau ana o ia huakai i ka hoi aku me ka maluhia, us kaohi ae o Papa is Laulapohu, he aikane na Kahee, e noho iki a maluna o na pelelue o Papa e hoi aku ai, me na lako no ua mau kahu la o ke'lii Kaumualii.

            I ka lako ana o na mea a pau i ma-naoia, pela o Opunui a me ka luaui o au keiki nei a me Kaulapohu a me ko laua la mau hoa kahu waa i na ukana paiku-kui o Halawa, Molokai mai, i ka upena a me naaho lawaia.  Pela ka Waipio i Ewa a me na aina o Hawaii mai, oia ka mamaki, ouholowai Olaa, a pela aku.  Ua hiki aku keia poe ma Wailua, i Kau-ai, oiai aia no o Kaumualii ma malalia kuhi i noho ai e luana ani i ka waihalau o ia aina wai o Kauai.  A pela i hoikeia ai na mea a pau i laweia aku e ia huakai hope i hiki aku au malaila.  A malaila no hoi i make ae o Opuni ke kahu waa po-

           

 

 

mai o ua mau @@@ la i ka inoa o Hale@ ma@@.  Ua oleloia ua make oia ai ka pakela kuulala loa, e lilo nui ana @@@ i ka lealea a me ka uhauha.  Pela paha ia i waihoia aku ai ma "Waihokaeo ka iwi o kanahele." Aia no iluna aku o Nounou o Waihoihaea, ma ka auao likina o ua puu ia.

            I kona make ana aku a maphoe iho, a na ka loaui (makuakane) ia huakai i hoihoi mai a pae ola mai ana lakou a pau hoi mai a pae ola mai ana lakou a pau me ka maikai, a lahui mai la na mea o Kauai mai, no ua Opunui la a me ka maikai hoi o na makemake o ia aina.

            Ka ma ke ana o George J. David.

            Ua oleo mai, ua make oia no kona hai ana ka Kaumualii pela ka hauwana, aka me hoi, he mea mau no ia i na wa e noho peg na aua keia lahui, ke kuhiwale ahu no, "i make ia no ka mea," wahi a ia kau lapuwale. Aka, ma ka nana ana iaia, ua ano elemakule no, ua paa pono kona poo i na oho keokeo e like me ko ka Mea Kiekie i hala o aku a me ko Keoni Miki hoi iloko o keia mau la.  Pela uo hinohinoa mai o ia elemakule.  Ua nui na'lii a me maka hanohano i komo pu iloko o ia kunakena nui ana, a ma laila pu hoi ke'Lui Kamehameha a me na puali koa e malama aoa iaia.  Pela no ka nui o kona huakai hoowela mai kuna mau hale noho a me Aienui, a waihoia kona kupapau ma Kewalo, ma ka aina o Alekanerdro keahi haole, ua make mua aku oia, a oia no hoi ka haole nana nana i hoomaka mua i ke puhi ana i ka rama ma keia pae aina, a ma Makaho kona wahi i kaua ai ia haua.  Aole no hoi i kana mai ua mea he nui hewahewa o ka rama i puhiia, ke hele la a komo ka moku kiakolu o Keoua Lelepali i ka wa i hoi ai ke'Lii i Hawaii, i kono hoi loa hope ana i kona aina hauau.

            Ka make ana o Koluniakua.

            Ua oleloia, ua make oia no ka hilahila i ka panepane pinepine ia e Liliha, no "na'lii hale ole, e noho nei ma ka malu o inoua me kua kaikunana, (Kamehamehame) ke'lii nona ke aupuni, a lawe wale ae nei no e pepeli i ka mana keiki, na pio a maua i lawe ai a ola ia Iao nei."

            A no ka mea hoi, ua hapai ka ua Kalaniakua la na Kamehameha, a ua make e no iloko o ka opu.  Nolaila paha na mea i mea i puka ai o kela mau olelo maluna ae, in a pela ka oiaio ia manao wale ana.

I kekahi la hoi, ua hoouna malu aku

o Liliha i ka moopuna, (Liholiho) e hele

a waha ma ke kua o na Kalaniakua nei,

oiai oia e hono ana me na haiawahine

ma ke akea, e kamailio ana ma kela mea

keia mea e like me ke ano mau o na'lii.

A ia lakou e nanea ana, waha ana ua ke-

iki nei ma ko ia la kua, alaila, o ko ua

o Kalania@ua wa no ia i lalau ne ai a hoo-

noho iho la iluna o kana mau uha. A o

Liliha hoi, aia no oia e nana mai ana.  A

no ko ia nei hana piuepine ana paha pe-

la, ua piha ke kiaha o kona ukiuki no ia

ano, he malee alii nona iho, aole e lilo

ae ia hai ia mea.     (Aole i pau)

----------------------

Kula Olelo Beritania ma Lihue,

Kauai.

-------

E KA NUPEPA KUKOA; aloha oe-

Ua hoomaka iho nei ke kula ana o ke

kula olelo Beritania o na keiki o ka Apana

o Lihue, Kauai. O J. W. Nakuina ke

kumu kula.  O ka nui o na haumana he

kanalima-kumamawalu, a aneane aku no

e kanaono ; aka, e kanaona ana no

ka uku o ke kumu, he hapaha na ke ke-

iki hookahi no ka hepedoma.  Ke hauoli

nei na makua no ka loaa ana ia lakou he

kumu kula olelo Beritania na ka lakou

mau keiki.  Ua hauoli no na makua no

ka hana o ke kumu i ka pono kaulike ma

no aoao elua.

Ua hoomaka ke kula ana i ka la 20 o

Sepatemaba, A. D. 1869. Ua hanaia he

olelo aelike mawaena o na makua a me

ke kumu.  I ka la 9 o Okatoba ke ka-

kau iona ana o na makua me ke kumu.

Elima makahiki e kula ai o J.W. Naku-

in a i na keiki a makou-pela maloko o

ka olelo aelike.  Ua kohoia elima kahu

kula o keia kula.  Hookahi puuku, a e

kikoo aku ke kumu i kona aku i ka

puuku.

Ke hoomaka nei no na mahus e ho-

 

 

uluulu @lala no ka hale kula oiai aole he

hale kula keia wa.  Ma ka lokomaikai

o ka Ekaiesa o Lihue ua haawina mai

ka hale halwai ma Nawawiliwili i hale kula.

Aia malaila e kula nei a paa ka hale kula

alaila pau ke kula ana ma ka hale halawai.

Oia ka'u wahi pai-ai e hooili aku nei

mau e kalewa aku imua o'u hoa makua e

noho ana mai Hawaii o R. Keelikalani a Kauai o P. Kanoa.  Papani mai hoi o

Nuhomole Nuhoa.

S. R. Hapuku.

Kekahi makua mea keiki.

Numalu, Kauai, Okatoba 16, 1869.

-------------------------

Kumumanao.

-------

I KA HALAWAI NAHAHEI EUANELA O HA-

WAII KOMOHANA; Aloha oukou;

Pehea la na Ekalesia e hana'i, i holo-

pono ai ka hanai ana i ko lakou mau Ka-

hu?

Haina I. O ka lokahi pu ana o ka

manao o na hoahanau, aole hue kealii i

kekahi ; oia kekahu mea e holo pono ai

ka hanai ana o na Ekalesia i ko lakou

mau Kahu.

E like me ka mea i hoikeia ma Hale-

lu 133 1-3: "Aia hoi! nani ka maika

a me ka oluolu o ka noho lokahi pu ana

o na hoahanau.  Ua like ia me ka poni

maikai ma ke poo, ka mea i kahi ilalo o Aaroma.

Ua like ia me ka hau o Heremona, ka

 mea i haule mai maluna o Ziona, no ka

mea, malaila no o Iehova i kauoha mai

ai ka hoomaikua i ke ola hoi a hiki i

ka manawa pau ole"

Aia ma Oihana 2: 1-1 ; "A hiki io

mai la ka la Penetekota, ua akoakoa pu

lakou a pau me ka manao lokahi.  Eono-

ole pae mai ka leo mai ka lani mai, me

he makani nui ikaika la, a hoopiha loa

iho la i ka hale a pau kahi a lakou e no-

ho ai.  A ike ia aku la e lakou na olelo

manawanama, ua like no me alii, a kau mai

la iluna iho o kela mea keia mea o lakou

a ppau.  A piha ae la lakou a pau i ka

Uhane Hemolelele.  Ilaila ka lakou hoo-

maka ana e olelo aku i na olelo e, e like

me ka haawai ana mai o ka Uahane ia la-

kou i ka olelo."

Ilaina 2.  Aia a piha ka naau o na

hoahanau i ke aloha i na kanaka, aloha

 i kekahi i kekahi, i ko lakou mau Kahu,

aloha i ke Akua a me kona aupuni.

E like me ka mea i hoikeia ma More-

ko 12: 41-44; "Noho iho Ia o Iesu

ma ke alo o ka waihona dala, a nana ae

la i na kanaka e hoolei ana i ke olala ilo-

ko o ka waihona olala; a nui loa iho la

na mea waiwai i hoolei nui mai.  He-

le mai la kekahi wahine kanemake hune,

hoolei mai la i elua lepeta, a o laua pu,

hookahi ia kenelu. Alaila ka hea mai la

ia i kana poe haumana, He oiaio ka'u e

olezzo aku nei ia oukou, O keia wahine

kanemake hune, ua oi aku kana mea i

hoolei mai la i elua lepeta, a o laua pu,

hookahi ia keneta.  Alaila ka hea mai la

ia i hana poe haumana, He oiaio ka'u e

olezzo aku nei ia oukou, O keia wahine

kanemake hune, ua oi aku kana mea i

hoolei iho ai mamua o ko lakou a pau, ka

põe i hoolei iho lakou a pau no lo-

ko o ko lakou waiwai nui, aka, oia ma

kona huue, ua hoolei mai ia i kona mea

a pau, i kona mea ola a pau hoi." Ua li-

ke no hoi me ka olelo ma Luka 21: 1-1.

Heaha la ka mea i haawi ai keia wahi-

ne kanemake huna, i hoolei ai no ke au-

puni o ke Akua i elua lepeta? Eia, no

kona aloha i ke Akua a i kona aupuni, a

nolaila, aole manao ia i kona ola.  Ina

pela ka manao o na wahine haipule ma

Hawaii nei, a laila e holo pono ana na

hana o ke aupuni o ke Akua ma Hawaii

nei.

Haina i koe.  Heaha la na hana a na

Ekalesia e hana ai i holo pono ai ka ha-

nai ana i ko lakou mau Kahu a me ko

ke Akua aupuni kuloko a kuwaho hoi?

O ka malama i na waiwai hapaumi a pau

i loaa ia kakou ma ka moana, ma ka ai-

na, i na holoholona, a dala hoi; e like

me ka mea i palapala ia ma Malaki 3:10

"E lawe mai i na waiwai hapaumi a pau

iloko o ka hale ahu waiwai, i ai maloko

o ko'u hale; a e hoao mai oukou ia'u ma

ia mea, wahi a Iehova o na lehulehu, i

wehe ae ai pahu au i na puka wai o ka

lani, a e ninini iho i ka pomaikai maluna

o oukou a pau aku la, aole koe."

Pehea la e hoomaopopo ai na waiwai

hapaumi?  Penei: Ina e holo ana keka-

hi kanaka i ka lawaia a loaa mai ka ia;

in a @

@

@

@

@

@

@

 

 

 

@

@

@

@

@

@

@

data e lawe i hookahi no ka hapaumi

ina he kaualima data, e lawe i elima no

ka papaumi: a in a hoi he hookahi hane-

ri dala e lawe i umi dala no ka hapauni

a waiho ma ka ke Akua eke.  A hiki

mai ka manawa e kokua ai no ka ahaina.

mahinahou, kokua halepule, alaila, e kii

iioko o ua eke nei.

Ina e malamaia e na haipule na hapa

-umi alaila, e holo mua ana na hana o ko

ke Akua aupuni ma keia pae aina.

Ina e piha ka hale o Iehova i ka ai.

alaila e niuniu iho oia i ka pomaikai a

nui loa.                                    Kapae  

-----------------------

E nana mai i keia.

----------

Helu L.

--------

1. Aia a ike ka manu i ke kipuka a

me khi e make ai oia o kona hookaawa-

le koke aku no ia aole e hoohokele hou

malaila; aole nae pela he kanaka ma e

ike oia i kona pea e pilikia ai e poino

ai hoi aole oia e makau iki hele okoa

aku no a haule iho la.  Aia a haule oia

alaila hooikaika ae la e pakale.

2. Ina lei a pakale aku ka manu mai

ke kipuka aku o ko ia la ahiu loa aku la

mo ia aole nae pela ka poe inoarama a

pela aku.   Ina he umi kaa ana iloko o

ke kio lepo me ke Ilipiphamu la, aole

no ka i mau iho ka ili, a pela aku.

3. Ina e hookuu aku oe i ke aho me

ka uakau iloko o ke kai, aole nae he ma-

unu e kali no oe a po ka la a ao ka pa

aohe no he ia nana e apo mai.  Pela no

na pula he nui i ke Akua i kani ae ma

ke ea aohe mae he mea e pono ai e ka-

kali wale no ka mea nana ia pule- a, ao-

le no e lona iaia ke kokua ia mai.

4. Mai hou ino ae oe i ka lia me na

kepa i koua wa e ku nanea ana, o opu

makani ae auanei ka lio noke mai kana

ka i ka aka henehene a he mea hilahila

maoli no hoi ia pela no hoi mai hoike

keke aku oe i kou ianaina ikau wahi pu

ali (wahine) i waena o ke aina nui o

poo ino mai hoi ko ia la wahi kai a nono

ke olua i ka nuku aku nuku mai iwaena

o ka lehulehu o lilo olua i mea aka he

ne heneia e kanaka.

5. Ina e oolo iho ana ka mumuku

a palemai paha malalo iho o ka holoku a

wawae paina paha, oia mea hilahila okoa

aku no ia o ka hele ana o ke alanui, i ka

noke ia mai e kanaka i ka aka henehe

ne pela no hoi ka mea i kapaia mai he

haipule no ke Akua, in a e pakeo mai ana

kana mau hana pono ole a kohu ole hoi

i ke ana he kanaka no ke Akua, he mea

hoopailua keia i ka poe o nana mai ana

 a he mea hoi na lakou e heneheue mai

ai ia oe.

6. He mea koho ole ke gula pepeiao

loloa i na kane i na wahine wale no ia e

kohu ai pela no hoi aole loa no i hoku

iki i ka umiumi ma ka auwae o na wahi

ne in a ka auwae wale no o na kane e

kinikohu ai

7. I hookahi no puka i ka eke e po

no ai oia no ka puka (waha) maluna ao

le i elua nolaila mai hele pu me Hagni

a mai noho pu hoi me ia ma kona hale

humuhumu.

8. Ina e noho aku oe lalalo o ke ku

mu pali mamuli e haule iho ka pohaku

i kekahi manawa mai luna mai o ka pali

a pepe loa oe pela no hoi in a e noho

aku oe malalo o kekahi haku hana hulu

a lokoino hoi e loaa no ia oe na hahauia

a me na poino he nui.

9. He wahi hoailona no ia no ke ka

naka lokomaikai, ka haawi ana i kana

mau mea maikai no ko hai pilikia. Aka,

in a he kanaka pi, elua no mea ana e ha

nai o ka haawi ma kahi mea inoino, a

o ka hoole mai no me ka hoopunipuni e

 kapilipili ai i o a ia nei. Inoino no hoi

ka hana a ka poe pi ka poe i loaa ole ke

kahi wahi malamalama o ke ke Akua

pono.

10. He mea maikai ka make no ka

põe i makaukau aka o ka ipuka no ia

e komo aku ai i ka poino mau loa no ka

põe i makaukau ole.

11. E haawai aku i ke aloha a me ka

hoomaikai ana i ka poe kiekie a me ka

põe haahaa ao le hoi ka hukiku ae a ma

ka põe kiekie ale no e ike ai.

"E ike ia kakou hookanaka o kipa

hewa ke aloha i ka ilio" Me ka mahalo

                                    E.K.W.

 

 

 

Ka Hookahunaia ana o loane kahou-

@

-------

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

@

Subati.  Okatoba 31-Ua hookahu

naia a ua hoonohoia o ua leane Kahoo

kaumaha nei i kahu no keia Ekalesia ma

kua.  A penei na hana la Rev 6 W@

Pilipo ka haiolelo ma Oihana 20:25 ma

ka hap hope "E hanai i ka Ekalesia

o ke Akua i ka mea ana i kuai i ka Ekalesia

o ke Akua i ka mea ana i kuai ai i kona

koko iho" Ia Rev. G. P. Kaonohimaka

ka pule hoolilo ia Rev. J.D. @@@@@ na

nianiaau ana i ka mea e hookahuanaia

ana a me ka Ekalesia ia Rev. S. W.

Papaula ka lima akau aloha a me na lulu

lima ana me na hoa hookahuna e ae ia

Rev. I. II. Kulika ka oleloao i ke kahu

napule hou ia Rev. J. D. Parisa ka

 oleloao i ka Ekalesia a nie kekahi mau

hoalohaloha ana a ia wa iho la kuuia'i

ka Rev. J. Kahookaumaha a i ke kahu

napule hou ka pule hookuu

Me ke aloha no.

                                    G.W.P.

Napoopoo Kona Hena Nov 1 1869

------------

E hoomanaola ana.

---------

E ke kekoa E Aloha pu kaua:

E hoomanao ana ka "Ahahui Manawa

lea o ka malu he keawa o Wailuku " i ka

la 28 o Novemaba e hiki mai ana.

Aia ma keia Ahahui ua hoomakaukau

iho lakou he wahi paina no lakou me ka

lulu pu ana iho o na lala oia hui i mau ha

paha i mea e kokua aku ai i ke kula o Ma

kawao.

Ina he manao ko ma makamaka e naue

mai me ka hoomanao i wahi lau eliva ma

ko lakou mou nuku i mea e kokua pu aku

ai i kela hale noonui o ke ike.

O na hana e hana ia ana ma ia la he mau

haiolelo e pili ana no ia la a me ko ke Akua

lokomaikai.

Eia hoi aia ma ia po iho e himeni ia ana

he mau himeni na kekahi mau lala o un hui

nei a o ka mea e loaa mai ana ma ia hi

meni ana e haawi ia aku no ia no kela ku

la o Makawao.

Nolaila e naue mai e ke na wahi e koko

ke mai ana i ka malu He kuawa o Wailuku

e like i ka hana a na kaikamahine lalawai o

ua malu He kuawa nei Me kahi hipuu iki

no nae e ike ai i ua papa himeni la.

No ka hiki pono ana aku o ka la 25 o

Novemaba i ka la Sabati nolaila ua noonoo

ua uhi nei e hoomanao ia ka la 25 o Nove

maba i ka 27 oia ka Poaono hora 12 o ke

awakea oia la.  E uleu mai kakou e pono ai.

Ma ia po no e himeni ai.

Ke hoounaaku nei au i keia ma ke kauo

ha a keia Ahahui.                    Dr Alawa.

                                                Kakauolelo

Wailuku, Maui Novemaba 3 1869

----------------

No mea hou o Kohala Akau.

---------

Poko keia mau la kunewa nei ua mau

mai no ka poo malie ana o ka mahina hou o

Kohala nei e like me kona kulaua mau.

O ka mahina hou o Kohala nei he inoa

hauoli ia i na hoananau a me ka poe mawa

ho e alu like mai ana ma ia @ maikai

He mea hauoli ia i ka ike ana aku i na ma

kamaka e ku mau ana ma ka lakou hana

 maikai e hoopiha mau ana i ka puu dala o

ka maluna hou ka mea hoi e ulu nei ai o

ka oihana misionari ma na aina poulu.

No na nea kani ua hoomakaia ke pu

hi ohe ma kohala akau nei mai ka malama

mai o augate 6 1896 o keia makahiki no

o hiki i i keia maula i kekahi mau ia i kune

wa ae nei ua phi mai na keike i ka lakou

mau mea kani ma kahi o D D Balauipa

ma ke alakai a ka lakou kumu oia hoi ka

Maikai nui.

@

@

@

@

@

@

I ko Bonda kau ana aku ma ke kuna Ha

leakala nui ke aloha nona pau ka ike ana i

kona mau helehelena nolaila i kou hele ana

o bonda o ke akua pu me oe ma kau huakai

hele a pela ke akua e malama mai ai ia oe

a hiki i kou mau la e hoi mai ai.

No ka puali kaua lio.  Ke mau nei no

ka lakou hana malalo o ke alakai a ko lakou

poo Kekipi aka aole mae he holo k ka la

kou mau hana he mau no ka pupu ana ao

le holo imua e like me ka mea mau ma ma

oihana o ka holo imua ka makemake aole o

ke emi i hope Me ke aloha i na luna hoo

ponopono a me na keiki ulele hua kepau.

Aloha no                                 J Keau

Makapala Kohala Akau Oct 27 1869